Steve Goodman
Groots orgelconcert
door Ewald Kooiman
Veel filmplannen over
actie op Entebbe
Rechtzetting
t
„Je hoeft nu niemand
meer te vertellen wat er fout zit
Dubbel-schilderijen in Rijksmuseum
petri interieur
Hotel-Café-Rest.
VAN AKEN
Meubelfabriek
Oisterwijk
Wist u dat wij
Lr») gratis
F uwgordijnen
op maat maken,
ook velours.
Aandacht voor leerlingen van Bach
Medewerking van Israel gevraagd
AMERIKAANSE FOLKZANGER VANAVOND LAAT IN DE MELKWEG
VRIJDAG 30 JULI
1976
KUNST
11
wegens vakantie gesloten
Boek al uit
(ADVERTENTIE)
zijl weg 36-38 - haarlem - tel. 316399
v.a. ma. 26 juli t/m zaterdag 14 aug.
door John Oomkes
Goodman: „Mijn vriendschap met John Prine? Hoeveel ik van hem al heb gekregen
P. ZWAANSWIJK
(ADVERTENTIE)
Haarlems Gordijnenhuis
(Van onze correspondent)
7.75
SELIO
Zalen voor familiediners
party’s - recepties
vergaderingen
Telefoon 023-324365-324709
tafels stoelen
TV-kasten bankstellen
slaapkamers wandkasten
dekenkisten
JS 13
650. ZB
el. 023
n 1.
em Leid
Een boek geschreven over de Israëli
sche overval op het vliegveld van En-
Toonzaal: Amsterdam
Leidsekade 102 (naast Lido, vlak
bij Leidseplein) .tel. 020-233917.
Ma t/m za 9-18 uur.Ook weer op
donderdagavond tot 21.30 uur.
Uw kopje koffie staat klaar.
Het is door vele eeuwen heen een
aardige trek in de schilderkunst ge
weest om dubbel-schilderijen te ma-
Zelfportret van Herman van Volenho-
ven, in zijn atelier een echtpaar schil
derende.
BAAN, hoek Houtplein
HAARLEM
O GUZ
74 d
Tel. OZ
Lux,"
ndsevat
al. OZ
Speciaalzaak in gordiinen en vitrages
Kleine Houtstraat 42 Haarlem.
Tel. 023-323925
's Maandags gesloten
HAARLEM. DE VIJF DOCENTEN
VAN DE Internationale Zomeracademie
voor Organisten hebben ieder voor zich
de Haarlemse Orgelmaand opgeluisterd
met een concert-bespeling vn het Mölle-
r-orgel van de Grote of Sint-Bavokerk.
SIMCl
73, w.p
02550
9-11-'72
zins, Pt
336
i.z.g.st
3.
daarvan de schuld in de schoenen schui
ven. Ik heb wel eens het gevoel dat
artiesten zelf ook niet professioneel ge
noeg ingesteld zijn. Niet van tevoren
uitgaan -van het gegeven dat zij er zijn
om het publiek op te winden.”
,k. FIA
b.j. 7
ANWB
550. T«
vl H’lem
l)e relatie tussen John en Steve is een
BSggM bijzondere. Paul Anka stond een jaar of
M8mM zes terug op het punt het managersvak
in te gaan. Eenmaal geconfronteerd met
het un’eke talent van Goodman wist hij
het zeker: deze knaap diende zo snel
MjgM mogelijk de kans te hebben in New
York furore te maken. Steve vond dat
John evenzeer de moeite waard was dus
- sleepte hij Anka naar een optreden van
END. T(| Prine toe en kreeg ’t gedaan dat zij
beiden naar New York werden gezon
den. Het werd voor allebei het begin
van een grote carrière. De vriendschap
heeft er echter niet onder te lijden
gehad, integendeel.
Opmerkzame lezers zullen mer
ken dat de kop en de foto bij deze
recentie woensdag reeds in de
krant stonden. Er was toen een
recensie bij geplaats over de ten
toonstelling van volks- en kinder
prenten in het Rijksmuseum. We
bieden hiervoor onze verontschul
digingen aan en plaatsen nu het
goede verhaal bij dezelfde kop en
foto.
De meeste kans lijken de Amerikanen
te maken. Behalve Universal dingen
lari 7! i thans Paramount, First Artists, Warner
7.75 F- - -
>22.11
J 197
>g4mnd
Pr. Bol
)006.
verkool
66 var
42.00I
Statca
Bovag9
ijs. NA»
9-11
AMSTERDAM Het komende week-
I end lijkt de sleur van de komkommer
tijd althans op muzikaal gebied wat te
worden doorbroken. In Paradiso zullen
zaterdagavond de Canadese McGarrigle
Sisters - een van de meest verrassende
I debutanten van het afgelopen jaar -
voor het eerst in Nederland en wel in
Paradiso acte de presence geven, terwijl
vanavond in de Melkweg maar liefst én
I John Hartford - een banjo- en fiddlevir-
tuoos - en Steve Goodman optreden. De
laatste is een folky troubadour a la
j Woodie Guthrie, die een grote variatie
aan muzikale invloeden heeft ondergaan
en tezamen met bijvoorbeeld John Prine
en Kris Kristofferson zich van een apart
plaatsje heeft weten te verzekeren.
Af gezien van wat concerten drie jaar
I terug in Zweden is dit zijn eerste vol
wassen Europese toeamee. De afgelopen
I zondag 28 jaar geworden Goodman, een
kleine bedrijvige Amerikaanse jood uit
I Chicago met een clever koppie, geniet er
met volle teugen van. Boezemvriend
John Prine is speciaal een paar dagen
I uit Engeland overgewipt om Steve bij te
r staan de paar vrijge dagen op verant-
woodde wijze stuk te slaan en nieuwe
ervaringen op te doen. Maandagmiddag
I is Steve de muzikale gast in VPRO’s
r Piet Ponskaart, een live pauzeprogram
ma voor de schaftende kantoorklerk. Hij
vermaakt zich kostelijk om de gezellige,
I anarchistische manier, waarop het er in
Bellevue aan toegaat. Hij schudt van
verbazing zo dikwijls zijn hoofd, dat je
I bang bent dat het wat te los op de romp
komt te zitten.
4 Coup
3e deu
I.Z.0.I
327798.
DA 130
eigenaa
500. Lan
L 02550
de schone compositie geen twijfel be
staan.
Wel verkeert men in onzekerheid of
Johann Sebastian Bach de componist is
van de haast liefelijk klihkende bewer
king van Was Gott thut das ist wohlge-
tan” die Kooiman hierna speelde. Hoe
het zij een uitnemende componist moet
hier de hand in hebben gehad.
Er was op deze middag nog een ande
re leerling van Bach waarvoor de orga
nist aandacht vroeg. Dit was de talen
trijke Johann Gottfried Möthel zeven
tien jaar oud reeds organist aan het hof
van Mecklenburg-Schweren die verlof
kreeg om bij Bach te gaan studeren en
daartoe zelfs bij ds meester thuis zijn
intrek mocht nemen.
Zijn vertolkte koraalbewerking O
Traurigkeit o Herzeleid” bleek een diep-
gevoelige klaagzang te zijn. Men hoorde
voorts nog in een klankengewaad van
verrassende „Franse” orgeltimbres de
Suite in A grote terts van Michel Cor-
rette en met grote dynamische contras
ten in onbekommerde, uitbundige, stu
dentikoze fuifklanken in een overrompe
lende uitvoering het Praeludium in C
grote terts van Johann Christoph Kell
ner, die kennelijk geen leerling van
Bach is geweest. In voortreffelijke gave
vertolkingen heeft Ewald Kooiman al
deze muziek ten gehore gebaracht.
De kroon op zijn gedenkwaardig con
cert zette hij met de magistrale voor
dracht van Max Regers imposant-monu-
mental „Improvisation in d-moll”, opus
boa.Met langdurig applaus werd deze
grootste prestatie beloond door opgeto
gen toehoorders.
rij toont hoe Gildemeester zijn verza
meling laat zien aan een groep vrien
den. Ernaast hangt een foto van de
zelfde vertrekken van het huis in de
huidige gerestaureerde staat. Ze zien
er nog precies zo uit als toen de
verzameling er nog hing.
In veel gevallen zijn de schilderije-
n-in-schilderijen duidelijk herken
baar. Dan is dat natuurlijk ook de
opzet van de kunstenaar geweest. Hij
wilde er iets mee vertellen. In alle
gevallen is het niet meer precies na
te gaan waarom een bepaald land-
schapsschilderij of iets anders in een
interieur is meegeschilderd. In een
ander geval weer wel, zoals bijvoor
beeld het grote werk van Pieter
Francois de Noter, die in 1829 het
beroeipde „Lam Gods” van de ge
broeders van Eyck afbeeldde in de
Sint Bavo in Gent. Het is werkelijk
een portret van het altaarstuk in het
kerkinterieur, met daaraan toege
voegd een groep personen in kleding
uit de 17e eeuw, met opzet dus in
schijn antiek.
Soms wordt er door schilders een
spel met de werkelijkheid gespeeld,
zoals ik al aangaf met het „trompe
l’oeil” effect. Adriaen van der Werff
maakte in 1699 een zelfportret met
Universal was er snel bij, maar men
is niet de enige onderneming gebleven
die brood zag in een film over dit
1971 militaire huzarenstukje. Vorige week
waren er al vijf Entebbe-projecten be
kend en deze week deelde volgens het
filmvakblad Variety de Israëlische con
sul in Los Angeles, Joram Rosenfeld
mee dat Israel benaderd is om mede
werking te verlenen aan tot dusver vier
iLS Tov Amerikaanse maatschappijen, benevens
producenten uit Europa en zelfs Zuid-
Afrika.
’4 Gee hecht
/I da
i bedri
Hooit
7 Na
IMOtX
at gas»
dastel
tracteerd. Het blijft vooralsnog wachten
t Bova °P een Oegandese film over de roem-
ANW ruchte raid.
Inruil i
Smit i
9-4-1
25471
De laatste bespeling van het vijftal
werd donderdagmiddag door docent-or-
ganist Ewald Kooiman gegeven met een
belangwekkend programma van ver
schillend geaarde composities, waarvan
de muziekale stijl niet steeds met leer
stellige zekerheid bepaald kon worden
door rekening te houden met de histori
sche periodep, waarin zij ontstaan moe
ten zijn.
Direct al het eerste werk, dat Ewald
Kooiman vertolkte beantwoordde niet
aan dogmatische stijlbepalingen. Het
waren Variaties van intieme, verfijnd-
expressieve schoonheid op de melodie
van het aan charme zo rijke Franse
liedje „Une jeune fillette” van Franq ois
Eustache du Caurroy, kanunnik, compo
nist en muziekgeleerde uit de zestiende
eeuw, die in deze variaties andere mu
ziekale wegen ging dan zijn tijdgenoten
Orlando di Lasso en Giovanni Pierliugi
da Palestrina, wier werken toch de stijl
van toen geacht worden te represente
ren.
Caurroys variaties met hun lichtge
voelige, „empfindsame” klank hadden in
de tweede helft van de achttiends eeuw
geschreven kunnen zijn.
Merkwaardig genoeg niet het hierna
komende werk, de fraaie, met rijke
fantasie gecomponeerde Fantasie en fuga
in F grote terts, van Johann Ernst Bach,
de enige zoon van Johann Sebastian
Bachs neef Johann Bernard Bach. Jo
hann Ernst studeerde eerst Rechten en
was. een tijdlang advocaat in Eisenach.
Hij was een telg van de Bach-dynastie
en dit betekende dat ook bij hem het
muziek-bloed kroop waar het niet kon
gaan. En zo werd hij in 1748 adjunct
organist aan de kerk waar zijn vader
organist was, werd leerling van Johann
Sebastian en kreeg later de betrekking
van kapelmeester aan het Weimarse hof.
In zijn Fantasie en fuga grijpt Johann
Ernst in hoofdzaak terug op de stijl van
zijn leermeester al wijzen nieuwere”
accenten op een nieuwe toekomst van de
muziek.
Het derde werk de koraalbewerking
vrn „Mein Gott das Herze bring ich dir”
van Johann Ludwig Krebs sprak ook
van banden met de traditie begrijpelijk
want van Krebs zei Bach dat het zijn
beste orgelleeriing was en hierover liet
UTRECHT (ANP). Dadelijk na de
geslaagde Israëlische bevrijdingsoperatie
van de gijzelaars op het Oegandese
vliegveld Entebbe, meldde de filmmaat
schappij Universal dat er al plannen
vastlagen om regisseur George Roy Hill
een pakkende film van de actie te laten
maken.
Steve buigt zich voorover: „Ik probeer
mijn hart in mijn werk en mijn optre
den te laten doorklinken, wat warmte te
geven. Dan maak je de meeste kans dat
mensen je ook wat teruggeven. Neem
nou John. Hoeveel ik van hem al heb
gekregen in ruil voor het uitschakelen
van een stukje egoïsme mijnerzijds, Is
niet onder woorden te brengen. John is
als een prisma. Licht dat hij uitstraalt is
rijker dan dat wat hij opneemt. Boven
dien voel je je op deze wereld vaak
eenzaam genoeg. Ik maak liever contact,
ik krijg het dubbel en dwars terug.”
Steve wisselt een blik van verstand
houding met John, vraagt of hij er voor
voelt het Van Gogh-museum te bezoe
ken, maar bepaalt zich dadelijk weer tot
het gespreksonderwerp. „Het opdoen van
nieuwe ervaringen is wezenlijk voor mij.
Ik wil alles beproeven: zoiets bepaalt
een schilderij van zijn vrouw en
dochtertje in de hand. Hij laat dan
de werkelijk van zijn eigen portret
als het ware overlopen in die van
met meegeschilderde werk. Als in het
eerder genoemde en hierbij gerepro
duceerde doek van Herman van Vol
lenhoven, lijkt het of de gehele groep
zich met opzet aan de toeschouwer
presenteert. Iets dergelijks heeft ook
Cornells Troost in 1739 gedaan door
zijn zelfportret met lijst in eens chil-
derij op te nemen waarop ook een
tekening en een palet voorkomen.
En zo zijn er op deze kleine ten
toonstelling nog veel meer opmerke
lijke effecten te vinden die de inte
resse van de toeschouwer wekken. In
het algemeen is het werk van petit
maitres, maar in vorige eeuwen wa
ren die ook zo goed, dat het vanuit
esthetisch en kunsthistorisch oogpunt
toch om die reden een expositie voor
fijnproevers is geworden. Eveneens
omdat nu werken zijn getoond die
niet altijd te z’en zijn, dan wel ver
spreid over een aantal zalen niet
altijd snel te vinden.
17 M
)ijna 1
dak, i
nw. ra
trekha
oosten
„De situatie waaronder ik moet wer
ken bepaalt vrijwel alles. Overal waar
ik tegenwoordig kom - hoewel Neder
land nog lekker rustig is - voel ik een
agressie. Haast fysiek soms. In Amerika
hangt een VichyFrankrijk-sfeer. De
mensen voelen de dwang van het on-
zichbare geweld en zijn daardoor ge
prikkeld. Wat kun je als musicus dan
nog doen?”
llegro
75, v.a
os Auto-
Parklaa»
2450.
L bj. 74.
loender-
drijf B.V
;1. Té.
HET AMSTERDAMSE Rijksmu
seum gaat een serie thema-tentoon-
stellingen geven, schilderijen met een
bepaald onderwerp dus. Zo komt er
van 16 september t.e.m. 6 december
een grote expositie met als onder
werp „tot lering en vermaak”. Daarop
experimenterend vooruitlopend is nu
tot 3 september in het kabinet naast
de voorhal op de eerste verdieping
een kleine maar heel aardige
tentoonstelling ingericht met als ti
tel „Schildertjen-in-schilderijen”, een
keuze van 18 doeken of panelen,
waarin men echter 99 schilderijen
vindt. Een brochure bij deze expositie
vermeldt de titels van veel meer
schilderijen-in-schilderijen in het
museum, zodat men ook nog op zoek
kan gaan in andere zalen.
Prine is. een stemmingmaker, een man
met een komieke buitenkant. Hij diept
op de vreemdste momenten volslagen
idiote volzinnen op uit zijn „Nederlands-
op-reis-boekje” en brabbelt voortdurend
in een onverstaanbaar koeterwaals. Ste
ve is wat serieuzer. Al gauw raken we
in gesprek naar aanleiding van het feit
dat het publiek zich op verschillende
folksfestivals zich zo „laid back” ge
draagt. „Je moet het publiek niet altijd
(ADVERTENTIE)
Brothers en de onafhankelijke producent
Elliot Kastner naar de gunst van Israel.
Het Warner-plan is tot dusver het meest
gedetailleerd. Men heeft er 12 miljoen
>1: 02! voor uitgetrokken. De regisseur wordt
Eranklin Schaffner, die onder meer Pat
ton en Papillen op zijn naam heeft
staan. Voor de hoofdrol van generaal
Dan Shomron is Steve McQueen gecon-
Rosenfeld verklaarde dat van alle
plannen er slechts een de steun en
medewerking van Israel zal krijgen en
dat moet dan ook de beste film van
allemaal worden. Op basis waarvan de
keuze gemaakt wordt, valt nog niet te
zeggen, maar de consul meende dat bij
de selectie veel belang zal worden ge
hecht aan de wijze waarop de Israëli
sche actei politiek beoordeeld wordt in
de film.
in ruil voor het uitschakelen van een stukje egoïsme mijnerzijds, is niet onder woor
den te brengen”.
natuurlijk mede je componeervermogen.
Ik ben als een kind in een snoepzaak.
Datgene wat slecht is voor mijn tanden
of mijn maag, eet ik voortaan niet meer,
verwerp ik.”
Tot slot wijst Steve op het feit dat
een paar vrienden hem de gelegenheid
geven om nieuw ervaringen op te doen.
Ze ontdoen hem van alle zakelijke
rompslomp zodat hij zoveel mogelijk
tijd in de ontwikkeling van zijn muziek
kan stoppen („Ik wil vermijden dat ik
muziek ga maken als een computer”).
Dit week-end treedt Steve Goodman
slechts een keer op. Het kan erg lang
duren voordat we weer een artiest kun
nen bewonderen met een dergelijke
voordracht en rijkdom aan muzikaal
idioom. Zolang hij zichzelf er in terug
kan vinden, maakt het hem niets uit of
hij een ballad of een calypso zingt en of
hij een bluesje of een c&w- traditional
brengt.
ken. Een schilder kon er allerlei be
doelingen mee hebben, tot aan het
bereiken van een vervreemdingseffect
toe als in „trompe l’oeil” schilderijen,
ogenbedriegert j es.
De brochure vermeldt dat de tradi
tie van dubbel-schilderijen aan het
eind van de zestiende eeuw in Italië
is ontstaan in de kerkelijke kunst.
Men plaatst om een vereerd schilderij
heen een ander, met bijvoorbeeld
daarop afgebeeld engelen die de lof
van het vereerde schilderij zingen.
In ons land werd het een meer
burgerlijke toepassing, ook al is er op
deze expositie een voorbeeld van een
allegorie op de tocht naar Chatham,
waarin een ovaal portret van Corne
lls de Wit als schilderij is opgenomen.
Het is door Cornells Bisschep in 1668
geschilderd.
Daaraan verwant zijn portretten,
waarin op de achtergrond een klein
portretje van een geliefde overledene
werd meegeschilderd. In al zulke ge
vallen ging het erom de figuur in het
tweede portret bijzonder te beklemto
nen. Dan zijn er natuurlijk ook voor
beelden waarmee de schilder de
klemtoon wil leggen op zijn eigen
vindingrijkheid of knapheid. Zo kun
nen we het hierbij afgebeelde schil
derij zien, een flink doek van .H. van
Vollenhoven uit
1612, waarin hij zichzelf schildert,
met een echtpaar en het schilderij
van dat echtpaar waaraan hij bezig
is.
tebbe waar passagiers van een gekaapt
Frans vliegtuig werden vastgehouden en
door de commando’s bevrijd, is al uit.
Het heet „90 minuten te Entebbe”, is
geschreven door de Britse journalist
William Stephenson na twee weken van
interviews in Israël, en uitgegeven door
een Amerikaanse onderneming.
Dinsdag was het boek te Montreal te
koop en, zo zei een boekhandelaar, „’t
vloog de winkel uit”.
Precies vier jaar geleden, op 27 juli
1972, werd in München tijdens de
Olympische Spelen de aanval door Ara
bische terroristen gedaan.
Een boekhandelaar zei hierover: „Dat
dit nieuwe boek precies op die vierde
verjaardag van dat gebeuren uitkomt is
waarschijnlijk zuiver toéval”.
„Ik kan me wel voorstellen waarom
mensen menen dat het er tegenwoordig
passiever aan toegaat dan in de jaren
zestig, maar realistisch vind ik het niet.
De droom is namelijk verschrikkelijk
wreed verstoord. Het idee dat de maat
schappij te verbeteren viel, bedoel ik.
Hele massa’s kwamen namelijk ongeveer
tegelijk erachter - let wel vlak voor
Amerika’» 200ste verjaardag - dat de
autoriteiten hen hoe dan ook voor het
lapje hielden. De corruptie werd in volle
omvang duidelijk door de onthullingen
over Nixon, het Pentagon, de CIA en
weet ik wat nog meer. Ze namen opeens
niets meer voor lief; aan de andere kant
begrepen ze ook dat al het gepreek uit
de jaren zestig tot niets had geleid. De
woorden hadden niet tot daden geleid.”
Goodman :„Het preken laat ik dan ook
maar achterwege. Moet een klein opdon
dert je uit Chicago de mensen gaan ver
tellen wat er fout zit? Kom nou, dat
weten ze zelf veel te goed. Het verklaart
ook misschien hun passieve gedrag, zoals
tijdens een folkfestival. Ze weten wat er
komt. Wat ik dan wel beoog met mijn
optreden is niet zo gemakkelijk onder
woorden te brengen. Ik hoop dat mijn
mening interessant genoeg wordt ge
bracht zodat een paar lui daar wat aan
hebben.”
Een van de meest opvallende schil
derijen, al is het geen meesterwerk, is
het gezicht op een stadsplein met een
kwakzalver. Het is omstreeks 1620
geschilderd door een onbekende
Noordnederlandse kunstenaar en
toont hoe een kwakzalver schilderijen
aan een stellage heeft opgehangen als
propaganda voor zijn kunnen. Het
schilderij toont nog veel meer, maar
ook een complete kunsthandel op
straat met uitgestalde schilderijen.
Ook veel schilderijen zijn te zien
op een werk van Adriaan de Lelie,
die de galerij van de verzamelaar Jan
Gildemeester in diens huis aan de
Herengracht vereeuwigde. Gildemees
ter was reder en handelaar, die in
1768 zijn eerste schilderij kocht, een
ras verzamelaar werd en dertig jaar
later bij zijn dood ruim driehonderd
schilderijen naliet. De meeste schil
derijen zijn herkenbaar weergegeven
en bevinden zich nu verspreid over
een groot aantal musea. Het schilde-
7 Het Britse filmblad Screen meldt in-
37ÓOO tussen dat de Keniase filmproducer Sha
ll.: Ó23- rad Patel in Londen bezig is technici te
recruteren die onverwijld naar Nairobi
moeten afreizen om ten spoedigste een
Keniase Entebbe-film te hielpen maken.
