het heelal
Oor en stem voor
1
s
Aarde als
kosmisch
h
a.
I
I
WIJZEN MOGELIJK
CONTACT OP SNELLERE
3
Paranormaal
CYCLOPS’ PROJECT ALS
„CONTACTCENTRUM”
1
-I '-
TOORN
door Pieter Bok
-
i
KRITIEK
„Verklaringen
f
Jij
■BMH
H
„Contactcentrum’’
MMMM
(■MBaMMOMI
Ml
Er zijn goede redenen om aan te nemen, dat de
natuurwetten, die wij op aarde en in ons deel van de
kosmos kennen, over het algemeen ook gelden in de rest
van de kosmos. Mede op grond daarvan is het vrijwel
onmogelijk, dat wij op aarde in de jongste of prehistori
sche tijden bezoek hebben gehad van intelligente buite
naardse wezens. Ook zij zouden onderworpen zijn aan
een maximum snelheid, die interstellaire en zeker interga-
lactische reizen hoogst onwaarschijnlijk maken, wanneer
dit niet gebeurt met ruimteschepen, die ingericht zijn voor
het vervoer van vele opeenvolgende generaties van
individuen, dat wil zeggen met leeftocht, onderwijssyste
men voor de nieuwe in de ruimte geboren generaties
etcetera. Maar wij mogen natuurlijk ook andere mogelijk
heden niet uitschakelen, die voor ons mensen althans nu
nog niet zijn weggelegd.
Al tientallen jaren jaagt
de mensheid radiobood
schappen het heelal in
door de oneindige aantal
len radio- en televisie
uitzendingen sinds de uit
vinding van die media. Er
is (gelukkig) niet veel kans
dat deze signalen, deze
visitekaartjes van de
mensheid, ooit door bui
tenaardse wezens zullen
worden ontcijferd.
J
11
L
k
I
1
WW
rlvW
Buitenaards bezoek
niet waarschijnlijk
naaktstrand
3.
8®
■i
V*
De kosmos is een uitdaging, maar het project-
Cyclops ook. Het is te hopen, dat de mens rijp
of op een asteroide, maar dergelijke projecten zijn
vooralsnog technisch en financieel niet haalbaar.
Project-Cyclops omvat de bouw van 1000 tot
2500 antennes van 100 meter middellijn, gegroe
peerd in een cirkelvlak rond een centraal ont-
vangstcentrum annex-regel-centrum. De middel
lijn van dit antenne-complex zou ongeveer 15 km
bedragen en het ontvangende (of straling uitzen
dende) oppervlak tegen de 20 km2.
Men zou daarmee niet alleen een „contactcen
trum” hebben voor buitenaardse beschavingen
genoemde en aanverwante schrij
vers.
maar tevens een ongelooflijk nuttig instrument
voor de astronomie, het ruimte-onderzoek en.
eventueel de begeleiding van verre bemande
ruimtevluchten. De kosten van het project zijn
gigantisch, zeker 100 miljard gulden voorzichtig
geraamd. Maar dat ligt toch in dezelfde orde van
grootte van het Apollo-maanproject dat is verwe
zenlijkt.
Bovendien hoeft dit geld niet in een hoop op
tafel te worden gegooid, maar kan de uitgave
worden verdeeld over de reeks van jaren die
nodig zijn voor voorstudies, technische blauw
drukken en geleidelijke bouw. Men denkt thans
aan een termijn van 20 jaar, waarbinnen Cyclops
zou kunnen zijn voltooid. Over zo’n periode zijn
de gigantische kosten zeker aanvaardbaar voor
een zo belangrijk project. Bovendien zou nog
kunnen worden overwogen het in internationale
samenwerking uit te voeren, waardoor de finan
ciële problemen aanzienlijk minder worden. Dan
duiken wel weer allerlei nieuwe moeilijkheden op,
zoals over de plaats van vestiging, maar wanneer
wij pretenderen redelijk denkende wezens te zijn
die contact zoeken met intelligente wezens elders
mogen die probleempjes toch geen gewicht in de
schaal leggen.
Er zijn wel grotere vraagstukken. Moeten wij
contact zoeken of niet? Wie moet daarover beslis
sen? Op welke golflengte gaan wij eventueel
boodschappen uitzenden? Naar welk deel van de
hemel zullen wij eerst luisteren? Met welke kosmi-
,,Even niet niezen met een beetje
geluk zien ze ons een voor rotsblokken!"
(overgenomen uit Newsweek)
sche „taal” zullen wij spreken etcetera. Die pro
blemen zouden eigenlijk eerst grondig ter hand
moeten worden genomen voordat een project-
Cyclops wordt aanvaard want met de realisatie
daarvan lopen we vooruit op de antwoorden op
die vragen.
Boven dat pulsar-sterrenbeeld
is het waterstofmolecuul afge-
beeld en dit is van belang voor
de rest van de plaquette. Water
stof is het meest primaire, een
voudigste en meest voorkomen
de element in de kosmos. De
meest opvallende straling in de
kosmos is die van de waterstof-
lijn, op 21 cm. golflengte. Op
details kunnen wij in dit bestek
niet ingaan.
Geheel rechts staat het getal 8
in het tweetallig stelsel aange
duid door streepjes. Het tweetal
lig stelsel is het eenvoudigste tal
stelsel met de meeste mogelijk
heden tot gebruik voor interstel
laire communicatie. Naast deze
„8” staan de figuren van een-
man en een vrouw afgebeeld, die
volgens streepjes rechts van de
„8” ruwweg 8 maal de lengte van
de waterstof-golflengte van 21
cm. Ter vergelijking van de
grootte van de mens is boven
dien een tekening op gelijke
schaal van de Pionier op de pla
quette gegraveerd, direct achter
en links van de figuren.
Intelligente code-ontcijferaars
elders in het heelal kunnen daar-
Zo ziet de plaquette eruit die buiten
aardse intelligenties zal moeten inlichten
over onze aanwezigheid.
Fiolen van toorn zijn uitgestort over
de afbeeldingen van man en vrouw.
Behoudende kringen achtten deze
plaatjes een vorm van exhibitionisme,
alsof de „beschaafde” aarde een
groot kosmisch naaktstrand zou zijn.
uit opmaken hoe groot en welke
uiterlijke verschijning de zen
ders van de boodschap van de
aarde zijn. Er staat, verborgen
voor de intelligente „lezer” nog
veel meer op deze plaquette,
maar het zou ons te ver voeren,
dat allemaal uit de doeken te
doen.
Een zeer weloverwogen poging tot
contact met „anderen” is deze pla
quette beslist niet. Hoe het dan wel
moet is een open vraag waarop het
antwoord velen bezighoudt.
later. Beide vlogen langs Jupiter
en de Pionier-11 is nu onderweg
naar Saturnus. Beide voertuigen
verlaten op den duur het zonne
stelsel, ontsnappen aan de aan
trekkingskracht van de zon en
het planetenstelsel en „verdwij
nen” naar de diepten van de
kosmos.
genoeg is om die uitdaging op de juiste wijze
tegemoet te treden en gerechtigd blijkt, een kos
misch gesprek te voeren, waartoe dat dan ook
moge leiden.
Dit alles wil, niet zeggen, dat bui
tenaards bezoek aan de mensheid
tot de onmogelijkheden behoort,
maar dat het hoogst onwaarschijn
lijk is en dat er geen enkele
betrouwbare aanwijzing bestaat
dat het in de historische of prehisto
rische tijd ooit het geval is geweest.
Te denken valt bijvoorbeeld aan
wat wij (waarschijnlijk ten onrech
te) „paranormale verschijnselen”
Beiden zijn meesters in het hante
ren van allerlei feiten en data die
Slechts zeer kort voor de lan
cering kwam de astronoom Carl
Sagan op de gedachte, deze eer
ste menselijke constructies die
het zonnestelsel verlaten een
soort visitekaartje van de mens
heid mee te geven voor het geval
dat over miljoenen of miljarden
jaren de sondes nog eens door
andere beschavingen zouden
worden ontdekt en opgevangen.
De NASA ging met het plan
akkoord en Carls echtgenote
Linda Salzman-Sagan ontwierp
een plaquette die, uitgevoerd in
duurzaam materiaal, de eerste
doelbewuste, interstellaire bood
schap van de mensheid bevatte.
De plaquette, waarover nogal
wat kritiek is losgebarsten die al
aantoont hoe precair de hele
zaak van presentatie van de
mensheid tegenover anderen
ligf, en die wij hierbij afbeelden,
toonde onder meer het volgende.
Onderaan staan de zon en haar
negen planeten afgebeeld en het
vertrekpunt (de derde planeet,
aarde) van de klein afgebeelde
Pionier aan het eind van een als
lijn getekende baan langs Jupi
ter en Saturnus.
Er zijn weinig deskundigen die veel
vertrouwen hebben in dit visitekaartje
van de mensheid. Het lijkt van onszelf
uit geredeneerd allemaal erg logisch,
maar de decodering vergt wel een
„bovenmenselijke” intelligentie, wan
neer die intelligentie geheel anders
gevormd en gericht is.
digheid van de wereldruimte (of
beperkte ruimte van het Melk
wegstelsel) aan de hand van 14
„pulsars”. Dat zijn sterren met
een zeer opvallend wisselend
stralingspatroon, waarvan de
wisselingsfrequentie (die zeer
kort is) slechts minimaal wijzigt
in miljoenen jaren. Deze pulsars
moeten voor een hogere techni
sche beschaving ongetwijfeld
pok bakens in het heelal kunnen
zijn en daardoor aanknopings
punten kunnen vormen voor de
positiebepaling van de zon.
Niettemin zijn de deskundigen
het er in het algemeen over eens,
dat de befaamde „vliegende scho
tels” en soortgelijke fenomenen
niets te maken hebben met buiten
aardse bezoekers. Fantasieën daar
over zijn ontegenzeglijk bijzonder
boeiend, en sommige schrijvers
weten daar een handig gebruik van
te maken, maar objectief weten
schappelijk onderzoek heeft tot
dusver geen enkel feit aan het licht
gebracht, dat ook maar een aanwij-
zing zou kunnen zijn voor buiten
aards intelligent bezoek aan onze
aarde.
Dit geldt niet alleen voor de
„moderne vliegende schotels maar
ook voor „verklaringen” van histo-
I rische en prehistorische gebeurte-
nissen en artefacten als bewijzen
van buitenaards bezoek. Twee geni
ale grootmeesters op dit gebied zijn
de beroemde Erich von Daniken,
over wie wij onlangs verhaalden, en
de Amerikaanse bioloog en psycho-
analist van Russische oorsprong
Immanuel Velikowsky, die met zijn
boek „Worlds in collision” nogal
wat aardschokken veroorzaakte.
Een meer doelgerichte, weloverwogen poging
tot het vestigen van interplanetair contact staat
op de tekentafels in Amerika: het project-
Cyclops. Amerikanen en Russen hebben tot dus
ver veie malen met radiotelescopen als die in
Greenbank, Arecibo in Porto Rico en in het
Gorky-observatorium studies gemaakt van sig
nalen uit de directe omgeving van sterren die
kennelijk planeten hebben, om na te gaan of zij
iets konden vinden wat op intelligent leven
wijst. Zonder succes overigens, maar dat was te
verwachten omdat er nog te weinig potentiële
stralingsbronnen onder de loep zijn genomen
door de grote radiotelescopen, die nu eenmaal als
eerste taak hebben om astronomische waarne
mingen te doen.
goed in hun fantasieën passen, al
moeten zij dan met de nodige ver
beeldingskracht worden geïnter
preteerd, en het gemakshalve Ver
geten van andere gegevens, die toe
vallig een wat ongelukkig licht op
hun theorieën zouden kunnen wer
pen. Beiden hanteren ongetwijfeld
intrigerende overeenkomsten tus
sen godsdienstige en mythologische
verhalen over natuurrampen en
dergelijke, die met de nodige onge
remde speculatie beschouwd zou
den kunnen worden als reeële kos
mische verschijnselen en buite
naards bezoek aan de mensheid.
noemen als telepathie, gedachtenle
zing en gedachtenprojectie. In onze
verwatenheid mogen wij niet gaan
denken, dat we de natuur nu lang
zamerhand wel kennen en dus ook
alle krachten en verschijnselen die
zich er in manifesteren. Gedachten
projectie langs niet zintuiglijk
waarneembare weg kan heel goed
een realiteit zijn, is het volgens som
mige deskundigen ook. Zou dit het
geval zijn, dan staat niets de moge
lijkheid in de weg, dat deze ver
schijnselen een grotere snelheid
dan die van het licht zouden kunnen
bereiken of hebben. De lichtsnel
heid als bovenste grens is alleen
vastgesteld en verklaard voor mate
riële verschijnselen, niet immaterië
le, welk gebied van kennis onvol
doende is voor meet-experimenten.
Het stervormige lijnenpatroon
daarboven probeert de ster
„zon” te lokaliseren in de onein-
Er worden prehistorische reliefs
bij gehaald, die buitenaardse
wezens met raketten voor zouden
moeten stellen en gebeurtenissen
als de verwoesting van Sodom en
Gomorra als gevolg van het vurige
vertrek van een buitenaards ruim
teschip of het gevolg van een
bestraffing van de mensheid door
een atoombom. Het verdwenen con
tinent Atlantis is een ander geliefd
object voor mythevorming in de
sreer van de ongetwijfeld bijzonder
fascinerende publikaties van de
Wel haalbaar in beide opzichten is een
„compositie-telescoop” van vergelijkbare sterkte.
Dat wil zeggen een groot oppervlak volgebouwd
met technisch mogelijke kleinere antennes, die
samen als een grote fungeren. De radio-
synthesetelescoop van Westerbork, het machtig
ste radio-astronomische instrument ter wereld op
dit moment, werkt enigszins op deze manier. Daar
staan twaalf radio-antennes op een rijtje opge
steld, die door de draaiing van de aarde om haar
as in de loop van een etmaal geleidelijk een
antenne-oppervlak „vullen” met een straal van de
rij telescopen.
Zouden gedachten zich langs deze
voorlopig nog sciencefiction
achtige wegen kunnen voortplanten
met een bijkans oneindige snelheid,
dan is een direct, onvertraagd (zoals
bij radiostraling) contact met ande
re beschavingen mogelijk, en dus
een normaal gesprek zonder de hor
des van jarenlange gapingen tussen
vraag en antwoord, actie en reactie.
Wanneer er al contact tussen kos
misch verspreide beschavingen ver
wezenlijkt wordt, zal dit op andere
dan direct lichamelijke wijze
geschieden, bijvoorbeeld door mid
del van elektromagnetische signa
len. Met opzet gebruiken wij hier de-
uitdrukking „bijvoorbeeld”, want
andere wegen zijn (wellicht) niet
uitgesloten, hoewel ze voor ons
mensen zeker thans nog niet te
betreden zijn.
x. 1
Het Cyclops-project vond zijn oorsprong in een
bijeenkomst van geleerden in het Ames-
laboratorium van de NASA, welke werd gehou
den bij San Francisco in 1971. De studies op basis
van die conferentie stelden, dat we met succes
contact zouden kunnen krijgen met buitenaardse
beschavingen wanneer we maar over een groot
genoeg „oor” en een voldoende duidelijke „stem”
beschikten om de gigantische afstanden in het
heelal te overbruggen. Dat vereist de bouw van
een radiotelescoop met een middellijn van min-
stens drie kilometer. Dat zou mogelijk zijn in de
ruimte, waar de zwaartekracht de parabolische
antenne niet verbuigt en waar geen atmosferische
storingen optreden. Eventueel zou het ook kunnen
op de van de aarde afgekeerde zijde van de maan
Een NASA-schets van hetmogelijk toekomstige terrein
met radiotelescopen die te zamen het project Cyclops
zullen vormen Een gigantisch maar financieel en tech
nisch haalbaar project, dat over twintig jaar verwezenlijkt
zou kunnen zijn.
Anderen hadden ernstige bezwa
ren tegen het feit, dat de vrouwelijke
genitaliën niet getoond werden zodat
de essentie van het verschil tussen
vrouw en man niet tot uitdrukking
wordt gebracht. Zij noemen de teke
ningen zinloos, wanneer dit essenflle
verschil en het doel of nut daarvan
niet worden uitgebeeld. Daar zou nog
bij komen, dat de haardrachten niets
zeggend zijn. Iedereen die vandaag
om zich heen kijkt moet dat bevesti
gen en ook iedereen die bijvoorbeeld
een portret van Ludwig van Beetho
ven onder ogen heeft gehad.
Er is volgens deze critici te veel
onnodige en onjuiste informatie op
het visitekaartje gezet en er is te veel
essentieel weggelaten. Biseksuele
levensvormen en voortplantingsme-
chanismen mogen dan op aarde veel
(maar zeker niet uitsluitend) voorko
men elders kunnen levensvormen
bestaan die een geheel ander repro-
duktieproces kennen.In dqt opzicht
kan de aarde inderdaad een uitzon
deringspositie innemen, en daarmee
is op de plaquette geen enkele reke
ning gehouden.
Inmiddels heeft de mens, zon
der al een weloverwogen beslis
sing te hebben genomen over de
wenselijkheid van interplanetair
contact een rechtstreekse bood
schap over onze aanwezigheid
op aarde dekosmos ingezonden,
niet gericht op een speciaal doel
maar in het wilde weg naar de
eindeloosheid. Dat waren pla
quettes op de Amerikaanse
onbemande ruimtesondes
Pionier-10 en -11. De eerste van
deze Pioniers werd in maart 1972
gelanceerd, de tweede enige tijd
Het is niet onmogelijk, dat intelli
genties elders van zo stevige licha
melijke bouw zijn, dat zij buitenge
woon hoge versnellingen kunnen
verdragen en daardoor de lichtsnel
heid in korte tijd kunnen benaderen
en- de voordelen van de tijdseffec-
ten van de relativiteitstheorie beter
ten nutte kunnen maken. Dan is er
nog de mogelijkheid, dat zij het
geheim kennen van een kunstmati
ge winterslaap, waarin ook de „bio
logische klok” vrijwel stilstaat en
waardoor langduriger ruimtevluch-
ten binnen bereik komen. Tenslotte
kan het mogelijk zijn, dat de indivi
duele levensduur van andere intelli
genties veel langer is dan die van
ons mensen. Al op aarde lopen de
gemiddelde levensduren van dieren
en planten uiteen van minder dan
een dag tot honderden jaren, waar-
tussen de mens met ongeveer 70
jaar een middelmatige plaats
inneemt.
