Kissinger weet Franse gemoederen te bedaren Britse patrouille beschoten: 3 doden Britse tanks in ruil voor Iraanse olie Rhodesische actie in Terugkeer De Spinola doet Brits marine- Spaanse amnestie uitgebreid tot vakbonds- vaartuig zinkt oude controversen oplaaien kringen Mozambique kost 300 guerrilla’s het leven r a ■I Transactie 1500 miljoen gulden tal Blanken vieren Portugese communisten eisen berechting oud-president rise Sensatiezucht DDR geeft bij grens neergeschoten vakantieganger vrij FRITS KIEF (vervolg) mp len en age peï ipels grij- aan. >tge- jaar vius. atie- kerk n en igen Processen in Polen 50 JAAR EERDER ort Symbool „GEEN CONFRONTATIE INZAKE KERNORDER PAKISTAN" Opleiding HEINE (vervolg) Een half jaartje geleden schreef een Duitse correspondent in Den Haag een artikelenreeks voor zijn Duitse krant, waarin hij ook de beroemde uitspraak van Heine citeerde, dat deze, in geval de aarde verging, naar Nederland zou afreizen omdat daar alles 50 jaar later gebeurde. „hun eigen Entebbe” Entebbe 19 7 6 AUGUSTUS BINNEN- EN BUITENLAND WOENSDAG 1 1 3 door Nico Scheepmaker J A LISSABON. (UPIAFP)De terugkeer van oud-president en - generaal Antonio de Spinola heeft in politieke kringen in Portugal een storm van controversen verwekt. De communisten en uiterst linkse groeperingen gaven uiting aan hun „weerzin” en eisten dat De Spinola wordt berecht voor zijn aandeel in de mislukte rechtse staatsgreep van maart 1975. 1 Vermoedelijk was dit de eerste keer dat een Duitser dit citaat in een Duit se krant aan Heine toeschreef. Tot dan toe zal deze meest geciteerde uitspraak van Heine wel tot het Nederlandse taalgebied beperkt zijn gebleven. Gisteren meldde ik dat Heine-kenners als de professoren Kirsch, Presser en Van het Reve altijd al gezegd hadden dat dit citaat niet van Heine afkomstig was, en ik kan da^r nu aan toevoegen dat ik in december 1974, om dit te verifiëren, aan prof. Manfred Windfuhr van de Arbeitsstelle der Heine Ausgabe in Duesseldorf (Heines geboorteplaats) heb gevraagd of na te gaan was of Heinrich Heine een dergelijke uit spraak inderdaad ooit (of nooit) gedaan had. Heines verzamelde wer ken bleken in de computer te zitten, maar het gezochte citaat zat er niet bij, kon prof. Windfuhr me enkele dagen later melden. Heine is dus geheel onschuldig aan deze uit spraak. BELFAST (DPA, UPI). Bij een schotenwisseling tussen de inzittenden van een auto en een patrouille van het Britse leger in de Noordierse hoofdstad Belfast zijn gisteren een man, een achtja rige jongen en een zes maanden oud meisje om het leven geko men. Volgens de politie raasde de auto het trottoir op en greep daar de kinderen. De moeder, die de baby in een kinderwagen ver voerde, en een jongen van twee jaar liepen zware verwondingen op. De omgekomen man zat in de auto, van waaruit volgens de politie het vuur op de legerpa trouille was geopend. Een twee de inzittende van de wagen werd eveneens gewond. In de auto werd een geladen geweer gevonden. L* r ■52^ trijfel Weer geweld in Belfast t Minister Kissinger, die vandaag ons land bezoekt, hier nog samen met zijn vijftienjari ge zoon David in het Franse Deauville. De gehele bemanning van 40 koppen van de Reward is ongedeerd aan boord gekomen van het Duitse schip, „The Plainsman”, dat in Singapore is geregi streerd. De Reward is binnen een kwartier gezonken. Het schip had gepatrouilleerd bij olieboortorens in de Noordzee. The Plainsman is onderweg naar Rotterdam en heeft enige schade boven de waterlijn Belfast vormde gisteren voor de derde achtereenvolgende dag het toneel van ern stige gewelddadigheden. Groepen jonge lui, van wie enkele gewapend met gewe ren. kaapten auto’s en vrachtauto’s om barricades op te richten. De ongeregeld heden begonnen in de voornamelijk katholieke wijken Andersonstown en Bal- lymurphy en breidden zich later uit naar De Amerikaanse regering is bezorgd dat Pakistan het plutonium, dat de instal latie uit het afval van kernenergiecentra les haalt, voor de vervaardiging van atoombommen zal gebruiken. Kennelijk geschrokken van de felle Franse reacties op het Amerikaanse standpunt heeft Kis singer de zaakgelastigde van de V.S. in Parijs, Samuel Gammon, naar het Franse ministerie van buitenlandse zaken gezon den om uit te leggen dat Washington erkent dat Frankrijk bij de voorgenomen transactie overeenkomstig de internatio nale veiligheidsafspraken heeft gehan- en uitvoeren van acties tegen Rhodesië." Bovendien had de Rhodesische regering herhaaldelijk gewaarschuwd voor het gevaar dat „inherent is in het steunen van terroristen' (Van onze redacteur in Londen, Henk Leffelaar) LONDEN. De Britse regering heeft in principe toestemming gegeven voor een transactie waarbij Iran olie levert in ruil voor in Engeland geproduceerde tanks en raketten. Met de overeenkomst, die vermoedelijk vrijdag zijn beslag zal krijgen, is volgens de Financial Times een bedrag gemoeid van 1500 miljoen gulden. Ook met Frankrijk hoopt Iran een der gelijke ruilovereenkomst af te sluiten. In dit geval zou Frankrijk industrieel materi aal leveren. In de VS is in de Senaat ernstige kritiek geuit op verdere wapenle- veranties aanlran. Bubbers, die in de streek met zijn fami lie met vakantie was, was 24 juli met zijn auto naar de Oostduitse grens gereden en vervolgens naar een van de grenshekken gelopen. Blijft natuurlijk de vraag, waar die uit spraak dan wel vandaan komt Wim Ben der uit Amstelveen meldde me indertijd dat Alex de Haas hem eens verteld had dat hij „Heines” uitspraak voor het eerst gelanceerd had in een cabaretprogramma van voor de oorlog. Maar dat zou dan in tegenspraak zijn met de mening van de onlangs overleden politieke commentator Frits Kief, dat hij er de „uitvinder” van is geweest. Ik heb Frits Kief er in december 1974 naar gevraagd, en hij zei me, dat hij altijd in de veronderstelling heeft geleefd dat hij op een politieke meeting in 1939 die uitspraak, dat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurde, kracht had bijgezet door er aan toe te voegen dat Heinrich Heine dat ook al gezegd had. Sindsdien was deze uitspraak van „Heine” een eigen leven gaan leiden. van l op tien een Het de tie. sche niek arle- hij iter- jsin- van Bin- was van oge- sten- ijse ?ro- :ho- ger nde dat 7er- ten- die léze be- een lem van ■aad met gen. ’een adat t de >.000 ver- [gin- ron- is in men -res- alis- juli. van zer- uzi- 'stal Dit ■ste- van itec- deld die zijn gemaakt om de verspreiding van kernwapens tegen te gaan. Zelf belde Kissinger .mochtend met zijn Franse collega, Jean Sauvagnargues, om nog meer olie op de golven te gieten. Dat heeft kennelijk resultaat gehad want later verklaarde de Franse minister: „ik zou niet zulke woorden als chantage (door de V.S.) willen hanteren. De pers heeft deze kwestie kennelijk wat overtrokken. De zaak moet rustig worden behandeld”. Sauvagnargues liet er overigens geen twijfel over bestaan dat Frankrijk de transactie met Pakistan zal doorzetten, ongeacht de Amerikaanse bezwaren. „Er WARSCHAU (Reuter). In Polen zijn gisteren processen begonnen tegen veer tien Polen die zich bij ongeregeldheden van afgelopen juni „hebben schuldig gemaakt” aan diefstal en opruiing. De ongeregeldheden ontstonden toen bekend werd dat de regering de prijzen van een groot aantal goederen met soms bijna zeventig percent wilde verhogen. „De terugkeer van De Spinola geeft nieuw leven en aanmatiging aap die genen die de resultaten van de revolutie willen vernietigen en die de democrati sche koers van de Portugese samenleving willen tegenhouden”, aldus een verkla ring van de communistische partij. De verklaring roept op tot publieke waak zaamheid en tot berechting van de 66- jarige generaal wegens misdaden tegen de staat. De oproep van de communistische par tij sloot aan bij verscheidene protesten van uiterst linkse groeperingen, die bin nen enkele uren na aankomst van de oud- president werden ingediend. Het Portuge se parlement wees gistermiddag al een verzoek van de linkse afgevaardigde Aca- cio Barreiros van de hand, buiten de agen da om de terugkeer van „de fascist en misdadiger De Spinola" te bespreken. Zowel premier Mario Soares als presi dent Antonio Ramalho Eanes hadden onlangs laten weten dat er geen bezwaren waren tegen De Spinola’s terugkeer, zolang hij bereid is de beschuldigingen tegen hem voor de rechter te verant woorden. Na 18 maanden ballingschap kwam generaal De Spinola gisteren met eei». Kan dit kloppen? Natuurlijk kan dit. Alleen achtten de Heine-kenners prof. Kisch en prof. Van het Reve het niet waarschijnlijk, omdat voor hun gevoel die pseudo-Heine-uitspraak al lang voor 1939 de ronde deed. Toch mogen we rustig aannemen dat ze in ieder geval van na 1930 dateert, toen in Krefeld de „Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwurde” van Richard Mooren onder de titel „Heinrich Heine’s Wirkung in Holland” werd gepubliceerd. Mooren heeft in dit boekje zoveel speurzin aan de dag gelegd naar vertalingen, verwijzingen en opmerkingen van, naar en over Heine in de Nederlandse literatuur, dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat hij dit inmiddels beroemdste Heine-citaat, dat zo rechtstreeks op Nederland is gericht, over het hoofd zou hebben gezien. Ergo moet het citaat (door Frits Kief, Alex de Haas of een nog onbekende mr. X) tussen 1930 en hooguit 1939 in de wereld zijn gebracht. Het is daarbij heel goed mogelijk dat de „uitvinder” daarbij vaag gedacht heeft aan wat Heine in „Der Geschichte der Religion und Philosophic” over Spinoza’s positie in Nederland schreef. Heinrich Schneeweisz, bekend vertaler van Neder landse poëzie in het Duits, attendeerde me op de volgende passage: „Der Pantheis- mus ist die verborgene Religion Deutsch- lands. Und das es dahin kommen wurde haben diejenige Deutsche Schriftsteller vorausgesehen die schon vor 50 jahre so sehr gegen Spinoza eiferten.” De trefwoorden Nederland (het gaat immers over Spinoza in Nederland) en 50 jaar zijn hier door Heine bijeengebracht. Heeft deze passage door het hoofd gespookt van Frits Kief of Alex de Haas of Mister X? Zo ja, dan wil de ironie van het lot dat Heine ermee wilde aangeven dat Spinoza (in Nederland) de Duitse schrijvers die tegen hem te keer gingen 50 jaar vóór was geweest. Met andere woor den: in Nederland gebeurt alles 50 jaar eerder, om Heinrich Heine te citeren. LONDEN. De Britse marine- patrouilleboot HMS Reward is gistera vond gezonken na een aanvaring met een Westduits vrachtschip in de Firth of Forth, tijdens dichte mist. Volgens het communiqué was de actie een vergelding voor een mortieraanval door de zwarte nationalisten op een Rho desische grenspost, waarbij vier blanke soldaten om het leven kwamen. De Rhodesische operatie van zondag was, zo stelt het communiqué, „in over eenstemming met de internationaal aan vaarde praktijk van directe achtervol ging”. De actie moest de „onuitgelokte agressie” in Rhodesië vergelden door in Mozambique gelegerde opstandelingen. De aanval was uitgevoerd nadat „onweerlegbare bewijzen” waren verkre gen dat de „terroristen” in het betrokken kamp betrokken waren „bij het beramen De Portugese staatssecretaris van voor lichting, Manuel Alegre, verdedigde giste ren de terugkeer van De Spinola als zijnde het recht van elke Portugese burger. „We moeten deze zaak niet dramatiseren, spe culaties en sensatiezucht vermijden, omdat dit kan bijdragen tot het scheppen van een bepaalde politieke instabiliteit”, aldus Alegre. De staatssecretaris beklem toonde wel dat de regering er de voorkeur zou hebben gegeven dat de oud- is geen reden waarom de zaak niet zou doorgaan”, zei .hij. Kissinger nam later de pers in bescher ming door te verklaren dat zij dat haar berichten over deze aangelegenheid juist waren. In een gesprek met journalisten zei de Amerikaanse bewindsman dat hij niet meer had gedaan dan te trachten Pakis tan en Frankrijk uit te leggen wat de door senatoi’ Stewart Symington ingediende voorstellen inhouden, namelijk een stop zetting van Amerikaanse hulp aan elk land dat nucleaire opwerkinstallaties koopt of verkoopt. „De pers heeft correct de inhoud van het - Symington- amendement weergegeven”, aldus Kis singer. Hij zei te hopen dat de drie betrokken landen, na de zomervakantie overleg met elkaar zullen plegen om te bezien hoe de kwestie kan worden opgelost. Twee zwaarbewapende IRA-Provisionals staan naast een uitgebrande autobus op Falls Road in Belfast, in afwachting van verdere gevechten met Britse troepen. Suffolk Twinbrook in het westen en oost waarts naai’ Lower Falls, vlakbij het stadscentrum. Vanachter brandende voertuigen bestookten de jongelui de Brit se militairen met stenen en in één geval werd ook een bom geworpen. De politie zei geen melding te hebben ontvangen van gewonden bij de gewelddadigheden. Het hernieuwde geweld begon gister morgen na een korte pauze, waarin politie en militairen met zwaar bewapende bull dozers de straten vrijmaakten van ver nielde voertuigen die van de gewelddadig heden van maandag waren overgebleven. i Maar door de nieuwe golf van geweld werden de straten weer voor het verkeer gesloten. In de afgelopen 36 uur zijn er volgens de politie minstens 62 kapingsge- vallen voorgekomen, 55 aanslagen op de politie, 27 aanslagen op het Britse leger, 20 bomaanslagen en 30 schietincidenten. iste- Een r in nte- zijn 'rak ;hte ist. De opzet van deze ruiltransactie, die iets weg heeft van de manier waarop in de middeleeuwen zaken werden gedaan voordat geld in algemene omloop was, is om de Britse industrie een stimulans te geven, en van de zijde van Iran om van zijn ruwe petroleum af te komen, die dit jaar minder verkoopbaar bleek te zijn dan tevoren. Op een zelfde ruilbasis hoopt Iran ook transacties af te sluiten met Amerikaanse oliemaatschappijen. De onderhandelingen met Engelantf lopen over drie schijven; Iran, de Sh0B oliemaatschappij, en de Britse wapenin dustrie die de raketten en tanks produ ceert. Van Britse zijde is er een bedrag van 5 miljard gulden aan wapenleveran- ties mee gemoeid, waaronder 1500 Chieftain- en 360 Scorpio-tanks en een niet nader genoemd aantal van het laatste model van de Rapier-raketten. De Iraanse olie wordt verkocht aan Shell tegen de huidige marktwaarde met een geschatte leverantie van 17.000 bar rels per dag gedurende de eerste zes maanden en daarna op te lopen tot 20.000 barrels per dag. Het door Shell daarvoor betaalde geld zou dan door Iran in een fonds op rente worden gezet voor de beta lingen van de Britse wapenleveranties. In onderhandelingen met oliemaat schappijen in de VS zou Iran 30.000 bar rels leveren om met de inkomstendaarvan 300 F-16 straaljagers van General Dyna mics te kopen en een aantal lichte krui sers. Bij de olieverkoop aan Amerika zou Iran als eis hebben gesteld dat 50 percent lichte en 50 percent zware olie wordt afge nomen. Deze ongebruikelijke regeling die de Britse regering toelaat de nationale eco nomie bij te springen, komt ook Iran ten goede omdat dit jaar moeilijkheden zijn gerezen met de verkoop van vooral de zware, ongeraffineerde olie. Voor het eerst gedurende twee jaar produceerde Iran meei’ dan 6 miljoen barrels per dag in juni, terwijl 5,5 miljoen barrels werden geëxporteerd. president met zijn terugkeer zou hebben gewacht tot het parlementaire debat over het programma van premier Soares zou zijn afgesloten. Men acht in Lissabon inderdaad waarschijnlijk dat de terug keer van De Spinola effect zal hebben op de discussies in het parlement die van daag met een toespraak van Soares zou den worden besloten. De sprekers van de communistische partij en van de Demo cratische Volksunie (UDP) zouden de kans willen grijpen de socialistische rege ring lastige vragen te stellen. De communisten en andere linkse groe peringen hebben De Spinola gebrand merkt als het symbool van Portugals anti communistische krachten, sinds hij na de mislukte coup van maart 1975 in een legerhelikopter het land ontvluchtte. Zij beweren dat een clandestiene groepering de Portutgese Democratische Bevrij dingsbeweging (MDLP) die De Spinola leidde een sleutelelement vormde in de anti-communistische gewelddadigheden die uiteindelijk uiterst links ertoe bracht de volledige macht te grijpen via de, mis lukte, militaire opstand van vorig jaar november. Een boek van De Spinola met kritiek op de oorlogsvoering in de Afrikaanse kolo nies door het vroegere rechtse regiem droeg in hoge mate bij aan de val van de dictatuur-Caetano. De Spinola werd de eerste voorlopige president van de revolu tie, maar nam vijf maanden later onder druk van uiterst links ontslag. vlucht van de Amerikaanse luchtvaart maatschappij Trans World Airlines van uit New York in Lissabon aan. Aan de voet van de vliegtuigtrap werd De Spino la opgewacht door de commandant van politie van Lissabon en via een achteruit gang van het vliegveld meegenomen voor detentie en ondervraging naar een gevan genis in de buitenwijken van de Portuge se hoofdstad. Een militaire woordvoer der in Lissabon zei dat de zaak van de oud-president door een militaire rechter zal worden bekeken en dat binnen 48 uur een besluit wordt genomen over de vraag of hij zal worden aangeklaagd of vrijge laten. In Mozambique bevinden zich naar schatting 6.000 geoefende guerrillastrij ders. Nog eens 4.000 opstandelingen zou den in dit buurland van Rhodesië een militaire opleiding ondergaan, geholpen door Russische, Cubaanse en Tanzani- aanse adviseurs. Dit in voorbereiding voor een grootscheeps offensief bij het inzetten van de regentijd in oktober. Volgens nationalistische zegslieden js het guerrillaleger de laatste vier maanden steeds meer onder controle gekomen van de regering van Mozambique. Daarvóór was het verbonden met de militante vleu gel van de Afrikaanse Nationale Raad (ANC), Rhodesies Nationalistische bewe ging. MADRID (AFP. De politieke amnestie die op 30 juli in Spanje is afge- kondigd, is uitgebreid tot „het gebied van de vakbeweging", zo is gisteren officieel bekendgemaakt. De amnestie zal ambts halve gelden of op verzoek van de betrok kene geschieden. De amnestie geldt voor gevallen waarin sprake is van beknotting van de vakbondsrechten, hetzij als gevolg van een veroordeling waarop de amnestie van toepassing is, hetzij wegens gedragingen die niet meer in strijd met de wet zijn. •.•Sk DEAUVILLE (Reuter). De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Henry Kissinger, heeft gisteren verklaard dat er geen conflict is tussen Frankrijk en de Verenigde Staten naar aanleiding van de voorgenomen levering van een Franse opwerkinstallatie voor kernafval aan Pakistan. „Er is geen confrontatie gaande”, aldus de minister, die sprak in de Franse stad Deauville, waar hij na zijn bezoek aan Pakistan enkele dagen rust neemt. De jongste geweldsuitbarsting in Noord-Ierland volgde zondag na een toe spraak van mevrouw Maire Drumm, vice- voorzitster van de Sinn Fein, de politie afdeling van de voorlopige vleugel van het IRA. Mevrouw Drumm sprak over het niet verlenen van de status van politiek gevangene aan leden van het Ierse Repu blikeinse Leger en uitte het dreigement dat Belfast steen voor steen zal worden verwoest. Maandag werd ze door de poli tie in haar woning gearresteerd en giste ren bevond ze zich nog steeds in hechtenis op een onbekende plaats. BONN (ReuterDPA). Oost- Duitsland zal de Westduitser Willi Bub bers. die afgelopen maand door Oostduit se grenswachten werd neergeschoten en meegenomen toen hij in de buurt van Ratzeburg Oostduits grondgebied betrad, vrijlaten. Een Westduitse woord voerder zei verder dat de DDR Bonn* permanente vertegenwoordiger in Oost- Berlijn had laten weten dat zij geen gerechtelijke stappen zou ondernemen tegen de 50 jaar oude Bubbers. eid 'er- rin 'er- i»ed nee i in in ran n. In Salisbury vierden jubelende blanke Rhodesiers gisteravond de inval in Mozambique. Sommige feestvierders noemden het „Rhodesiës Entebbe” - een verwijzing naar de Israëlische operatie van afgelopen maand op Oeganda’s belangrijke luchthaven om meer dan 100 gijzelaars té bevrijden. Met name in de agr arische gebieden langs de Rhodesische grens met Mozambi que hebben veel blanken er lange tijd bij premier lan Smito op aangedrongen terug te slaan tegen de guerrillakampen, van waaruit aanvallen binnen Rhodesië werden uitgevoerd. De regering onder streepte echter herhaaldelijk dat een der gelijke actie slechts in overweging zou worden genomen na een extreme provo catie. Zij waarschuwde dat een scherpe internationale reactie het resultaat zou zijn Met de uitbreiding van de amnestie tot militante figuren uit de vakbeweging heeft de regering voldaan aan een verlan gen van de linkse oppositie. De secretaris-generaal van de commu nistische partij in het Spaanse Basken land, Ramon Ormazabal, is gisterochtend vrijgelaten, nadat de politie hem 24 uur in het hoofdbureau van politie in Bilbao had ondervraagd over een persconferentie die hij onlangs had gehouden. Ormazabal had de pers te woord gestaan, toen een lid van het bestuur van zijn partij, José Unanue, dezer dagen uit gevangenschap was ontslagen op grond van de amnestie. Unanue is ook door de politie ondervraagd. In de nacht van maandag op dinsdag is vlakbij een kazerne van de Guardia Civile in het Spaanse Playa de Aro, in de noord oostelijke provincie Gerona, een bom ont ploft. Er vielen geen slachtoffers maar de materiële schade was aanzienlijk. SALISBURY (AFP, UPI, Reuter). Rhodesische troepen hebben meer dan 300 guerrillastrijders en een dertigtal Mozambikaanse soldaten gedood bij hun aanval van zondag op een guerrillabasis op Mozambikaans grondgebied. Dit is gisteren bekendgemaakt in Salisbury in een officieel communiqué. me we ;la- ait- in ert i te igd in net zan >on liet lis- I eze >sie rer- de de len on-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1976 | | pagina 3