Raad voor Kunst
De goede vrouw van Sezuan als musical
bepleit
muziektheater
Pim de la Parra maakte met amateur-acteurs plezierige film
door en door Surinaams
Wan Pipel is
BOEKHANDEL
H. DE VRIES
STUDIEBOEKCENTRUM
VAN KENNEMERLAND
Woede over ontslagen
bij Toneelraad
Gispen
t lil
H
siegers haarlem
WB
Ged. Oude Gracht 2 7
te Haarlem tel. 311440
studie boeken in gespecialiseerde
schoolboekwinkel naast
heeft voorlate bestellers
her examinandi, avondscholieren
en andere studenten een huis vol
Rechter dringt aan op minnelijke schikking
Centrum opent
„blauwe zaal”
in Utrecht
Hl ii
3
12
K:
5®
Groot talent
Kritiek
door Cees Straus
JANSSTRAAT 53
TELEF. 327574 322379
de
JW
Komische aspecten
76
Reële kijk
Uitgehuwelijkt
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Het rommelt
weer eens flink aan het Rotterdam
se toneelfront. Elf acteurs en tech
nische personeelsleden van de
Stichting Rotterdamse Toneelraad
zijn er woedend over dat zij met in
gang van het nieuwe seizoen ont
slagen zijn. De Nederlandse Vereni
ging van Toneelkunstenaars (NVT)
en de Beroepsvereniging van Thea
tertechnici (BTT) hebben scherp te
gen dit ontslag geprotesteerd.
Weinig afbreuk
KANTOORMEUBELEN
VOOR EEN JUIST ADVIES
Toezeggingen
Ag'
-
CEES HEIJNE
LA MAMA
SCHITTERT
MET BRECHT
KO VAN LEEUWEN.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Diana Gangaram Panday: acteren leek, eerst moeilijker.
BIJ LA MAMA is deze Brecht behan
deld als een komedie die tot musical
REGISSEUR ANDREI SERBAN heeft
in ons land al eerder blijk gegeven van
zijn groot talent. Denk daarbij aan de
Diana: „Ten dele. Het beeld van een
Hindoestaans meisje dat zich losmaakt
van haar familie komt wel meer voor.
Veel mensen gaan naar het buitenland,
komen daar in contact met andere le
venswijzen. Ook zij die vanuit de dis
tricten naar Paramaribo gaan - dat is
de grote stad voor hen - komen losser
ten opzichte van de traditionele verhou
dingen te staan. In zoverre is het beeld
dat je uit Wan Pipel krijgt wel juist.
Toch zal je nauwelijks een Hindoes-
taanse familie vinden die een vrouw met
een Creool laat trouwen. Wat niet weg
neemt dat er Hindoestaanse vrouwen
met Creolen trouwen, maar in dat geval
is ze eerder gehuwd geweest met het
gevolg dat de familie haar heeft laten
vallen. Het huwelijksfeest in de film
komt erg overdreven over, er wordt
bijzonder veel geschreeuwd. Dat zal men
normaal nooit doen. Bovendien wordt je
altijd erg hartelijk ontvangen, je wordt
heus niet weggekeken zoals ze met Ru-
bia en Roy doen. Vreemden worden bij
een Hindoestaanse bruiloft koninklijk
ontvangen”.
Vindt ze in het beeld dat het meisje
Rubia weergeeft, een reële kijk op wat
in dergelijke situaties in Suriname ge
beurt?.
DEN HAAG. (ANP)— De Raad voor
de Kunst heeft minister Van Doorn van
CRM geadviseerd de bouw van het mu
ziektheater in Amsterdam te verwezen
lijken. De financiële gevolgen van de
exploitatie voor de kunstbegroting spe
len niet voor 1980 als nog dit jaar met
de bouw ervan wordt begonnen. Intus
sen zijn dan alle kunstbeleidnota’s vast
gesteld en zal dus ook de plaats zijn
bepaald van de genres muziek- en dans
theater met hun mogelijkheden tot ver
nieuwingen in het gehele voorzieningen
pakket.
ROTTERDAM. Een mens kan niet
alleen maar goed doen zonder enige
concessie. Dat is de essentie van Bertolt
Brechts parabelachtige toneelspel „Der
gute Mensch von Sezuan’’. Een van de
La Mama groepen uit New York streek
met deze Brecht voor zes dagen neer in
de Rotterdamse schouwburg. De Ameri
kanen maakten er met de medewerking
van Eric Bentley (vertaling) en Eliza
beth Swados (muziekcompositie) een
musicalachtige produktie van. Dat werkt
heel verademend, en „The Good Woman
of Setzuan”, zoals de Engelse versie is
gaan heten, plaatst het stuk onder regie
van Andrei Serban in een geheel nieuw
kader. Valse sentimenten zijn daarin
kansloos geworden. De groep heeft
Brecht van grote afstand bekeken en
wist toch de essentie te bewaren.
Ik heb toen het script gevraagd en
bemerkte dat ik de inhoud makkelijk kon
onthouden. Ik vind trouwens dat veel
wat in het Hindoestaanse gedeelte van
de film gebeurt, ook op mijn familie
slaat. Zo ben ik zelf ook op zeer jonge
leeftijd naar Hindoestaanse traditie uit
gehuwelijkt. Dat huwelijk heeft overi-
IN DE GOEDE MENS van Sezuan
dalen drie góden (in Rotterdam moest
donderdagavond een der góden het we
gens omstandigheen laten afweten) af
naar de aarde om té onderzoeken of er
nog goede mensen zijn. Wanneer zij in
Sezuan aankomen blijkt niemand bereid
hun onderdak te verlenen, buiten de
prostituee Shen Te, een meisje dat be
slist niet het harde karakter van een
doorgewinterde hoer blijkt te bezitten.
Integendeel, zij is heel zuiver van in
borst. Wanneer de góden bij haar een
nacht onderdak hebben gekregen, wordt
zij met zoveel geld beloond dat zij een
tabakswinkel kan kopen en voortaan
naar hartelust goed kan doen. Een ui
terst royale beloning, die toch onvol
doende blijkt om alle parasieten die op
haar plotselinge welstand afkomen te
vreden te stellen.
LANG DUURT het niet, of Shen Te is
er beroerder aan toe dan voorheen. Tot
op het laatst wil zij concessies vermij
den, maar alleen gezond verstand en
economisch handelen kan haar redden.
Daarom vermomt zij zich als Shui Ta,
een gefingeerde neef, die een krachtig
later zelfs hard zakenmanis. Deze
verstandelijke kant van Shen Te, het
alter ego van de goede, gevoelvolle
mens, betekent echter slechts een vlucht.
En Brecht onderschrijft dat gevoel en
verstand niet samen gaan. Daarom is er
geen prettig einde. Zeker niet voor Shen
Te, die goede vrouw die er eigenlijk het
slechtst van allen afkomt. De góden
vertrekken tenslotte weer van de aarde,
wensen haar het beste en daar moet
Shen Te het mee doen.
kon worden verwerkt. Daarom kreeg de
voorstelling een .lichte toets mee, die
dikwijls ook heel grotesk aandoet. An
drei Serban heeft in zijn regie veel
komische aspecten verweven. Hij deed
dat op een bijzonder knappe manier,
waardoor er zelfs ruimte ontstaat om de
meest ontroerende momenten met grote
precisie te relativeren. Daarbij denk ik
aan het moment waarop Shen Te tijdens
een rechtszitting haar bekentenis aan de
góden doet.
DAN ZIJN WE ook aangeland bij
Priscilla Smith, een der belangrijkste
actrices van La Mama, die Shen Te
speelt. Zij doet dat met grote zuiverheid
van gevoelens en afgewogen intonatie;
met prachtig beheerste gebaren en be
wegingen van haar lichaam. Zo laat zij
haar rol uitgroeien tot een creatie die
hét middelpunt vormt van de voorstel
ling. Heel verfijnd wordt door haar ook
de ^scheiding aangegeven tussen goed en
kwaad, het naïeve meisje Shen Te en de
zelfverzekerde zakenman Shui Ta.
MAAR OOK de kleinere rollen zijn
goed bezet eri nergens valt een zwakte
te ontdekken. Peter John de Vries
maakt van de werkeloze piloot Yang
Sun, op wie Shen Te verliefd is, een
schitterende op geld belust parasiet. Veel
werk is gemaakt van de góden. Zij
worden vol milde humor gespeeld met
blikken van olijkheid en verwondering.
Het zijn daardoor w erkelijk volkomen
wereldvreemde wezens geworden, die de
aarde dan ook haast hoofdschuddend
weer verlaten.
waarvan de elf de deur is gewezen,
namelijk dat er geen werk voor hen is.
de jaren ’60 door Jopie Pengel als ver
kiezingsleus werd gehanteerd en dat
langzamerhand geen uitgangspunt meer
is voor een reëel toekomstperspectief.
Naast lof bestaat er ook - vaak ge
rechtvaardigde - kritiek. Die richt zich
vooral op het feit dat De la Parra’s
boodschap zo'n 10 jaar oud is. Die bood
schap ligt verscholen in de titel: Wan
Pipel is Surinaams voor een volk, met
andere woorden de Surinamers moeten
een worden in hun verscheidenheid. De
manier waarop dat volgens de cineast
moet gebeuren, wordt als tamelijk naïef
beschouwd, een oordeel dat gezien het
simpel aandoende verhaaltje wel enige
waarheid bevat.
De Creool Roy Ferrol moet nog enke
le jaren in Nederland blijven om zijn
studie af te maken als hij het bericht
ontvangt dat overkomst naar Suriname
dringend gewenst is in verband met feit
dat zijn moeder op sterven ligt. Zijn
Nederlandse vriendin Karina leent hem
haar spaarcentjes en Roy kan naar Pa
ramaribo terug. De afspraak luidt dat
weer zl terugkomen, maar hij
een
zo
Het doet echter weinig afbreuk aan
het plezier dat Wan Pipel geeft. Af ge
zien van een soms stuntelige regie wordt
er door de Surinaamse acteurs zeer aan
vaardbaar gespeeld.. Is de Nederlandse
Willeke van Ammelrooy de enige be
roeps in het gezelschap, de overige spe
lers hadden zelfs nauwelijks acteererva-
ringen: Borger-Breeveld als Roy Ferrol,
Diana Gangaram Panday als Rubia en
Emanuel van Gonter en Sieuwpal Soek-
halafl, als hun respectievelijke film va
ders.
De 28-jaar oude Diana Gangaram
Panday woont in een rustige buitenwijk
van Paramaribo samen met haar dochter
in een specifiek Surinaams huis: hoog
torenend over de weg, op palen en met
de verandah, die huizen in de tropen
-■■■ ’.'-tv»-
Blijkbaar heeft dit zo veel indruk op
de Toneelraad gemaakt zij het zekere
voor het onzekere nam: De rechter
moest nu al uitmaken dat zij haar
personeel terecht de laan heeft uitge
stuurd. NVT en BTT hebben een ver
weerschrift ingediend waarmee zij wil
len bereiken dat de ontslagen ongedaan
gemaakt worden.
Nu heeft de kantonrechter in Rotter
dam er woensdag bij de Stichting Rot
terdamse Toneelraad en de Nederlandse
Vereniging van Toneelkunstenaars
(NVT) op aangedrongen in verband met
de ontslagen van elf acteurs en het niet-
acterend personeel tot een minnelijke
schikking te komen.
De ontslagen - elf, onder wie de
acteurs Pieter Lutz, Tatiana Radier, Jo
han Sirag en Hugo Koolschijn, zijn allen
werknemer bij het Rotterdams Stadsto
neel. Vorig jaar werd door de Toneel
raad echter besloten het Stadstoneel met
ingang van 1 september 1976 op te
heffen. De activiteiten van het Stadsto
neel werden gestaakt om, zoals werd
meegedeeld, „budgettaire redenen”.
Gebrek aan geld zou er eveneens de
oorzaak van zijn dat de Stichting Rot
terdamse Toneelraad, juridisch werk
geefster ook van het Rotterdams Stad
stoneel, het komend seizoen niet zodani
ge activiteiten kan ontplooien dat alle
acteurs die nu nog in dienst van het
Stadstoneel zijn, aan het werk ts hou
den.
De gedupeerden zijn echter van me
ning dat op geen enkele wijze is aange
toond dat er geen werk voor hen zou
zijn. De Toneelraad heeft voor 1976-’77
verschillende activiteiten op het pro
gramma staan, zoals de uitvoering van
„Het Liefdesconcilie”. Maar wat heeft de
Toneelraad tot stomme verbazing van de
ontslagenen gedaan?. Ze heeft voor dit
stuk andere acteurs geëngageerd. Daar
mee ontkracht de Toneelraad volgens de
NVT haar eigen argumenten, op grond
gens maar acht maanden geduurd”.
Wat vindt ze van het acteren onder
Pim de la Parra?
Diana:„Het was de eerste keer dat ik
speelde,m aar het is meegevallen. Ik had
het moeilijker gedacht. Alleen hei gege
ven dat de film niet in chronologische
volgorde is opgenomen, heeft me parten
gespeeld,ik had zo geen enkel overzicht
van wat er in het verhaal gebeurde.
Tegen Pim heb ik gezegd dat ik de
vrijheid moest hebben om de teksten te
kunnen wijzigen als ik vond dat ze
slecht uit te spreken waren. Als regis
seur had hij overigens weinig met me te
maken. Zijn mede-regisseuse Olga Mad
sen was voor mij belangrijker, maar de
meeste steun heb ik toch aand e came
raman gehad die me voortreffelijk ge
holpen heeft bij het acteren.
Afgezien van het acteren zijn er tus
sen Pim en mij veel problemen geweest.
Kijk, hij en zijn vrouw Lies hebben het
idee dat alle mensen van de crew een
grote familie moeten vormen. Je zou je
problemen kunnen uiten, naar Pim mo
gen toestappen als je met moeilijkheden
zat. Dat bleek heel anders uit te pakken
dan ik had gedacht. Ik ben als modern
meisje wel het een en ander gewend,
maar de stijl van leven zoals Pim de la
Parra die in mijn ogen voorstaat, daar
kies ik niet voor. Bovendien werd het
helemaal niet prettig werken toen Bor
ger Breeveld aanpapte met Pims vrouw
waardoor hij in een bevoorrechte positie
kwam en overal als zijnde belangrijk
werd gezien. Willeke van Ammelrooy
heeft dan veel voor me gedaan, ook wat
de kleding betreft”.
Scène met de drie góden in „The good
women of Sezuan”, gespeeld door La
Mama uit New York.
Naast deze juridische redenen zijn er
nog redenen van morele aard, die de
ontslagen volgens NVT en BTT onaan
vaardbaar maken. Verschillende acteurs
zijn bijvoorbeeld in de loop van dit
toneelseizoen toezeggingen gedaan over
deelname aan stukken voor het toekom
stig repertoire. Zo verzekert de 22-jarige
acteur Cees Heyne die, nog maar een
jaar in dienst is van de Toneelraad, dat
hem mondeling is toegezegd dat hij een
rol zou krijgen in Het Liefdesconcilie en
in De Pest.
De acteur Cees Waterbeek, zo ver
klaart hij, is zelfs ontslagen tijdens ziek
te. „Het zijn allemaal symptomen van
een "ongelooflijk kwalijk beleid”, aldus
Heyne.
Onfatsoenlijk is ook dat de Toneelraad
Rotterdam pas tegen 1 maart de ontsla
gaanvragen bij het arbeidsbureau heeft
ingediend. Cees Heyne: „Het ontneemt je
bijna de mogelijkheid nog bij een ander
gezelschap te solliciteren. Rond die tijd
zijn de meeste acteurs en actrices voor
het nieuwe seizoen reeds geëngageerd.
Netjes is als een ontslag tegen december
wordt bekendgemaakt”.
De Nederlandse Vereniging van To
neelkunstenaars, die de belangen van de
acteurs behartigt, zal met haar advocaat
overleggen of zij zal ingaan op het
voorstel van de Rotterdamse kanton
rechter om naar een minnelijke schik
king te zoeken.
Door de NVT en een acteur werd de
behandeling van de zaak, woensdag, die
na een uur werd afgebroken, als „slordig
en rommelig” bestempeld. Op 23 augus
tus zullen de beraadslagingen voor het
kantongerecht worden voortgezet.
PARAMARIBO. Wan Pipel,
het nieuwste filmprodukt van Pim
de la Parra beleeft momenteel in
Suriname gouden tijden. De film
ging in de tweede week van juli te
gelijkertijd in vier grote‘"bioscopen
in Paramaribo in première en had
op het einde van de maand al ruim
zeventigduizend bezoekers getrok
ken. Dat betekent dat een op de vijf
in Suriname verblijvende Surina
mers Wan Pipel heeft gezien.
Voor Scorpio Productions moet de Ne
derlandse première (vanaf volgende
week donderdag gaat de film in 22
steden draaien) een hoopvol perspectief
bieden want het lijkt er op dat de grote
Surinaamse gemeenschap in. ons land
zich eveneens moet voelen aangesproken
door de duidelijk op hun geboorteland
geënte situaties.
Want Wan Pipel is een doör en door
Surinaamse film en daaraan moet alle
succes worden toegeschreven. Ofschoon
door De la Parra zelf van origine een
Surinamer - opgezet als een. film met
een boodschap, is Wan Pipel jn Surina
me een film waarin volop wordt gela
chen. De pikante grapjes - in de Neder
landse ondertitels nogal preuts ver
taald - zijn niet van de lucht en bij
elke shot die op lokatie is opgenomen,is
er wel een plaatselijke bektodheid te
zien.
steeds hebben. Hoe raakte Diana bij de
film betrokken?
„Ik kwam in 1974 na een verblijf van
drieëneenhalf jaar in Duitsland, waar
mijn man een horecabedrijf had geleid,
in Suriname terug. Nadat hij me verla
ten had ben ik eerst gaan werken, maar
ik kreeg al spoedig een verkeersongeval.
Op de eerste dag dat ik weer in de bar
van het Torarica-hotel stond, waar ik
werkzaam was, kwam Borger Breeveld
op me af. Hij vroeg of ik interesse had
om in de film mee te spelen. Hij heeft
me uiteindelijk uitgekozen uit maar
liefst 85 meisjes.
Overigens was deze start voor Borger
dezelfde als die in de film waarin hij
met mij kennismaakte. Hij had aanvan
kelijk weinig moed, maar was er van
overtuigd dat hij mijn gezicht moest
hebben.
Roy weer zl terugkomen, maar
raakt door zijn oude vaderland en
nieuwe - Hindoestaanse - vriendin
geboeid dat hij besluit te blijven. Dat
alles! nweerwil van het feit dat Karina
hem achternakomt, maar het tenslotte
moet afleggen tegen haar rivale Rubia.
De symboliek ligt voor de hand:als de
verschillende rassen maar samengaan en
als de blanke hen vrijlaat is een goede
toekomst verzekerd. Een beeld dat al in
UTRECHT (ANP). - De als theater
ruimte omgebouw’de „blauwe zaal” van
de Utrechtse stadsschouwburg zal op
woensdag 8 september worden geopend.
Ter gelegenheid daarvan zal toneelgroep
Centrum de landelijke premiere opvoe
ren van „Spiegels”, Jiet nieuwe stuk van
Dimitri Frenkel Frank.
De blauwe zaal is een middelgroot
amphitheatei' dat ongeveer 400 bezoekers
kan bergen.
De afdeling opera en danskunst van
de Raad voor de Kunst acht een eigen
huisvesting van de Nederlandse Operas
tichting van het allergrootste belang
voor de ontwikkeling van de Nederland
se operacultuur. In de huidige situatie
wordt de ontplooiing hiervan afgeremd
en worden artistieke gaven verspild, al
dus het advies.
Voorkeur wordt gegeven aan een ei
gen gebouw voor de Nederlandse opera
stichting en het Nationaal Ballet boven
het zoeken naar andere oplossingen.
Daarbij is gewezen op gedachten over
een nieuw muziektheater in Rotterdam
en over uitbreiding van bestaande mu
ziektheater in Rotterdam en over uit
breiding „van bestaande voorzieningen in
Scheveningen. Het motief voor de keus
voor Amsterdam is, dat het aanbod moet
plaatshebben daar waar er de meeste j
vraag naar bestaat en dat is Amsterdam. 1
De Raad voor de Kunst wijst ook af.
dat de instemming van voorgaande mi- i
nisters van CRM met de bouw van het
muziektheater slechts zou berusten op
„wishful thinking” van de gemeente
Amsterdam en overige rechtstreeks be
trokkenen. Toezeggingen en beloften
heeft men wellicht te lang in een goed
vertrouwen als onomstotelijke bewijzen
gezien van een beleidsbeslissing van de
minister. Ze hebben evenwel meer dan
positieve verwachtingen gewekt, aldus
de Raad voor de Kunst.
ontroerende Medea van enkele jaren ge
leden. Van deze tot musical omgewerkte
Brecht heeft hij een uiterstbeweeglijke
maar heldere voorstelling gemaakt. Met
veel choreografische aandacht is er tel
kens voor een schitterend toneelbeeld
gezorgd. Daarbij zijn de verschillende
groepjes acteurs knap op elkaar af ge
stemd. De hele opvoering is trouwens
van een bijna ongekende souplesse en
bezit een verbazingwekkend creatieve
uitstraling.
DE SPELERSGROEP wordt virtuoos
terzijde gestaan door vijf muzikanten
die de prachtige muziek van Elizabeth
Swados schitterend uitvoeren. Er is een
eenheid van klank en ritme die in
wisselwerking met de acteurs vaart in
de opvoering brengt. Daardoor is het
niet verwonderlijk dat de voorstelling
voorbij is, voordat je er erg in hebt. Er
wordt overigens achter elkaar doorge
speeld, zonder pauze, en dat is zonder
meer een goede beslissing.
DEZE TONEELSPELERS uit New
York, die deze „Good woman” in een
vernuftig decor met veel bewegende
deuren en luikjes van blank hout en
linnen spelen, blijven tot en met 17
augustus in ons land. Steeds jn de Rot
terdamse schouwburg. Ze zijn een rit
naar de Maasstad ten volle waard.
