De sobere geboorte van de Zwitserse film
Hums
VAN EEN LEEG LEVEN
„LE FOU” TRIEST VERHAAL
„FAMILY PLOT” MEESLEPEND MAAR ZONDER GROTE SCHRIK-EFFECTEN
11
V
19
FILMS
19 7 6
1 3
AUGUSTUS
VRIJDAG
18
T andraderen
Grote soberheid
uur
EZ
c.
Sprookjes
O
N achtvoorstellingen
In verschillende opzichten is „Family Plot”, Hitchcock’s 53ste produk-
tie, een verrassende film. Men kan in dit verband spreken van licht amu
sement waarbij wel voortdurend sprake is van spanning zonder dat die
oploopt tot „suspence” of „terror”, elementen die in vroeger werk van de
vandaag (vrijdag, de dertiende), 77 jaar geworden meester praktisch nooit
ontbraken. Zonder dus voortdurend op het randje van je bioscoopstoel te
zitten van angst, kan je ditmaal ontspannen, geïntrigeerd en geamuseerd
kijken naar een luchtig opgediend verhaal over kleine misdaad, bedreven
door klein-formaat bedriegers. Alle ingrediënten die we langzamerhand
uit de vele films van de onvermoeibare Hitchcock hebben leren kennen,
de moord, de grote bankroof, de diefstal van politieke documenten, de
geheime agent die geliquideerd moet worden, ze zijn verdwenen uit deze
laatste Hitchcock, waarin bijna alles binnen de grenzen van het provin
ciaal mogelijke is gebleven.
Brand
Mysterieuze vrouw
jfu
I
M-
r
w
Nieuwste Hitchcock
zit vol zelfspot
De magazijnbediende George Plond in
Goretta’s film „Le Fou”.
is en al pratende tijdens de rit het een
en ander te weten komt.
De séance resulteert in een opdracht
van de bijgelovige weduwe aan Blanche
om via haar mediamieke gaven contact
op te nemen met de onvindbare neef.
Een beloning van 10.000 dollar wordt
haar in het vooruitzicht gesteld.
best
joed
tleer
475.
eim.
ilita-
ige-
o en
kay.
een
>0. 3
•UtO-
sse.
2-
I. en
ïxtra
iden
me-
IUW-
traat
>ruik
3. In
nog
3rui-
>ids-
Jan-
750.
wijs,
ition
surs
ieen
top-
met
Een
IUW-
aen,
t 8-
ran-
tjes.
Tel.
ood.
type
een
>be-
sse.
ide
17
ie
aat
sse-
Het
Een
rode
icor-
iter-
AG-
74,
40
en
del
et.
en
A.
ïn.
/it.
r’s
48
us.
K:
85
1S-
d.
de
>k-
fd-
ge
iel
Plond’s laatste wraakactie op een ge
meenschap die hem in de kou heeft
laten staan, is het vernielen van een
overdreven juweliers etalage, waarop
een alarmsysteem in werking komt dat
blijft gieren en janken als Plond, met
zijn kinderpistooltje aangezien voor een
gevaarlijke inbreker, al dood op het
trottoir ligt, geraakt door een verkeerd
gericht politieschol. Zoals alles verkeerd
gerichh was in zijn leven, al leefde hij
in een welvaartsstaat. De film is naiief
gemaakt als bij Fassbinder, maar je
moet wel lef hebben om een eerste
gesubsidieerde film als een klap in het
gezicht van je subsidiegever aan te laten
komen.
„Le Fou” is een „naakte” film, een
film zonder enige versiering of overbodi
ge afleiding. Dat kan gelegen hebben
aan de beperkte geldmiddelen die tot
grote soberheid dwongen, het kan ook
Goretta’s stijl zijn, afgedwongen door
het onderwerp. Een onderwerp dat hij
zelf omschrijft in de volgende woorden:
„hoe een voortreffelijke employé een
handige inbreker wordt en hoe dit ver
late succes hem vernietigt.” Die om
schrijving slaat dan op George Plond,
lot zouden ze het er veel fortuinlijker
afgebracht hebben.
ilsof
rlijk,
leur
met
lau-
iO. 3
»at.
tion.
Ook Cinema Qurinus International
aan de Lange Veerstraat komt nu niet
een nachtvoorstelling en wel op zaterdag
om 23.30 Vertoond zal weer worden
„Night in Casablance” met de Marx Bro
thers die afgelopen zondag al een over
tuigend succes bleek. m-
De Zwitserse film van dit ogeblik
staat of valt min of meer met de
activiteiten van twee filmers, Claude
Goretta en Alain Tanner. Hun beider
samenwerking dateert al van 1952 toen
zij in Geneve een Ciné-club oprichtten
en critische artikelen schreven voor het
„Journal de Geneve en „La Tribune de
Geneve Van 1955 tot ’57 waren de
vrienden samen in Londen werkten in
het Britisch Film Institute en schreven
voor „Sight and Sound”. Ze maakten er
de documentaire „Nice Tim”, een filmre
portage over Piccadilly Circus die nog
altijd een verdiende reputatie geniet.
Het is allemaal mies en triestig wat er
met Plond gebeurt die bovendien niet
uit de voeten kan omdat zijn vrouw
invalide is en thuis aan een rolstoel
Het is dan eindelijk zo ver. André van
Duin zal met zijn „Pretfilm” de Neder
landse cinematografische activiteiten die
ëen beetje in een dood slop geraakt zijn,
tot nieuw leven stimuleren. Het recept is
eenvoudig. Een reeks toppers uit André
van Duin’s theater-optreden wordt uit
de ampexband geknipt en samengevoegd
tot, wat manager Joop van den Ende
een „Hoogtepuntenfilm” noemt. Hij is op
dit simpele idee gekomen bij het zien
van compilatiefilms als „That’s Enter
tainment”, daarbij gemakshalve over het
hoofd ziende dat dit genre samengesteld
is uit hoogtepunten van een perfecte
amusementsindustrie over een periode
van ettelijke decennia, waarbij de be
trokken artiesten tot de top van de
showbusiness behoren.
De Hitchcock-familie in Family Plot.
V.l.n.r William Devane, Karen Black,
Hitch, Barbara Harris en Bruce Dern
Steve Mc Queen speelt de volgenszijn
zeggen onschuldig wegens moord veroor
deelde Charrieres en regisseur Franklin
J. Schaffner is niet karig in het uitvoerig
weergeven van alle verschrikkingen'die'
het Franse gevangenkamp aan de noord
kust van Zd.-Amerika voor de veroorA
deelden in petto heeft. Naast het optre-,
den van Steve McQueen moet vooral
ook de rol van Dustin Hoffman als een
goed vriend van Charriere genoemd
worden.
Annie Girardot en haar medische staf in
„Dr. Frangoise G”.
de-clinlique van een groot ziekenhuis ook
nog de echtgenote van een beroemd
diplomaat en moeder van twee bijna
volwassen kinderen. Echtelijke en huise
lijke moeilijkheden worden haar niet
bespaard en niettemin stort die verre
van ideale wereld rond haar in elkaar
als ze longkanker blijkt te hebben. Het
schijnt allemaal op ware gebeurtenissen
te berusten, ontleend aan de roman „Un
Cri” van Noëlle Loriot, maar Bertucelli
maakt er een smartlap van, al weet
Annie Girardot zoveel mogelijk de emo
ties in toom te houden.
BEHALVE ANDRE vdn Duin’s Pret
film die in Lido en nog 24 andere'
bioscopen door het hele land zijn we-1
reldpremiere beleeft (zie Amsterdamse
films),is er niets nieuws toegevoegd aan
de Haarlemse filmagenda. Prolongaties
dus in Roxy met Milos Forman's „One,
flew over the Cuckoo’s Nest’’ (15e week),
in Palace met James, Bond's „Diamonds
are forever”, in Studio met „The Genius”
en in Luxor met „De Gendarme van
Saint Tropez” (Louis de Funes). Frans
Hals brengt „Papillon” in reprise, een
verfilming van Henri Charrieres eigen
belevenissen als gevangene van het bag
no in Frans Guyana.
oversteekt. Op dat ogenblik doorkruisen
de beide plots die in de film verder
ontwikkeld zullen worden, elkaar in de
meest letterlijke zin. Blanche en haar
vriend George (Bruce Dern) worden
door de camera losgelaten die nu de
blonde vrouw van het zebrapad volgt en
onthult hoe deze een kidnappingsaffaire
afhandelt, de losprijs een enorme dia
mant in ontvangst neemt en in het
duister verdwijnt nadat ze per helikopter"
de plaats heeft aangegeven waar de
gekidnapte zakenman Victor Constantine
op zijn bevrijding wacht. Als de geheim
zinnige vrouw die tijdens die hele af
handeling van zaken geen woord zegt,
eindelijk haar vermomming’ blonde
pruik, donkere bril kan afleggen,
herkennen we de actrice Karen Black
die samen met haar vriend, de diamant
handelaar Arthur Adamson (William
Devane) een goed lopend tweemansbe-
drijfje in kidnappen draaiende houden.
In tegenstelling tot de wat slordige,
nonchalante manier van werken van het
tweetal Blanche-George is de wijze
waarop het kidnappingsduo hun zaakjes
regelen van een grote professionele za
kelijkheid en efficiëntie. Maar het begint
pas echt interessant te worden als een
ingenieuze „link” gelegd wordt tussen de
beide opererende partijen.
Voor de complete kennis van die hele
moeizame beginperiode van de Zwitserse
film is het zien van Goretta’s „Le Fou”
bijna verplichtend omdat met deze film,
ongeveer gelijktijdig met Tanner’s „La
Salamandre”, de renaissance van de
Zwitserse film begon. Ander werk van
Tanner is hier nu wel bekend dankzij
Film International, het circuit van Fugi
tive Cinema en de bioscoopvertoningen
van The Movies, „Le Fou” completeert
die kennis. Wat deze week in The Mo
vies kan gebeuren.
gekluisterd zit. In de opeenstapeling van
ellende die soms als te gechargeerd
overkomt, schijnt Goretta af te willen
rekenen met alle sprookjes over het
deegelijke, solide, wel verzorgde en goed
georganiseerde Zwitserland zoals wij dat
uit de reisfolders kennen. Alsof daar
geen armoede zou kunnen bestaan, geen
sociaab onrecht, geen eenzaamheid en
verraad van vrienden. Zwitserland, zo
schijnt Goretta te willen zeggen,is een
paradijs voor vreemdelingen met gehei
me banksaldo’s en openlijke belastin
gontduiking.
Ongetwijfeld ter ere van Hitchcock’s
77ste verjaardag en ter opwarming voor
zijn nieuwste film „Family Plot” brengt
Cineac Reg. Lreestraat de voorlaatste
film van Hitchcock, „Frenzy”, de in
Londen opgenomen thriller over een
dassenmoordenaar. „Taxi Driver” gaat
nog steeds in Calypso Club en Richard
Lester’s „Royal Flash” is ingezet in
Leidseplein Theater. Studio K heeft voor
de nachtelijke uren gekozen voor Vis
conti’s „II Gattopardo” met Burt Lan
caster, Alain Delon en Claudia Cardinale
en in The Movies een op elkaar afge
stemd dubbelprogramma: „Goretta’s „Le
Fou” en Tod Browning’s „The Freaks.”
uikt.
loze
tec-
met
1 en
0. 3
•drijf
Tel
De filmer heeft ditmaal niet naar
spectaculaire misdaden gezocht, niet
naar adembenemende achtervolgingen of
naar dramatische uiteenzettingen tussen
twee vijandige partijen. Deze keer heeft
hij de lichtgewicht en ongeoefende wets
overtreder een kans gegeven. En hij
heeft laten zien dat hij zonder lijken en
zonder de constante dreiging van nade
rend gevaar een misdaad-komedie kan
maken die, evenals „The Trouble with
Harry’’ van twintig jaar terug, best een
plaats verdient in zijn totale oeuvre.
Cinema Qurinus International zet z’n
zondagvoorstellingen, ’s avonds om 7 en
9.15, voort, deze week mert „Suspicion”
een beroemde Hitchcockfilm uit 1941.
Joan Fontaine speelt hierin een rijke
jonge vrouw die na een korte kennisma
king trouwt met de vlotte,onverantwoor
delijk „playboy” Cary Grant. Al gauw
na hun huwelijk begint Joan achter
dochtig te worden en raakt er me§r en
meer van overtuigd dat haar man. een
moordenaar is en uit is op haar geld.
Een onbehagelijke situatie waarbij
Hitchcock tot het laatste toe Joan en
ook het publiek in het onzekere laat
over de bedoelingen van Cary Grant.
Frans Hals brengt in de nachtvoor-
stellingen „The Comancheros” een in
1962 door Michael Curtiz gemaakte Wes
tern met John Wayne, Luxor prolon
geert de griezelfilm „Night of the living
Dead” en Palace brengt een politiefilm
met Alain Delon. Roxy vertoont het
origineel van de serie die nu als „Paper
Moon” op het tv-scherm loopt In de
gelijknamige film zijn het Ryan O?Neal
en zijn dochtertje Tatum die het won
derlijke stel zwervers spelen dat met
bijbels verkopen langs de huizen in zijn
onderhoud moet voorzien. Een kostelijke
film die een hernieuwde kennismaking
zeker rechtvaardigt. Hij is dan ook ge
maakt door de jonge, vieve filmregisseur
Peter Bogdanovich.
Opvallende reprises zijn deze week te
vinden in Cinema International (Allebé-
plein) dat in afwachting van de nieuwe
Hitchcock de tijd doodt met „Point
Blank van John Boorman met Lee Mar
vin, en Angie („Pepper”) Dickinson; en
verder in Du Midi de Dino de Laurenti-
i’s mammoet-produktie „De Bijbel”, re
gie John Huston, medespelers Ava Gard
ner, Richard Harris, John Huston (Als
Noach).
„Family Plot” begint met een spiritis
tische séance waarin de jonge Blanche
(Barbara Harris) met een zware stem die
vanuit de andere wereld moet komen, de
78-jarige weduwe Julia Rainbird (Cath-
leen Nesbitt) wil doen geloven dat zij in
contact is met haar overleden zuster.
Julia Rainbird lijdt namelijk aan wroe
gingen over een ver verleden toen haar
zuster een onwettig kind ter wereld
bracht en de familie om schandaal te
voorkomen de ongewenste telg weggaf.
Nu zij haar einde voelt naderen en haar
laatste wil op schrift wil zetten, wil
Lady Rainbird het familie-onrecht goed
maken en al haar bezittingen op naam
zetten van de uitgestoten neef. Alleen,
zij weet niet hoe hij op het ogenblik
heet en waar ze hem kan vinden. Van
daar haar contact met de waarzegster,
een lieve bedriegster die informaties
over haar eventuele klanten, achtergron
den en familieverwikkelingen te horen
krijgt van een vriend die taxichauffeur
George komt aan de weet dat het
onechte kind veertig jaar geleden „ge
schonken” is aan de chauffeur van de
familie, een zekere Shoebridge, die enke
le jaren later met vrouw en geadopteerd
kind in een brand om het leven kwam.
Een onderzoek op het kerkhof waar de
familie in een graf ondergebracht zou
moeten zijn, leert dat er wel een enkele
steen van het echtpaar Shoebridge op
een der graven voorkomt met de ver
melding dat het in 1950 de dood vond
maar dat tegen alle regels der logica in
de naam van de jeugdige Edward Shoe
bridge op een aparte, kleinere steen
vermeld staat die bovendien opzichtig
van latere datum is. Bij navraag bij de
tuinman van het kerkhof blijkt dat de
steen van Edward inderdaad veel later,
in 1965, toegevoegd is, waarschijnlijk ter
camouflage van het feit dat destijds
geruchten de ronde deden dat Edward
een magazijnbediende bij een aarde-
werkbedrijf die na 20 jaar minitieus
trouwe dienst een werkverbod van zijn
dokter krijgt en zijn plotseling leeg
geworden leven inhoud wil geven door
het doen van onwettige dingen. Hij be
gint met het wegnemen van een boek
uit een boekestalletje op straat, alleen
om de spanning te ondergaan van be
trapt te kunnen worden.
Als niemand op zijn daad reageert
.gooit hij het boek dat volstrekt waarde
loos voor hem is, weg. Later breidt hij
zijn illegale activiteiten uit met het
inbreken in leegstaande villa’s. „Le Fou”
is geen film met mooie toeristische beel
den van besneeuwde Alpen of grazige
dalen, Het is in de film steeds miezerig
winterweer met regen en grauwe luch
ten en kale, mistige velden. Van uiterlij
ke welvaart en sociale zekerheden merkt
men ook niet veel. Bij het gedwongen
afscheid van zijn directeur krijgt Plond
een waardebon van 500 frs, op de zaak
te besteden. En zijn spaarpenningen
worden hem slim afhandig gemaakt
door een bankexpert die hem aandelen
in Zuid-Amerikaanse mijnen adviseert
en een jaar later moet melden dat de
aandelen geen cent meer waard zijn.
ting vol zelfspot kunnen zijn, waarmee
de filmer afscheid heeft willen nemeft.
De dingen die hij in practisch zijn hele
oeuvre met stijgende zelfverzekerdheid
heeft gedaan, zijn hier afwezig. Maar hij
heeft een nieuwe Hitchcock geïntrodu
ceerd die met het gemak van een routi
nier een misdaadkomedie in elkaar zet,
zelfs hier en daar met een dubbelzinnige
dialoog zoals men bij de preutse Hitch
cock niet voor mogelijk zou hebben
gehouden.
Een afscheid dus dat past l>ij een
onberekenbare man als Hitchcock, die
eigenlijk nooit iets heeft begrepen van-
de vele diepere bedoelingen die hem in
de kringen van de intellectuele filmkri
tiek in Europa werden toegedicht. Hij
heeft die lof van diepzinnigheid gelaten,'
hoewel niet zonder plezier over zich
heen laten gaan, evenals alle eervolle
onderscheidingen die hem de laatste ja
ren niet alleen vanuit het bedrijf, maar
ook van de zijde van universiteiten, en
vakkringen te beurt zijn gevallen.
CHARLES BOOST
Terwijl Blanche en haar vriend in
diens taxi naar huis gaan en de moge
lijkheden bespreken om de in het voor
uitzicht gestelde beloning in handen te
krijgen, rijden ze bijna een mysterieuze
vrouw aan die rustig op het zebrapad
De toeschouwers in de 25 theaters
waarin Joop van den Ende zijn film ten
doop houdt, zullen het anderhalf uur
met André van Duin moeten doen en
dat lijkt mij vergelijkenderwijs een
beetje behelpen. Maar goed, het legioen
van Van Duin’s fans zal er best een paar
gulden voor over hebben om het alle
maal nog eens op groot doek terug te
zien: de oberscène, de militair, de dok-
terssketch, de trouwzaal, de goochelaar,
het schooltje. En voegt Joop van den
Ende er in Parool aan toe: „Het resul
taat is grandioos, die kop van André nu
eens niet op zo’n klein tv-scherm, maar
waaaarop op dat grote bioscoopdoek”. In
Rembrandtplein Theater.
In City I vinden we als première
„Docteur Francoise Gailland” van Jean-
Louis Bertucelli. Wie enige jaren gele
den op Film International in Rotterdam
van deze filmer „Remparts d’Argile”
(„Muren van klei”) de film over een
sociaal protest van inwoners van een
Tunesisch dorp gezien heeft, zal ver
baasd zijn de naam Bertucelli verbonden
te zien aan een gladde speelfilm met
acteurs van naam als Annie Girardot,
Francois Périer en Jean-Pierre Cassel,
die een dokterdrama opvoeren dat als
verhaal in Libelle niet misstaan zou
hebben. Franc oise Gailland (Annie Gi
rardot) is behalve een druk bezette chef-
Over „Le Fou” („De Gek”), een film
van Goretta in The Movies wordt hier
naast geschreven en over „Hollywood
Cowboy” die in Kriterion is ingezet,
hebben we kort geleden uitvoerig be
richt. De voornamelijk amusante bele
venissen van een filmgek omstreeks 1930
die in Hollywood terecht komt op het
ogenblik dat ook de geluidsfilm er zijn
entree maakt en die het tot stuntman in
westerns brengt, zijn luchtig en met een
tikje nostalgie in beeld gebracht en ma
ken tegelijk ieder duidelijk wat er nu
eigenlijk met een „B-picture” bedoeld
wordt.
Dit knappe scenario met twee gelijk
tijdige intriges die als tandraderen in
elkaar grijpen, is van Ernest Lehman, de
auteur ook van Hitchcock’s „North bij
Northwest”. Zijn inventiviteit én de on
derkoelde regie van de man die zo graag
met lijken, tijdbommen en verdwenen
documenten werkt, hebben een film op
geleverd die voortdurend amusant, on
derhoudend en intrigerend is en die laat
zien dat de „Master of suspense” ook
zonder grote schrikeffecten een meesle
pende film kan maken.
Als „Family Plot” de laatste film
wordt die Hitchcock heeft gemaakt, zo
als hier en daar gesuggereerd wordt, dan
zou dit „testament” een ironische afslui-
Terug in Zwitserland kwamen beide
voorvechters voor een nationale filmin
dustrie pas tien jaar later, in 1968 weer
bij elkaar, nu om met Jean-Louis Roy,
Jean-Jacques Lagrange, Soutter de pro
ductiegroep „Groupe 5” op te richten die
samenwerkte met de Zwitserse televisie.
Met als tastbaar gevolg dat Goretta
achtereenvolgens „Le Fou” in 1970,
„L’Invitation” in ’72 en „Pas si méchant
que ca” in ’74 kon maken. Terwijl
Tanner in ongeveer diezelfde tijd „La
Salamandre” „le Retour d’ Afrique en
„Le Milieu du Monde afleverde, alle
films die internationaal bekendheid en
waardering kregen, vooral ook omdat ze
niet, zoals bij iedere beginnende indus
trie gebeurt, consessies deden aan een
ver- meende publieke smaak, maar zeer
persoonlijke en herkenbare films over
eigentijdse problemen en menselijke
verhoudingen waren.
zijn pleegouders vermoord had door hun
huis in brand te steken en daarna spoor
loos verdwenen is.
Terwijl Blanche en George doorgaan
.met hun onderzoek naar de verdwenen
Edward als enig erfgenaam van liét
Rainbird-kapitaal, zetten Fran en
Adamson hun kidnappraktijken voort,
met een aartsbisschop als volgend slacht
offer. Adamson is alleen wat geïrriteerd
door de hem ter ore gekomen nasporin-
gen naar Edward Shoebridge. Zoals de
kijker al vermoedt, zijn de jonge Shoe
bridge en Adamson een en dezelfde
persoon. Dit wetende is het begrijpelijk
dat Adamson er geen vermoeden van
heeft dat hij maar naar voren hoeft te
komen om een fortuin in ontvangst te
nemen. Hij hoeft dat geroer in een
voorbije tijd alleen maar in verband te
brengen met zijn eigen duister verleden
en zijn niet zo vlekkelbos heden. Uit dit
misverstand ontstaan de moeilijkste ver
wikkelingen die uiteindëlijk tot een con
frontatie leiden van de elkaar tegenwer
kende partijen. Zonder de irönie van het
V ...V
s
j
J
