Britse acteur
De Appel beklemmend
Alaister Sim
overleden
in Fassbinder’s
Preparadise Sorry Now
Jiddisch Theater
100 jaar oud
Collectioneurs tonen uniek
bezit op omvangrijke beurs
HAMMOND
B
Q
1
Postgiro 777777
Collectieve Israel Actie
Amsterdam
n
ORGELS
I
a
AANKLACHT TEGEN UNIVERSEEL KWAAD
The Confidence Man
in Mickery
Fred Astaire
brak pols
Ton van Duinhoven in
in Delft
Orde van antiekhandelaren presenteert zich in Amsterdamse kerk
Amerikaanse toernee
voor Nederlands
i
„Niet bereikbaar”
„Aktiefestatie”
Strijkkwartet
muziek sicking
4
.1. -s
1
I-
'j
Tinnen tafelronde
E. H. C. O. b.v.
op zijn geweten heeft en daarvoor
ook veroordeeld is. Vrijdagavond
ging het stuk in première en ik
vond het een beklemmende bele
venis.
ALS U NU ISOLEERT ZIT U
VAN DE WINTER WARM!
SCHEVENINGEN. Iedereen
kent ze wel, die altijd naar urine
stinkende plaatsen in een stad, af
gelegen plekken waar toch mensen
komen; waar de jeugd ongestoord
een vuurtje kan stoken en waar
langs/binnendwarrelend vuil niet
meer weg wil. Zo’n rotte stadsplek
dient als decor voor de voorstelling
die toneelgroep De Appel gemaakt
heeft van Rainer Werner Fassbin
der’s „Preparadise Sorry Now”. Een
stuk over mensen die leven in de
ban van hun fascistisch denken. Zo
smerig en bevuild en afgetakeld als
de spel-omgeving, zo moreel be
smeurd en getekend zijn de mensen
aan wie Fassbinder zijn toneelwerk
heeft opgehangen: Een Engels echt
paar dat een aantal kindermoorden
Miniatuurtjes
L
iiiflliÈ
M GELDORP 4- WEMPE Lf
Aannemers Isoleerders
-
-
-JÉ
i:
I
HM
24
n,
in
(Van onze kunstredactie)
een
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Puin- en vuilafvoer per container
I
I
Niet zonder ophef is bij deze antiek
beurs medegedeeld, dat de organisatoren
zeer strenge algemene garantiebepalin-
gen aan deelnemende antiquairs, leden
van de orde, hebben opgelegd, teneinde
het kopend publiek tegen malafide prak
tijken te beschermen. De verkoper moet
de koper de authenticiteit en- of date
ring van het aangekochte object onvoor
waardelijk garanderen, ook schriftelijk
als de koper daar prijs op stelt. Dit
houdt in dat bij in gebreken blijven de
verkoper de kooppenningen in zijn ge
heel aan de koper moet terugbetalen.
Bretonse madonna door Theo van Reyn
op de antiekbeurs in Amsterdam.
ISOLEREND GLAS
KORTE LEVERTIJDEN
warmte isolerend glas
waarop 10 laar garantie
met 33% rijkssubaidie
n.
1.
TELEFOON 310561-323488
b.g.g. tel. 322031
-■
s f
jl.
10
i.
Tenslotte wil i k nóg opmerken dat
Fassbinder zich in deze aanklacht en
veroordeling niet beperkt tot het fascis
me- zoals dat zich in zijn geboorteland
openbaarde. Dat bereikte hij door de
keuze van die Engelse moordenaarsge
schiedenis. Daarmee toont hij zoals
ook jn het programma vermeld staat
aan dat het hiér niet gaat om een aan
enig land of volk gebonden verschijnsel,
ook al maken Brady en Hinley bij de
De door handwerklieden in vroeger
tijden vervaardigde tinnen miniatuurfi-
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In het Mickery
theater aan de Rozengracht speelt van
augustus tot en met 12 september
„The confidence man”. Het is een
projekt dat Mel Andringa uit New York
voor en met Mickery maakte, naar
aanleiding van tekst van de Amerikaanse
schrijver Herman Melville. Aanvang 20.30
uur. De eerste drie voorstellingen zijn,
uitverkocht.
Naast de verschillende kleine fabriek
jes van tinnen figuren, hebben talrijke
verzamelaars hun eigen speciale series
gemaakt, tegenwoordig kan de verzame
laar de keus maken uit ruim 100.000
modellen, die variëren van de oertijd tot
aan de Tweede Wereldoorlog. Het is
vooral het legermuseum in Leiden ge
weest dat in Nederland de interesse voor
deze tinnen soldaatjes sterk heeft gesti
muleerd. Drie jaar geleden nam het
museum het initiatief om historische
modelfiguren van Nederlandse militairen
te laten vervaardigen. De eerste twee
figuren een huzaar uit 1815 en een
z grenadier uit 1830 werden aan prins
Bernhard aangeboden.
Zowel de expositie der poppen als die
De overige vijf spelers (Fransijn
Menkman, Harry Mertens, Niek Pancras,
Robert Prager en Han Römer) staan
voor de verhaalmonoloog en de straats-
cenes. Vermeulen Windsant heeft zo ge
regisseerd dat niemand werkelijk domi
neert. Er is een homogene spelgroep
ontstaan die het scenario-achtige stuk
van Fassbinder welhaast filmisch op
voert als een regelrechte veroordeling
van het fascisme.
LONDEN. De Britse toneel- en fil
macteur Alastair Sim nog onlangs
gezien op de Nederlandse televisie is
vrijdag op 76-jarige leeftijd overleden.
Sim, die was geboren in het Schotse
Edinburgh, had zijn filmdebuut in 1934
gemaakt in „The private secretary”. Er
zouden daarna nog ongeveer dertig films
volgen.
De slungelachtige, kale acteur met
zijn ietwat gluiperige manier van kijken
en fluwelen stem, beleefde zijn hoogte
punt als filmacteur in de jaren vijftig,
toen de Britse filmindustrie de ene sub
tiele komedie achter de andere aflever
de.
Sim leed al enige tijd aan kanker. Hij
was donderdagmiddag in het ziekenhuis
opgenomen en overleed omtrent het
middernachtelijk uur.
In een carriëre van ruim een halve
eeuw heeft Alastair Sim nooit een irrter-
vieuw met een krant toegestaan, wat
misschien een van de redenen is waarom
zo weinig over hem verscheen in dag
bladen en tijdschriften.
der tinnen soldaten vormt de kunstzin
nige omlijsting van de eerste grote an
tiekbeurs die in Amsterdam is georgani
seerd door de orde van handelaren in
oude kunst en antiquiteiten. Er namen
22 antiquairs uit geheel Nederland aan
deel. De antiquiteiten, die het publiek op
de beurs kan kopen, variëren van meu
belen tot pre-colombiaans, van zeevaart
kundige instrumenten tot Griekse en
Romeinse munten, van glas en sculptu
ren tot antieke prenten, van ikonen tot
judaica, van wapens tot barometers.
Fassbinder, een voor velen bijzonder
onberekenbaar mens, schrijver, tpneel-
maker, maar bovenal filmer, koos als
basis voor zijn stuk waar gebeurde gru
welen, bedreven door Ian Brady en My
ra Hinley. Zij vormen een echtpaar dat
het hoogste genot bereikte in wrede
experimenten. Zij steunen elkaar in de
ontwikkeling van fascistische en natio-
naal-socialistische theorieën, volgens
welke zij kinderen martelen en tenslotte
vermoorden. Daaraan houden zij een
blijvende herinnering door er bandopna
men en foto’s van te maken.
In „Preparadise Sorry Now” iaat de
auteur niets positiefs zien. Daar ziet
Fassbinder ook geen reden toe, zijn op
vatting en levensbeschouwing is dat wij
De plaats van handeling voor „Prepa-
radise Sorry Now” is een naar degenera
tie riekend waslokaal. Daar heeft zich
het menselijk vuil letterlijk en figuur
lijk verzameld en worden de fascistische
tendenzen dan onthuld. Geert de Jong
en Roelant Radier spelen het echtpaar.
Eerst in sidderende aanbidding, dan met
stijgende wellust, zo speelt Geert de
Jong haar rol van Myra Hinley tegeno
ver Radier, die met zijn soms naar
falset-hoogte neigend stemgeluid van
Ian Brady een verziekte morbide geest
maakt.
AMSTERDAM (ANP). Tot in de
kleinste details nagebootste poppen, ver
vaardigd naar afbeeldingen van madon
na’s op beroemde schilderijen, zijn tot
en met zondag 29 augustus te bewonde
ren in de Ronde Lutherse kerk te Am
sterdam, tegenwoordig in gebruik als
Sonesta cultureel en congres centrum.
De poppen zijn een levenswerk van de
64-jarige Amsterdamse mode-ontwerper
Theo van Reyn, broer van de mimespe
ler Rob van Reyn.
Alleen vertegenwoordiging voor Haar
lem, Bollenstreek en Zaanstad.
Alle modellen uit voorraad leverbaar
vanaf 3990,-. Met autoritme en Leslie.
Orgels - piano's - gitaren
Scherpe inruilprijzen. Brochures op
aanvraag.
In de jaren 20 van deze eeuw ontstond
sterk stijgende belangstelling van
verzamelaars voor de tinnen figuren. In
geheel Europa werden verenigingen van
collectioneurs opgericht. Kort na de
Tweede Wereldoorlog werd in ons land
de stichting ter bevordering van de toe
passing van cultuurhistorische tinnen fi
guren (de tinnen tafelronde) opgericht.
guurtjes werden speciaal voor vorsten,
privé-collectioneurs en militaire musea
gemaakt en onderscheiden zich duidelijk
van de figuurtjes die men in vroeger
jaren in vele kinderkamers aantrof door
de grote zorg die is besteed aan zeer
kleine details betreffende het kostuum
en de wapenuitrusting. De tinnen sol
daatjes werden vroeger wei gebruikt om
jonge soldaten positie te leren bepalen
of om strategische troepenbewegingen
tijdens de oorlogen vast te stellen.
üit Middeleeuwse boekillustraties
blijkt dat met spelen met driedimensio
nale militaire figuren een zeer geliefde
bezigheid was. Vele vorsten en regenten
bezaten complete legers en speelden hele
veldslagen met deze figuurtjes na.
AMSTERDAM. Het Nederlandse
Strijkkwartet zal in de komende maan
den een toUrnee maken door Noord-,
Midden en Zuid-Ammertka. Gedurende
zeven weken zullen tenminste vijftien
concerten worden gegeven in Trinidad,
op Aruba en in Columbia, de Verenigde
Staten, Argentinië, Brazilië, San Salva
dor, Costa Rica, Peru, Nicaragua, Mexico
en Uruguay. De reis is mogelijk door
medewerking van het ministerie van
Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk
werk.
Op het programma staan werken van
bekende klassieke componisten maar ook
van modernen als Ravel, Sjostakowitsch
en Robert de Roos. Het kwartet bestaat
uit Nap de Kldjn (eerste viool), Gerard
Hettema (tweede iool), Gerrit Oldeman
(altviool) en Michel Roche (cello). De
tournee begint op 26 augustus in Trini
dad en eindigt op 8 oktober in Rio de
Janeiro.
Een van de poppen is vervaardigd
naar het voorbeeld van de Maria van
het drieluik Het lam Gods van de
Vlaamse schilder Huibrecht van Eyck.
Van Reyn heeft deze madonna, evenals
trouwens zijn andere scheppingen, met
prachtig madonnahaar gedrapeerd en
aangekleed met een mantel van kostbare
kazuifelstof, voorzien van antieke kant,
brocaat, fluweel en afgezet met honder
den pareltjes en andere sieraden.
De collectie vormt een onderdeel van
een veel grotere tentoonstelling van
poppen, waaraan nog twee andere col
lectioneurs deelnemen.
De eerste is Amsterdams laatste pop
pendokter Kramer, gespecialiseerd in het
repareren van antieke poppen. Zijn oud
ste exenplaren dateren van 1850. Hij
toont ook enkele porseleinen en blote
Delft. Plaatselijke werk- en actie
groepen en politieke groeperingen hou
den op 25 augstus in de Koornbeurs in
Delft een „aktiefestatie”. Daarbij wordt
informatie gegeven over het werk van
de groepen terwijl ook toneel- en mu
ziekgroepen waaronder Proloog, De Rode
Fanfare en het ensemble Walter de
Buck optreden.
ons in een uitermate moeilijk leefbare
wereld bevinden. En dat is dan wat
eufemistisch uitgedrukt. Kort en goed:
de auteur toont in zijn stuk de fascisti
sche tendenzen in deze samenleving aan
en hij doet dat heel direct. -
Daar zul je als publiek even aan
moeten wennen. Vooral ook omdat het
nogal hard aankomt. Daar komt bij dat
deze Duitser niet de gemakkelijkst
denkbare dramatische presentatie be
denkt. Zijn stuk is fragmentarisch opge
bouwd en deelt zich op in verschillende
elementen. Daar zijn de strak aangege
ven, bijna staccato klinkende dialogen
tussen Brady en Hinley, ondersteund
door liturgisch klinkende dooddoeners.
Daar tussendoor verschijnt in monoloog
het levensverhaal van dit moordenaar
sechtpaar en als refrein-achtige herha
lingen worden fascistoïde straattaferelen
gespeeld, waarbij telkens de macht van
de meerderheid misplaatst zegeviert.
Het is een waagstuk om Fassbinders
montage-spel op te voeren. De nog jonge
regisseur Paul Vermeulen Windsant
durfde het aan. Hij kreeg er bij De
Appel alle vrijheid voor en de zeven
spelers delen zijn geestdrift voor dit
karwei. Tegen de achtergrond van een
super-realistisch decor (schitterender na
maak zag ik nooit eerder) van Paul
Gallis laten de acteurs de navrante
brokken realiteit als gefixeerde beelden
overkomen, er is er een knap evenwicht
behouden tussen de fictieve dialogen van
Brady en Hinley enerzijds en de straats-
cenes anderzijds. Mede daardoor illustre
ren deze laatste hoe een fascistische
uitwas gemakkelijk kan ontstaan; hoe
als het ware de kiemen van het grote
kwaad in de mens aanwezig zijn. Dat
werkt angstaanjagend en het. is de ver
dienste van De Appel dat het geen
prettige voorstelling is geworden.
BOEKAREST (AP). Het Roemeense
Jiddische Theater bestaat deze maand
100 jaar en de communistische partij en
de pers besteden daar veel aandacht aan
De directeur, Franz Auerbach, zei maan
dag is een vraaggesprek dat het theater
als „militant” was te beschouwen.
Het jiddischt Theater werd gesticht
door Avram Goldfade, een volksdichter.
De eerste opvoering vond plaats in Jas
sy, in het noordoosten van het land.
Naderhand werd de theatergroep ge
vestigd in Boekarest. Nadat de commu
nisten is 1948 de baas werden in Roe
menië werd het een staatstheater. Thans
beschikt het over een eigen vaste troep
acteurs en actrices die de opleiding heeft
ontvangen op nationale toneelscholes.
Het theater werd in 1956 belangrijk
gemoderniseerd en beschikt thans over
300 plaatsen en een aantal koptelefooss
voor mensen die het Jiddisj niet kunnen
verstaan en nu de Roemeense versie
kunnen beluisteren.
Auerbach zei dat het repertoire klas-
siekt en hedendaagse toneelstukken van
Roemeense, Jiddische en buitenlandse
schrijvers omvat.
In de 28 jaar dat het een staatstheater
is heeft het Jiddische theater 143 pre
mières gegeven en ongeveer 6000 opvoe
ringen in Boekasest en elders in het
land voor naar schatting een miljoen
mensen.
AMSTERDAM. Ton van Duinhoven
speelt de hoofdrol in Simon Gray’s „Niet
bereikbaar” (Otherwise engaged), gen
vrije produktie, die op 14 september in
het Nieuwe de la Mar theater in pre
mière gaat. Karl Guttmann doet de
regie. Het stuk blijft tot en met 30
september in het Nieuwe de la Mar. In
Engeland is het stuk door de critici
uitgeroepen tot het beste van het jaar.
In de 19e eeuw richtte de familie
Heinrichen in Neurenberg een fabriekje
op waarin tinnen speelgoedfiguren wer
den gemaakt. Speciaal voor Tsaar Nico-
laas I, een groot enthousiast op dit
gebied, werd door Heinrichsen een com
plete collectie van de verschillende Rus
sische garderegimen ten gemaakt. Bijna
een eeuw lang ging de fabriek in Neu
renberg van vader op zoon over. Na de
Eerste Wereldoorlog begon men met het
maken van soldaten uit deze grimmige
strijd in de fabriek. Zo maakte men
onder andere troepen met gasmaskers en
vlammenwerkers en soldaten in rijdend
materieel.
'h i __i
ïïKÉ. «Sa SSP
LOS ANGELES (AP). De vermaar
de filmacteur, danser en zanger Fred
Astaire heeft donderdag bij een val in
zijn woning in Beverley Hills een pols
gebroken.
Astarie, 77 jaar oud, had zojuist zijn
werk aan de nieuwste film waar hij in
optreedt „The Amazing Dobermans”,
voltooid.
Omdat de acteur zes weken lang met
de arm in het gips moet lopen heeft hij
zijn medewerking aan een nieuwe film
die op stapel staat moeten opzeggen.
poppen, waarmee kinderen vroeger in
bad speelden.
Tenslotte zijn op de tentoonstelling de
19e-eeuwse jongenspoppen te zien van
Uwe Murau, rechterhand van de mode
ontwerper Frank Govers. Deze jongens
poppen. met hun porseleinen hoofdjes
en handjes, zijn zeer zeldzaam omdat er
vroeger vrijwel geen jongenspoppen
werden gemaakt en omdat zij gesloten
mondjes hebben.
De expositie van poppen is niet de
enige in de galerijen van de gerestau
reerde Koepelkerk. In een apart zaaltje
is een expositie ingericht van tinnen
soldaatjes, afkomstig uit drie privé-col-
lecties en uit het koninklijk Nederlands
legermuseum uit Leiden dat midden in
de zaal de imposante bestorming van de
citadel van Antwerpen in 1830, geheel
nagebootst in tin, beschikbaar heeft ge
steld.
Geert de Jong (links) en Roelant Radier
als het Engelse moordenaarsechtpaar in
„Preparadise sorry now".
ontwikkeling van hun verwerpelijke
theorieën wel gebruik vanelementen uit
het Duitse voorbeeld. Maar het echtpaar
zwelgt ook in de verderfelijkheden van
De Sadë. Het kwaad draagt dus wel
degelijk een universeel karakter.
«PM»
Zwanenburg.
G Inlichtingen: Telefoon 02907-5304.
U Zwanenburgerdijk 393.
U >ssf
.1
F i
J f
-
.'i'
