Omstreden Franse aartsbisschop
komt binnenkort naar Nederland
Vertragingen
vliegverkeer
in Spanje
Sjah betuigt leedwezen
na moord op Amerikanen
Taiwan kan een
atoombom maken
KOEWEIT STELT GRONDWET
BUITEN WERKING
F
„Geen samenwerking regering en parlement”
TWEE STARLIFTERS NEERGESTORT: 39 DODEN
T
TESLA
AANSLAG IN IRAN
POES
SMILJAN
Veel doden in Mexico
DICHTER
na hagelstormen
Lester Maddox is nu
presidentskandidaat
3
M
19 7 6
AUGUSTUS
BINNEN- EN BUITENLAND
MAANDAG
3 O
3
door Nico Scheepmaker
y
dat „deze wrede en lage misdaad
geen enkele zaak dient en slechts
de wreedheid van de daders aan
toont”.
TEHERAN (AFP). De Iraan
se regering heeft de ambassa
deur van de Verenigde Staten in
Iran, Richard Helms, beloofd al
het mogelijke te doen om de „ter
roristen” die verantwoordelijk
zijn voor de moord op drie Ame
rikanen te arresteren en te
berechten. Van zijn kant heeft de
sjah zijn „oprechte leedwezen”
betuigd na de moordaanslag op
de medewerkers van de Ameri
kaanse maatschappij „Rockwell
International”. Richard Helms
heeft zijn medeleven uitgespro-
len met de families van de drie
slachtoffers, eraan toevoegend
WASHINGTON (DPA, AFP). Rapporten van Amerikaanse
inlichtingendiensten tonen aan dat Taiwan in het geheim kem-
brandstof vervaardigt. Dit heeft een Amerikaanse hoge functionaris
gisteren in een interview verklaard. Hij voegde eraan toe dat deze
„ongewenste” situatie kan leiden tot een produktie van een atoom
bom. Wèl beklemtoonde hij dat men nog niet kan concluderen dat
Taiwan metterdaad bezig is een atoombom te maken.
KOEWEIT (AFP, UPI, Reuter)
De heerser van Koeweit heeft
gisteren de grondwet buiten wer
king gesteld, het ontslag van het
kabinet aanvaard en het parle
ment wegens „onbekwaamheid”
ontbonden.
(Van onze verkeersredacteur)
SCHIPHOL. Vliegverkeer
van en naar Spaanse bestemmin
gen heeft in het afgelopen week
einde met vertragingen te kam
pen gehad. Hoewel zij volgens
Martinair en Transavia minder
omvangrijk waren dan in de
vorige weekeinden, kwamen
zowel bij vertrek van Schiphol
als bij thuiskomst vertragingen
voor die (bij Transavia) opliepen
tot zes a zeven uur.
i
(van onze redactie buitenland)
LILLE. Aartsbisschop mgr Marcel Levebvre komt vrijdag naar
het Limburgse Stein om een aantal kinderen het vormsel toe te
dienen. „Niemand kan hem tegenhouden, omdat hij alleen het
katholieke geloof wil verdedigen”, zo luidde het commentaar van
een woordvoerder van de 71-jarige nrelaat die door het V «ticaan uit
zijn ambt is geschorst en gisteren in Lille een in het Latijn opgedra
gen hoogmis heeft opgedragen, hetgeen hem door de paus was
verboden.
3
trijfël
Mgr. Levebvre
i-L
Welke naam hoort niet in dit rijtje thuis:
Edison. Marconi, Röntgen, Tesla? U denkt
Tesla. U hebt gelijk. Vrijwel niemand kent
de naam van Tesla, en toch was hij een
van de grootste uitvinders van de vorige
en deze eeuw. Hij werd geboren op 10 juli
1856 en stierf, 86 jaar oud, in 1943 op een
hotelkamer in New York. Arm als een
kerkrat. Zijn vader was in Siljan, een
dorp in Kroatië, pope van de orthodoxe
kerk. Hij had twee zoontjes, Dane en
Nikola. Dane was de oudste; een opmer
kelijk kereltje van wie zijn vader veel
verwachtte. Maar op een kwade dag kreeg
hij een trap van een paard en overleed aan
de gevolgen. Het verhaal wil dat vader
Tesla zich toen tot God heeft gericht met
de woorden: „O God, als u me dan toch
met alle geweld straffen moest, waarom
hebt u dan Nikola niet genomen?”
Maar Nikola ontpopte zich ook als een
opmerkelijk ventje. Hij had belangstelling
voor techniek, en dat had hij, naar het
schijnt, van zijn moeder. Hij heeft zelf
eens beschreven hoe hij als jongetje van
vier jaar de poes aaide, net zo lang tot de
vacht begon te knetteren. Zijn vader legde
hem uit dat dit elektriciteit was. Als het
aaien van een poes al zulke wonderbaar
lijke verschijnselen opriep, zo vroeg de
kleine Nikola zich af, wie weet is de
natuur dan wel niet een reusachtige kat
die af en toe door wie dan ook over zijn
rug wordt geaaid...
Zijn geboortehuis in Smiljan wordt
gerestaureerd, maar de animo om in één
moeite door ook het kerkje te restaureren
waarin zijn vader de diensten leidde,
bleek minder groot. De reden daarvan ligt
min of meer verscholen in een uitspraak
van Tesla, die met grote letters in het
museum is aangebracht: „Ik ben even
trots op mijn Servische afkomst als op
mijn Kroatische vaderland”. Smiljan lag
(en ligt) in Kroatië, maar er wonen en
woonden veel Serven. De Tesla’s waren
ook Serven. In de Tweede Wereldoorlog
dreven de met de Duitsers collaborerende
Kroaten de Serven het kerkje van Smiljan
binnen en vermoordden ze. Een pijnlijke
geschiedenis, waarover in het huidige Joe
goslavië maar liever zo weinig mogelijk
gesproken wordt. De vrees bestond dat
deze moordpartij weer zou worden opge
rakeld als het kerkje gerestaureerd werd,
en de animositeit tussen Serven en Kroa
ten is toch al groot genoeg. Geen restaura
tie dus. Toen heeft het hoofd van de
orthodoxe kerk tegen de staat gezegd: als
jullie het niet doen, doen wij het, en dat
zou nog veel pijnlijker zijn! Met de nodige
tegezin schijnt de regering nu dan toch
maar besloten te hebben behalve het
geboortehuis van Nikola Tesla ook het
ernaast staande kerkje van zijn vader te
restaureren...
De hoge functionaris, die zijn naam niet
vermeld wilde zien, bevestigde hiermee
een bericht in de Washington Post dat de
autoriteiten in Taipeh in het geheim kern-
brandstof aan hun reactoren onttrekken.
Volgens de Washington Post heeft de
Amerikaanse regering, die de reactoren
heeft geleverd, het regime op Taiwan nog
niet officieel met de berichten over deze
geheime produktie geconfronteerd.
Burgemeester Octavio Senties zei dat
de nieuwe riolering van de stad die vorig
jaar in gebruik werd genomen, haar voor
groter onheil had behoed.
Verkeerslichten in Mexico-Stad vielen
uit en er ontstonden reusachtige opstop
pingen. Ook treinen van de ondergrondse
kwamen tot stilstand. Er zijn 300 daklozen
en een dagblad beraamde de aangerichte
schade op 400 miljoen pesos.
In de jaren 1972 en 1974 werden vier
grote kerncentrales naar Taiwan geëx-
Hij werd door de politie voor ondervra
ging meegenomen.
De drie slachtoffers waren werkzaam
aan een electronische afluisterpost die
Rockwell International op de luchtmacht-
porteerd. De installatie ervan maakt deel
uit van een program op grond waarvan de
helft van de stroomvoorziening op Tai
wan in 1985 door kerncentrales wordt
geleverd. Een verzoek om nóg eens twee
'reactoren is al bij de Amerikaanse rege
ring ingediend. Mochten de berichten
worden bevestigd dan zóu de regering-
Ford, vooral in de komende verkiezings
campagne, behoorlijk in verlegenheid
Worden gebracht. Enerzijds zijn de uiterst
conservatieve kringen van de republikein
se partij sterk gekant tegen eventueel aan
Taiwan op te leggen sancties. Anderzijds
zou een passieve houding van de Ameri
kaanse regering in deze kwestie de betrek
kingen tussen Amerika en China (de vijf
de atoommacht) kunnen verslechteren.
De Iraanse politie heeft aan de hand
van documenten en andere aanwijzingen
vastgesteld dat de daders van de aanslag
behoren tot de groepering „Islamitische
marxisten”, de belangrijkste guerillabe-
weging in Iran. De groep, die actieve steun
schijnt te krijgen van Libië en van het
Volksfront voor de bevrijding van Palesti
na (van George Habasj), heeft al eerder
dergelijke aanslagen gepleegd: in de afge
lopen twee jaar zijn twee Amerikaanse
kolonels en vijf Iraanse politiemensen in
Teheran om het leven gebracht door leden
van deze guerrillabeweging.
basis bouwt in opdracht, van de Iraanse
luchtmacht
kabinet volmacht elke publikatie te ver
bieden die „strijdig is met het nationale
belang” of die financiële steun van andere
landen krijgt.
Kroonprins sjeik Jaber El Achmed ver
klaarde in de brief waarin hij het ontslag
van zijn kabinet indiende dat de reden
van die stap is „het gebrek aan samenwer
king tussen de uitvoerende en wetgevende
organen in Koeweit” (regering en parle
ment).
Koeweit is een van de grootste oliepro-
ducenten, de zesde op de wereldranglijst.
Het was vroeger een Brits protectoraat
dat vijftien jaar geleden volledig onafhan
kelijk werd.
Liberation onderstreept de politieke
kant van de mis in Rijssel. Het blad wrijft
mgr. Lefebvre „fascisme en racisme” aan.
Zijn gehoor zat in de beste middeleeuws-
fanatieke traditie drie uur met het hoofd
in de wolken.
L’Aurore stelt de vraag: „Wie bezit de
waarheid? Wie dwaalt? De enige zeker
heid is dat zij (de traditionele kerk en de
kerk in beweging) zich van elkaar af
bewegen doordat ze elkaar misverstaan.
Beiden zien elkaar als groepen die door
blinden naar de afgrond worden geleid”.
In diplomatieke kringen vermoedt men
dat de heerser van Koeweit waarschijn
lijk iets heeft willen doen tegen een groei
ende invloed van links. Men herinnert
eraan dat de regering van Koeweit vorig
jaar een plaatselijke cel van de Arabische
communistische organisatie oprolde, een
ondermijnende beweging die ook vertak
kingen heeft in Libanon en Syrië.
De emir zei dat de volksvertegenwoor
diging had geprobeerd „het volk af te
breken, te verdelen en in verwarring te
brengen”. Geen van de doelstellingen van
het volk was bereikt en aan zijn behoeften
was niet beantwoord, aldus de heerser,
die verder verklaarde dat hij de besluiten
had uitgevaardigd „opdat wij onze demo
cratie niet voor altijd zullen verliezen en
opdat een stabielere vrijheid in ons land
blijft heersen”.
„Ik heb opdracht gegeven de grondwet
te wijzigen omdat het onze plicht is de
eenheid en de stabiliteit van het land
veilig te stellen en het te beschermen
tegen uitbuiters en avonturiers”, zei hij.
De 60-jarige Maddox werd in het mid
den van de jaren zestig bekend, toen hij
een houweel gebruikte om zwarten uit zijn
restaurant te houden. Zijn politiek omvat
onder meer een vrijwillige rassenschei
ding in de VS, de verwijdering van minis
ter van Buitenlandse Zaken, Henry Kis
singer, en een voortgezet blank bewind in
Zuid-Afrika en Rhodesië.
Volgens de Duitse radio hadden Duitse
en Engelse vliegtuigen van en naar Spanje
vertragingen opgelopen tot veertien uur.
Het museum in Belgrado is niet groot,
maar op een bord staat aangegeven wat
het desondanks in zijn bezit heeft van en
over Tesla: 70.000 brieven die Tesla met
6700 correspondenten wisselde; 12.832
documenten over Tesla’s leven; 31.552 ori
ginele documenten met Tesla’s weten
schappelijk werk; 5267 technische teke
ningen van Tesla; 668 foto’s en nog vele
andere documenten. Een gigantische hoe
veelheid dus. Maar hij leefde dan ook
lang, en bleef tot aan zijn dood aan het
werk (hij had ruim 700 patenten op zijn
naam staan!) Tot de „andere documen
ten’ zal de bundel gedichten van de door
hem bewonderde Zmaj gerekend worden,
die hij in het Engels vertaalde. Men noem
de hem immers niet voor niets „een dich
ter in de wetenschap!”.
MEXICO-STAD (UPI). In het week
einde zijn in het zuidelijke deel van de
Mexicaanse hoofdstad twaalf mensen om
het leven gekomen bij hagelstormen die
de straten hier en daar onder een meter
ijs zetten. De slachtoffers verdronken of
werden bedolven onder inzakkende krot
woningen.
De aanslag vond zaterdagochtend vroeg
plaats op een zuidelijke uitvalsweg van de
Iraanse hoofdstad Teheran. De drie Ame
rikanen, William Cottrell, Robert Kron-
gard en Donald Smith, waren per auto op
weg naar hun werk op een Iraanse lucht
machtbasis. Ze werden door een tweede
auto klem gereden en de inzittenden daar
van leegden hun pistolen en automatische
wapens op de Amerikanen. Hun Iraanse
chauffeur werd door de daders gespaard.
Paus Paulus VI
der van de traditionalisten. Die wil ik zelfs
niet zijn. Ik ben gewoon een eenvoudig
katholiek. Een bisschop die even natuur
lijk reageert op de vernietiging van de
kerk en zijn geloof. Het is daarom mijn
plicht priesters te vormen, echte priesters
waaraan de katholieke kerk behoefte
heeft, waarin men de kerk herkent”.
De bisschop heeft moeite met zijn
schorsing, opgelegd door de paus. „Dertig
jaar lang werd mijn werk wel gewaar
deerd, nu ineens niet meer, terwijl ik niet
ben veranderd. Daarom neem ik de schor
sing niet”. Applaus onderbrak regelmatig
de preek.
Lefebvre te excommuniceren zou uiter
ste dwaasheid zijn, schreef vandaag de
Daily Telegraph in Londen. De afstand
als zodanig die er ligt tussen het Latijn en
de volkstaal is het. geheim van zijn macht,
schreef het Britse ochtendblad. „De kerk-
politici in Rome doen alsof zij dit niet
begrijpen. Excommunicatie van de aarts
bisschop zou een daad van opperste
dwaasheid kunnen zijn. Excommunicatie
is er niet voor radicale priesters die impli
ceren dat er overeenkomst bestaat tussen
Jezus en Marx - dat is, tussen god en
iemand die heeft gezegd dat geloof in die
god de opium van het volk is”, aldus de
Daily Telegraph.
De Daily Mail op zijn beurt schreef dat
aartsbisschop Lefebvres protest méér dan
een pleidooi voor de Latijnse mis was.
„Het is een volwaardige opstand tegen elk
nieuw initiatief dat de kerk de laatste tien
jaar ontwikkeld heeft. „Aartsbisschop
Lefebvre protesteert tegen de „protestan
tisering” van de kerk. Hij wil dat paus
Paulus de ramen naar de buitenwereld
dichtdoet die paus Joannes had openge
gooid”.
Ook de Franse kranten besteedden van
daag aandacht, aan de „mis-Lefebvre”. Le
Figaro onderkent het risico van een
scheuring. Niettegenstaande het respect
dat het blad schrijft mgr. Lefebvre toe te
dragen, vraagt het zich af: „Het komt ons
welhaast onmogelijk voor dat wij met
hem kunnen bijdragen aan de verzwak
king van de kerk”.
Koeweit, een land met circa 930.000
inwoners, ligt aan de Perzische Golf. Het
grenst verder aan Iran, Saoedi-Arabië en
Irak. Emir Sjeik Sabah nam het bestuur
in 1965 over na de dood van zijn oudere
broer Kroonprins Jabir is sindsdien
steeds premier geweest. Hij wijzigde ver
scheidene malen zijn regering, de laatste
maal in februari 1975.
De functionaris gaf in het vraaggesprek
te kennen dat de leveringscontracten tus
sen Amerika en Taiwan inzake kernreac
toren en brandstof niet verbieden dat de
brandstof wordt gebruikt voor vreedzame
doeleinden. Er is pas sprake van schen
ding van de contracten „als duidelijk is
bewezen dat Taiwan het kernmateriaal
gebruikt voor het vervaardigen van
wapens”, zo stelde hij. Naar zijn zeggen
hebben het bureau voor de controle van
bewapening en ontwapening (ACDA) en
het bureau voor onderzoek en ontwikke
ling van energie (ERDA) al een half jaar
lang documenten over deze zaak ontvan
gen. Het probleem is echter nog niet met
de autoriteiten in Taipeh besproken. De
woordvoerders van de twee genoemde
bureaus hebben geweigerd de berichten
te ontkennen of te bevestigen.
De mis begon gistermorgen om half elf
met langdurig applaus van de 6000 gelovi
gen in de grote sporthal van Lille.
Ondanks enkele bommeldingen wilde de
bisschop niet wijken. Hij droeg de mis op
in de afgeschafte Tridentijnse rite met
Gregoriaanse zang. Tevoren had de bis
schop alle verzoeken van de paus naast
zich neergelegd. „Ik ben niet de aanvoer-
CHICAGO (Reuter, Upi). Ex-
gouverneur van de staat Georgia, Lester
Maddox is in de nacht van vrijdag op
zaterdag aangewezen als presidentskan
didaat van de Amerikaanse onafhanke
lijke partij (AIP), welke de Amerikanen
een ultra-conservatief alternatief biedt
voor de republikeinse kandidaat, presi
dent Gerald Ford, en de democratische
gegadigde, Jimmy Carter. Dit gebeurde
op de conventie van de AIP in Chicago.
Emir Sabah El Salim El Sabah vaardig
de drie besluiten uit, waarvan er één de 14
jaar oude grondwet buiten werking stelt
en een commissie in het leven roept om
een aantal artikelen te herzien. Een ander
besluit stuurt de vijftig leden tellende
nationale vergad ring, het parlement,
naar huis en hevelt haar bevoegdheden
over naar het staatshoofd en de regering.
De regering diende tegelijkertijd haar
ontslag in, hetgeen door de emir werd
aanvaard. Het kabinet stond onder leiding
van kroonprins sjeik Jaber El Achmed.
De emir heeft hem verzocht een nieuwe
regering samen te stellen.
In het derde decreet wordt aangedron
gen op amendering van de wet voor de
pers en andere publikaties. Het geeft het
Een woordvoerder van Transavia
noemde de situatie „zeer onaangenaam”.
Bij beide maatschappijen is evenwel
gebleken dat de gewaarschuwde passa
giers het over het algemeen nogal laco
niek opnemen. Palma is de luchthaven
waar zich de meeste vertragingen voor
doen. Op de andere verloopt het luchtver
keer over het algemeen vrijwel normaal.
Maddox, Carters voorganger in Geor
gia, won de presidentskandidatuur al in
de eerste stemmingsronde. Zijn tegen
standers waren ex-congreslid John
Rarick en Robert Morris, voorzitter van
de universiteit van Plano, bij Dallas.
De AIP is in de verkiezingsperiode van
1968 opgericht door George Wallace, gou
verneur van Alabama. Wallace kreeg bij
die verkiezingen vijf zuidelijke staten ach
ter zich. Van Maddox, voorvechter van
rassenscheiding, wordt ook verwacht dat
hij het goed doet in het zuiden. Daarmee
zou hij waardevolle stemmen kunnen
wegtrekken van zowel Ford als Carter.
Negenendertig mensen zijn zaterdag om het leven gekomen door het verongelukken van twee Amerikaanse militaire transportvlieg
tuigen type C-141 Starlifter. Beide toestellen waren opgestegen van de basis Maguire in New Jersey.
Achttien inzittenden verloren het leven in een bietenveld in Oost-Engeland (zie foto). Het waren alle inzittenden van een Starlifter
die op weg was naar dè Amerikaanse basis Mildenhall in Suffolk
De andere machine stortte brandend neer aan de westkust van Groenland, toen zij wilde landen op de basis Söndre Strömfjord. Hier
kwamen 21 mensen om. Zes inzittenden overleefden het ongeluk. De inzittenden van dit toestel waren Amerikanen, Denen en
Groenlanders.
U hebt dus nooit van hem gehoord,
maar hij staat toch wel degelijk in „Who
did what”, waarin 5000 mannen of vrou
wen staan opgenomen die het lot van de
wereld hebben helpen bepalen. Hij wordt
daarin opgevoerd als een Oostenrijks-
Hongaarse elektriciteitsingenieur die in
1884 naar de Verenigde Staten emigreer
de, waar hij assistent werd van Edison.
Dat klopt. Maar in Joegoslavië ziet men
hem toch liever als een Joegoslaaf dan als
een Oostenrijk-Hongaar. In Belgrado
staat het Nikola Tesla Museum. Voor het
museum staat een groot standbeeld van
Tesla, en dit jaar wordt het feit dat hij 120
jaar geleden geboren werd grootscheeps
gevierd. Er wordt een internationaal sym
posium gehouden, er zijn medailles gesla
gen met zijn beeltenis, er komt nog een
standbeeld, en er wordt aan een film over
Tesla gewerkt. Hij is, na Tito, ongetwij
feld de beroemdste Joegoslaaf.
