en dan
Regering vraagt Amerika om gegevens
dit noq
contacten Lockheed-Kamerleden
over
VAN AGT VERDUIDELIJKT WAAROM
het weer]
BERNHARD NIET WORDT VERVOLGD
i
TOEZEGGING VAN DEN UYL TIJDENS LOCKHEED-DEBAT
COC wil verbod
discriminatie
homoseksuelen
r»"
I
po
2
19 7 6
AUGUSTUS
DINSDAG
3 I
BINNEN- EN BUITENLAND
V
(Van onze parlementsredaetie)
DEN HAAG. De Nederlandse regering zal proberen bij de
Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) de twee
interne Lockheed-documenten los te krijgen^ waaruit zou blijken dat
Lockheed in 1974 heeft geprobeerd bij Tweede- Kamerleden steun te
verkrijgen voor de aanschaf van de B-3 Orion. Premier Den Uyl
kondigde dat gisteravond in de Tweede Kamer aan bij het debat over
de Lockheed-affaire.
Starfighter neergestort
Alpinisten omgekomen
Indiase vrouw generaal
Niet naar Straatsburg
L
RF
1
Maarschalk gestorven
As
Bewusteloos geslagen
2."
TOELICHTING
Neptunes
Ton van Pronk
Bankdirecteur opgepakt
„Rien ne va boum”
/«T
H. Wiegel (VVD)
Premier Den Uyl
E. van Thijn (PvdA)
De PSP’er Bram van der Lek verdedigde gisteren als enige het standpunt van strafrechtelijke vervolging van prins Bernhard.
Vooruitzichten voor donderdag:
Vrij koel met af en toe buien.
WEERRAPPORTEN
a
c w
VS)
-• 4*
W!
I
c
c
AMSTERDAM. Zowel in de grond
wet als in de gewone wetgeving dient een
verbod op discriminatie van homoseksu
elen te worden opgenomen. Dat is de
mening van het hoofdbestuur van de
Nederlandse Vereniging tot Integratie
van Homoseksualiteit COC.
25
21
24
23
24
19
20
24
31
30
23
24
28
33
11
10
10
11
10
15
13
11
14
11
9
19
16
17
13
11
15
14
13
15
13
14
11
16
24
13
16
11
13
20
17
13
15
19
16
21
22
20
0
-0
0
1
0
10
0
5
0.4
0.4
0
0
3
51
0
0.4
0.4
11
0
0
o
Volgens de premier is in het rapport van
de commissie-Donner overigens slechts
sprake van „pogingen” van de zijde van
Lockheed. Of er werkelijk iets is gebeurd
dat niet in de haak is, zou een onderzoek
moeten uitwijzen. Omdat het hier een
zaak is die de posititie van Kamerleden
betreft, moet dat onderzoek van de zijde
van het parlement zelf komen. Het initia
tief tot een dergelijk onderzoek wordt
gewoonlijk door het presidium van de
Tweede Kamer genomen.
Fractieleider Wiegel van de VVD had
eerder op de dag gezegd dat het simpel
weg in het rapport neerschrijven van het
feit dat Lockheed die pogingen heeft
gedaan, niet voldoende is. „Hier mag geen
onduidelijkheid blijven bestaan, het aan
zien van de volksvertegenwoordiging is in
het geding”. KVP-leider Andriessen, die
overigens over deze affaire verder niets
wilde zeggen, sprak slechts van „aantij
gingen” aan het adres van Kamerleden.
Den Uyl benadrukte dat in het onder
zoek van de commissie-Donner gebleken
is dat in de betrokken diensten sprake is
van „onkreukbaarheid”. De commissie-
Donner stelt dan ook in haar rapport dat
haar niets is gebleken van laakbare
invloed op het aanschaffingsbeleid.
Den Uyl erkende wel dat de mogelijk
heid dat de industrie zich opdringt aan de
politieke beslissers bestaat. Hij herhaalde
nog eens de toezegging van de regering
om een onderzoek te zullen instellen naar
wat heet het militair-industriële complex,
de hele verwevenheid van militaire aan
schaffingen en militaire industrieën. Een
ambtelijke werkgroep, bestaande uit ver
tegenwoordigers van o.a. de departemen
ten van Defensie en Buitenlandse Zaken,
zal de regering begin 1977 een advies
uitbrengen over de wijze waarop dat
onderzoek gehouden zal moeten worden.
Het feitelijke onderzoek kan enkele jaren
gaan duren.
(Vervolg van pag. 1)
Minister Van Agt van Justitie herhaalde nog eens waarom het kabinet van
vervolging van prins Bernhard heeft afgezien. Hij benadrukte dat de vier argumenten
die de regering daarvoor heeft gegeven, samen met elkaar die beslissing rechtvaardi
gen. Van Agt gaf echter wel toe dat er, wat betreft de brieven van Bernhard uit 1974,
op zich geen wetttelijk beletsel is een onderzoek in te stellen. Het succes van zo’n
onderzoek zou echter volledig afhangen van de bereidheid van de Amerikaanse
rechterlijke macht om de betrokken functionarissen van Lockheed onder ede te horen.
Maar het is volgens Van Agt zeer twijfeiachtig of de Amerikanen een verzoek daartoe
van de Nederlandse militaire rechtbank, die in de Orion-kwestie uit 1974 bevoegd is,
zouden inwilligen.
De ministeriële verantwoordelijkheid
voor leden van het Koninklijk Huis
ooit het algemeen belang het afzien van
een onderzoek eist, is dat hier het geval”.
Mr. Aantjes (ARP) zwaaide het kabinet
lof toe voor de tact en de wijsheid waar
mee het na de ontvangst van het rapport is
opgetreden. „Nu eerst wordt duidelijk hoe
zwaar de last van de inhoud van het
rapport en het voorbeeldige zwijgen op
het kabinet moet hebben gedrukt”, aldus
Aantjes. In gelijke zin liet waarnemend
fractievoorzitter drs. Van der Mei van de
CHU zich uit. Hij verklaarde dat het kabi
net een wijs beleid heeft gevoerd, waar
door de eenheid van ons volk is gehand
haafd.
De Gaay Fortman (PPR) kondigde aan
dat zijn fractie bezig is met een plan om
het gedrag van politieke functionarissen,
inclusief Kamerleden, aan een betere con
trole te onderwerpen. Hij noemde het niet
verstandig, elkaar volkomen vrij te laten
in contacten met ondernemingen die de
staat iets willen verkopen. Het middel van
de parlementaire enquête achtte De Gaay
Fortman hiervoor een uitstekend middel.
De Westduitse luchtmacht heeft giste
ren haar 186ste Starfighter verloren Het
toestel stortte neer bij Ahrweiler, niet ver
van Bonn. De twee inzittenden kwamen er
dank zij hun schietstoelen met lichte ver
wondingen vanaf.
In de Franse alpen bij Chamonix zijn
het afgelopen weekeinde drie Italiaanse
bergbeklimmers omgekomen. Het drietal
stierf door bevriezing op een flank van de
Döme du Gouter, op een hoogte van 4200
meter.
Het Indiase leger heeft sinds gisteren
een vrouw als generaal-majoor. Het is de
57-jarige mevrouw Ram, die het bevel
gaat voeren over de medische troepen van
het Indiase leger. Tot dusver hadden
alleen de Amerikaanse en Franse strijd
krachten vrouwelijke generaals.
Vladimir Albracht, de secretaris van de
Russische afdeling van Amnesty Interna
tional, zal niet naar Straatsburg kunnen
gaan voor een internationale conferentie
van Amnesty. De Russische autoriteiten
hebben hem een uitreisvisum geweigerd,
aldus voorzitter Alexandre Tourtchine
van Amnesty International. De conferen
tie in Straatsburg wordt eind volgende
maand gehouden.
t
1
I
I
t
1
I
1
I
1
1
24
28
27
26
22
21
27
24
28
Een geheel ander geluid kwam van de
PSP’er Van der Lek. Hij vond dat nu met
de onthulling uit het rapport de tijd geko
men is een discussie te beginnen over het
al dan niet handhaven van de monarchie,
een instelling die hij „wreed en belache
lijk” noemde, niet in de laatste plaats
voor de koningin zelf. In afwijking van
alle andere fracties bepleitte hij wel het
instellen van een strafvervolging tegen
de prins, vooral om de nog ontbrekende
feiten aan het licht te brengen. „Het gaat
ons er niet om, de prins te pakken, alsof
hij de enige is in Nederland die iets fout
heeft gedaan. Maar wat we nu gezien
hebben, is slechts het topje van de ijs
berg, en dat verdient nader onderzoek”.
I
1
t
I
1
1
I
1
i
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zuid Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Helsinki
Innsbruck
Kopenhagen
Locamo
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
Rome
Split
Stockholm
Wenen
Zurich
Casablanca
Istanboel
Las Palmas
New York
Tel-Aviv
Tunis
mist
mist
mist
mist
mist
h.bew.
onbew.
mist
onbew.
mist
h.bew.
I.bew.
h.bew.
geh.bew.
onweer
h.bew.
geh.bew.
I.bew.
regen
zw.bew.
zw.bew.
regen
mist
zw.bew.
onbew.
onbew.
regen
zw.bew.
h.bew.
I.bew.
h.bew.
h.bew.
regenbui
mist
regen
h.bew.
onbew.
I.bew.
onbew.
onbew.
onbew.
r
l
t
1
c
c
X
X
I
c
I
21
22
23
24
2(1
21
20
23
20
21
17
28
29
29
21
0.2
0.2
0.3
1
6
2
2
2
5
1
0
0
0
o
17
zw
z
zw
zw
wnw
w
zzw
zzw
zw
zzw
nnw
w.st.
n
wnw
zw
w.st.
zzw
z
w
wnw
zzo
nnw
zzw
w.st.
wnw
w.st.
wzw
w
n
zzo
zo
w.st.
z
zzo
o
w.st.
nno
nnw
nnw
zzo
zzw
Gisteren is op 71-jarige leeftijd overle
den de Russische maarschalk Piotr Kosje-
voi. Hij diende 56 jaar in het Rode Leger
en bracht het van gewoon soldaat tot
maarschalk van de Sovjet-Unie. Sinds
1969 was Kosjevoi inspecteur-generaal bij
het Russische ministerie van defensie.
Het Nijmeegse echtpaar Schram heeft
de geschillenkamer van het Gelderse pro
vinciebestuur gevraagd of het de as van
zijn in januari overleden kind thuis mag
bijzetten op het huisaltaar. De wet ver
biedt dat nabestaanden over de as van
overleden familieleden mogen beschik
ken. De as moet na de crematie worden
bijgezet op een begraafplaats of in een
kerk ofwel verstrooid worden. Het echt
paar, dat boeddhist is, beschouwt de as
van hun zoontje als een relikwie. De
gemeente Nijmegen wil geen verklaring
afgeven waarbij het huisaltaar kan wor
den beschouwd als een kerk De geschil
lenkamer zal op zijn vroegst volgende
week uitspraak doen.
Op zijn werkkamer in het Nijmeegse St.
Radboudziekenhuis is vrijdag prof. Ur. C.
L. H. Majoor, hoofd van de afdeling
inwendige geneeskunde, door een woe
dende studente bewusteloos geslagen. De
studente, die drie jaar geleden te horen
kreeg dat ze maar beter kon ophouden
met haar studie medicijnen, hervatte een
half jaar geleden haar studie. Wederom
werd haar het advies gegeven er maar
mee te stoppen. Daarop ging zij gewapend
met een stok naar de hoogleraar en sloeg
hem bewusteloos. De heer Majoor moest
naar het ziekenhuis worden gebracht,
maar maakt het nu weer redelijk goed.
M C
C
i X
'D ti
j-c Sm
Wiegel vroeg ook om een nadere toelich
ting op de opmerkingen uit het rapport
van de commissie-Donner, waarin de
wens wordt uitgesproken „dat de militaire
staven een zelfde terughoudendheid
betrachten als gebruikelijk is bij de afde
lingen materieel”. Premier Den Uyl zei
dat in die opmerking „geen verholen
beschuldiging aan het adres van die sta
ven zit vervat”.
Hij diende een motie in waarin het niet
vervolgen van prins Bernhard een grove
schending van het beginsel van gelijke
rechtbedeling wordt genoemd. Aanvanke
lijk leek het erop dat de motie niet de
vereiste vijf stemmen zou halen om te
mogen worden ingediend, maar drie leden
van D’66 bleken bereid de indiening te
steunen, omdat, zoals ze zeiden, het voor
een kleine fractie anders onmogelijk
wordt een kwestie die zij van groot belang
acht, aan de orde te stellen.
Het hoofdbestuur schrijft dit in een
verklaring, die is opgesteld naar aanlei
ding van de gisteren gehouden openbare
vergadering van de vaste Tweede-
Kamercommissie van CRM voor Emanci-
patiezaken.
Minister Vredeling van Defensie heeft
de Tweede Kamer laten weten dat de
Neptune-vliegtuigen van de marine nog
steeds geschikt zijn voor het uitvoeren
van verkenningsvluchten. Voor de onder-
zeebootbestrijding zijn naar zijn mening
modernere toestellen gewenst. De minis
ter za) het vraagstuk van de Neptune-
vervanging nader bespreken m de toelich
ting op de defensiebegroting voor het
komend jaar, aldus de minister in ant
woord op vragen van de CHU-
kamerleden Wisselink en Van der Mei
Het waren gisteren uitsluitend pro
gressieve politici die in de Tweede
Kamer aandrongen op onderzoek naar en
betere controle op wapenaankopen.
PvdA-fractieleider Ed van Thijn noemde
een versterking van de parlementaire
controle geen overdreven luxe, „zeker als
men kennis neemt van de handel en wan
del in de miljardenwinkel van de wapen
fabrikanten met hun dubieuze praktij
ken”. Van Thijn vond dat het parlement
degelijker en doelmatiger moei omsprin
gen met de bevoegdheden die het heeft.
„Een parlementair onderzoek wordt in
dit huis maar al te lichtvaardig afge
wezen".
Alle partijen, behalve de PSP, wijzen
een strafvervolging van prins Bernhard
van de hand. Maar, aldus Van Thijn, de
PvdA heeft er wel mee geworsteld. Hij en
mr. Andriessen (KVP) verklaarden dat de
argumenten van de regering om niet tot
vervolging over te gaan, afzonderlijk
onvoldoende zijn. Die argumenten zijn,
dat door een vervolging de positie van de
koningin in gevaar komt, en dat de prins
door publikatie van het rapport-Donner al
voldoende gestraft is. In combinatie zijn
de beide argumenten (Andriessen spreekt
zelfs van een „politieke conclusie” van de
regering) echter wel te billijken, zo menen
beide fractieleiders.
Volgens COC kan het artikel worden
uitgelegd of alleen in de genoemde geval
len niet mag worden gediscrimineerd. Het
speciale geval van discriminatie van
homoseksuelen is niet verboden, meent
COC. „Caféhouders in Amsterdam en
Almelo, die met elkaar dansende mannen
hardhandig verwijderden worden zelfs in
het gelijk gesteld”, aldus de vereniging.
Zij verlangt van de Tweede Kamer een
duidelijke uitspraak over het verbod op
discriminatie van niet genoemde catego
rieën als homoseksuelen en gehandicap
ten: „Het betreffende grondwetsartikel
moetdan zo worden geformuleerd dat
over een dergelijke interpretatie geen
twijfel kan bestaan”, meent de vereniging.
Mr. Andriessen merkte in dit verband
op dat de personen die de afgelopen
maanden niet bereid waren mee te wer
ken aan het onderzoek van de commissie-
Donner waarbij hij kennelijk doelde op
Fred Meuser bij een gerechtelijk onder
zoek evenmin daartoe gedwongen kunnen
worden. )J7at betreft de verhouding
kabinet-Koninklijk Huis zei Andriessen
dat deze grotendeels op vertrouwen is
gebaseerd. Een sluitende regeling is naar
zijn mening nu eenmaal niet te maken, en
daaraan zijn risico’s verbonden. Urgent is
wel de vraag, wie nu eigenlijk tot leden
van het Koninklijk Huis in de grondwette
lijke zin van het woord kunnen worden
gerekend.
Minister Pronk van Ontwikkelingssa
menwerking heeft een bedrag van
100.000 beschikbaar gesteld voor het
Internationaal Defence and Aid Fund
voor zuidelijk Afrika De extra bijdrage is
gegeven om het fonds te helpen de geste
gen uitgaven te dekken die het gevolg zijn
van de toegenomen spanning in zuidelijk
Afrika in het algemeen en de gebeurtenis
sen in Soweto in het bijzonder.
Het afzien van strafvervolging tegen
prins Bernhard
Het onderzoek naar wapenaankopen
Weer in binnen- en
buitenland
Ook dr. Terlouw (D’66) vond dat het
parlement meer gebruik zou moeten
maken van haar bevoegdheden om een
ruimer inzicht te krijgen in het militair-
industriële complex. Hij noemde het zeer
laakbaar van de prins, dat hij blijkens de
brieven uit 1974 (het jaar dat Watergate en
de bewustwording daarover al aan de
gang was) heeft geprobeerd de politieke
beslissingen van het Nederlandse parle
ment te beïnvloeden.
gen tussen de noodzaak tot aanschaf van
steeds nieuwe wapensystemen en de
belangen vare de militaire industrie. „Als
die enquête er nu niet komt, dan wordt
met deze zaak veel te weinig gedaan”.
Ook in de Tweede-Kamercommissie
voor Defensie zal verder onderzoek wor
den gepleegd naar de wapenaankopen. De
Defensiecommissie zal het rapport van de
De Israëlische politie heeft een 51-jarige
ex-bankdirecteur opgepakt die ervan
wordt verdacht, samen met zijn vrouw,
zijn zoon en nog zeven medeplichtigen,
„de grootste bankroof in Israel sinds 28
jaar” te hebben gepleegd. Bij de bank
roof, gepleegd in een plaats nabij Tel
Aviv, verdwenen acht maanden geleden
geld en papieren ter waarde van verschei
dene miljoenen Israëlische ponden. De
man was zeven jaar geleden al eens tot zes
jaar gevangenis veroordeeld wegens ver
duistering bij een bank.
Van Thijn (PvdA) drong, evenals de rest
van de fractievoorzitters, aan op een
nadere bezinning op de vraag in hoeverre
ministers verantwoordelijk zijn voor
gedragingen van leden van het Koninklijk
Huis. Vooral als zij openbare ambten ver
vullen, kunnen gemakkelijk problemen
ontstaan, zo zei hij. Op de vraag van Van
Thijn of onder de functies die prins Bern-
hard zal opgeven ook het lidmaatschap
van de Raad van State valt, antwoordde
Den Uyl overigens ontkennend, omdat
daar geen gevaar kan ontstaan van ver
menging van belangen.
De communist Bakker pleitte ervoor de
kwestie van de wapenaankopen en de
positie van koningin Juliana strikt
gescheiden te houden. „Tegen de wapen
aankopen hebben we ons altijd fel
gekeerd, en de onthullingen erover vor
men voor ons niet veel nieuws. We zijn, in
tegenstelling tot velen, nauwelijks
geschokt, de geur van veiligheid en demo
cratie die om de defensieaankopen altijd
heeft gehangen, is nu vervangen door de
geur van een beerput”, aldus Bakker. Aan
een koningskwestie zei Bakker echter
geen enkele behoefte te hebben. Dat leidt
de aandacht af van de hoofdkwestie: wie
nemen achter de schermen de beslissing
over de wapenaankopen, en wat kan het
parlement daaraan doen.
Ook Wiegel (VVD) drong er bij de rege
ring op aan haar visie te geven op de
verhouding tot de niet onschendbare
leden van het Koninklijk Huis. Hij vond
het echter nu niet het juiste moment om
een gedachtenwisseling daarover te
beginnen. Een strafrechtelijk onderzoek
wees Wiegel met kracht van de hand. „Als
Aantal uren zon: 0 tot 7. Minimum temperatuur:
omstreeks 13 graden. Maximum temperatuur:
omstreeks 18 graden. Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 60 percent. Kans op een
geheel droog etmaal: 30 percent.
commissie-Donner uitvoerig bespreken.
De vaste Kamercommissie zal die passa
ges samen met de minister of zijn staatsse
cretaris gaan bespreken en kijken of er
aanleiding bestaat om een nader onder
zoek in te stellen. „We moeten een helder
beeld zien te krijgen”, zei ons gisteravond
de PvdA-defensiespecialist Klaas de
Vries.
De vereniging is er teleurgesteld over
dat homoseksuelen niet met name worden
genoemd in het door de regering voorge-
stetde grondwetsartikel, dat discriminatie
moet tegengaan. Het voorgestelde artikel
luidt: „Allen die zich in Nederland bevin
den, worden in gelijke gevallen gelijk
behandeld. Discriminatie wegens gods
dienst, levensovertuiging, politieke
gezindheid, ras of geslacht is niet toege
staan'.
De politie van Wiesbaden heeft een man
gearresteerd die de directeur van het
plaatselijke casino 100.000 mark wilde
afpersen met het dreigement diens speel
zaal op te blazen. De man vertelde na zijn
arrestatie dat hij de afgelopen jaren bijna
90.000 mark aan de roulettetafel van dat
casino had verloren Toen hij in de speel-
zaak kwam voor de „terugbetaling” werd
hij ingerekend door een als croupier uit
gemonsterde politieagent.
PPR-leider Bas de Gaay Fortman kon
digde de Kamer aan dat zijn fractie „bij
elk voornemen tot een belangrijke wapen-
aankoop een zorgvuldig onderzoek zal
vragen en een politieke discussie betref
fende de vraag of vervanging als zodanig
wel gewenst is”. De pacifist Bram van der
Lek ging nog verder door een „keihard”
onderzoek te vragen naar de verhoudin-
WOENSD4G 1 SEPTEMBER
Zon- en maanstanden
Zon op 5.52 uur onder 19.28 uur
Maan op 14.39 uur onder 23.24 uur
Waterstanden IJmuiden
Hoogwater 8.23 uur en 20.56 uur
Laagwater 4.06 uur en 16.21 uur
Een strafrechtelijk onderzoek is boven
dien niet bedoeld, zoals Van der Lek had
betoogd, om nog niet bekende feiten
boven water te brengen. Het dient slechts
om na te gaan of een bepaald persoon zich x
aan strafbare feiten heeft schuldig
gemaakt. Daarbij speelt bij het besluit tot
niet-vervolging, zoals bij alle burgers, ook
mee of de betrokkene sancties op ander
terrein ondervindt, zoals in dit geval
publikatie van het rapport. Kortom, aldus
minister Van Agt, een strafvervolging
wordt niet door het algemeen belang
gerechtvaardigd.
In hun bijdrage aan het debat hebben
bijna alle fractievoorzitters geconstateerd
dat de positie van koningin Juliana door
de onthullingen over de rol van prins
Bernhard niet wezenlijk is«angetast. „De
monarchie wordt deze dagen wel zwaar
op de proef gesteld, maar vandaag moge
blijken dat ons bestel daartegen bestand
is en er versterkt uit te voorschijn komt”,
zo verklaarde Van Thijn (PvdA). VVD-
leider Wiegel sprak daarnaast zijn bijzon
der respect uit voor de koningin, „die het
belang van de staat in deze zware tijd op
bewonderenswaardige wijze heeft
gediend”.
Tot een diepgaande discussie over de
toekomst van de monarchie kwam het
niet. De conclusies uit het rapport-Donner
vormen daartoe geen goede aanleiding, zo
vond men. Bovendien moeten we alles
vermijden waardoor de Lockheed-affaire
kan uitgroeien tot een politiek strijdpunt
tussen bijvoorbeeld regering en oppo
sitie
De fractieleiders beperkten zich in het
sobere en vrij korte debat tot de volgende
punten:
M
S? 8” 55 h
