Haven
Agenda
wordt
Geen verlaging
drankbelasting
IN DE VISHAL
Met de sloep
Umuiden
naar
Huize „Waterland”
ERASMUS
Strand
OVER IJMUIDEN GESPROKEN..
Kapper
In 1926
or
SS
5
BARONES VAN TUYLL BLIJFT OP LANDGOED WONEN
„KLEDERDRACHTEN”
WOENSDAG
1
SEPTEMBER
19 7 6
IJMUIDEN - VELSEN
4
f
Veisen-IJmuiden
In en om Haarlem
BOEK VAN DE MAAND
door Jan
van Baarsel
BOEKHANDEL
De mannen van Zwartewaal,
Pernis en Middelharnis kenden
de Noordzee als hun broekzak. Ze
wisten waar de schelvis, de ka
beljauw en de haring zat, in
iedere periode van het seizoen.
De plaatsen waar het vissen door
ondiepten of wrakken gevaarlijk
kon zijn hadden ze niet op een
kaart aangetekend staan, maar
ze kenden alle details uit hui}
hoofd. Van vader op zoon was
eeuwenlang allerhande kennis
overgedragen, die steeds weer
door de zoons aan de hand van
hun ervaringen en waarnemin
gen waren aangevuld. In feite
waren de mannen wandelende
encyclopedieën op visserijgebied,
of ze nu steevast witte klompen
droegen zoals die van Pernis of
altijd alleen maar zwarte klom
pen zoals die van Middelharnis.
‘«Mr
u.;
(Van een onzer verslaggevers)
(ADVERTENTIE)
(Van een medewerker)
(Daarna 27,50)
(Van een onzer verslaggevers)
BESOMMINGEN
men
Woensdag aangekomen: Tor Scandina
via, Noordzee; Kostromaled, Leningrad;
Sea Navigator, Lulea, IJmuiden; Havel,
Gothenburg; Edina, Bremen; Eglantine,
Le Havre;
IJMUIDEN. AAN DE DINSDAG-
MARKT WERD AANGEVOERD: 260 kg
tong, 3 kisten tarbot en griet, 3 -kisten
schol, 51 kisten, makreel, 10 kisten pil
chards, 37 kisten diversen.
ervaring in Oostenrijk en Amerika. Het
is zijn voornemen er een klein speciaal
hotel te vestigen met daarin een tiental
kamers. Het landgoed is opgenomen in
het bestemmingsplan: parken en land
goederen, terwijl huize Waterland” op
de Monumentenlijst staat. Zonder toe
stemming van het ministerie van CRM
zal het niet verbouwd mogen worden,
doch gezien de huidige accommodatie
Met de sloepen kwam de „goudmij-
ne”, zoals de visserij al in de zeven
tiende eeuw werd genoemd, naar IJ-
Huize „Waterland” aan de oude Rijks
weg, dat in de toekomst de bestemming
van een klein speciaal hotel zal krijgen.
dagen werken, de zondag inbegrepen
dus, want dat was de topdag.”
Kapper Pieter Kuyn was afkomstig
uit Oosthuizen. Hij werkte achtereen
volgens in Arnhem, Scheveningen en
Leeuwarden, waar hij zijn aanstaan-
beschouwden. Dan keken de vrouwen
van de vissers hun ogen uit op de
prachtige zijden stoffen uit Engeland.
Dan wachtten de kinderen vol span
na
wel
stal
lart
op
re
nen
uit
iam
de
jim
wal
lier
laar
'log
erd
oIL
pa
en-
,m-
iër,
dp-
gen
Is-
:oel
aar
een
das
rde
ch
op
eite
aar
ge-
al-
in
'en.
tig.
>ek
nd,
fd-
het
om
le
us,
iris
om
in
Hij
het
ian
ter-
gaf
;er-
in
tat-
?m-
ver
a.l.
14,
ran
LV)
te
tief
jke
ie-
en,
ike
ca-
en.
sen
net
fa
len
lo-
ie-
3a-
:an
eft
•n-
:li-
:en
ran
iet
tus
zij
tan
Op
er-
et-
ide
pels” ook veel Engelse vissers kwa
men, niet alleen om zich te laten
knippen en scheren, maar vooral ook
om een keus te doen in de afdeling
souveniers. Een zeer geliefd aanden
ken aan IJmuiden dat graag mee
naar huis werd genomen was ’n fraai
lampje gevuld met eau de cologne.
de vrouw leerde kennen. Toen Kuyn
op zijn negenentwintigste trouwde nam
hij de zaak op de Bik en Arnoldkade
over. Na de Tweede Wereldoorlog
vestigde hij zich in de Kanaalstraat;
hij bleef zijn beroep tot zijn tachtig
ste jaar uitoefenen. De heer Kuyn is
in 1975, op 94-jarige leeftijd, overle
den.
zullen er geen grootscheepse verbouwin
gen in plaats behoeven te vinden. Me
vrouw Van Tuyll zal zich vestigen in
een van de dependances op het land
goed.
„DEUTSCHES MADCHEN. Im
kleinen ruhigen 3. Pers. Haushalt
wird tüchtiges nettes Alleinmadchen
per 1 Dtc. gesucht. Angenehme Stel-
lung, gute Behandl.”
Als de mannen weer thuis kwamen
legden ze de wereld op tafel voor
hun huisgenoten die een treinreisje
naar Amsterdam al als iets bijzonders
Een lezer gaf ons enige adverten
ties uit het Dagblad voor IJmuiden
van 28 oktober 1926 ter inzage. We
citeren
.galsJao
(Lange
J 14-17 u. en
19-23 u.„Vrolijke sex vakantie”, 18 j.
MUZIEK
Grote of St. Bavokerk (ingang Oude Groen
markt 23) do. 15 u.Orgelconcert door Klaas
Bolt.
BIOSCOPEN
Later zou de verkoop per zoveel
stuks gebeuren. In die tijd kon men
ook „dode vis” aanvoeren, welke di
rect naar de afslag werd gebracht om
per kist te worden verkocht. De le
vende vis werd stuk voor stuk geteld,
in manden gedaan 'en dan in de
karren gestopt die zich bij de kop
van de haven bevonden. Tot om
streeks 1914 kon deze methode zonder
bezwaar worden toegepast. Daarna
was het water zo vervuild dat
andere wegen moest zoeken.
„Ik herinner me dat er veel Am
sterdamse gezinnen naar het strand
kwamen.” aldus de heer Ros. „Ik
hielp in die tijd met het uitzetten van
de badstoelen en het in zee rijden
van de badkoetsjes. En ik liep met
een bak vol koeken en andere lek
kernijen, afgewisseld door het rond
lopen met een emmer vol augurken;
die waren toen drie cent per stuk. Ik
weet nog dat ik er een tientje per
week mee verdiende. Dat was zeven
MADCHEN.
3.
Dinsdag vertrokken. Rakness naar Si-
monsvik, IJmuiden; C.V. Lightning, Bre
merhaven; Normand Carrier, Cont. Plat,
Velsen; Birknes, Bandur Shapur; Berit,
Rotterdam; Teutonia, Kopenhagen; Bab.
T. Delfzijl; Aruba Bay, Hamburg, IJ
muiden; Leersum, Antwerpen, IJmuiden;
Fujihu Maru, Saint. Nazaire; Golden
Breeze, Bremen, Velsen; Achilles, Ham
burg; Emmaplein, Zeebrugge; Palestine,
Irak, Hercules, Hamburg; Herm Kiepe.
Gent; Calandplein, Weston Point, IJmui
den; Arona, Hamina; Tarrin, Tilbury;
Tor Scandinavia, Noordzee; Star Polaris;
Cont. Plat, Velsen.
Het vermelden van de naam Kuyn
in deze fubriek deed enige lezers
herinneringen ophalen aan een voor
de oorlog welbekende kapperszaak op
de Bik en Arnoldkade te IJmuiden,
waar in de glorietijd van de „kop-
Toen het jonge, nog primitieve IJ
muiden als veilige en willige haven
was ontdekt kwam de ene sloep na
de andere er regelmatig de vangst
verkopen. Alleen levende vis; dode
was in die tijd niets waard. In de
sloepen werd de vis in goede staat
gehouden door een bun te gebruiken,
een ruimte met gaatjes in de wanden
en in de bodem, waardoor het zeewa
ter in en uit kon spoelen.
In 1895 was het aantal in Middel-
harnis, Pernis en Zwartewaal thuis
horende sloepen dat de beugvisserij
uitoefende, niet minder dan vijftig.
Ook Vlaardingen en Maassluis had
den er een behoorlijk aantal in de
vaart. Alleen al in IJmuiden kwam
in 1896 263 maal zo’n zeilbeuger bin
nen. In 1897 was dat aantal toegeno
men tot 838. De klad raakte er echter
al gauw in door de komst van de
stoomschepen, waartegen op den duur
niet met alleen maar windkracht kon
worden geconcurreerd. Vooral het in
gebruik nemen van stoomtrawlers,
die al jarenlang in Engeland en ook
Duitsland furore hadden gemaakt en
waarvan in 1895 Nederlands eerste
ling ter visserij ging, zou radicaal een
einde aan het bestaan van de sloepen
maken. IJmuiden bezat in 1900 al
Inwilliging van het verzoek om verla
ging van de belastingtarieven zou een
gevaarlijk precendent scheppen, waar
schuwde wethouder Aukema van finan
ciën. „De deur zal worden platgelopen
door horeca-exploitanten die dan ook de
tarieven voor hun sector verlaagd willen
zien”. Burgemeester Nawijn wees er op
dat op ministerieel niveau al wordt ge
werkt aan afschaffing van de door de
gemeenten te heffen drank- en horeca-
belasting. „Wanneer wij nu vrijwillig de
tarieven tot het minimum terugschroe
ven, dan verspelen we eventuele aan
spraken op compensatie wanneer het
rijk inderdaad tot afschaffing over zal
gaan. Dat zou een tactische fout zijn”,
aldus de burgemeester.
De meerderheid van de raad volgde
hem in die opvatting, temeer daar het
duidelijk is dat een gering belasting
voordeel als waar het hier om gaat toch
de redding niet betekend voor slijters
die op de rand van de financiële afgrond
balanceren. Alleen de heer Roselaar
koos de zijde van de slijters. „Anders is
er straks in heel Zandvoort geen slijter
meer over”, waarschuwde hij.
De eerste sloepen die IJmuiden
binnenvoeren vonden er geen visaf-
slag. Zo gauw een vletterman de sloep
had vastgemaakt stapte er altijd wel
een viskoper aan boord die wilde
weten hoe groot de vangst was.
„Geen dooie vissies”, zei hij er met
een bij. Hij pakte een stok waaraan
een haak was bevestigd, stak deze in
de bun tot hij de bodem raakte,
schudde de vis met de stok wat heen
en weer en noemde dan zijn prijs,
voor de hele lading. De schipper of
de stuurman van de sloep gooide
daar het nodige op, deed daar vervol
gens het nodige af en uiteindelijk
kwam men altijd wel tot overeen
stemming.
De heer D. Ros ie Santpoort: „Het
in uw rubriek afgebeelde strandpavil
joen van Kosylek kan ik me goed
herinneren. Het stond op het „eerste”
strand, tussen de pieren dus. Van
enige drukte op het „tweede” strand
was toen nog geen sprake. Die zaak is
later overgenomen door Piet en Cor
Goedhart. Op den duur werd deze
eigendom van Piet Goedhart.” (Hier
de tekst van een advertentie in 1927:
„Bezoekt aan het IJmuider Strand
met zijn mooie Pieren en drukke
Scheepvaart de Consumptietent van
P. v.h. Gebr. Goedhart. Prima Con
sumptie. Billijke tarieven.” - JvB).
Dinsdag aangekomen: Nicole, van Du
blin; Lilian Gudrey, Cont. Plat; Trier.
Bremerhaven; Maasborg, Kotka, Zaan
dam; Avonbank, Rotterdam; Lustar,
Swansea. IJmuiden; Tor Scandinavia,
Gothenburg; tar Polaris, Cont. Plat, Vel
sen; Harry Mitchel, Londen, Buitenhui
zen; Themos, Takoradi; Nassauborg,
Kotka; Rijnborg, Kopmansholmen;
PRIJZEN IN GULDENS.
Per 1 kg: grote tong 14,20-14,00, groot-
middel tong 16,40-14,00, kleinmiddel tong
13.20-12,80, tong één 12,60-11,80, tong
twee 12,20-11,00.
Op de eerste zeer primitieve traw
lers, waar zelfs de stuurhut nog open
en bloot op dek stond, waar van enig
„comfort” beslist geen sprake was,
hebbefl deze mannen geholpen de ba
sis te leggen voor een zich onstuimig
ontwikkelend, sterk IJmuiden. Er
waren in die begintijd schippers die -
zoals het in IJmuiden werd uitge
drukt - geen letter konden lezen zo
groot als een koe. Maar op zee waren
het keien. Er waren schippers die als
jongen van een jaar of twaalf, zo van
de lagere school, op een bom of een
sloep terecht waren gekomen en die
zich opwerkten tot de beste schippers
van de hele vloot, wat ze vele jaren,
bij alle moderne ontwikkelingen, nog
bleven ook.
In de tijd zonder radiocontact wa
ren de schippers inderdaad schipper
naast God zo gauw ze de pieren van
IJmuiden hadden verlaten. Zij be
paalden in hun eentje welke visgron
den ze gingen opzoeken. Voor alle
voorspoed en alle tegenslag waren zij,
uitsluitend zij, verantwoordelijk. Als
het beter was niet in IJmuiden te
markten, hoewel dat gewoonlijk ge
beurde, zochten ze zelf de plaats uit
waar ze het beste terecht konden: in
Grimsby of Hull, in Fleetwood of
Aberdeen.
ning op het moment dat een lekker
nij tevoorschijn kwam die in IJmui
den nergens te koop was: grote, heel
dikke rollen pepermunt. In die peper
munt waren rode lettertjes verwerkt,
fascinerende lettertjes omdat er, hoe
veel je er ook verorberde, altijd nieu
we te zien waren.
Die rode lettertjes waren erin ge
daan op de Shetland eilanden. Ze
vormden, haast eindeloos, steeds weer
het woord „Lerwick”, de naam van
een vissersplaats, zoals IJmuiden er
een was, maar veel ouder. Al in 1780,
toen iedereen dacht dat de Breesaap
altijd de Breesaap zou blijven met
zijn schapen en zijn konijnen, was
Lerwick als visserplaats flink ont
wikkeld. Geen prettige p laats. Inte
gendeel: „Lerwick”, schreef iemand
toén, „is de miserabelste stad die ik
ooit heb gezien.”
Ook toen de IJmuider visser» er
kwamen was er nog niet veel gezel
ligheid aan. Maar de pepermunt was
heel erg lekker. Het waren slechte
dagen voor IJmuidens vele snoepwin
kels met hun rijke sortering voor een
„cent van het blad” als er een paar
trawlers uit den vreemde terugkwa
men. Geen duimdrop en geen ko
ningsbrood je kon er tegenop.
En de vissersvrouwen vonden het
leuk om een straatje om te gaan. In
hun nieuwe bloes. Van de zijde uit
Engeland. (Reacties op deze rubriek:
schriftelijk bureau van dit blad met
vermelding „Van Gat tot Stad”, tele
fonisch: 023-378601).
Cinpma Palace (Gr. Houtstr.) 15.30,
21.30 u.: „3 dagen van de Conor”, 18 J.
Frans Hals (Frans Halspleln) 18.45 én 21.30
u.: „Papillon”, 14 j.
Lido (Houtplein) 14, 19 en 21.30 u.: „André
van Duin’s pret film”, a
Luxor (Gr. Houtstr)
„Family Plot”, 14 J.
Boxy (KI. Houtstr.) 14.30, 19 en 21.30
„One flew over the cuckoo’s nest”, 13 J.
Studio (Gr. Markt) 14, 19 en 21.30 u.: „Wan
Pipe!”, a.l.
Cinema Qurinus Internationaal
Veerstr.) Doorlopende voorstelling
ii Vrnliikp spy vnlrnnti*»” 1
Woensdag vertrokken: A-King 11,
Harwich; Claus Luhrs, Wisbech; Heihz
Helmut, Odense, IJmuiden; Sea Worker,
Cont. Plat; Lilian Gudrey, Cont. Plat.
HAARLEM. Jan Hoeben, schrijver
van het door Damiate-pers uitgegeven
boek „Zeven Eeuwen Haarlem” zal za
terdag 4 september in de Waalse Kerk
aan het Begijnhof een pleidooi houden
voor de monumenten in de stad Haar
lem. Gezien de faam die het boek geniet
en de grote kennis van de heer Hoeben
op dit gebied zal de lezing over dit
onderwerp voor velen belangwekkend
zijn. De toegang is vrij, de lezing begint
om 10 uur.
twintig stoomtrawlers. Zwartewaal
had toen nog slechts een sloep inge
schreven staan, Pernis vijftien, Mid-
delharnis zestien.
VELSEN. Huize „Waterland”, ei
gendom van mevrouw M. E. barones van
Tuyll van Serooskerken gravin Van
Limburg Stirum van Noord wijk zal de
bestemming van hotel krijgen. Mevrouw
Van Tuyll heeft het gebouw verhuurd
aan de hotelier P. Moret uit Den Haag.
De heer Moret kan bogen op hotel-
muiden. En van die sloepen kreeg
IJmuiden uitstekende opvarenden
voor zijn snel groeiende trawlervloot,
zoals het ook eerste klas vissers haal
de van de in onbruik geraakte Eg-
monder bommen.
Per 40 kg: tarbot 288-200, griet 200-
168, schol drie 110, bot 34-29, horsma
kreel 32-16, makreel één 72, makreel
twee 39-26, makreel drie 34, pilchards
20,40.
19 en
Het werk aan boord van de sloepen
was hard. Men denke bij „sloep” niet
aan een eenvoudig bootje maar aan
een tweemaster die als hij de wind in
de zeilen had prima voortgang maak
te. Vooral op de „versvaart” was het
beulen voor de opvarenden. De paar
dagen dat ze op zee waren kwamen
ze praktisch niet aan slaap toe. Een
maal in de haven gingen ze ’s nachts
zelf de vis lo.ssen. Diezelfde dag voe
ren ze alweer uit; ze moesten nu
eenmaal vele uren maken om een
behoorlijke boterham te verdienen.
ZANDVOORT De tarieven van de
drank- en horecabelasting zullen in
Zandvoort niet worden verlaagd. Met
alleen de stem van de liberaal A.A.
Roselaar voor, besloot de gemeenteraad
dinsdagavond om niet in te gaan op een
verzoek van een aantal plaatselijke slij
ters.
DE BESOMMINGEN WAREN: UK
135 en 145 2070, UK 234 f 1390, VD 20
1640, IJM 18 2050.
Een reis langs de levende
streekdrachten van Nederland
met prachtige foto's in kleur
en zwart-wit. c
Tot 3 oktober I Oi«JU
„NETTE WERKSTER met alle
werkz. bekend b.z.a., 2,- per dag.”
BIOSCOPEN
City, woensdag 20 uur: .Grizzly”.
TENTOONSTELLINGEN
Museum Beeckestijn, Rijksweg, Velsen. Dag.
10-12 en 14-17 u. behalve maandag.
Pieter Vermeulenmuseum, Cultureel Cen
trum, Moerbergplantsoen. Dagelijks geopend
van 9.30 tot 12 en van 14 tot 16.30 uur.
Stadhuis, Bezichtiging op werkdagen van 10
tot 12 uur.
Bedijfsmuseum Hoogovens, Bessemerstraat,
Velsen-Nrd, geopend. Donderdags van 11 tot
15 uur en op aanvraag. Tel.: 02510-91022 of
93088
DIVERSEN
Alarmnummers: Politie 19033: ongevallen
dienst 15400; Hoogovens 02510-96000; Brandweer
Santpoort 370750 voor Velsen-Noord en IJmui
den 20750.
Centrale bibliotheek, Plein 1945, donderdag
10-11.30 en 14.30-17.30 en 18-21 u. Woensdaga
vond van 19-21 u. Filiaal Zeewijkerplein 19-21
u.
Sociaal Adviesbureau. Donderdag 9-10 u. de
Brulboei, Kanaalstraat 228, IJmuiden 11-12 u.
De Duinpan, Duinweg, Santpoort.
Gezinsverzorging Hulp aan de bejaarden en
langdurig zieken, Velserduinweg 52, IJmuiden.
Ma t.m. vrij. 1-1Ó uur. Tel. 02550-11830 en 22169.
Openluchtbad Heerenduinen, Geopend 10 tot
plm. 20 uur.
Informatiecentrum: Recreatiegebied Spaarn-
woude (Boerderij Crayenstein, Machineweg,
Halfweg). Geopend zat. en zo. 11-16 u_; ma.
t.m. vrij 10-12 u.
Velserbad: Woensdag: vrij zwemmen: 21.30-
22.30; donderdag vrij zwemmen: 6.45-8.00; 12.10-
13.10 en 16.00-17.15 uur; zwemles Volwassenen
C van 7.00-7.30 uur.
Sociëteit Asterix: Woensdagavond vanaf
20.00 uur.
„WIE HEEFT er voor een gezin
van 12 kinderen voor den winter
warm Beddengoed te missen. Zelf
pers, af te halen. Br. no. D 24675.”
1. en 21.3*
w
IJmuiden, Lange Nieuwstr. 243,
tel. 13144, Santpoort Hoofdstr.
234, tel. 378371
L
0 I rl I
