DINA NET ZO ERG ALS GESTAPO
y
Met de koffie gaat het prima;
met de bevolking
slecht
Èl
ft
|J|
Columbia’s miljoenen naar enkele families
o
L
IF
EL*
Demonstraties
door Koos Koster
N
door Pierre Fruhling
en Lars Palmgren
„Het was vier uur ’s morgens toen de deur werd ingetrapt. De
mannen waren bewapend met machinepistolen en smeten ons uit bed.
Pablo, mijn man, kreeg het bevel zich onmiddellijk aan te kleden en
mee te komen. Dat gebeurde meer dan een jaar geleden. Ik heb
sindsdien niets meer van mijn man gehoord, ik weet niet waar hij is,
en of hij nog leeft”.
I
o<
m<
ka
op
wc
de
tet
Ee
pa
wc
aa
ko
KOFFIEBARONNEN
Pablo’s vrouw is een van de vele duizenden die naast armoede en
honger moeten leren leven met de onzekerheid en angst over het lot
van dierbare familieleden. In het Chili van vandaag worden aan de
lopende band arrestaties verricht; de arrestanten worden verhoord en
verdwijnen daarna spoorloos via de foltercentrales van de DINA, de
Chileense geheime dienst die onbeperkte machtsmiddelen heeft en
het beste vergeleken kan worden met Hitlers Gestapo. In het Chili van
vandaag gaan terreur en honger hand in hand.
Als je met arbeiders op een koffieplantage in Columbia over de
onverwachte koffiemeevaller in hun land praat, beginnen ze hard
te lachen. Hoe komt het dat er voor ons niet eens enkele kruimels
van die rijke tafel afvallen, zeggen ze sceptisch. Een van hen: „Wij
arbeiders in de koffie, werken meestal meer dan twaalf uur per
dag. Voor een hongerloon van drie gulden. Ze noemen ons daarom
de paria’s. In de meeste gevallen weigeren de grootgrondbezitters
ons sociale uitkeringen te geven. We moeten met onze ondervoede
lichamen in smerige hutten wonen, met vrouw en kinderen.
Scholen, wegen, gezondheidscentra, elektriciteit of stromend
water vind je niet, in die gebieden waar het koffieproletariaat
woont. Vorig jaar hebben we een loonsverhoging van 15 procent
afgedwongen. Het inkomen van de koffieplanters steeg echter met
100 procent. Met de koffie gaat het prima; maar met ons lecht.
■rk
1
Een beeld van de poblaciones.
Verstrekking van voedsel aan oudercomités.
Chili vandaag: terreur en honger
Een
Arbeiders in Columbia
MMb.
r-
Natuurlijk zullen de Chileense autoritei
ten ons verhaal afdoen als een onderdeel
van de tegen Chili gerichte marxistische
leugencampagne. De feiten bewijzen ech
ter het tegendeel. Buitenlandse journalis
ten die in Zuid-Amerika over Chili schrij
ven en de waarheid melden, doen dat met
gevaar voor eigen leven. Zo werd de cor
respondent van de Westduitse radio in
Buenos Aires onlangs door in burger
geklede mannen uit zijn kantoor gesleept.
Vijf dagen lang verbleef hij vastgebonden
in een kelder en kreeg slechts af en toe
wat water te drinken. Daarna kreeg hij de
aanzegging binnen 24 uur het land te
verlaten, anders. De man ging, van
zelfsprekend. In Chili is geen enkele kriti
sche buitenlandse correspondent meer te
vinden. De junta heeft ze geliquideerd,
gevangen gezet of in het beste geval als
persona non grata het land uitgewerkt.
Onze bezoeken aan de poblaciones
zoals La Legua in Santiago onze
gesprekken met honderden mensen, heb
ben geleid tot de bevestiging van wat
velen reeds vermoedden: sinds de junta
Naast de plantage-arbeiders bestaan
de pachters die een stuk grond gepacht
hebben om daar koffie op te verbou
wen. In ruil voor hun koffie moeten ze
de pacht betalen, terwijl ze ieder ogen
blik door de patroon met geweld van
hun stuk grond verjaagd kunnen wor
den. Zij worden de slaven op het platte
land genoemd.
De kleine koffieverbouwers 72
procent in totaal die 20 procent van de
oogst voor hun rekening nemen en
de middelkleine 26 procent die 46
procent produceren zijn er iets beter
aan toe. Deze moeten echter meer dan
80 procent aan directe en indirecte
belastingen afdragen aan de Colombi
aanse staat. De banken weigeren hun
meestal kredieten of schuiven de toe
stemming daarvoor op de lange baan
zodat deze groep koffieverbouwers
voorbeeld te stellen gebruikte de DINA na
de moord op een bekende Chileense zan
geres. Haar gefolterde en naakte lijk werd
’s nachts over de muur van de Italiaanse
ambassade gegooid, waar zich ook nu nog
politieke vluchtelingen bevinden. Op haar
borst prijkte een met een bajonet vastge
stoken stuk papier, waarop stond te lezen;
„Jullie wacht hetzelfde lot als je in onze
handen valt”.
Maar het is niet alleen de DINA- en
politieterreur die de Chileense bevolking
in een wurgende greep houdt. In de pobla
ciones is de honger groter dan ooit. Een
van de eerste daden van de junta was het
afschaffen van de verstrekking van een
halve liter melk per dag aan schoolgaande
kinderen. De katholieke hulporganisatie
La Vicaria de la Solidaridad heeft nu
barakken in gebruik genomen waar de
Als een koffieplanter meer zakken
op de binnenlandse markt wil afleve
ren, krijgt hij bonussen, die je binnen 3
jaar in geld uitbetaald kunt krijgen.
van Pinochet aan de macht kwam zijn een
heel land en een heel volk in de ellende
gestort. Het regime kan zich slechts staan
de houden door de terreur van carabine-
ros en DINA-agenten. De foltercentrales
van deze geheime dienst zijn berucht door
het hele land. Voor het oog zijn deze
DINA-kantoren ziekenhuizen of klinie
ken, niet het minst door de ambulances
die er altijd voor de deur staan. De
wagens worden gebruikt ingeval een voor
de DINA „waardevolle gevangene” zwijgt
omdat dringend medische hulp is gebo
den. De behandeling om de man of vrouw
weer aan het praten te krijgen vindt
plaats in het Hospital Militar, gelegen in
de Los Leonesstraat.
Gebruikelijke foltertechnieken van de
DINA zijn elektroshocks, mishandeling
met gummiknuppels, gefingeerde execu
ties, verkrachtingen en injecties met het
zogenaamde waarheidsserum Pentotal.
Sterft de gevangene, dan zijn er twee
gangbare methoden: het lijk wordt afgele
verd bij de familie, wie weinig meer rest
dan het te begraven, of het verdwijnt
spoorloos in een „fosa comun”, een groot,
met ongebluste kalk gevuld gat op de
centrale begraafplaats van Santiago.
Een afschrikwekkende manier om een
e
I
t
c
i
t
t
i
I
1
1
1
1
1
I
mi
zc
bh
pc
ve
st<
er
bc
ge
ni
se
ni
is
g<
ui
st
ri
li;
ir
e<
d:
oi
m
si
ai
k
d
V,
B
v>
ei
p
g
V
u
e
r
d
P
n
t.
ii
t'
fc
F
o
t
n
kopen op hun beurt van de Federatie
de koffie op, tegen een hogere prijs:
voor de grote particuliere exportbe
drijven. Deze verkopen de voorraad
door naar de Verenigde Staten, voor
nog hogere prijzen. De kleintjes delven
daarbij het onderspit, terwijl de grote
koffiebaronnen er wel bij varen.
De kranten in Columbia staan sinds
enige tijd vol met advertenties waarin
een lief-slank meisje de lezers uitno
digt minder koffie te drinken. De parti
culiere exportbedrijven willen meer
koffie aan het buitenland verkopen en
hebben daarom deze advertentiecam
pagne gestart. Deze exporteurs, die lid
zijn van de machtige Columbiaanse
vereniging van koffie-exporteurs, zijn
in feite de grote winnaars in deze mil
joenendans om de koffie. Er bestaat
ook nog een Federatie van Koffiever
bouwers die tussen 10 en 20 procent
van de koffie-export voor haar reke-
Ook in dit geval is het echter de uitzon
dering die de regel bevestigt: in La Legua,
de grootste poblacione van Santiago,
wordt de scherpe justitiële controle op de
bewoners openlijk uitgevoerd. La Legua
was dan ook een bolwerk van Allende-
aanhangers. Er is daar op de dag van de
staatsgreep, 11 september 1973, met alle
middelen gevochten tegen de militaire
machtsovername. Dat verzet is gebleven,
wreed in veel gevallen. Geweld wordt met
geweld beantwoord. Een bus met carabi-
neros, die ’s avonds de poblacion probeer
de binnen te rijden voor een razzia, werd
direct met benzine overgoten en in brand
gestoken. Alle inzittenden kwamen om
het leven.
Heel Chili wemelt overigens van politie
patrouilles. Overal worden mensen op
identiteitspapieren gecontroleerd. Geen
identiteitskaart bij je betekent onmiddel
lijke arrestatie met daarop volgend het
gevreesde „verhoor”. Reizen van de ene
naar een andere provincie geeft de indruk
dat een landsgrens gepasseerd moet wor
den. Treinen, auto’s, bussen worden inten
sief doorzocht door gewapende carabine-
ros. Chili zelf uitkomen is een bijna onmo
gelijke en levensgevaarlijke zaak.
Uit gesprekken met politieke leiders
blijkt, dat de in de tijd van Allende
gevormde coalitie van centrumlinkse par
tijen, de Unidad Popular, nog steeds
bestaat, zij het ondergronds. Er is ook een
erg actieve ondergrondse pers. De kleine
krantjes gaan van hand tot hand; het is
levensgevaarlijk om ze in bezit te houden.
Leiders van verschillende politieke partij
en benadrukken één ding: we hebben
internationale solidariteit nodig. Zolang
de junta nog financieel-economische
steun krijgt, blijft de ellende voor de
bevolking bestaan.
Het enige wat de junta de Chilenen weet
te bieden is een nieuwe lotto. Elke keer
wanneer iemand deze Polla-Gol-loterij
heeft gewonnen wordt dat breed in de
kranten uitgemeten. Wat werkt meer ver
dovend dan de eigen miserabele situatie te
DINA-kantoor met ambulances voor de
slachtoffers van de terreur.
mensen gratis voedsel kunnen krijgen,
één keer per dag. In Santiago alleen zijn
dat er momenteel rond 24.000. Het voedsel
bestaat uit weinig meer dan een waterige
soep, weinig groente. Vlees is in ieder
geval bijna onbetaalbaar.
In de poblaciones hebben zich groepen
gevormd van families die op zoek zijn
naar vader, moeder, kind, broer of zuster.
Men helpt elkaar, troost elkaar en heeft in
een aantal gevallen met succes mensen uit
handen van de DINA kunnen krijgen.
Van direct ondergronds verzet is in de
meeste poblaciones geen sprake, maar
duidelijk werd ons wel dat de groeiende
vorm van saamhorigheid langzaam maar
zeker tot actieve tegenstand gaat leiden.
De junta, daartoe gedwongen door het
protest uit kerkelijke kringen, accepteert
het bestaan van deze „familiecomités”
vanuit de gedachte dat „tolerantie” het
regime internationaal gezien een beter
image kan geven.
vergeten in de hoop op het „grote geld”?
Geen brood, wel spelen.
In het Chili van vandaag is de kinder
sterfte bijna 2,5 keer zo groot als tijdens
de regeringsperiode van Allende. In het I
Chili van vandaag leeft 80 procent van de
bevolking in ellendige omstandigheden.
In het Chili van vandaag wordt meer i
gebedeld dan ooit, hoewel het officieel
verboden is. Kinderen van ouders die we
gens bedelen worden opgepakt, verdwij
nen in kindertehuizen van de junta waar
ze de ideologie van „Chili, de perfecte I
staat” krijgen ingepompt. In het Chili van
vandaag staat Hitlers „Mein Kampf”
sinds kort vermeld op de verplichte litera
tuurlijst in de scholen.
vaak in handen van woekeraars
terechtkomt. Sommigen zoeken hun
toevlucht bij de grote koffieplanters
2 procent die 31 procent produceren
die er als de kippen bij zijn om hun
landerijen op te kopen.
Dit soort verplicht spaarsysteem bete
kent in de praktijk dat de kleintjes in
hun uitbreidingsplannen geremd wor
den, terwijl de grote koffieverbouwers
over een vette pot investeringskapitaal
beschikken.
Heeft de priester-revolutionair
Camillo Terres dan toch gelijk, toen hij
zei dat in Columbia 24 miljoen Colum-
bianen zich voor veertien rijke families
afbeulen? Veel arbeiders op de planta
ges en kleine koffieverbouwers hebben
maar één wens: onteigening van de
koffiegroothandel.
Het Strijdfonds Chili heeft een
grammofoonplaat uitgebracht,
waarop naast een aantal van deze
liederen ook de laatste radiotoe
spraak van de veijnoorde presi
dent Allende is te horen. De
opbrengst van de plaat (prijs 18
gulden) gaat naar het Strijdfonds,
dat beoogt het Chileense verzet
financieel te steunen. Zowel in
Chili-beweging als Strijdfonds
werken een groot aantal progres
sieve partijen en organisaties
samen. De Chileens-Nederiandse
stichting „Vj-ije Muziek” tekende
voor de produktie van de plaat, die
tot uitdrukking brengt hoe in het
Chili van Allende, en ook daarna,
culturele middelen als muziek en
zang op politieke wijze werden
benut.
ning neemt maar die is nauwelijks
opgewassen tegen deze kapitaalkrach
tige koffiebaronnen.
De meeste Columbianen kennen hun
namen: de Espinozas, de Aristizabals,
de Echeverrys en andere schatrijke
zakenlieden, die zich bescheiden voor
doen als koffieverbouwers. Hun win
sten op de binnen- en buitenlandse
afzetmarkt schommelen tussen de 10 a
12 procent. Ze betalen 18 procent aan
exportbelasting, die zij met zakken van
60 kilo kunnen voldoen. Als een
exportbedrijf 100 zakken koffie wil uit
voeren, moet het 86 zakken betaald
en wel aan de koffieverbouwer ach
terlaten. Bij het Nationale Koffiefonds
van Columbia, dat door de Federatie is
opgericht.
De arbeiders op de koffieplantages
eisen dat het geld van dit fonds in
landhervormingsplannen gestoken
wordt of voor de aanschaf van kunst
mest en landbouwwerktuigen uitgege
ven wordt. In de praktijk worden de
miljoenen guldens van dit fonds
gebruikt om oogsten op te kopen en om
de binnenlandse prijzen van de koffie
te subsidiëren, wanneer de prijzen in
het buitenland dalen. De koffiebaron
nen nemen de buitenlandse markt voor
hün rekening en verdienen daar ton
nen aan. De kleintjes worden door dit
geraffineerde systeem gedwongen om
hun koffie op de binnenlandse markt
af te zetten, waar de prijzen meestal
lager liggen.
De exporteurs verwachten dat de
hoge koffie-opbrengst in Columbia
ongeveer 5 jaar zal dtiren, zonder dat
zij overigens verdere prijsstijgingen of
Evenals vorig jaar zal de Chili-
beweging Nederland vandaag, op
de (derde) verjaardag van de mili
taire junta in Chili, een landelijke
demonstratie organiseren voor
solidariteit met het Chileense ver
zet. Centrale leus tijdens de in
Amsterdam te houden demonstra
tie zal zijn: Internationale isolatie
van de junta Dedemonstrantenzul-
len op het Amsteiveid onder ande
re worden toegesproken door
Oriando Letellier, voor de
regering-Allende ambassadeur bij
de Verenigde Naties. Chileense
muziekgroepen zullen verzetsliede
ren tén gehore brengen.
-dalingen uitsluiten. Deze kringen
schatten, eind juni, het aantal uit te
voeren zakken koffie voor 1975-1976 op
ongeveer 7,5 miljoen.
Grove berekeningen zeggen dat
slechts 3 miljoen van de 24 miljoen
Columbianen van de koffiemeevaller
profiteren. De feiten wijzen in die rich
ting. Het systeem zit waterdicht in
elkaar. De Federatie van Koffiever
bouwers koopt tegen een vastgestelde
prijs koffie op van haar leden, van wie
ongeveer 75 procent minder dan 4 hec
tare grond bezit. Tussenhandelaren
Wij plaatsen hier een korte samen
vatting van hun ervaringen.
Fruhling en Palmgren hebben tij
dens hun ruim vier weken durende
verblijf in Chili grote risico's geno
men om de meest recente, uitvoerige
en gedocumenteerde informatie te
verzamelen. Zij zullen hun bevindin
gen binnenkort in boekvorm publice
ren; een schokkend en bitter relaas,
vol vertwijfeling geschreven.
De beide journalisten, ónder meer
werkzaam voor het Zweedse Chili-
comité, spraken in de pobliciones",
de armenwijken van de Chileense
hoofdstad Santiago de Chili, met hon
derden mensen en hadden contact met
leden van vrijwel alle politieke partij
en, uitgezonderd de communistische,
die volledig ondergronds is gegaan.
Twee Zweedse journalisten. Pierre
Fruhling en Lars Palmgren, keerden
onlangs terug van een reportagereis
door het Chili van dictator Pinochet
en zijn militaire junta. j
