DOOD VAN CHINESE PARTIJLEIDER MAO TSE TOENG:
I
1
MIG-25 OVERTREFT ALLES IN
HET WESTEN
4
beurs deze
\X/€€k
w
Alle groepen weer gevaarlijk dicht
bij laagterecords van vorige maand
I
SM»
Drie typen
MIG sneller
Veel gelijkenis
Kras
ZORGEN
Technici in Japan als mieren op een ijsje
Informatie
Samenwerking
41
(Van onze redacteuren Henk Kolb en Harry Kuiper)
km per uur (Mach 3,2) en hoogten van 35 km.
MM.
(Door drs. Jaap
van Ginneken)
Peking, donderdagmorgen om
vijf over negen ’s morgens. De
radio kondigt vijf minuten lang
aan dat een belangrijke medede
ling zal volgen. Onze geliefde en
geachte partijvoorzitter Mao Tse-
toeng is rond middernacht over
leden. Luidsprekers schallen het
onheilsbericht over straten en
pleinen. De anders zo gereser
veerde Chinezen barsten midden
op straat in schokkende huil
buien uit. Verkeer komt tot stil
stand, de vlaggen gaan halfstok,
alom heerst verslagenheid. Mao
is dood, wat nu?
WASHINGTON-DEN HAAG „Onze technici zullen zich op dat
vliegtuig storten als mieren op een ijsje”, aldus een Amerikaans
lucht- en ruimtevaartdeskundige in een commentaar op de landing
van de uiterst geheime Russische Mig-25 (NAVO-codenaam Foxbat)
in Japan. Het toestel vormt een ongedachte hoofdprijs voor de
westelijke inlichtingendiensten, want behalve een Russisch geheim
is het volgens Amerikaanse deskundigen ook de beste onderschep-
pingsjager ter wereld, waarmee snelheden zijn bereikt van ruim 3400
(Van een medewerker)
AMSTERDAM. Voor de
Amsterdamse effectenbeurs was
het een week vol teleurstellingen,
schrik en zelfs paniek. Het gaat
niet goed met onze economie. Op
de persconferentie van vorig
weekeinde van de minister
president, kwam het hoge woord
eruit: het herstel van het afgelo
pen voorjaar, overigens magert
jes, kwam de afgelopen zomer tot
stilstand. Sindsdien is er geen
vooruitgang meer. En om deze
pessimistische uitlating nog eens
te onderstrepen, werd het werk-
gelegenheidsgevaar, dat een der
gelijke stagnatie met zich brengt,
later in deze week van twee kan
ten fors opgerakeld.
I
I
t
t
r
c
r
c
1
Jé' *f*
BINNEN- EN BUITENLAND
Massaal verdriet na persoons verering
rijstbouw
d
Mao: levende legende door de jaren heen.
Japanse en mogelijk ook Amerikaanse technici storten zich op de Russische geheimen.
4
1
1
Zo goed als het Sovjet-Russische equi
valent van de supersonische bommenwer
per B-l van Rockwell in de VS, vertonen
Mig-25 en Eagle uiterlijk opvallend veel
gelijkenis. Vormgeving, lengte, vlieghoog
te en snelheid zijn ongeveer gelijk: beide
hebben twee motoren, beide zijn ook voor
zien van een dubbel staartvlak. Maar de
Mig-25 is op een aantal punten superieur
aan de Eagle, en daarmee „het snelste
wapen voerende vliegtuig ter wereld”,
aldus het Amerikaanse Air Force Magazi
ne van maart dit jaar.
Maar ook op geringere hoogten is de
Mig-25 de Eagle de baas, zowel in snelheid
als in vermogen om bommen en raketten
mee te voeren. Kan de Eagle een extra last
hebben van 7200 kg, de Mig-25 kan 13.700
kg meesjouwen, waarbij deze een maxi
maal bereik heeft van 4020 km.
Er zijn van de Mig-25 drie uitvoeringen,
die van de NAVO de volgende codenamen
hebben ontvangen. Foxbat-A voor het
onderscheppingsvliegtuig dat bewapend
is met vier air-to-air raketten. Foxbat-B
een Mig-25 werd geraakt met raketten die
werden afgevuurd vanaf een najagende
F-15 Eagle”, een vliegtuig van McDonnel-
Douglas. Nikes en andere grondluchtra-
ketten halen niet de hoogte van de Mig-25.
Hij was de door de voorzienigheid
gezondene, de profeet met een wereldhis
torische visie. Een visionair, die meer dan
tienmaal een politieke machtsstrijd over
leefde en die zijn volk van bijna een
miljard mensen als bijna onfeilbaar leek
te leiden. En hoewel Mao zich naar eigen
Deze beelden zullen zeker nog door
andere, door meer onthutsende gevolgd
worden alvorens de rouwperiode op 18
september met een massamanifestatie in
het centrum van de hoofdstad wordt afge
sloten. Er zullen ongetwijfeld uitingen van
collectief verdriet bij zijn die ons wester
lingen volstrekt onbegrijpelijk vóórko
men. Het is voor ons uitzonderlijk moei
lijk voor te stellen hoezeer Mao in het
leven van de gewone Chinees de plaats
inneemt van Messias en paus tegelijk.
Ten dele ligt de oorzaak hiervan natuur
lijk in de uitzonderlijk grote betekenis van
Mao. Maar ten dele ook ligt de oorzaak
enerzijds in een haast spontane tendens
tot persoonsverheerlijking in de Chinese
cultuur en anderzijds in het bewuste sti
muleren daarvan in het begin van de
culturele revolutie, tien jaar geleden. Die
haast spontane tendens tot persoonsver
heerlijking in China berustte op verschil-
ke omstandigheden de weerstand tegen
de stijging sterk toeneemt. Ook deze week
werd die bekende aarzeling weer merk
baar. Daarbij komt dat er in de Verenigde
Staten enige zorg is ontstaan over de
dollar, nu blijkt dat de veel hogere rente in
Europa aanzienlijke beleggingskapitalen
van Amerika naar ons werelddeel in
beweging heeft gebracht.
Dit, tezamen met de snel verslechterde
handelsbalans van de Verenigde Staten,
lende elementen. Om te beginnen op het
patriarchaat, dat altijd in de Chinese cul
tuur was ingebouwd. De landbouwgrond
was immers schaars en de opbrengst
gering.
i
1
1
Ongeslagen tot dusver is het record van
3436 km per uur dat de Mig-25 in 1973
haalde over een geregistreerde (internati
onaal erkende) afstand van 500 km. Met
een vermoedelijk krachtiger motor is in
mei vorig jaar het snelheidsrecord over
1000 km, korte tijd in bezit van de Eagle,
ook geslagen, en bracht de Mig-25 het
wereldrecord op zijn naam voor de snelste
klim van stilstand tot 35 km hoogte: vier
minuten en elf seconden.
Er is, op grond van de thans beschikba
re informatie, geen westelijk vliegtuig dat
dezelfde prestaties levert als de Mig-25,
maar de zojuist genoemde F-15 komt er
het dichtst bij. Dit najaar zal het Ameri
kaanse squadron op Soesterberg, alsmede
één in West-Duitsland van de Eagles wor
den voorzien.
zou inderdaad de komende herfst de dol
lar in gevaar kunnen brengen en in elk
geval de neiging ook in Amerika de rente
te doen verhogen krachtig kunnen ver
sterken.
Hoewel reeds voor donderdag, toen de
VMF met zijn jobstijding ter beurze ver
scheen, het koerspeil op de aandelen
markt in dalende richting bewoog, ont
ving die beweging op die dag een duidelij
ke nieuwe impuls. VMF zelf, die in de
eerste helft van 1976 rond 80 percent van
zijn vorige jaarwinst in dubieuze activitei
ten heeft zien wegstromen, viel na eerder
deze week al van 130 gulden op 120 gulden
te zijn gevallen, nog verder terug tot 85
Het niet doorgaan van het derde fusie-
voornemen van Krasnapolsky kostte het
aandeel een terugslag van 170 gulden op
150 gulden. Maar de koersval van Macin
tosh van 70 gulden op 60 gulden was ook
niet mis.
Ook Elsevier beëindigde zijn opmars
met een koersreactie van tien gulden.
Ongeveer vijf gulden verlies boekten deze
week Bijenkorf, Naarden, Océ van der
Grinten, Ballast-Nedam, Kluwer en Fur
ness. Ook de koersval van 15 gulden voor
de ABN was niet mis te verstaan, terwijl
Van Ommeren van 206 gulden op 199
gulden terecht kwam.
De internationals als Koninklijke Petro
leum en Unilever moesten terug, evenals
AKZO en Hoogovens. Daarmee was het
voor de aandelensector van het Damrak
over de gehele linie een slechte week,
waarbij alle beursgroepen weer gevaar
lijk dicht bij de laagterecords van vorige
maand belandden.
k
c
u
n
A
C
i(
b
e
I
i
lijk om de strijd tegen de bonzen in die
zelfde partij effectief te voeren.
De enige manier om dit wel te doen was
door buiten die partij om het prestige van
de persoon en het denken van Mao te
versterken en om op grond daarvan de
kritiek van de bevolking tegen de aparats-
jiks op gang te brengen. Het was in dit
kader dat in het begin van de zestiger
jaren steeds meer beeltenissen van de
partijvoorzitter werden verspreid en het
was ook in dit kader dat na de uitgave van
zijn geselecteerde werken in vijf delen een
klein rood boekje met de belangrijkste
citaten eruit werd samengesteld. Het werd
in honderden miljoenen exemplaren ver
spreid en werd al snel de bijbel, of liever
de catechismus, yap de maoisten.
gulden. In zijn val sleurde het fonds ver
der nog Rijn-Schelde-Verolme mee, die
kort tevoren nog tot circa 110 gulden was
nu tot 100 gulden terug-
Officieel zijn de Amerikanen, ook al
wegens opzichtige diplomatieke redenen,
uiterst spaarzaam met hun commentaar
op het geschenk dat een vluchtende piloot
heeft meegebracht. De woordvoerder van
het Amerikaanse ministerie van defensie
gaf toe, dat er wel belangstelling was om
het vliegtuig te bekijken. Buitenlandse
Zaken daarentegen had over dit onder
werp „niets mee te delen”.
De grote vraag is in hoeverre de weste
lijke mogendheden, met name de VS, de
beschikking hebben over vliegtuigen die
gelijkwaardig zijn, raketten om de Mig-25
vanaf de grond en vanuit de lucht neer te
halen, en over welke apparatuur het vlieg
tuig beschikt om zich aan radarontdek-
king te onttrekken.
Om met dat laatste te beginnen, men
kan hierover pas iets te weten komen nu
een Mig-25 onbeschadigd buiten het
Sovjet-gebied terecht is gekomen. Op
grond van spionage kan weliswaar wor
den vastgesteld of het vliegtuig voorzien is
van apparatuur om zich aan waarneming
te onttrekken, maar veel moeilijker hoe zij
in de praktijk functioneert. Is men daar
achter, dan is het ook mogelijk tegen-
apparatuur te ontwikkelen, al kan het een
tijd duren voordat men daarmee gereed
is.
Maar deze zaak heeft nog een ander
aspect. Zo nadelig als het financieel en
operationeel kan zijn om, zoals in het
Westen, produkten van talloze fabrieken
te gebruiken, zo nadelig is het ook orfi,
zoals in het Oosten, alles op één kaart te
zetten en de produkten van een zo klein
mogelijk team van ontwerpers toe te pas
sen. Een te strak doorgevoerde standaar
disatie kan tot gevolg hebben dat bijvoor
beeld alle apparatuur om vliegtuigen aan
radarwaarneming te onttrekken door
nieuwe moet worden vervangen wanneer
de tegenpartij in het bezit ervan komt. Die
kans zit er voor de sovjets in nu zij een
Mig-25 zijn kwijtgeraakt.
Hoewel het aanvankelijk aan zijn doel
beantwoordde traden al spoedig ook de
nadelen van het gebruik van een dergelij
ke heilige schrift aan het licht. De kwanti
teit van de verspreiding van Mao,’s
gedachten was weliswaar enorm toegeno
men, maar de kwaliteit van het begrip had
er wel onder geleden. Binnen de kortste
keren sloeg iedereen namelijk elkaar met
theorieën en tekstuitleg om de oren, waar
door een soepele praktische toepassing in
gevaar kwam.
zeggen al geruime tijd op de ontmoeting
met God voorbereidde, konden veel Chi
nezen er zich toch moeilijk mee verzoenen
dat hij een sterveling was als ieder ander.
Dat betrof de afbouw van het failliete
Nederhorst en de structurele moeilijkhe
den bij het VMF-Stork-concem, nadat
vorige week een zelfde structurele pro
blematiek zich al had voorgedaan bij de
vezelsector van het Akzo-concern.
Het ministerie stelde de emissiekoers
van de nieuwe 9,5 percent-staatslening op
99,75 percent, en kon daarop zelfs nog een
bedrag van 375 miljoen binnenkrijgen.
Als blijk van enige ontspanning op de
kapitaalmarkt trokken de hypotheekban
ken voorts de afgifte van de 10 percent
pandbrieven in. Het koerspeil op de obli-
gatiemarkt behield de gehele week de
stijgende richting, wat op zich voor de
beurs in het algemeen geen ongunstig
element vormt. Maar, zoals reeds opge
merkt, de zorgen om de conjunctuur in
eigen land kregen en behielden de over
hand.
Ook ten opzichte van Wall Street, die
maandag op grond van Labor-dag geslo
ten bleef, heerste enige onzekerheid, te
meer daar de duizend weer in het bereik
kwam en er tot dusver dit iaar in dergelij-
voor het verkenningsvliegtuig dat voor
zien is van vijf camera’s, en Foxbat-C
voor de trainer, die voorzien is van twee
cock-pits en waarbij de radar en andere
verkenningsapparateur in de neus is ver
vallen.
De beste gelegenheid om uit te vinden
wat de Mig-25 werkelijk kan verrichten
biedt vanzelfspreken een testvlucht. Maar
voorlopig hebben de Japanners het toëstel
opgeborgen in een hangar, formeel om
roestwering op te vangen, maar duidelijk
genoeg omdat inspectie in de buitenlucht
Dat laatste is vanzelfspreken van
belang voor de vraag hoe snel een binnen
dringende Mig-25 vanaf de grond kan
worden onderschept, ook al is niet 35 km,
maar ruim 24 km de maximale hoogte
waarop de Mig-25 dienstvluchten uitvoert.
Nog altijd ruim 4000 meter hoger dan voor
de Eagle, zodat de Mig-25 altijd in staat is
de Eagle te onderscheppen, maar omge
keerd niet, zoals gebleken is boven West-
Europa en in het Midden-Oosten.
voor meer buitenstaanders waarneem
baar is" dan in een besloten ruimte.
Zelfs als er met het toestel niet mag
worden gevlogen, is na te gaan hoe de
motoren zijn geconstrueerd, welke mate
rialen zijn gebruikt voor de beplating om
de enorme hitte bij een snelheid van 3400
km pér uur op te vangen (misschien een
betere legering dan het titanium dat in het
Westen wordt gebruikt) en of de Russen
betere oplossingen hebben gevonden voor
brandstof- en smpersystemen en. bestu
ring.
opgelopen, maar
viel.
Ook Holec deed het slecht. Het bestuur
van dit concern, dat ook al met moeilijk
heden tóbt om voldoende buitenlandse
orders binnen te slepen, deelde deze week
mee blij te zullen zijn in 1976 boven de
nullijn te kunnen blijven. De beurs nam
die mededeling niet in dank af en deed het
fonds van 135 gulden op 120 gulden terug
lopen.
Vandaar dat Mao in zijn interview van
december 1970 met de Amerikaanse jour
nalist Edgar Snow, het laatste dat Mao
heeft gevoerd, aankondigde dat hij er zelf
op zou toezien dat aan de overdreven
persoonsverheerlijking een einde werd
gemaakt. Met name vice-voorzitter Lin
Piao en propagandachef Tsjen Po-ta
trachtten de Mao-cultus voor hun eigen
doeleinden te misbruiken. Maar ook al
leidde hun val tot een vermindering van
de exaltatie, tegelijkertijd bevestigden zij
natuurlijk het voortdurende gelijk van de
partijvoorzitter zélf, wat weer het onge
keerde effect had.
Hetzelfde gold voor de realisering, twee
jaar geleden, van de grote doorbraak in de
buitenlandse politiek, voor de nieuwe for
mulering vorig jaar van bepaalde vraag
stukken in de binnenlandse politiek, tot en
met de val dit jaar van premier Tsjoe En-
lai’s plaatsvervanger Teng Hsiao Ping.
Iedere poging om de persoonsverheerlij
king te verminderen leidde dan ook in
feite alleen maar tot een vermeerdering
ervan. Vandaar dat het beeld van Mao, het
beeld van de vaderfiguur die soms trek
ken van een goddelijke keizer aannam,
het beeld van de visionaire leider die soms
leek op een alleenheerser, zo diep in de
harten en hoofden van iedere Chinees is
gegrift en vandaar ook de collectieve ont
reddering, gemengd met een nauw verho
len angst Voor de toekomst, die zich nu in
Peking en elders manifesteren.
week in het teken van het prijsgeven van
alle winsten in beide voorgaande weken
behaald.
Vadertje Staat had echter geluk. Dank
zij een handig gebruik van de Nederland-
sche Bank van een onverwachte druk op
de dollar op de internationale valuta
markten, waarbij onze centrale bank in
één week tijds voor ruim één miljard
opkocht, konden de handelsbanken bij de
afdracht van die dollars hun kaspogiti^s
enigermate verlichten. Hierdoor vjel de
extreem hoge rente van 30 percent, die
kort geleden meer dan eens voor daggel
den werd betaald,, tot tegen de 10 percent
terug, wat_op, zijp beurt het emissiekli-
maat voor de nieuwe staatslening milder
maakte.
Verscheidene plaatsen in ons land
bevinden zich in de gevarenzone, waarbo
ven zich in de komende herfst, zo moet
gevreesd worden, ernstige onheilsbuien
kunnen ontlasten. Een droevig perspec
tief, dat niet naliet op de beurs schrik en
verderf te zaaien. Al het optimisme van de
vorige paar weken was hiermede van de
kaart geveegd en in feite stond de gehele
Na afloop van het negende partijcongres in 1969 van de Chinese
communisten: MAO in het midden.
De hele denktrant die bij dit alles hoor
de komt het sterkst tot uiting in het confu-
sianisme. Ook na de afzetting van de
keizers zette de tendens tot persoonsver
heerlijking zich echter door. Het betrek
kelijke isolement van de afzonderlijke
gebieden en het voordurende intrigeren
van buitenlandse mogendheden werkte
een sterke verdeeldheid in de hand. Tege
lijkertijd had de grotendeels analfabeti
sche bevolking weinig vertrouwen in
ideële programma’s en meer in afzonder
lijke politieke leiders.
Zo onstond er een zekere cultus rond de
stichter van de republiek, Sun Yat-sen,
die Tsjang Kai-sjek later over trachtte te
nemen. Maar zelfs het verdrijven van
diens nationalisten door Mao’s commu
nisten loste het probleem niet op. In de
eerste plaats omdat de vestiging van de
Volksrepubliek een versnelling van de
ontwikkeling inhield die het aantal dra
matische keuzes vergrootte. Daardoor
werd zowel de dreiging van nieuwe ver
deeldheid als de neiging tot toevlucht bij
een sterke man groter, en het zogenaam
de democratisch centralisme in de partij
vormde daarvan de duidelijkste uitdruk
king.
In de tweede plaats ook omdat de offi
ciële ideologie van massale gelijkheid de
uitzonderlijkheid van een individuele lei
der nog benadrukte. Het merkwaardige is
dat juist de meest radicaal anti-elitaire
massabeweging die er ooit is geweest, de
Chinese culturele revolutie, deze tendens
tot in het extreme opvoerde. Juist de spe
cifieke organisatie van de communisti
sche partij maakte het namelijk onmoge-
Vakbladen in het Westen bevatten met
enige regelmaat nieuwe informatie
omtrent de Mig-25 en andere militaire
apparatuur uit de Sovjet-Unie. Niet alleen
komt steeds meer informatie binnen, er
wordt ook steeds meer vrijgegeven, maar
toch niet meer dan men het Oosten wil
doen geloven aan kennis omtrent in dit
geval de Mig-25 te bezitten. Nog zeer veel
informatie over de Mig-25 is geheim en
wordt door de Amerikanen zelfs niet ten
volle aan alle NAVO-Partners meege
deeld.
Uit de meest recente gegevens blijkt
intussen wel dat er zowel zogenaamde
ground-to-air als air-to-air raketten zijn
die de Mig-25 van een vroegtijdig einde
kunnen verzekeren. Er is één ground-to-
air raket, de equard Spartan, die een
hoogte van „m ?r dan 100.000 voet” kan
bereiken en daa 'mee een op diensthoogte
vliegende Mig-25 kan neerhalen.
Voorts zijn enige tijd geleden proeven
genomen waarmee, zoals het wordt ver
teld, „een voorwerp met de snelheid van
De rijstbouw maakte daarentegen
diepte-investeringen en onderlinge
samenwerking noodzakelijk. Het gevolg
was dan ook een zeer sterke band binnen
de eigen clan en leiding door een familie-
oudste. Tegelijkertijd werd op deze situa
tie bewust aangesloten in het politieke
systeem van die tijd. Enerzijds waren
omvangrijke dijken en kanalen nodig om
een regelmatige bevloeiïng te garanderen
en dus een mandarijnen-hiërarchie om
deze te beheren. Anderzijds was deze op
zijn beurt weer afhankelijk van de keizer,
die als een soort opper-patriarch over het
land heerste.
ft
8
t
V
t
2
1
