Vorster voelt niets voor economische druk op regime-Smith
99
99
GENERALE REPETITIE VAN BEGRAFENIS
PLO IN LIBANON
Kroaten
al lang in
verzet
Pamflet-actie
achtergrond
tegen Menten
SYRIË WAARSCHUWT
Bij proteststaking in
Baskenland gewonden
AFRONDSTER
Dode stad
POLITIE SCHIET MET RUBBERKOGELS
Geen duimbreed
Smith
SLIMME POEZEN
HOGE BORGSOMMEN
VOOF VUF KAPERS
Zeker vier doden bij
vliegtuigbotsing
Aanslagen
Verkeersgeleiders in
Zagreb aan
rechter voorgeleid
„Hete najaar”
Geheime onderdelen
van „Tomcat”
in V.S. verdwenen
BINNEN' EN BUITENLAND
DINSDAG
SEPTEMBER
1 4
19 7 6
3
i
t
I
i
'1
I
I
r
i
i
i
i
r a
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. de Kroatische
ballingen die de spectaculaire
kaping uitvoei-den van de
Boeing 727 van de Amerikaan
se TWA behoren tot de
Oestasja-beweging, die strijdt
voorreen onafhankelijk Kroa
tië, een provincie van Joego-
Slavië. De beweging heeft haar
naam ontleend aan de groep
Kroatische guerrillastrijders
die in de 16de en 17de eeuw
vocht tegen de Turkse bezet
ters.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG Amerika’s mmister van Buitenlandse Zaken
Kissinger is gisteren uit Washington vertrokken voor een „vredespen-
del” naar Zuidelijk-Afrika De meesten van zijn toekomstige gesprek-
spaj"tners hebben door woord of daad al laten weten dat praten
nauwelijks nog een oplossing kan bieden voor de problemen m
Zuidelijk-Afrika. Zwart staat op zijn rechten en wil die niet in een
veire toekomst, maar nu zien gerealiseerd.
trijfel
Rhodesiërs nemen eigen beslissingen
1
t
t
j
l
1
i
1
i
5
Als het werk gedaan is gaat de afrond
ster naar htus Onderweg koopt ze een
tijdschrift voor 2 gulden 8(1 en betaalt dan
met 3 guldens en 3 dubbeltjes om 2 kwart
jes terug te kunnen krijgen Ze belt aan bij
huizen waar ze aan een rechthoekige tafel
drie stoelen ziet staan en loopt met een
zelfde stoel die zij van haar eigen geld
gekocht heeft naar binnen om die als
vierde stoel onder de tafel te schuiven. Als
ze soep uit een blikje Klaarmaakt telt ze
eerst het aantal baUetjes en als dat er 16
zijn maakt ze een tweede blikje open en
hevelt daaruit 4 balletjes tn de pan over.
De klok bezorgt haar veel extra werk. Ze
kan rustig blijven zitten als hij 5 uur of 10
uur slaat, maar slaat hij 7 keer dan moet
ze opstaan en met het lepeltje dat op de
schoorsteen ligt nog 3 extra tikjes op de
tafelbel geven die ook op de schoorsteen
ligt De telefoon pakt ze pas op als hij 5
Keer gerinkeld heeft, en is ze ook dan met
op tijd erbij dan moet ze wachten tot de
tiende rinkel, maar dan is het dikwijls te
laat. „Het is een zenuwslopend bestaan”,
heeft ze wei eens toegegeven, vooral
omdat haar trap naar de slaapkamer 28
treden telt zodat ze steeds heel ingewik
keld de trap op en af moet lopen, jnaar
het geeft je leven wei zin, om alles klop
pend te maken” Haar enige angst is dat ze
op een onhandige dag (6 april) in een
onhandig jaar (1977) zal komen te overlij
den. ,.Ik hoop het jaar 2000 nog te halen”,
zegt ze dikwijls, maar dan is ze weer 87
jaar, een moeilijk te wisselen leeftijd.
s
i
r
i
i
k
De vier inzittenden van het zakenvlieg
tuigje zijn zeker omgekomen. De piloot
van het jachtvliegtuig wordt nog vermist.
De tweede inzittende van de F-4E heeft
zich met zijn schietstoel gered.
Gisteren kwam in Pretoria premier lan
Smith van Rhodesië aan. Smith verklaar
de bereid te zijn te discussiëren over
vreedzame oplossingen, maar dat nie
mand van hem en zijn blanke landgenoten
kan verwachten dat zij collectief zelf-
De vijf verdachten, vier mannen en de
vrouw van een van hen, worden beschul
digd van moord en vliegtuigkaping. De
aanklacht wegens moord betreft de dood
van een politieman in New York, die pro
beerde een bom onschadelijk te maken
die de nationalisten op het centraal stati
on van New York hadden geplaatst.
Zuid-Afrika’s premier Vorster, evenals
zijn koppige Rhodesische ambtgenoot
Ian Smith, negeert die eisen. Vorster ver
klaarde gisteren in een met spanning
tegemoet geziene rede voor zijn Nationa
le Partij, dat er in Zuid-Afrika geen spra
ke kan zijn van een parlementair systeem
met evenredige vertegenwoordiging (één
man - één stem).
Howel het zwarte verzet in Zuid-Afrika
zelf zich steeds beter lijkt te organiseren
maandag gaf ruim 70 percent van de
zwarte arbeiders in Soweto gehoor aan de
oproep tot een algemene stakingwil het
regime-Vorster in wezen geen duimbreed
toegeven aan de eisen van de zwarte en
gekleurde bevolking. In zijn teleurstellen
de rede voor de Nationale Partij verklaar
de Vorster onomwonden dat zijn regering
de zwarte arbeiders die in de blanke ste
den werken, geen politieke rechten zal
verlenen. Die rechten krijgen zij in hun
thuislanden, aldus de premier.
De thuislanden. Transkei voorop, wei
geren echter de zwarte werkers in blank
Afrika als inwoner van een onafhankelij-
De veiligheidsmaatregelen die gisteren
voor het bezoek van Smith in Pretoria
werden getroffen, zijn nog maar een frac
tie van hetgeen vrijdag bij de aankomst
van Kissinger staat te gebeuren. De Ame
rikaanse minister en zijn gevolg worden
ondergebracht, in het feodale hotel „Bur-
gerpark” in Pretoria. Maandag werd dat
al door veiligheidsofficieren „bewoon
baar” gemaakt.
„De Rhodesiërs zijn trotse mensen die
hun eigen politiek bepalen en hun eigen
beslissingen nemen”, aldus Vorster die
om deze woorden luidkeels werd toege
juicht door de ruim 6000 partijleden die
zich in en bij het stadhuis van Pretoria
hadden verzameld om het tienjarig jubi
leum van het Vorster-regime te vieren.
In de provincies Vizcaya en Guipuzcoa
namen naar schatting 100.000 en 200.000
werknemers aan de staking deel, terwijl
ook in de provincies Alava en Navarra
duizenden mensen niet op hun werk ver
schenen. Als gevolg van de staking waren
fabrieken, winkels, banken, kantoren en
cafés gesloten.
Bij de demonstraties in de voorsteden
Sestao en Basauri van de industriestad
Bilbao waren ongeveer 30.000 mensen
betrokken, die borden meedroegen met
Volgens ziekenhuiskringen in Bilbao
zijn bij deze demonstraties zeker zes per
sonen met schotwonden opgenomen. De
betogers die de politie met stenen bekogel
den, wierpen barricades op van auto’s en
vuilnisemmers.
Doordat de bevolking massaal gehoor
gaf aan het verzoek van de stakingslei-
ding om binnenshuis te blijven en de
straat te mijden, leek de zwarte woonstad
Soweto gisteren een dode stad Een van de
stakingseisen was de vrijlating van bijna
300 zwarte leiders, die sinds de eerste
opstanden in juni door de politie zijn
gearresteerd- Van berechting is nog
steeds geen sprake geweest
De verwachting is, dat na Johannes
burg ook in andere delen van het. land het
wapen van de werkstaking gebruikt zal
gaan worden. In de Kaapprovincie, waar
zondag nog zes kleurlingen door politie
agenten en gewapende blanken werden
doodgeschoten, bleef net gisteren rustig.
ke republiek te zien, en menen dat Vorster
een oplossing voor dit probleem moet
geven. Vorster zinspeelde wel op een
andere benadering van de kleurlingen en
Aziaten, maar het werd in zijn toespraak
niet duidelijk in welke richting de oplos
sing gezocht zal worden.
De Kroaten verhoogden hun terro
ristische activiteiten tegen het regime
van Tito in 1971, toen het Joegoslavi
sche staatshoofd de partij zuiverde van
Kroaten die streven naar een onafhan
kelijk Kroatië; ook verscheidene intel
lectuelen werden opgepakt.
De staking hield ook verband met de
beslissing van premier Suarez om vraag
stukken zoals het eventueel verlenen van
autonomie aan Baskenland en Catalonië,
te laten rusten tot na de algemene verkie
zingen van juni volgend jaar.
In het industriecentrum Bilbao lagen
gisteren grote fabrieken stil, zoals het
staatsbedrijf voor staalprodukten Altos
Homos, en de werven.
In Galicië, in het noordwesten van
Spanje, sloten zich gisteren ongeveer
11.000 metaalarbeiders aan bij de onge
veer 20.000 bouwvakarbeiders in de pro
vincie La Coruna, die al drie weken in
staking zijn voor hogere lonen.
Medewerkers van de .tweede man” van
de PLO, Aboe Ajad, die vorige week een
geheime ontmoeting met Syrische functi
onarissen heeft gehad, bevestigen het
Syrische dreigement. Zij zeiden dat het
directe gevolg ervan is geweest, dat het
Palestijnse verzet tegen de Syrische eisen
nog sterker is geworden
Syrië wil ondei meer dat in een commis
sie voor toezicht op naleving van een
opschriften als „geen moorden meer” en
„vrijheid voor Baskenland”.
Hij heeft de nationalistische gevoe
lens bij de deelstaten de kop ingedrukt
en in sommige gevallen daarbij geweld
gebruikt. Veel intellectuelen, schrij-
Kroatië is de op een na grootste staat
van Joego-Slavië, dat uit zes deelstaten
bestaat die alle gelijke rechten en een
bepaalde mate van onafhankelijkheid
hebben De hoofdstad van Kroatië is
Zagreb. Deze deelstaat heeft een eigen
taal en een regionaal bestuur en is
zowel in het parlement als’ in de rege
ring vertegenwoordigd in Belgrado, de
hoofdstad van Joego-Slavië.
deur doodgeschoten door een terrorist
die hem voor een Joegoslavische zaak
gelastigde had aangezien.
Het belangrijkste gescnilpunt op dit
moment is de eventuele terugtrekking van
Palestijnen uit een aantal christelijke
bergdorpen ten oosten van Beiroet De
Palestijnen hebben deze dorpen in de
afgelopen maanden bezet.
De Joegoslavische regering neeft al
direct na de oorlog een zelfstandige
buitenlandse politiek gevolgd los van
die van de Sovjet Unie. De definitieve
breuk met Moskou ontstond in 1948
De Joegoslavische leiders weigerden
toen openlijk zich economisch te laten
uitbuiten door de Russen De Sovjet
unie en haar satellietlanden beperkten
zich tot het uitlokken van grensconflic
ten en het uitoetenen van economische
druk.
De huidige Libanese premier Karami is
gisteren naar Cairo vertrokken aa tijdens
het weekeinde eveneens in Damascus
besprekingen te hebben gevoerd. Pierre
Gemayel. de leider van de grote christelij
ke falange-partij, zou vandaag naar Cairo
gaan voor een ontmoeting met president
Sadat.
De strijd in het land was gisterochtend
wat. geluwd na de onverwachte uitbar
sting zondagavond, die alleen al in Beiroet
aan minstens 49 mensen het leven kostte
en meer dan 75 gewonden opleverde.
bestand in Libanon ook pro-Syrische
afgevaardigden worden opgenomen.
1
i
t
t
i
i
1
t
i
t
i
t
WASHINGTON (Reuter). Een F-4E
„Phantom” tweezits-jachtbommenwerper
van de Amerikaanse luchtmacht is giste
ren boven het zuiden van Florida in bot
sing gekomen met een klein particulier
toestel. Beide vliegtuigen stortten neer.
NEW YORK (Reuter, UPI)— Een rech
ter in New York heeft gisteren de borg
sommen voor de vijf Kroatische nationa
listen, die vrijdagavond in de Verenigde
Staten een toestel van de TWA hebben
gekaapt, vastgesteld op een miljoen dollar
(ongeveer 2,65 miljoen) per persoon.
Vorig jaar beraamden de Oestasja’s
een moordaanslag op president Tito, in
1972 werd de Joegoslavische consul-
generaal in Frankfurt vermoord, in
Lyon werd een Joegoslavische consul
gewond bij een aanslag, dit jaar ont
snapte de Joegoslavische consul in
Keulen aan de dood. In juni werd in
Paraguay de Uruguayaanse ambassa-
i
i
i
t
t
i
s
BILBAO. Spaanse oproerpolitie
heeft gisteren met rubberkogels en traan
gas een einde gemaakt aan protestde
monstraties in de voorsteden van Bilbao.
Deze betogingen maakten deel uit van
een algemene staking van 24 uur in Bas
kenland, uit protest tegen de dood van de
24-jarige Jesus Maria Zabala, die vorige
week woensdag tijdens een tegen de rege
ring gerichte betoging in Fuenterrabia
door de politie werd doodgeschoten.
BEIROET (UPI, AFP). - Syrië heeft de
PLO gewaarschuwd dat het w Libanon
militair zal ingrijpen wanneer de Pales
tijnen de voorstellen van Damascus voor
een politieke regeling niet aanvaarden,
aldus het linkse blad As Safir gisteren.
Het blad zegt van „hoge Arabische diplo
maten” vnmomen te hebben dat Damas
cus heeft geëist dat „de Libanese crisis
voor 23 september'’ is opgeiost de dag
waarop de gekozen president Elias Sar
kis zijn ambt aanvaardt.
Poezen zijn slim. Zodra ze de buiten
deur van ons huis horen opengaan, snel
len de poezen van de buren van alle kan
ten toe, m de hoop dat ze weer een hand
vol visbrokjes of vleesbrokjes vol vitami
nen toegeworpen krijgen. In die verwach
ting worden ze zelden beschaamd En niet
alleen kennen zij, met hun absolute
gehoor, de klank van onze buitendeur,
maar ook als ik met de auto thuiskom en
het portier daarvan dichtsla, komen ze
meestal al te voorschijn en volgen me op
de voet tot de huisdeur waarachter die
doos met het deerlijk ongezonde knabbel-
diner in steiretjesvorm gereed staat.
De vermissing van de onderdelen,
ruim een miljoen gulden waard en
noodzakelijk voor het functioneren
van de wapensystemen en het opspo
ren van doelen, werd verleden week
dinsdag vastgesteld. Sedertdien is
een intensieve opsporingsactie aan
de gang, waarbij ook al het autover
keer van en naar de Oceana-basis
van de marineluchtvaartdienst wordt
gecontroleerd.
ZAGREB (Reuter, AFP) Vijf lucht
verkeersgeleiders op het vliegveld van
Zagreb zijn gisteren voorgeleid aan de
nechter-coanmiswris, toen deze zijn offi
ciële ondersoek naar de omstandigheden
waaronder zich vorige week vrijdag een
vliegtuigbotsing in de lucht voordeed met
176 doden als gevolg.
V
Het Russische persbureau Tass daaren
tegen kwalificeert Kissingers reis als een
„redding van racistische regeringen en
bezorgd reageren op de successen van de
bevrijdingsbewegingen”. Kaoenda noem
de wapenhulp vanuit het Oostblok voor
de onafhankelijkheidsbewegingen het
enige alternatief voor „de steun die wes
terse landen aan de racisten in Zuid-
Afrika verlenen”.
De illegale plaKactie acht zich tegen de
Blancumse miljonair P N Menten wiens
oorlogsverleden in onderzoek is bij de
Justitie Jp de pamfletjes staat verder een
portret van de Blaiieumer m Nazi-
uniform, met daarondei zijn naam
De politie van Blaricum heeft een 30
jarige Amsterdammer aangehouden, die
m net bezit was van de pamfletjes. De
man is bekeurd voor net plakken in het
openbaai zonder vergunning van Burge
meester en Wethouders
Je eigen begrafenis is pas
waarlijk prachtig als je er
getuigt van bent. Dat is het
motto van de 99-jarige Ameri
kaanse boer Jim Gerhardt uit
Burlington en hij handelt ern
aar. De bevolking van het stad
je zag hoe Gerhardt, gezeten
op een oude bierwagen naast
zijn kist met koperbeslag, zijn
eigen begrafenisstoet aanvoer
de. Achter de „lijkwagen” mar
cheerde het muziekkorps van
de plaatselijke „high school”,
gevolgd door een twaalftal
jongeren in zwarte rouwkledij.
Gerhardt was bijzonder in zijn
nopjes met de „generale repeti
tie”, niet zijn eerste overigens,
en merkte, weer terug in het
bejaardenhuis, op: „Ik ben niet
meer van de jongsten en word
wat stram. Dit was de laatste
repetitie, de volgende begrafe
nis wordt menens. Op de foto
wordt Gerhardt op de praalwa
gen geholpen.
moord plegen Smith zou na zijn gesprek
ken met Vorster vanmiddag weer naar
Rhodesië terug vliegen Verwacht wordt
dat hij dit weekeinde opnieuw naar Preto
ria zal reizen om daar Kissinger te ont
moeten. In de tussentijd brengt hij in het
enkele kilometers van de grens van
Mozambique gelegen Umtali verslag uit
aan het congres van zijn regeringspartij,
het Rhodesian Front.
Achter alle kassa's van de supermarkt
zit de afrondster Ze slaat de bedragen
van uw boodschappen aan, leest het
totaalbedrag af en stelt dan haar eigen
computer in werking die feilloos maar
automatisch de uitkomst doorgeeft:
..Heeft u er drie cent bij?” of „Heeft u er
een kwartje en drie cent bij?” Er moet
altijd iets bij. ook als je 98 cent moet
betalen en een gulden geeft wij ze er 3 cent
bij om je een stuiver terug te kunnen
geven in plaats van je twee cent terug te
betalen
Tot zover mets bijzonders. Maar nu
komt er een nieuwe figuur ten tonele, de
postbode Hij doet de ronde op een soort
bakkerskar met. motoraandnjvmg. Hij
heeft elke dag voor mij een dik pak brie
ven en kranten die met enkele stevige
elastieken bij elkaar worden gehouden,
waardoor ik nu de grootste verzameling
elastieken heb m de NATO-ianden. Als ik
zijn motor voor mijn, huis hooi knetteren,
begeef ik mij naar de deur en pak de post
aan, want, anders moet hij dat hele pak
ontraadselen en alJe poststukken stuk
voor stuk door de oneven bus duwen En
wat viel me nu een dezer dagen plotseling
op? Poezen zijn slim. ik. zei het al. Zodra
zij die motor van de postbode horen,
komen zij van her en der aansnellen,
wetend dat ik dan onherroepelijk de deur
opendoe, waardoor de kans op een knab-
beldiner er weer dik in zit Regeren is
vooruitzien Eerst reageerden zij alleen op
de buitendeur Daarna begonnen zij ook
te reageren op het autoporuer. Nu reage
ren zij ai op de arriverende postbode.
Straks hoeft iemand maar in Londen een
brief aan ons gericht in de bus te laten
vallen, of van alle Kanten komen bij ons
de poezen aattsnellen voor hun eiwitrijke
katmenu
Gevreesd wordt, nu, dat als de 84-
jarige Tito er straKs niet meet is, nieu
we spanningen zullen ontstaan tussen
nationalistische bewegingen in het
land en dat die ontwikkeling de Sovjet
Unie zou aanmoedigen om haai
invloed in Joego-Slavië te herwinnen
Kissinger zal deze week in Tanzania
met president Nyerere, in Zambia met dr
Kaoenda, en vrijdag in Pretoria met pre
mier Vorster praten. Nyerere staat zeer
sceptisch tegenover Kissingers vredesini
tiatief, Kaoenda heeft al verklaard dat
waarschijnlijk alleen wapens zullen
beslissen over het verkrijgen van de
macht. Kaoenda ziet Kissingers missie als
een laatste poging om de blanke macht
hebbers in Pretoria en Salisbury pratend
„om” te krijgen.
Volgens deskundigen vormen de
vijf verdwenen onderdelen de meest
vooruitstrevende elektronische
uitrusting waarover Amerika
momenteel kan beschikken. Volgens
zegslieden wordt nog niet onmiddel
lijk aan diefstal gedacht
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
regeerde de Oestasja-beweging onder
toezicht van de nazi’s over de repu
bliek Kroatië. Na het instorten van
het Nazi-regime vluchtte een deel van
de beweging uit Joego-Slavië, terwijl
een ander deel in 1947 zijn onder
grondse strijd voortzette tegen presi
dent Tito, zelf een Kroaat.
De beweging heeft duizenden aan
hangers, niet alleen, in West Europa,
waar zij al van zich deden spreken
dooi een reeks van terreurdaden, maar
ook in Australië, de Verenigde Staten
en Canada
In april van dat jaar werd de Joegos
lavische ambassadeur in Stockholm
door een Kroaat doodgeschoten en
werden in Joego-Slavië zelf aanslagen
gepleegd op regeringsfunctionarissen
en op installaties. In 1972 nam de Kroa
tische beweging de verantwoordelijk
heid op zich voor het opblazen van een
DC-9 van de Joegoslavische lucht
vaartmaatschappij boven Tsjecho-
Slowakijke, waarbij twintig mensen
om het leven kwamen.
(Van onze redacteur in Washington)
WASHINGTON Van een
marine-luchtmacntbasis in Virginia
Beach zijn geheime elektronische
onderdelen van twee F 14 „Tomcat”
gevechtsvliegtuigen verdwenen De
Tomcat, wordt beschouwd als het eni
ge vliegtuig dat met succes kan optre
den tegen de Russische Mig-25. waar
van er een onlangs in Japan door een
vluchtende piloot aan de grond werd
gezet
(Van onze correspondent)
LAREN/BLAKICUM Op allerlei
plaatsen in maten en Blaricum zijn hon
derden pamfletjes geplant met de tekst:
„in uw midden woont een SS-
moordeuaari Pikt u dat?”
De grootscheepse actie in Bilbao en San
Sebastian was een voorproefje voor de
Spaanse regering van wat haar te wach
ten staat in het „hete najaar”. De Basken
bereiden zich dan ook op grotere moeilijk
heden voor. Veel mensen sloegen extra
voorraden in, toen zij zagen dat ook heel
wat winkels zich aansloten bij de staking
De rechter-coramiaBaris weigerde de
vijf sinds vrijdag in hechtenis zittende
verkeersgeleiders bij naam te noemen,
maar hij zou later misschien enige onder-
zoeksdetaüs prijsgeven.
Smith werd bij zijn aankomst op de
militaire basis Waterkloof vergezeld door
zijn vice-premier en minister van finan
ciën, David Smith, minister van verkeer
Roger Hawkins en Jack Gaylard, secreta
ris van het kabinet Vorster liet in Pretoria
weten dat zijn regering er niets voor voelt
het blanke minderheidsbewind in Rhode
sië met bijvoorbeeld een economische
blokkade onder dnik te zetten om conces
sies te verkrijgen.
vers en hoogleraren, die voorstanders
zijn van een zelfstandig Kroatië, het
Tito oppakken
Tito heeft gisteren nog het voor 28
september geplande bezoek van de
Deense koningin atgezegd Vorige
week vrijdag zegde hij reeds het
bezoek van de Franse president Gis-
card d’Estaing af.
Kissinger styapt in de auto die hem naar zijn hotel in Zünch zou voeren, op doorreis
naar de VS.
De Joegoslavische regering
beschouwt de Kroaten in het buiten
land als een bron van intrige tegen het
bewind van president Tito. In Belgra
do meent men dat de Kroaten zich op
het ogenblik sterk maken om toe te
slaan wanneer de 84-jarige zieke presi
dent Tito straks komt te overlijden.
Tito heeft tijdens zijn bestuur al het
mogelijke gedaan om de staten, die pas
in 1917 tot een eenheid werden
gesmeed, bij elkaar te houden.
I
