Aanvullende tegenstellingen in kunst
Niet Bereikbaar: Verstoppertje
spelen op geestelijk niveau
over Harrie A. Gerritz
m
n
w
PW
pü
Haitink oogst
veel succes in
Duitsland
één manier.
Lenen.
L’kunt’top meer dan
/ABN
rLu^
isru
Rechtzetting „Beeldschrift”
1
I
/paarbank
vanf
btotf
KNAPPE ROL VAN TON VAN DUINHOVEN
Kortooms overhandigt
Coupon voor meer informatie
miljoenste boek
19 7 6
SEPTEMBER
WOENSDAG
1 5
KUNST
14
a
'A
18
C 13
u
5,40
Betekent je eerste salaris.
Betekent je eerste spaargiro.
Direkt even regelen met je baas.
Da s gemakkelijk.
Algemene Bank Nederland
-jl
RESTAURANT
Gróte Noustraat 21, Haarlem
ZUURKOOL
-west nederiand
10 Jaar SRV, tien weken hoge feestkortingen. Week in,
week uit een SRV jubileum-cheque bij bekende merk
artikelen, goed voor fikse reduktie in de week daarop!
BEELDENDE KUNSTWER
KEN worden vaak als unieke ob
jecten beschouwd in de zin van
éénlingen, ook als ze deel uit
maken van het totale oeuvre van
een kunstenaar. Nog meer geldt
dat voor werken op groepsten
toonstellingen, behalve als een
groep kunstenaars met opzet een
specifieke lijn volgt of een ge
meenschappelijke stijl toont. Het
kan ook anders. Soms kan een
expositie worden gezien alsof de
onderdelen als het ware samen
een kunstwerk vormen, elkaar
aanvullen, zelfs als uit de werken
afzonderlijk een verschillende
geest spreekt. Binnen zo’n opzet
valt zelfs de inwendige architec
tuur van de tentoonstellingsruim
te te betrekken om der wille van
de contrastwerking, dan wel het
harmoniëren. Zoiets is er nu t.m.
10 oktober aan de hand in de
Vishal op de Haarlemse Grote
Markt. Daar is door vijf kunste
naars een expositie ingericht
onder auspiciën van het Frans
Halsmuseum. Ze hebben zelf be
paald wat ze wilden tonen en
hoe ze het wilden doen.
Beeld
schrift
Steehouder
f
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(Van onze kunstredactie)
Carol van Herwijnen en Ton van Duinhoven in Niet Bereikbaar.
een
(ADVERTENTIE)
I
I
(ADVERTENTIE)
I
fi'
de
en
Een der zeefdrukken „Het landschap
onder de vogelwolk” van Harrie Gerritz.
4e,
len,
:ht,
jekt Ken
LEUKE
onder nr.
DEWER.
an) voo(
voor he
mterm
teresse’
tan naa
IV, Euro-
él. 023
-Ü»'*- La
I
ft!
1
DEURNE (ANP) Schrijver
Kortooms uit Bloemendaal reikt
tische waarde van de tentoongestelde
objecten gaan meten naarmate ze
meer of minder passen in abstracte
voorgeschotelde begrippen”.
Een overzicht van de Vishal De grote boomstronk is van Ligtvoet. Op de foto
niet zichtbaar is, dat de spleet van binnen is bekleed met glanzend staal en
ook van een klemschroef is voorzien alsof de boom weer kan worden dichtge
draaid. Het gebruik van deze jegens elkaar eigenlijk tegenstrijdige materialen
geeft deze plastiek een merkwaardige spanning mee.
De brief ligt in gedrukte staat te lezen
in het Gebouw Noord-Holland aan de
Hamelinkstraat als begeleiding van een
expositie daar door Wim van Straten
van de Planologische Dienst in de hal
t.e.m. 1 oktober ingericht. En al het daar
aanwezige werk beklemtoont de „belij
denis” van Harrie Gerritz, die zijn oplei
ding ontving aan de Arnhemse academie
en daarenboven gefascineerd is door de
bekende druksels van Werkman. Een
catalogus onthult verder dat hij later
Gauguin ontdekte. Van Gogh, Klee, Ma
tisse, Picasso en de hevige kleurenpracht
van de Cobra-groep.
AMSTERDAM. „Zolang je maar
onzinnige prietpraat uitkraamt, dan gaat
alles goed Maar zodra je eens werke
lijk heel gewoon duidelijk zegt waar het
op staat, dan is het onmiddellijk mis”.
Dat zeg Ton van Duinhoven op een
bepaald moment als hij de rol van de
uitgever Simon speelt in Simon Gray’s
komedie Otherwise Engaged, waarvan de
Nederlandse titel Niet Bereikbaar luidt.
Het is het moment dat hij de succesvolle
Uitgever, die zich tegenover iedereen die
hem omringt verschanst achter een har
nas van minzame belangstelling, het
kunstmatig vizier even laat openen. Het
lijkt ook het moment dat hij omscha
kelt, een geestelijk relevé maakt uit zijn
tot vermoeidheid leidende pose.
geeft het wezen weer van een ten
toonstelling: kunstwerken exposeren
die nooit meer bij elkaar worden ge
bracht. De vijf kunstenaars hebben
hun objecten zo uitgekozen dat juist
door de verscheidenheid de esthetische
boodschap van hun kunstwerken dui
delijk naar voren komt”.
Het is dus een gezamenlijk exposé
van wat ze beeldend te zeggen heb
ben en wel op een bepaald moment,
namelijk de duur van deze ene ten
toonstelling. Die kan daardoor als een
zo bedoeld gesloten geheel worden
gezien, een totaliteit van elkaar aan
vullende tegenstellingen. Zelfs zien
ze dat als het unieke van hun mani
festatie.
Want tegenstellingen zijn er wel
degelijk al zijn de overeenkomsten
ogenschijnlijk groter door het feit dat
ze alle vijf werken binnen stijlen die
de laatste jaren aan bod zijn geko
men, vaak bepaald door, dan wel
grenzend aan het zo geheten Funda
mentalisme. Voor Ligtvoet en Benja-
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
In ongefrankeerde envelop renden aan: Algemene Bank Nederland,
Afd. (0.D.50), Antwoordnummer 1555, Amsterdam. 1
Het zijn Benjamins uit Haarlem,
Wevers. Soemprungsuk, Pander uit
Amsterdam en Ligtvoet uit Ooster
buren. De meesten kennen elkaar
sinds hun studietijd in de Ateliers ’63.
die een duidelijk stempel op hun werk
heeft gezet. In een aankodiging staat:
„Wat nu in de Vishal te zien zal zijn,
aardappelpuree
spek en worst
Hebt u geld nodig dan kunt u dat op verschillende manieren
lenen. De ABN kan u helpen de juiste keuze te doen. U weet
toch dat de rente op een lening fiscaal aftrekbaar is.
Wilt u graag steeds geld achter de hand voor wat
extra’s, dan is er het ABN Plan-Krediet. Daarbij
kunt u desgewenst versneld aflossen en boven-
dien weer opnemen wat u hebt afgelost.
Ot gaat her om het opknappen van uw
woning? Dan is een Beter Wonen Krediet
natuurlijk het beste. Dat gaat tot f 15.000,-
en over het aflossen daarvan kunt u maxi
maal acht jaar doen. Wilt u geld voor een
eigen huis? Dan heeft de ABN voor u een
hypotheek. De ABN overlegt graag met
u welke manier voor u de beste is.
Ik wil graag meer weten over O Hypotheek
ABN Plan-Krediet
Aankruisen wat gewenst is. Beter Wonen Krediet
Dhr./Mevr./Mej.:
Adres:
Woonplaats:Tel.:
Heeft reeds een rekening bij de ABN: ja/neen.
Zo ja, bij ABN-kantoor:
Toon
zater
dag 25 september het miljoenste exem
plaar van „Beekman en Beekman” uit
aan de oudste inwoner van Deurne, de
95-jarige Peerke Schepers. Kortooms die
zelf afkomstig is uit Deurne vertelt in
zijn boek de lotgevallen van de tweeling
Hein en Mathieu Beekman. De uitrei
king van het miljoenste boek vindt om
14 uur plaats in een boekhandel aan de
Stationsstraat in Deurne.
U knigt jubileumcheques bij of ontvangt feestkortingen op artikelen
van deze bekende merken:Betuwe. Blue Band, Bona. Calvé, Dubro.
E-10 Speciaal. Friesche Vlag Goudband. Fruxano, Hero, Koeleman.
van Nelle, Pepsi, Popla. 7-Up, Smiths. Unox. Rivella en Roosvicee
van beeldelementen boven, dan illusie-
verwekkend achter elkaar.
Binnen dat beeldend-technische en
compositorische kader vinden we in deze
zeer sympathieke zeefdrukken dan alle
onderwerpen die het Land van Maas en
Waal oplevert: Zaaiende boeren, koetjes
in de wei. boerderijen in de verte, wei
land in avondlicht (heel knap gereali
seerd met weinig maar sterk aanspre
kende kleuren) en al het andere typisch
landschappelijke gerief, dat niet alleen
in Woezik maar ook in de Hollanden en
Friesland te vinden is.
Uit alles spreekt de behoefte tot een
grote directheid, geen overbodige details
en spontaan creatief vermogen, dat on
danks zijn eigen voorkeuren mij vaak
doet denken aan het werk van schilders
als Lucassen en de Belgische Beervelder
School”, nieuwe figuratie dus, die des
tijds in Haarlem in de Vis- en Vleeshal
zo vaak bewondering wegdroeg en waar
binnen het werk van Gerritz doeltref
fend zou passen
En wie ben ik, dat ik het Frans
Halsmuseum zijn hoop en verwachting
zou ontnemen en iemand iets zou
voorschotelen.
BERLIJN (ANP). Het Concertge
bouworkest is zijn Duitsland-Oostenrijk-
tournee begonnen met een concert in de
uitverkochte „Philharmonic’’ te Berlijn.
Dirigent Bernard Haitink werd achtmaal
door het geestdriftige publiek na de
zesde symfonie van Mahler teruggeroe
pen. Zelfs toen het orkest het podium
reeds had verlaten wenste men de diri
gent niet te laten gaan. De Berlijnse
weekendpers schrijft over dit optreden
in de meest lovende bewoordingen. Der
Abend constateert dat „Haitink zich in
de laatste jaren duidelijk vervolmaakt
heeft en dat hij terecht trots kan zijn op
zijn musici in alle groepen”. Het Span-
dauer Volksblad plaatst het Concertge
bouworkest bij de Europese top.
„Het Concertgebouworkest behoort
niet alleen tot de meest geliefde gasten-
sembles in onze „Philharmonic” zo
schrijft de Berliner Morgenpost, „het
heeft voor alles de naam te verdedigen
een van de beste symfonieorkesten van
de wereld te zijn”.
zuivehervice
Je eerste
baan
afgestemd op goedkoop effect. De scène
waarin een juffrouw zeer vrijmoedig
haar welgevormde borsten etaleert (de
welgevormde zijn in deze produktie van
Linda van Dijk en het was tevens de
enige noemenswaardige kwaliteit in haar
bijdrage) werd niet vulgair. De rol van
de uitgever was bij Ton van Duinhoven
in buitengewoon goede handen. Van
Duinhoven speelde bijna filmisch onder
koeld, wist zijn woorden met grote zorg
te beklemtonen en moet op die manier
wel de beste levende vertaling van zo’n
oorspronkelijke Engelsman belichamen.
WIE HET STUK wil gaan zien, zal
dat ook om deze vertolking moeten
doen, want naast Ton geeft alleen Ina
van Faassen nog enig acteren van kwa
liteit te zien. De overige rollen bestaan
slechts om de figuur van de uitgever tot
Van al die invloeden is overigens wei
nig te bespeuren in zijn grote serie
kleurige zeefdrukken of het moest om
Werkman gaan, maar dan gekoppeld aan
verworvenheden die aan de Pop-Art
enigszins verwant zijn. Een voorkeur
dus voor duidelijk omlijnde vormen het
samenstellen van een blad uit fragmen
ten die tezamen een compositie opleve
ren. een „vlakke” opzet door middel van
in het algemeen weinig perspectivische
ruimtewerking, het „stapelen” eerder
Het bovenstaande is een fragment van
een brief van Harrie A. Gerritz uit
Woezik in het Land van Maas en Waal.
Hij is 36 jaar, een boeiende kunstenaar
en zoon van een slager en veehandelaar.
Misschien dat daarom koeien-in-beeld
hem interesseren, liever in de grazige
weiden die hij zeefdrukt, dan geslacht
bij zijn vader thuis.
aanwezig. En dat inderdaad ook in
wederkerige beïnvloeding met de ar
chitectuur van de ruimte. De kunste
naars geven, ondanks hun uitspraken,
ook meer van zichzelf bloot dan ze
vermoedelijk zelf denken. Dat is ove
rigens een onvermijdelijk psycholo
gisch verschijnsel, zelfs (of liever,
juist) als ze trachten zoveel mogelijk
leegte in hun werk onder te brengen.
Het is echter ook een psychologisch
onafwendbare zaak voor iedere kijker
zich min of meer kritisch op te stellen,
anders heeft bezoek voor niemand
enige zin. ook al schrijden de vijf in
him verklaring: „De personaliserende
kunstkritiek overinterpreteert het
werk of kleineert de persoon van de
kunstenaar”.
Ik wil dit niet opvatten als een
persoonlijke uitdaging en tóch een
eigen mening ventileren over wat ze
zelf noemen het „minieme deel van
hun potentiële creativiteit”. Die
overtuiging brengen de meesten zelT
wél op de kijker over. Mijn mening
zou een te maximale- zorg zijn, be
steed aan kunstenaars die ik persé
niet wil kleineren. Integendeel, Ligt
voet werkt op een heel persoonlijke
manier met spanningen tussen mate
rialen binnen één werkstuk. Ik zou
bijna spreken van kunst met als be
stemming een tuin van een Japans
Zen-klooster, maar dan ben ik al
weer te ongewenst subjectief. En ook
Benjamins weet uitstekend, zij het in
een andere vorm, met spanningen
tussen verschillende materialen en
vormen om te gaan in een heel inte
ressante richting.
Laat ik me echter niet overgeven
aan het ongewenste- gevoels-bla-bla
en me aansluiten bij een in de catalo
gus gedaan verzoek, dat aldus is ver
woord: „Wat het Frans Halsmuseum
hoopt en verwacht is dat de bezoe
kers zelf gaan kijken en niet de esthe-
NIET BEREIKBAAR ging dinsdaga
vond in premiere in het Nieuwe de la
Mar Theater. Het is een vrije produktie,
maar wel een waarmee iets meer risico
genomen wordt dan bij de wansma
kelijke toneelescapades van bijvoorbeeld
het Theater van de Lach. Gray’s toneel
stuk werd in Engeland met de prijs van
de critici en met de Evening Standard
Price uitgeroepen tot Best Play of the
Year ’75. Niet mis, doch begrijpelijk
wanneer je constateert dat het hier gaat
om ean toneelwerk van semi-ernstige
aard dat een puur Engels karakter
draagt. Vooral de hoofdrol - of eigenlijk
gaat het alleen maar om die hoofdrol (in
Engeland gespeeld door Alan Bates on
der regie van Harold Pinter)- is vervuld
van een uiterst flegmatieke humor.
CENTRALE figuur in het stuk is de
succesvolle uitgever Simon Hench, e.en
vriendelijk en uiterst hoffelijk man, die
bekwaam door het leven weet te lave
ren. In werkelijkheid is zijn hele gedrag
op zelfbescherming gericht. Simon
Hench is voor niemand bereikbaar, hij
verschanst zich achter een bolwerk van
vermeende belangstelling. In het stuk is
hij letterlijk niet bereikbaar doordat zijn
telefoon met het anwoordapparaat is
verbonden, een bijkomstigheid die op
een detail na overbodig is.
MET DE VERTOLKING van deze
hoofdrol wordt ook het succes van de
opvoering van Niet Bereikbaar bepaald.
Het stuk zelf zou ik nooit tot beste stuk
van het jaar uitroepen, maar ik ben ook
geen Engelsman.
Het dient wel gezegd, de constructie
van dit toneelspel is intelligent en niet
mins gaat die kwalificatie echter niet
op. Van de anderen kan worden ge
zegd dat ze zo objectief mogelijk
trachten te werken, d.w.z. abstract
rationeel, nuchter en zelf schuil gaand
achter hun kunst die ze zo min mo
gelijk persoonlijke expressie hebben
meegegeven.
Zelf schrijven ze in de begeleidende
catalogus: „Hoe meer de kunstenaar
zich echter op één esthetisch pro
bleem gaat concentreren, hoe minder
stemmen de esthetische doelstellingen,
de persoonlijke motivatie en de ob
jectieve condities van de kunstenaar
overeen met deze esthetische speciali
teit maar de maker is als persoon on
eindig veel rijker. Een miniem deel
van de potentiële creativiteit van de
kunstenaar wordt door het werk weer
spiegeld”.
Het is een mening die vroeger min
of meer taboe was. maar meningen
moeten zich kunnen wijzigen, ook op
het gevaar af dat buitenstaanders zich
moeilijk kunnen identificeren met
specialistische kunst op een zeer smal
le basis. In hun folder staat ook:
„Stijlbegrippen benevelen al te vaak
het helder kijkvermogen van de niet-
professionele - kunsttentoonstelling-
bezoeker. Professionele kijkers kiezen
alleng twee wegen: langs de ene weg
worden visuele sensaties in volstrekt
subjectieve retoriek of „gevoels-bla-
bla” vertaald; de andere weg is be-
wegwijzend met borden waarop stijl
richtingen zijn aangegeven”.
Bezien we niettemin de expositie
als geheel, dan is de ruimte in de
Vishal op een zeer esthetische wijze
als het ware onderkoeld geraakt, ge
dompeld in een harmonische bijna
„witte sfeer”. Het is weldadig en je
verwacht weinig tegenstellingen, wei
nig spanningen - dus tussen de ver
schillende uitingen, maar bij nader
inzien zijn die spanningen toch volop
reacties te manen, te prikkelen zelfs, en
je kunt het toneelspelers niet erg aanre
kenen dat daar dan de vonken niet
afspringen. Hans Veerman probeerde het
als broer Stephen nog wel, maar erg
overtuigend zag dat er toch niet uit.
Regisseur Karl Guttmann heeft geboft
met zijn Van Duinhoven, want deze zo
veelzijdige acteur betekent de redding
van 'het stuk in ons land.
HET IS WEL goed gezien van Chiel
de Meij hier een realistisch decor neer
te zetten, al is de kamer wat krap
en heb je steeds het idee dat je maar
klein stukje van een veel grotere
kamer ziet. Maar, het zag er netjes uit,
een mooie kamer, passend in dit milieu.
Passend ook bij de essentie van het
stuk: verstoppertje spelen.
KO VAN LEEUWEN.
HAARLEM. In onze rubriek
„Beeldschrift” van gisteren is een fout
geslopen waardoor de recensie van het
werk van Harrie A. Gerritz in het
Gebouw Noord-Holland onbegrijpelijk is
geworden. De aanhef, waarnaar wordt
verwezen is door een fout weggevallen.
Hieronder herhalen we de recensie, voor
zover die betrekking had op Harrie Ger
ritz.
„In de dorpen: groepsportretten van
oude huizen, waarin mensen wonen die
leven met de laatste overblijfselen van
oude tradities. Verweerde hekjes zijn de
tekens welke de ingangen van de wei
landen markeren. Bomen in groepjes
bijeen lijken in gesprek. Een merel fluit
zijn lied op de televisieantenne. Elke dag
wisselen de luchten. Elke drie maanden
wisselt het seizoen. Het blijft een voor
mij onbekend land; het is eigenlijk te
moeilijk om er over te schrijven. Mis
schien ligt de verklaring een beetje in
het volgende tekstje van Tagore: De
kunstenaar is een liefhebber van
natuur, daarom is hij haar slaaf
minnaar.
-
r
17
