BEVOLKING MOET ELKE AANTASTING MELDEN
t’
Beest-Programma.
Omroeper van IJmuiden
25-jarig Bestaan van IJmuiden
I
I
H
yi
to
OVER IJMUIDEN GESPROKEN...
Strand
„Wild spulletj
Sloep
D
Oud-IJmuiden
DEALER VAN SIMCA CHRYSLER MATRA
SUNBEAM VOOR DE IJMOND
gEKEURpj ScëAaiofi^
6
WOENSDAG
door Hans Invernizzi
dan is razendsnel ingrijpen toch geboden om de verspreiding van de
Vaantjes
OCCASION
Kever
CHRYSLER
op Qktjbag 1 SWcvcih&i 19C1.
7.-
CENTRUM
Zegt het voort. "W
Kappen
HAARLEM Totale uitroeiing van alle iepen in Kennemerland dreigt,
wanneer de plantsoenendiensten van Haarlem, Bloemendaal, Velsen en
Haarlemmerliede niet op zeer korte termijn hulp krijgen uit de bevol
king. De gevreesde iepziekte, die nu al weer drie jaar huishoudt in deze
contreien, zal een catastrofe veroorzaken indien niet alle zeilen worden
bijgezet bij de bestrijding ervan. De inbreng van de inwoners van Ken
nemerland zal hieruit moeten bestaan, dat iedereen die zieke iepen waar
neemt onmiddellijk alarm slaat, want de gemeentelijke diensten kunnen
het niet meer aan. Het grootste probleem vormen de iepen die op parti
culiere grond staan. Ziekte in die bomen voorkomen kunnen de diensten
alleen wanneer de eigenaars waarschuwen. Veelal zal het te laat zijn,
maar dan is razendsnel ingrijpen toch geboden om de verspreiding van de
ziekte een halt toe te roepen.
KIJK 19.50 UUR,NEDERLAND I
Het gaat om de vrijheid.
AUTOBEDRIJVEN wA
zentueld XHbreEmEnu
Toen IJmuiden zich voorbe
reidde op de viering van zijn vijf
entwintigjarig bestaan in 1901
derhalve werden kwistig bil
jetten verspreid en aangeplakt
waarop het feestprogramma
stond afgedrukt. Een hoogst
merkwaardig feestprogramma.
Het vermeldde voor de middag
van de eerste november, aanvang
4.30 uur: Prijsvloeken door Kaai-
ridders. Volgend onderdeel, om
5.05 uur: Scharretjes kluiven.
Daarna, om 5.30 uur, zou de aan
dacht uitgaan naar een Wedstrijd
in ’t Vischinpakken; een toelich
ting vermeldde: „Het bijvoegen
van oude laarzen of dames-cor-
setten is ten strengste verboden”.
Het avondprogramma zou begin
nen, om 6.30 uur, met weer een
andere attractie: „Op ’t sluisplein
bij maneschijn groot extra-num-
mer, te geven door „Vodje”, be
staande in ’t vertoonen der „ze
vensprong”.
Prysvloeken door Kaairidders.
Op de markt wedstrijd in ’t rooken van pietermannen,
afgewisseld dcor scharretjes kluiven.
Wedstrijd in ’l visch inpakken. Het bijvoegen van oude
laarzen of dames-corsetten is ten strengste verboden.
Op den Noordzee-boulevard hardloopen voor jongelingen
beneden 2 en boven 70 jaren.
Op ’t sluisplein bij maneschijn groot exlra-nummer. Ie
geven door „Vodje", bestaande in ’t vertoonen der „zeven
sprong”, geassisteerd door „Rooje Jan”.
Prijskroning voor aangespannen honden-vischrijtuigen. Op
de meeste honden met de minste haren zal bijzonder
gelet worden.
Groote electrische illuminatie en buitengewone feestelijke
verlichting der monumentale pomp en marktplein.
Vriendenkring”, „Concordia” en „Ons Genoegen
ir afLeleml’programma. Na afloop bal
„Toekomst” zal een schitterende representatie dooi buiten
gewone specialiteiten plaats hebben
De slagers zullen specialen voorraad hebbe
khiifies en worst om dc hartigheid er in te houden.
“ÏÏ2aanzien da.
niet afgeloopen zullen zijn, m aanmcrki 8
vele specialileile» »P elk sebied, waam»
rijk is.
IJMOND
lepenbestand Kennemerland met
Wat men niet moet doen:
complete uitroeiing bedreigd
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
8
V V D Antwoordnr 1877 Den Haag (geen postzegel), tel 070 - 614121.
4.15
4 30
II
5.05
1»
530
5.50
6.30
023-378601.)
745
IJ
H
1»
MM
4
SIMCA
door Jan
,van Baarsel
hele boom en binnen de kortste tijd legt
deze het loodje. Er zou nog niet veel aan
de hand zijn als de jonge kevers, die uit
„Nog klinkt de nagalm in mijn
oren van het beuken op zijn inge-
aangetast iepehout met bast en al
kopen of bewaren.
ziek hout meenemen uit het oos
ten van ons land.
stronken van zieke iepen in de
grond laten zitten.
Wat men wel moet doen:
bij de geringste twijfel aan de
gezondheid van een iep bellen naar
de plantsoenendienst in de woonge-
meente (zie lijstje onderaan).
De gemeentelijke dienst voor de
Hout, de Plansoenen mitsgaders de
Begraafplaatsen in Haarlem zit aan
de Kleverlaan 8, telefoon 023-258181.
Vragen naar de heer Van Loenen.
De plantsoenendienst van de ge
meente Bloemendaal is ondergebracht
in het gebouw van openbare werken
aan de Brouwerskolkweg 2 in Over-
veen, telefoon 023-258331.
Bovag-Garantie certificaat
14 dagan proefrijden in uw occasionfavo-
riet
1OOO m2 showroom met keus uit vele
merken
In Heemstede is de plantsoenen
dienst onderdeel van het gemeentelijk
technisch bedrijf aan het Wipperplein
12, telefoon 023-280150.
In Velsen dient men eveneens de
dienst openbare werken te waarschu
wen: Velserbeek 1, Velsen-Zuid. tele
foon 02550-19126.
e
Vandaag geeft hij een portret van
„Vodje”. „Als eerste en bekendste on
der zijn gelijken gold hij die luisterde
naar de bijnaam „Vodje”. Een grijs
aard, gebukt onder de last der jaren.
Feitelijk te oud voor zijn beroep als
men bedenkt dat het uitgeoefend
moest worden onder alle weersom
standigheden en de verbinding sluis-
muur-schip bestond uit een wiebelen
de loopplank zonder leuntouw of enig
ander houvast. Maar ja, AOW was
toen nog een wensdroom en van de
lucht kon hij niet leven. Doch wie
hem op handen en voeten tegen een
steile loopplank op zag klauteren, de
linkerarm de mand met vis omklem
mend, was doodsbenauwd dat hij met
vis en al in de sluiskolk zou tuime
len. Gelukkig waren er dan steeds
hulpvaardige handen die hem veilig
naar en van boord loodsten.
De dienst Hout en Plantsoenen ziet in,
dat dat wel wat veel gevraagd is en
heeft er daarom bij het college van B.
en W. op aangedrongen het weghalen
van zieke iepen op kosten van de ge
meente te laten geschieden. Volgens de
heer Van Loenen zullen B. en W. wel
toestemmen. Eigenaars van iepen zullen
er niettemin altijd op achteruit gaan,
want op de plek waar een zieke boom
heeft gestaan kan geen nieuwe worden
geplant vanwege het besmettingsgevaar.
Maar, zo redeneert men bij Hout en
Plantsoenen, wat gaten hier en daar is
nog altijd beter dan volledige kaalslag
in heel Kennemerland.
De bij het artikel „Met de sloep
naar IJmuiden” afgedrukte foto deed
enige lezers de vraag stellen: was dit
echt een sloep of was het een model?
Het was een foto van een model,
genomen ten huize van de heer L.
van den Nieuwendij k te IJmuiden.
Diens grootvader, eveneens Leendert
geheten, heeft van Middelharnis uit
op een sloep gevaren. Toen hij naar
IJmuiden kwam nam hij een model
van de MD 2 mee dat, zoals frien
heeft kunnen zien, uitstekend be
waard is gebleven. Grootvader Leen
dert was getrouwd met Maartje de
Koning.
-“““I, hscft Frill van
j met zjjn beroemden'
zien reeds uit naar een c
hun Worldshow op te slaan.
En „Vodje” deed in de vroege avond
ook werkelijk de zevensprong: „ze
zeggen dat ik niet dansen kan, maar
ik kan dansen als een edelman, dat is
een, dat is twee Verder dan vier
Het „Feest-Programma”, zoals IJmui
den het in 1901, bij zijn 25-jarig
bestaan, te zien kreeg. Het leek echt,
maar was een tropisch staaltje van
IJmuidense humor.
Men kon Pirovano niet kwader ma
ken dan door hierover luidkeels op
merkingen ten beste te geven. Ook
omroeper Pirovano begon met de
plechtige aankondiging: „Hoort, bur
gerij, hoort”. Maar kwam er veel
kritiek op zijn uitspraak dan besloot
moord stikken”, waarop hij zich te
rughaastte naar zijn vertrouwde Vel-
seroord, ver weg van de „Viskoppen”.
alarm de voorkeur verdient boven geen
alarm.
Heel belangrijk is ook het volgende:
in Kennemerland heerst de zogenoemde
semi-agressieve variant van de iepziekte.
Een „broertje” van de kwaal, de agres
sieve variant, die vele malen venijniger
is, heeft honderden bomen in het oosten
van ons land weggevaagd. Hoewel de
heer Van Loenen er zeker van is, dat de
„ramp uit het oosten” Kennemerland
eens zal bereiken raadt hij een ieder ten
sterkste af iepehout waar de bast nog
om zit, mee te nemen naar deze omge
ving. Een klein besmettingshaardje kan
in zeer korte tijd een werkelijk comple
te ramp veroorzaken.
„De humor was hem niet vreemd.
In een oubollige bui trachtte hij ons
een demonstratie van de zevensprong
te geven. Gezien zijn wankelbaar
evenwicht resulteerde het in enige
goedbedoelde pogingen daartoe. Door
zijn humor en goedmoedigheid wist
hij zich populair te maken. Dit bleek
wel bijzonder bij gelegenheid van
zijn diamanten huwelijksfeest, toen
de plaatselijke harmonie Concordia
hem na afloop van een openbaar
concert spontaan voor zijn woning in
de Zeestraat (de latere Frogerstraat)
een serenade bracht.
-natstad
„Zoals de bijnaam reeds aanduidt”,
aldus lezer X van IJ, „hij was geen
wandelende reclame voor een heren
modemagazijn. Ook het gebit ver
keerde in vervallen toestand, waar
door het spreken ontaard was in een
geslis en gesis. Dat hij het deson
danks bestond in zijn vrije tijd ook
nog als dorpsomroeper te fungeren,
bewijst wel dat aan de toenmalige
functionarissen geen hoge eisen wer
den gesteld, althans wat de uitspraak
betreft.
De situatie in Kennemerland is mo
menteel zo beroerd, dat voor zieke bo
men nog maar één remedie bestaat:
kappen. Het hout van de boom is overi
gens niet waardeloos, maar het is wel
zaak dat na het omhakken direct de
bast wordt verwijderd. De iepespintke-
vers gedijen namelijk in dood hout net
zo goed als in levend. Particulieren, die
een iep kwijt willen doen er verstandig
Er staan duizenden iepen in deze om
geving. Vooral Bloemendaal is rijkelijk
bedeeld. In 1974 schreven we al, dat ze
gevaar liepen. De dienst Hout en Plant
soenen in Haarlem had toen evenwel
nog goede hoop, dat de ziekte met het
inspuiten van het middel lignasan kon
worden uitgebannen. Diverse proeven
zijn sindsdien genomen, maar de resul
taten zijn bedroevend. Het middel werkt
wel, maar is niet effectief genoeg. De
vloeistof moet namelijk met liters tege
lijk in alle bomen in het gebied worden
geïnjecteerd, het liefst een paar keer per
week. Behalve een uiterst kostbare is
het een veel te arbeidsintensieve taak.
De diensten kunnen het domweg niet
aan. Bovendien is het nooit met zeker
heid te zeggen of het lignasan alle
houtvaten in de boom bereikt. Gebeurt
dat niet, dan tiert de ziekte welig door.
was. Het plaatsen van het huisje
gebeurde nog geheel „op de handjes”.
We hadden twee vlaggen op het dak,
dat waren seinvlaggen die mijn vader
bij de IJmuiden Stores had gekocht.
Ze toonden de J en de K, de initialen
van mijn vader."
(Reacties op deze rubriek: schrifte
lijk bureau van dit blad met vermel
ding ”Van Gat tot Stad”, telefonisch
Lezer X van IJ heeft „Vodje” goed
gekend. Hij heeft eerder in deze ru
briek verteld over de levendige klein
handel die in het begin van de eeuw
werd gedreven met de opvarenden
van koopvaardijschepen, wanneer de
ze in IJmuiden werden geschut. Drie
karakteristieke „scheeps-vishandela-
ren” beschreef hij toen.
De heer M. Kroonenberg te Baarn:
„Op bezoek zijnde bij een oude
schoolvriend in IJmuiden keek ik een
nummer van uw krant in en ontdek
te tot mijn aangename verrassing een
artikel uit de serie Van Gat tot Stad.
Gelukkig beschikte mijn vriend nog
over een stapel oude kranten, waarin
ik naar hartelust ging grasduinen,
zodat ik na een klein half uurtje een
aantal van deze verhalen rijker was.
Hoewel ik oud-IJmuidenaar van een
„jongere” lichting ben (jaargang 1929)
was alles voor mij duidelijk herken
baar en proefde ik nog helemaal de
sfeer. Ik kan het slechts betreuren
dat ik de voorafgaande afleveringen
gemist heb en koester alleen nog
maar de hoop dat deze serie te zijner
tijd tot een boekje zal worden gebun
deld. Tot slot dit: hoewel ik op jonge
leeftijd in 1942, door de bezetters
gedwongen, met mijn ouders IJmui
den moest verlaten en daarna vele
jaren in Amsterdam en Baarn woon
de, heb ik oud-IJmuien nooit kunnen
vergeten en deel ik met alle andere
oud-IJmuidenaren weemoedige herin
neringen en droefheid over hetgeen
zinloos verloren ging.”
het volgend voorjaar goed oplet
ten of zich ongewone verschijnselen
in de boomkruinen voordoen (gele en
bruine bladeren, geringe bladvor-
ming. dode takken).
de larven kruipen bleven zitten waar ze
zaten. Ze zoeken echter direct nieuwe
bomen op, omdat die hen het beste
voedsel geven. Bovendien vormen de
aangetaste bomen, die soms nog lange
tijd een kwijnend bestaan kunnen lij
den, ideale broedplaatsen voor weer
nieuwe generaties kevers. Immers, in de
zieke bomen gaat de sapdoorvoer traag.
De kevers zijn wel zo slim geen eieren
in jonge bomen te leggen, want daarin
zouden hun eitjes „verdrinken”.
In Haarlemmerliede en Spaarn-
woude kan men het beste het ge
meentehuis bellen aan de Haarlem-
merstraatweg 51 in Halfweg. Tele
foon 02907-4444. Daar kan men u wel
doorverwijzen.
I
Nog altijd bestaat algemeen het
misverstand dat dit het „officiële”
feestprogramma was, samengesteld
door de uit vooraanstaande personen
bestaande jubileumcommissie. Maar
het was „nep”, een staaltje van de
humor die het IJmuiden van toen
kenmerkte. Het officiële programma
had het gebruikelijke karakter: een
aubade van de schoolkinderen, muzi
kale optochten. Een hoogtepunt
vormde de onthulling van de nieuwe
pomp op het Willemsplein, inderdaad
een zeer belangrijke gebeurtenis voor
de nog zonder waterleiding levende
bevolking.
Tot zover lezer X van IJ. Na
„Vodje” heeft IJmuiden Pirovano als
omroeper gehad, die deze functie al
eerder in Velseroord had aanvaard.
IJmuiden moest even aan de nieuwe
omroeper wennen. Het had, al dan
niet gemeend, aanvankelijk nogal wat
kritiek op zijn „verstaanbaarheid”,
hij met de opmerking tot de geachte
burgerij„Jullie kunnen allemaal de
Als vrij mens wil je op waarde geschat worden
Wil je werken. Verwacht je dat de overheid je
aanmoedigt. Eis je goed onderwijs voor je
kinderen Ben je bereid tot offers voor V~W~W
sociaal-zwakken. Wil je jezelf zijn" y m
Daarover vanavond meer' Kijk en steun ons.\_jN
door lid te worden van de\T
De iepziekte wordt overgebracht door
de grote en de kleine iepespintkever, een
onooglijk beestje dat zich met duizenden
soortgenoten in de boom boort en vlak
onder de bast zijn eitjes legt. De kever
zoekt vooral jonge bomen uit, omdat hij
daarin veel eiwitrijk voedsel vindt. Op
zich is de kever niet schadelijk, maar de
ellende is bij een invasie toch niet te
overzien omdat een schimmel wordt
meegevoerd, die de sapstroom de
„bloedvaten” van de iep verstoord.
De schimmel verspreidt zich door de
IJmuiden zou IJmuiden niet zijn
geweest als het alternatieve feestpro
gramma toch niet werd uitgevoerd.
Zo kon het gebeuren dat de vele
officiële gasten, na een rondgang
langs IJmuidens vormen van nijver
heid te hebben gemaakt, op het Wil
lemsplein terecht kwamen toen de
wedstrijd in het „prijsvloeken” inder
daad volop aan de gang was. Een
kroegbaas had een fles jenever uitge
loofd voor de vloekkampioen. Negen
kandidaten hadden zich aangemeld.
Het ging er bar en boos aan toe. De
deelnemers overtroefden elkaar met
een woordenstroom, waarvan de von
ken tot op het sluiseiland spetterden.
kwam hij niet; het is nu eenmaal een
moeilijke dans.
„Vodje” was de dorpsomroeper van
IJmuiden in die tijd, toen de plaats
nog geen eigen dagblad had (dat zou
pas in het jubileumjaar 1926 komen;
Het Dagblad, eerste nummer op 18
september). Hij liep met zijn koperen
bekken door de straten, sloeg er hier
en daar zo fel op dat de mensen naar
buiten kwamen en begon dan zijn
mededelingen met de gebruikelijke
aanhef: „Hoort, burgerij, hoort”.
deukte koperen bekken, gevolgd door
het moeizaam uitgebrachte traditio
nele „Hoort, burgerij, hoort”. Een
nostalgie naar een tijd die nimmer
meer in deze vorm zal terugkeren”.
Jan de Windstraat 2 - Beverwijk - Tel. 02510-39118
Betelgeuzestraat 6 - IJmuiden - Tel. 02550-17250
De Kennemergemeenten zitten niet
stil. In samenwerking met de dienst
Staatsbosbeheer en het recreatieschap
Spaarnwoude wordt koortsachtig ge
werkt aan een „rampenplan” om te
redden wat er te redden valt. De respec
tievelijke plantsoenendiensten hebben
echter hun handen meer dan vol aan de
„openbare" iepen. Tijd en mankracht
ontbreekt om ook besmette bomen op
particuliere grond te zoeken.
De oproep aan de bevolking is danook
een soort wanhoopsdaad. Zolang er nog
een zieke iep in Kennemerland blijft
staan is het gevaar voor rigoureus rooi
en niet geweken. Sterker nog: ook al
zouden alle aangetaste bomen verdwij
nen, dan is het nog zeer waarschijnlijk
dat de ziekte het volgend voorjaar weer
de kop opsteekt. Waakzaamheid blijft
dus geboden.
r
aan het omhakken aan de diensten over
te laten. Het is zaak, dat de boom
letterlijk met wortel en tak wordt weg
gehaald. In een „stompje” en in de
wortels blijft de schimmel zitten, om
daar een nieuwe besmettingshaard te
vormen.
De heer Van Loenen van de dienst
Hout en Plantsoenen in Haarlem be
grijpt, dat het voor particulieren niet
leuk is een of meer bomen uit hun tuin
te zien verdwijnen. Hij wijst er evenwel
op, dat een zieke iep hoe dan ook dood
gaat en dat het laten staan van een
aangetaste boom funest is voor zijn
soortgenoten. Tot nu toe moest een par
ticulier het laten kappen van een boom
zelf betalen. Het rooien ging al gauw
een gulden of duizend kosten.
Waarop aankondigingen van gemeen
tewege volgden, zoals over de ver
koop van vrijbankvlees, en van de
commandant van het Fort, als er
schietoefeningen op komst waren en
de burgerij er goed aan deed de
ramen open te zetten om glasschade
te voorkomen.
Haarlem het
troep te komen
geschikt terrein om
Wanneer is een iep ziek? Volgens de
heer Van Loenen is het ziektebeeld ook
voor „leken” herkenbaar. Nu de herfst
voor de deur staat en de bomen hun
blad verliezen wordt het wat moeilijker,
maar tijdens de zomermaanden moeten
de verschijnselen duidelijk zichtbaar zijn
geweest. Een zieke iep krijgt in zijn
kruin gele en bruine takken. De blaadjes
verdorren vrij plotseling en alleen aan
de uiteinden van de takken blijft een
enkel blad zitten. Dit verschijnsel wordt
in vaktermen aangeduid als „de vorming
van vaantjes”.
Ook een geringere bladvorming dan in
voorgaande seizoenen wijst op ziekte in
de iep. De heer Van Loenen benadrukt,
dat men ook in twijfelgevallen beslist
aan de bel moet trekken, omdat loos
De heer P. Kieft te Driehuis: „Het
paviljoen van Kosylek stond wel de
gelijk op het tweede strand van
IJmuiden. Ik herinner me nog wie de
bewoners waren van de strandhuisjes
op dat tweede strand (omstreeks
1930): 1. kapper Kuyn, 2. de garage
houder Darphoorn, 3. Broek, die z’n
bestaan in de vis had.4. De Waal,
werkzaam bij de gemeente .Velsen en
5. mijn vader, J. Kieft, die het bij
kantoor IJmuiden van de Raad van
Arbeid leidde. Huisje 6 was van
Woudhuizen, van de visrokerij Neer-
landia. Later kwam ook de
familie Keuter. Mijn vader was
begonnen met een linnen tent. Vol
gens eigen ontwerp liet hij door tim
merman Deelder een strandhuisje
maken dat voor die tijd zeer modern
l.liiHlhlen's brandweer laat zich ook niet onbetuigd.
Feestelijke natie oefening heelt plaats, leder wet-t, zooal>
altijd, zijn plaats. Het bezoek van binnen- en buitenlandsclie
deskundigen belooft belangrijk te zijn.
Een lezer te IJmuiden: „Ik heb het
stukje gelezen over de schoolmeester
Dijkstra die omstreeks 1916 naar Eg-
mond kwam en het daar maar een
„wild spulletje” vond. Dat kan ik niet
begrijpen, daar ik er zelf de hele
lagere school heb afgelopen vanaf
1921 ik vond dat de meester ons
wel de baas was. Ik denk dat ze veel
minder last met ons hadden dan
tegenwoordig het geval is. We waren
zo mak als wat, een heel enkele
uitgezonderd. We hadden de heer
Bosschaart als bovenmeester en daar
viel niet mee te spotten. Wij waren
zo gedwee op school omdat we ons
buiten volop konden uitleven. We
hadden het strand en duin voor ons
zelf, daar er toen nog weinig bad
gasten waren. Tegenwoordig moeten
de kinderen de natuur uit een boekje
leren. Wij leerden het in de natuur
zelf.”
Soirée Virièe in de „Csd«l>”
N.B. Naar wij uil betrouwbare bron vernemen,
voornemen een groote voorstelling r~*
geven. Barnum Bailey i-
