Gemayel
Nyerere toont zich uiterst pessimistisch
Basken weer aan het werk
VS willen straf
Prins Paul van
In Friuli angst en
moedeloosheid
Westduitse staatssecretaris in kader
Lockheedkwestie naar Washington
van
dreigt met
offensief
Joegoslavië
overleden
voor omkoping
buitenlanders
Compensatie voor
nabestaanden van
doden vliegramp
Speciale rechtbanken worden afgeschaft
NA NIEUWE AARDSCHOKKEN:
SWAPO
HALLO’
KIKKER
PYGMALION
BINNEN- EN BUITENLAND
2
DONDERDAG
SEPTEMBER
19 7 6
1 6
nst
luk
eis
log
am
iter
gen
ing
len
nje
liers
hun
itiek
par
:tk
hun
hun
die
dge-
een
jn
door Nico Scheepmaker!
Ijes
(Van onde redactie buitenland)
JOHANNESBURG-DAR-ES-SALAAM De Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken Henri Kissinger geeft zijn „vredespendel”
door zuidelijk Afrika 50 percent kans van slagen. Na zijn gesprek met
de Tanzaniaanse president Julius Nyerere probeerde Kissinger giste
ren in Dar-es-Salaam de indruk weg te nemen dat de achtergrond van
zijn reis vooral Amerika’s vrees voor het oprukkende Moskou-
communisme in Afrika is.
Wedijver VS-Rusland rond
Kissingers Afrika-pendel
U
Slechts een hoge berg puin rest er nog van een gebouw in de Italiaanse plaats Maiano.
die toen bijna duizend slachtoffers eiste.
V
Kylstra beschrijft hoe vader Bell zich in
Canada vestigt, en hoe zijn zoon, op zoek
naar de verschillen tussen de stemheb
bende en de stemloze medeklinkers (op
zoek dus naar betere methoden om zijn
dove pupillen, waaronder de ook nog blin
de Helen KeUer, spreken te leren) ten
slotte terecht komt bij een membraan die
trillingen opvangt en met behulp van een
ijzeren tongetje en een elektromagneet
omzet in inductiespanningen, het principe
van de telefoon. Op een zitting van de
Koninklijke Academie te Amsterdam,
waar over deze nieuwe vinding wordt
gesproken, deelt de eerdergenoemde prof.
Donders mee dat het mogelijk is gebleken
om met behulp van door de telefoon opge
wekte spanningen een zenuw van een kik
ker (dit meest geplaagde dier der schep
ping) zodanig te prikkelen dat de kuitspier
samentrekt.
Nu bestond in die dagen, ondanks de
naam van de uitvinder van de telefoon, de
telefoonbel nog niet, zodat het een pro
bleem was hoe je iemand aan de telefoon
kon roepen. Donders, die de tekenfilmse
rie The Flintstones toen nog niet gezien
kon hebben, kwam met het idee daarvoor
een kikker te gebruiken. Men diende daar
toe de pees van de kuitspier van het dier
met de pal van een wekker te verbinden,
de draden van de telefoon over de zenuw
te leggen, en als iemand dant „ho” riep (of
bijvoorbeeld „hallo”) aan de andere kant
van de lijn, zou de spier de pal wegtrekken
waardoor de wekker zou aflopen. Bij
zorgvuldig gebruik van de kikker, zo
meende Donders, zou deze zeker 24 uur
bftiikbaar blijven (nu begrijp ik waar al
die kikkers in mijn huis vandaan komen!).
BILBAO (Reuter, UPI). De werkne
mers in het Spaanse Baskenland die
sinds maandag staken uit protest tegen
het doodschieten van een arbeider bij een
betoging, hebben besloten vandaag het
werk te hervatten, mits geen represailles
tegen hen worden genomen.
i er
mor
een
■eid.
het
een
inse
Iran
eeft
'oor
ar.
een
>rde
elen
mds
hter
slid.
Kissinger die zei dat Amerika de bevrij
dingsbewegingen in Namibië en Rhodesië
De bevingen werden gevoeld in de West
duitse stad Frankfurt (570 km noordelijk),
de Joegoslavische stad Zagreb (200 km
oostelijk) en in veraf liggende Italiaanse
steden als Genua en Florence.
In het Rhodesiche grensplaatsje Umtali
heeft Ian Smith gisteren het congres van
niet bij voorbaat als „communistisch”
beschouwt, meende echter dat de stand
punten niet per definitie „onoverbrug
baar” zijn. Anders was ik niet aan deze
reis begonnen, aldus zijn laconieke com
mentaar tijdens een persconferentie in
Dar-es-Salaam.
De Zuidafrikaanse minister van buiten
landse zaken dr. Hilgard Muller heeft de
zwarte opstanden van de laatste maanden
het resultaat van een „langdurige, inter
nationale anti-Zuidafrikaanse campagne”
genoemd. Hij meende dat het niet toeval
lig is dat juist in deze week van druk
diplomatiek verkeer een goed georgani
seerde stakingsgolf losbreekt. Volgens
Muller is het nu het moment om een
definitieve oplossing voor de problemen
van zuidelijk Afrika te vinden. Vertragin
gen noemde hij „rampzalig”.
De prins die in St. Petersburg, het
tegenwoordige Leningrad, werd geboren,
was van 1934 tot 1941 regent voor de
minderjarige koning Peter de Tweede.
Diens vader, koning Alexander de Eerste
van Joegoslavië, een oom van prins Paul,
werd op 9 oktober 1934 te Marseille ver
moord door Kroatische nationalisten. Bij
deze aanslag verloor ook de Franse minis
ter van Buitenlandse Zaken Barthou het
leven.
Het besluit tot hervatting van het werk
werd genomen door arbeiderscomités in
Het ontwerp gaat nu naar het Huis van
Afgevaardigden. President Ford is van
mening dat het moeilijk zal zijn de bepa
lingen van het ontwerp ten uitvoer te
leggen. Hij wil liever meer publiciteit
geven aan gevallen van omkoperij.
wat er in staat, en dat ze dat ook niet kan
bedenken.
„Wat ik weet, is dat Hauser en Strauss
eens boezemvrienden waren en dat nu
niet meer schijnen te zijn”, aldus Schmidt.
Als bekend heeft Hauser Strauss en diens
partij, de CSU, ervan beschuldigd smeer
geld vn Lockheed te hebben aangenomen.
De Frankfurter Rundschau van giste
ren meldt dat een vroegere employé van
het ministerie van defensie, overste Fritz-
herbert Dierich, in 1959 kritiek heeft uit
geoefend op het feit dat de onderhandelin-
gen met Lockheed over de Starfighter-
aankoop uitsluitend werden gevoerd door
juristen van het ministerie, zonder dat er
Gemayel is gisteren in Cairo door presi
dent Sadat van Egypte ontvangen. In de
Egyptische hoofdstad waren vertegen
woordigers van de Libanese moslems en
christenen bijeen om na te gaan hoe er een
eind aan de burgeroorlog in Libanon
gemaakt kan worden
Gemayel zou gezegd hebben dat de
rechtse eenheden de gebieden in de ber
gen zullen bevrijden en het westelijke deel
van Beiroet zullen aanvallen als de Pales
tijnse guerrillastrijders in Libanon zich
niet houden aan het akkoord van Cairo uit
1969, dat hun onder meer verbiedt buiten
de kampen wapens te dragen.
Gemayel, wiens falangisten de grootste
rechtse organisatie in Libanon vormen,
gaf voorts te kennen dat de rechtsen onge
twijfeld zullen overgaan tot een militaire
actie op grote schaal als Syrië er niet, in
mocht slagen langs vreedzame weg een
einde aan het huidige conflict te maken.
De Spaanse minister van justitie, Lan-
delino Lavilla, gaf gisteren te kennen, dat
speciale rechtbanken, zoals de tribunalen
voor de openbare orde die wijlen generaal
Franco had opgericht om politieke mis
drijven te behandelen, zullen worden
afgeschaft. Volgens de bewindsman zul
len voortaan alle justitiële zaken door de
gewone rechtbanken worden afgedaan.
De uitkering zal zonder verder dralen
worden gedaan.
militaire en technische deskundigen bij
waren. Precies een maand na zijn protest
is Dierich uit zijn functie van „Beschaf-
fungsreferent” voor vliegtuigen verwij
derd.
Overste Dierich verklaarde tegenover
de Frankfurter Rundschau dat hij de
toenmalige minister van defensie Franz
Josef Strauss op de voor een deel onzicht
bare en gedeeltelijk onzinnige regelingen
in het Lockheed-verdrag wilde wijzen.
Strauss zou hem toen in principe gelijk
hebben gegeven, maar tevens hebben
gewezen op de grote moeilijkheden die
met het afsluiten van het contract ge
paard waren gegaan. „Wij zijn blij dat het
nu is gebeurd”, had Strauss destijds
gezegd.
ster-
tden
ing-
i zei-
n de
mee
iten-
aan de Bondsdag te geven, zo zij dat
tenminste wil.
De vraag is nu of de Amerikanen deze
opvatting, dit begrip van „toepassing van
de wet” honoreren en dus de Lockheed-
documenten aan de Westduitsers geven.
Kanselier Schmidt heeft daar goede hoop
op, want „Nederland en Japan hebben het
immers ook gekregen”. Schmidt zei nog
dat zijn regering in het geheel niet weet
WASHINGTON (DPAJteuter) De
Amerikaanse Senaat heeft gisteren een
wetsontwerp aangenomen dat voorziet in
een gevangenisstraf van twee jaar maxi
maal en een boete van 10.000 dollar voor
het omkopen van buitenlandse functio
narissen of een poging hiertoe.
BELGRADO (Reuter) De Joegoslavi
sche verzekeringsmaatschappij Dunav is
gisteren met de Joegoslavische lucht
vaartmaatschappij Inex-Adria overeen
gekomen 35.000 mark uit te keren aan de
nabestaanden van elk der 107 Westduitse
toeristen die zijn omgekomen in de ergste
botsing in de lucht uit de luchtvaartge
schiedenis.
uit
oc-
eze
ijn
net
ift.
{een
>mst
•nde
hou-
>mst
g,zo
stad
>pen
nge
de
i een
ucht
van
lera-
igen
ouw
ogte
men
i de
irge-
irige
;van
i. De
1 bij
role,
niet
het
ood-
htie
de
vde
rbe-
Met
aar
den
mit-
lend
het
dag
aan
nzit-
een
nge-
Kissinger en Nyerere zijn het bepaald
niet eens over de wijze waarop Namibië
onafhankelijk zal moeten worden. Nyere
re meent dat dit een zaak tussen de Nami-
bische - en door de VN erkende - bevrij
dingsbeweging SWAPO en Zuid-Afrika
is. Kissinger echter stelt zich achter de
zgn. constitutionele onderhandelingen in
Windhoek, waar SWAPO niet aan mag en
wil deelnemen, en blank en gematigd
zwart om de tafel zitten.
Hallo’ Met. de lezer van het woord „hal
lo”’ Hebt u maandagavond The Bell
Telephone Jubilee Spectacular op de tele
visie gezien/ met Bing Crosby en Liza
Minelli en tientallen andere telefoonabon
nees’ Dat was ter gelegenheid van het feit
dat 100 jaar geleden de telefoon werd
uitgevonden, door Alexander Graham
Bell. In feite gebruikte hij het woord „tele
foon” niet toen hij patent aanvroeg op zijn
„Improvement in Telegraphy”, evenmin
als Elisha Gray, die op precies dezelfde
dag (14 februari 1876) op hetzelfde patent
bureau in Washington bescherming aan
vroeg voor zijn „New art of transmitting
vocal sounds telegraphically”.
Ik ontleen al deze gegevens overigens
aan een artikel in PP van dr. P. H. Kylstra,
directeur van het Universiteitsmuseum in
Utrecht, de stad waar prof. Donders in de
18e eeuw zijn pionierswerk op het gebied
van de oogheelkunde maar ook de foneti-
ca verrichtte, en waar Café Hammers
(Neude, G 55) al in 1877 adverteerde met
„Bell’s Telephon. Dagelijksch in werking
te zien. De draad Ucht over het dak van ’t
huis”.
>en
eht
tad
cht
id
ler
ig-
>or-
de
rul
ing
jke
hd
•re
en
/as
'an
de
trijfël
De verboden Spaanse vakbonden heb
ben gisteren de legalisatie-plannen van de
regering voor deze bonden verworpen.
Woordvoerders van de belangrijke onder
grondse vakbonden zeiden dat zij de plan
nen van premier Suarez om hen in de
officiële vakbeweging op te nemen niet
kunnen aanvaarden. De illegale bonden
willen volledige afschaffing van de door
de regering beheerste vakbeweging.
Basauri en Sestao, twee voorsteden van
het industriële centrum Bilbao. Volgens
een communiqué zullen de werknemers
van verdere demonstraties afzien.
PARIJS (AFP) Prins Paul van Joe
goslavië is gisternacht in bet Amerikaan
se ziekenhuis in de Parijse voorstad
Neuilly aan de gevolgen van een langdu
rige ziekte overleden. Hij was 83 jaar.
UDINE (UPI, Reuter, DPA). Twee
zware, ook elders in Europa gevoelde
aardschokken hebben gisteren in het
Noorditaliaanse district Friuli nieuwe
rampspoed toegevoegd aan de nog nau-
Het dodental van woensdag - voorlopig
zeven - valt tegen dat van vier maanden
geleden in het niet. De psychologische
gevolgen voor de al zwaar getroffen
bevolking zijn echter ernstig. Angst en
moedeloosheid heersen in het gebied,
waar ongeveer 45.000 mensen die hun
huizen op 6 mei verloren nog in tenten
kampen verblijven
Het was Bell’s vinding, die zou uitgroei
en tot dat ding dat meestal in gesprek is.
Het aardige is, dat hij geen ingenieur of
technicus was, maar spraakleraar: logo
pedist en hoogleraar in de fysiologie van
de spraak, om het deftiger te zeggen. Zijn
vader, Melville Bell, was ook al een
befaamd logopedist en zoon van een
toneelspeler en spraakleraar. Alexander
Graham Bell had het dus niet van vreemd.
Melville Bell’s samenwerking met logope
dist Henry Sweet en foneticus Alexander
J. EUis (beiden Engelsen, net als vader
Bell) inspireerde George Bernard Shaw
tot het schrijven van „Pygmalion” (,J4y
Fair Lady”), waarbij Henry Sweet model
stond voor Higgins!
BEIROET (Reuter, DPA). De Libane
se falangistenleider Pierre Gemayel
heeft gisteren met een offensief tegen bet
door de linkse Libanezen bezette weste
lijke deel van Beiroet gedreigd als de
Palestijnse eenheden die samen met de
linksen strijden, niet naar hun kampen
terugkeren.
Inmiddels heeft Franjieh, de aftredende
president van Libanon, de Libanese pre
mier Karami de portefeuilles van defensie
en financiën ontnomen. Hij benoemde de
uiterst rechtse Camille Chamoen die al
buitenlandse en binnenlandse zaken
beheert, tot minister van defensie en
Georges Skaff, de hoofdredacteur van
een christelijk blad, tot minister van
financiën.
Nu heeft dit begrip een elastische
inhoud. Bondskanselier Schmidt bijvoor
beeld vindt dat er ook sprake van „toepas
sing van de wet” is als er bijvoorbeeld een
parlementaire onderzoekingscommissie
wordt gevormd, die moet nagaan of
bepaalde politici steekpenningen van
Lockheed hebben aangenomen. Van onze
kant, zo zei Schmidt gisteren, bestaat
belangstelling om het materiaal eventueel
(Van onze redacteur in Bonn, Hans Amesz)
BONN. Volgende week gaat de Westduitse staatssecretaris van justitie Gunter
Erkel naar de Verenigde Staten om te onderhandelen over de eventuele overgave van
Lockheed-documenten aan de bondsregering. Op 10 juli van dit jaar is een overeen
komst geparafeerd tussen Washington en Bonn, waarin staat dat West-Duitsland
alleen dan over de documenten van de SEC-eommissie kan beschikken als aanleiding
bestaat om „de wet toe te passen”. Dat betekent dus dat er in geval van overgave
strafrechtelijke implicaties zijn.
Volgens woordvoerders van het. Ameri
kaanse ministerie van buitenlandse zaken
heeft Jakob Malik, de Russische ambassa
deur bij de Verenigde Naties, zich per
soonlijk tot Afrikaanse diplomaten
gewend om Kissingers Afrikaanse plan
nen in een kwaad daglicht te stellen. De
Russische ambassade heeft deze beschul
digingen onmiddellijk tegengesproken.
Volgens een functionaris kan Malik moei
lijk een „sabotagecompagne” tegen Kis
singers Afrikareis hebben gevoerd omdat
hij sinds juli voor een medische behande
ling in de Sovjet-Unie verblijft.
Gisteren verschenen alleen in de pro
vincie Biscaja al 80.000 arbeiders niet op
het werk, waardoor o.a. bij de grote staal
fabriek Altos Hornos, de scheepswerven
en drie dagbladen in Bilbao voor de derde
achtereenvolgende dag niet werd
gewerkt. Aan deze door linkse vakbonden
georganiseerde illegale staking namen in
totaal ongeveer een kwart miljoen men
sen deel.
Dat beiden, op diezelfde historische dag
voor datzelfde loketje verschijnend, het
woord „telefoon” niet gebruikten, is
eigenlijk merkwaardig, omdat eerdere
uitvinders dit woord wel gebruikt hadden
voor hun uitvindingen die ons begrip
„telefoon” steeds meer benaderden. De
Duitser Huth in 1796 (systeem van spreek
buizen), de Fransman Sudre in 1828 (een
signaaltrompet), ene Wheatstone in 1832
(stelsel van houten staven), ene Romers-
hausen (holle spoorstaven), en tenslotte
Reis in 1860 voor de eerste elektrische
„toontelegraaf” Zij allen gebruikten het
woord „telephon”, reden misschien voor
Bell (en Gray) om hun uitvindingen die
beladen naam niet mee te geven op 14
februari 1876.
zijn Rhodesische Front-partij verslag uit
gebracht van de besprekingen met Vor-
ster. Journalisten werden zorgvuldig bui
ten de deur gehouden; zij konden alleen
zorgvuldig geselecteerde informatie krij
gen op persbijeenkomsten. Umtali, dicht
bij de grens met Mozambique, wordt
zwaar bewaakt door de Rhodesische
luchtmacht en commando's. Het plaatsje
is meermalen vanuit Mozambique
beschoten.
Smith en de 600 afgevaardigden van
zijn partij lijken vastbesloten niet toe te
geven aan de Amerikaanse druk om bin
nen twee jaar de macht over te dragen aan
een zwart meerderheidsbewind. Het is
nog zeer onduidelijk of Smith volgende
week, wanneer hij in Pretoria opnieuw
met Vorster, en naar wordt verwacht ook
met Kissinger, spreekt, doorslaggevende
concessies zal doen. De algemene ver
wachting is dat het blanke minderheidsre-
gime meer plaats in het parlement zal
inruimen voor gematigde zwarte stam
hoofden.
De autoriteiten denken dat er 200.000
nieuwe -daklozen zijn toegevoegd aan de
45.000 mensen die sinds mei verblijven in
tentenkampen, die onlangs door zware
stortregens in modderpoelen zijn veran-
welijks verwerkte grote ramp van 6 mei derd.
De schokken hebben ook in Joego
slavië schade veroorzaakt. Uit het Slo
veense district Tolmin, dichtbij de Itali
aanse grens, kwam het bericht dat daar
meer dan 600 mensen dakloos zijn
geworden.
Kissinger en Nyerere hebben gisteren
niet veel meer gedaan dan elkaar verslag
uitbrengen van gesprekken die zij respec
tievelijk met de Zuidafrikaanse president
Vorster en de staatshoofden van de front
lijnstaten Mozambique, Angola, Bots
wana en Zambia de vorige week hebben
gehad. Nyerere en zijn vier Afrikaanse
collega’s willen de steun van de verdeelde
bevrijdingsbewegingen in Rhodesië
opvoeren, zolang Smith weigert conces
sies te doen.
„Wij zijn niet op een anti
communistische kruistocht, maar op
zoek naar vreedzame oplossingen voor de
problemen in dit deel van het Afrikaanse
continent”, verklaarde Kissinger, die
zich op deze reis het liefst laat omschrij
ven als een soort boodschappenjongen
met bemiddelende opdracht.
De democratische senator Frank
Church wiens commissie van onderzoek
het omkoopschandaal van de vliegtuigfa
briek Lockheed aan het licht bracht,
noemde het ontwerp te zwak. Hij had alle
betalingen m verband met transacties met
het buitenland openbaar willen maken.
Zijn voorstel werd echter door de Senaat
verworpen.
Kissingers Tanzaniaanse gesprekspart
ner, president Julius Nyerere, toonde zich
nadat hij gisteren met de Amerikaan had
gepraat, uiterst pessimistisch. Hij zei pas
enige hoop op een vreedzame ontwikke
ling in Rhodesië en Namibië te kunnen
koesteren, wanneer Kissinger na zijn
gesprekken in Pretoria met de toezegging
komt dat Smith in Rhodesië bereid is de
macht over te dragen aan een zwarte
meerderheidsregering en Vorster zijn
troepen uit Namibië wil terugtrekken.
Maar dan moeten er eerst wel wonderen
gebeuren, voegde hij daaraan toe.
De autoriteiten zijn voorbereid op een
exodus van mensen die vier maanden
geleden nog vastbesloten waren in hun
vaak gedeeltelijk verwoeste huizen te
blijven.
Vrachtwagenkolonnes stonden gisteren
klaar om degenen die thans weg willen te
vervoeren naar opvangcentra in de bad
plaatsen Lignano en Grado. De autoritei
ten overwegen onderdak voor vluchtelin
gen uit Friuli te gaan vorderen als hotels
en pensions daar onvoldoende capaciteit
blijken te hebben.
De twee zware schokken van gisteren,
de pieken in een aanhoudende reeks tril
lingen, registreerden respectievelijk 6.3 en
6.4 op de twaalfpuntenschaal van Richter.
De verwoestende schok van 6 mei had een
kracht van 6.9.
Een gecharterde DC-9 van Inex-Adria
botste vorige week vrijdag boven de
omgeving van Zagreb met een Trident
van British Airways, waarbij alle 176
inzittenden om het leven kwamen. Giste
ren werd voor de slachtoffers in Zagreb
een plechtige herdenkingsdienst
gehouden.
President Nyerere van Tanzania begroet dr. Henry Kissinger bij diens aankomst in Dar
Es Salaam.
