Uittocht
Ter gelegenheid van joods nieuwjaar:
Hulp voor gewonde
Nog geen duidelijkheid over
nieuwe Europese Commissie
Fiat Gaullisten
voor Chirac
Verontwaardiging over
artsenactie in België
SPANNING IN ZUID-AFRIKA STIJGT
Sr
O
Fa
DROSTE
PLO
eld
SCHEURKALENDER
'en
Toekomstige voorzitter Jenkins in Den Haag
Geruchten over
te
Bommen
n
VONNISWIJZIGING IN
ZAAK PAT HEARST
rug
sdag
naie
litie-
Een
dat
was
kon
Initiatieven
Kaoenda
ng
SUIKERKLONTJES
len
Te snijden
„toevallige” ontmoeting Kissinger-Smith sterker
rl
L T
M
19 7 6
SEPTEMBER
I 7
VRIJDAG
BINNEN- EN AnO
door Nico Scheepmaker
ie
m
2
r»
rin-
;rs
ld
(Van onze redacteur in Jeruzalem J. van Wesel)
JERUZALEM. Israels politieke leiders spreken de laatste dagen
veel over vredesonderhandelingen met hun Arabische buurlanden.
Premier Rabin sprak gisteravond een „vredesboodschap” uit ter
gelegenheid van het joodse nieuwjaar dat de volgende week gevierd
wordt. Hij sprak over onderhandelingen die formeel een einde
moeten maken aan de oorlogstoestand tussen Israel en zijn Arabi
sche buurlanden. En de minister van Buitenlandse Zaken sluit
daarbij aan, door in het tijdschrift Foreign Affairs de grondslagen
voor een vredesregeling met de Arabische landen uiteen te zetten.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG-LOESAKA Drie zwarte organisaties in Zuid-
Afrika willen praten met de Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Henri Kissinger, die vandaag op de militaire basis Waterkloof
bij Pretoria arriveert. Officieel staat slechts een gesprek met premier
Vorster op het programma, maar de aanwijzingen voor een ontmoe
ting tussen Kissinger en de Rhodesische premier Ian Smith zijn deze
week steeds sterker geworden.
a
r 1
3
I
van
En Allon herhaalt in Foreign Affairs
(Van onze Haagse redactie)
En verder:
V.
„Hij had juist dit exemplaar van den
colporteur gekocht, omdat hij zoo aardig
had gevonden de voorstelling van die
kamer, waarin een blonde krullebol op de
teenen stond om een blaadje af te trekken
van den kalender aan den muur dier
kamer; en dat kalendertje was weer deze
kalender zelf, met heel klein hetzelfde op
zijn teenen staande jongetje
„Als je maar klein genoeg kon teeke-
nen, zou je tot in alle eeuwigheid door
kunnen teekenen, en nóóit zou de kalen
der af zijn over drie eeuwen nieten
over honderd eeuwen nóg niet
Op de tentoonstelling stond, temidden
van de schilderijen, een Droste-cacaobus
te pronk. Een gedistingeerde heer van een
jaar of vijftig (muzeumbezoeker nietwaar,
niet iemand van de straat dus) hoorde ik
tegen zijn zoontje van een jaar of veertien
zeggen: „Hé, een bus van Droste. Wat doet
die hier opeens?” Hij stond erbij een keek
ernaar, maar begrijpen deed hij het niet
Zijn zoontje keek ook even en zag het
meteen. Hij legde het zijn vader uit. Een
paar dagen later kreeg ik van de heer R.
Slot uit Zeist (die met het Zeister Slot in
zijn omgeving op zichzelf ook weer een
Droste-verpleegstersef fect creëert of is dit
toch een ander effect?) een brief waarin
hij mij attent maakt op de „scheurk.alen-
derscène” in het boek „Het leven van
Francesco Campana” van het echtpaar
Scharten-Antink. Geschreven van 1924-
1926, dus nu een halve eeuw oud. In he
vijfde hoofdstuk gaat het over de nieuwe
scheurkalender:
Francesco vindt dan dat de kalender
niet af is, want:
„Op dat kalendertje hangt wel wéér een
kalendertje aan den muur, maar daar
staat niets op, terwijl daar óók een jonge
tje op zijn teenen moest staan die bij een
nóg weer kleiner kalendertje reikte” en op
dat nóg weer kleiner kalendertje moest je
opnieuw het jongetje zien en opnieuw een
kalendertje, en
Nadenkend, over zijn knijpbrilletje
heen, keek grootvader zijn kleinzoon aan,
en Francesco keek grootvader aan: een
oogenblik doordrong hun ooglicht elkan
ders oogen, en Francesco had een duizelig
gevoel, alsof hij binnen zag in een einde
loos lichtend en ontzaglijk geheim en of
hijzelf een vreemde werd voor zichzelf
„O, grootvader”, zei hij, „wat is het won
derlijk die kalender „Ja, grap
pig zei grootvader, die toch de diep
ste bedoeling van zijn jongen niet begre
pen had.
Het zag er aanvankelijk eerder dit jaar
naar uit dat Rabin het met zijn vertra
gingstactiek moeilijk zou krijgen vanwege
de Amerikaanse wil om onderhandelin-
gen in het Midden-Oosten gaande te hou
den. Maar wat dat betreft, kwam de bur
geroorlog in de Libanon als manna uit de
hemel gevallen. Syrië, Israels meest agres-
Het vele praten over vredesonderhan
delingen door de Israëlische leiders sluit
echter niet aan bij de politieke realiteit,
zelfs niet bij de strategie van de Israëli
sche regering.
Hij sprak slechts de hoop uit, dat minis
ter Van der Stoel en de andere Nederland
se ministers, die het lopende half jaar het
voorzitterschap vervullen van de EEG-
PARIJS (Reuter). Jacques Chirac, die
premier van Frankrijk is geweest, heeft
het fiat gekregen van de leiding van de
Gaullistische partij (UDR) voor zijn
poging als leider van de Franse conserva
tieven en gematigde elementen op te tre
den bij de algemene verkiezingen in 1978.
Chirac maakte woensdag bekend dat
hij zich aan het hoofd van de regerings
partijen wil stellen die één front tegenover
het linkse bondgenootschap zouden moe
ten maken.
De bondgenoten van de Gaullisten in de
regeringscoalitie, de onafhankelijke repu
blikeinen en de centrum-groeperingen,
hebben echter te kennen gegeven dat zij
president Giscard d’Estaing trouw zullen
blijven.
Zoals gezegd: de impasse wordt gevuld
met tot niets verplichtende verklaringen,
herhalingen van bekende standpunten.
Rabin komt nog eens terug op een nooit
serieus bedoeld Amerikaans-Israelisch
initiatief om te onderhandelen over een
eind van de oorlogssituatie, een suggestie
die alle Arabische landen hebben verwor
pen, zolang Israel zijn territoriale kaarten
niet op tafel legt.
raad, erin zullen slagen Europa weer op
gang te krijgen (on the move). „Ik hoop
dat het Nederlandse voorzitterschap erin
zal slagen de alom in Europa voorkomen
de gevoelens van stagnatie en desintegra
tie weg te nemen”. Mede in dat kader
plaatste Jenkins trouwens zijn bezoek aan
Den Haag: „Nederland vervult in de EEG
een traditionele rol als woordvoerder van
de Europese idee”.
De drie organisaties menen echter dat
Kissinger in contact zou moeten worden
gebracht met zwarten in de gevangenis.
„Daar zitten onze werkelijke leiders”,
aldus de verklaring. Overigens zal Kaizer
Matanzima, de leider van Transkei, niet
bij de ontmoeting met Kissinger aanwezig
Het wachten is op het einde van de
burgeroorlog in de Libanon, en voor
Israel is vooral de vraag belangrijk: hoe
zal de PLO uit de strijd te voorschijn
komen. Naar de Israëliërs hopen zo zwak
mögelijk. Daarom, en vanwege de ver
zwakking van Syrië, kan die burgeroorlog
voor Israel niet lang genoeg duren.
Het persbureau AP meldt, dat de
secretaris-generaal van de Verenigde
Naties Kurt Waldheim gisteren heeft
gezegd dat hij de komende zitting van de
algemene vergadering van de Verenigde
Naties zal aanwenden om de vredesonder
handelingen in het Midden-Oosten weer
op gang te brengen.
„De onderhandelingsprocedure moet zo
gauw mogelijk hervat worden: zei Wald
heim tijdens een persconferentie. „Ik ben
van plan om de aanwezigheid van een
groot aantal van de betrokken leiders bij
de komende zitting te gebruiken om mijn
overleg over dit probleem voort te zetten”.
nog eens het oude Allon-plan ten aanzien
van de Jordaan-westoever een plan dat
indertijd aan konmg Hoessein is voorge-
iegd, maar is verworpen. Een plan dat
niettemin de leidraad is van Israels neder
zettingenpolitiek op de westoever van de
Jordaan.
zijn. Matanzima beschouwt Transkei niet
als een thuisland, maar als een onafhan
kelijke staat, waarvan hij „president” is.
In Pretoria en Johannesburg is de span
ning te snijden; de overal aanwezige poli
tie is uiterst nerveus door de voortduren
de geruchten over zwarte marsen door de
blanke stadcentra om tegen het bezoek
van Kissinger te demonstreren.
(Van onze redacteur in Brussel
Jan Gerritsen)
BRUSSEL.„Smeerlapperij
In het gevolg van Kissinger werd aange
nomen dat zowel Tanzania's Nyerere als
nu dr. Kaoenda zijn gepolst over een
mogelijke ontmoeting tussen de Ameri
kaan en Ian Smith. Naar verluidt zouden
Nyerere en Kaoenda vrij onverschillig
staan tegenover zo’n gesprek, omdat zij er
- gezien de halsstarrige houding van
Smith geen enkel resultaat van ver
wachten. Zambia’s president Kaoenda
toonde zich echter iets meer optimistisch
over Kissingers vredesmissie dan zijn
Tanzaniaanse collega de dag daarvoor.
Om het protest kracht bij te zetten,
roept de groep-Wynen de artsen op het
aantal verrichtingen tot een maximum op
te voeren de ontwrichting van de volks
verzekering tegen ziektekosten (alle Bel
gen zijn lid van een ziekenfonds) zal
minister De Clerck wel een toontje lager
doen zingen, zo meent dokter Wynen.
De geneesheren die aangesloten zijn bij
de groep-Wynen vinden de fiscale strook
een aanslag op hun beroepsgeheim. Dok
ter Wynen zelf wees erop dat nu ook de
bode van het ziekenfonds kennis kan
nemen van de honoraria die de artsen
berekenen en dat vond hij absoluut ontoe
laatbaar.
miljoen gulden extra in de laatste vier
maanden van dit jaar. Tot de actie is
opgeroepen door de syndicale artsenka
mer van dokter Wynen.
Rechter Oliver Carter, die in juni is
overleden, had Pat Hearst veroordeeld tot
maximaal 35 jaar gevangenisstraf. Maar
hij zinspeelde erop dat dit een foefje was
om mogelijk te kunnen maken dat de
beklaagde diepgaand psychiatrisch zou
worden onderzocht. Na bestudering van
het psychiatrische rapport zou verlaging
van de strafmaat volgen, had hij gezegd.
Rechter Orrick heeft de zaak van Car
ter overgenomen.
Hij waarschuwde echter wel dat de
zwarte Afrikaanse landen wapens uit het
oostblok zullen betrekken wanneer weste
lijke steun voor hun strijd tegen „de racis
tische regimes in Salisbury en Pretoria”
uitblijft.
Kissinger zal na zijn verblijf in Zuid-
Afrika opnieuw naar Tanzania, en naar
wordt verwacht ook Zambia, Kenia en
Zaïre reizen.
Een onbekend gebleven zwarte man slin
gerde de bommen naar binnen, maar het
winkelpersoneel wist de schade te beper
ken. Er waren geen gewonden. In de blan
ke woonwijken aan de rand van Johan
nesburg probeerden betogers bussen in
brand te steken die werkwillige arbeiders
naar Soweto vervoerden. De chauffeurs
wisten deze pogingen te verijdelen. De
zwarte arbeiders uit Soweto gingen giste
ren na drie dagen van vrijwel algemene
werkstaking, weer naar de fabrieken en
bedrijven in blank Johannesburg.
In Kaapstad werd gisteren nog mas
saal gestaakt. Tijdens demonstraties
schoot de politie een betoger dood. In de
hele Kaapprovincie was het gisteren
trouwens onrustig. Overheidsgebouwen
werden in brand gestoken; in Wellington
patrouilleerden gewapende blanke bur-
gerwachtcomités door de straten uit
angst voor zwart verzet in de daar geves-
tide fruitteeltbedrijven.
Ik hou me aanbevolen voor nadere
inlichtingen, want ik heb na vele jaren
zoeken naar een geschikt onderwerp om
te verzamelen, eindelijk besloten dat ik de
Drostecacaobuseffecten ga verzamelen.
Daar zijn er gelukkig zo weinig van, dat ik
ruimschoots tijd overhou om over Droste
cacaobuseffecten te schrijven. Hé, zou dat
er ook een zijn? Ach nee, wat een onzin.
Een mens moet in zijn verzamelwoede
altijd oppassen dat hij niet van elke mug
een olifant maakt, want pas als die olifant
weer een mug maakt, en die mug weer een
olifant, dan Ziet u wel, daar begin ik
weer. Ik denk dat ik toch maar gewoon
suikerklontjes ga sparen.
Geen druk dus van Amerika, wat presi
dent Ford ook wel goed uitkomt, want nu
hoeft hij het joodse kiezersvolk niet tegen
zich in het harnas te jagen en kan met
Carter wedijveren in pro-Israelische uit
spraken. De Israëlische regering weet
zeer wel dat dat het volgend jaar allemaal
kan veranderen, als Amerika een nieuwe
president heeft en de Arabieren de rijen
weer sluiten.
De Zambiaanse president dr. Kenneth
Kaoenda heeft Kissinger gisteren gewaar
schuwd voor „een golf van vernieling,
dood en verderf over Rhodesië en Nami
bië” wanneer zijn missie niet slaagt. De
zeer geëmotioneerde Kaoendade tra
nen zouden in zijn ogen zijn gesprongen
zei tijdens een korte onderbreking van
zijn gesprek met de Amerikaanse minis
ter tegen verslaggevers dat Kissinger geen
weken, maar slechts een paar dagen de
tijd heeft om een rassenoorlog in zuidelijk
Afrika te voorkomen.
Dokter Wynen, die in 1964 al een alge
mene staking van artsen organiseerde, is
boos op minister van financiën De Clerck.
Deze verplichtte de Belgische geneeshe
ren vanaf 1 september op hun nota’s een
zgn. fiscale strook in te vullen. Hierdoor is
een betere controle op de belastingaangif
te van de artsen en dus ook betere bestrij
ding van belastingfraude mogelijk.
SAN FRANCISCO (Reuter). In de
zaak van Patricia Hearst, de dochter van
de krantenmagnaat die in maart is veroor
deeld wegens deelneming aan een bank
overval in 1974 in San Francisco, zal op 24
september vonnis worden gewezen, zo is
gisteren namens rechter William Orrick
bekendgemaakt.
•ns-
eed
irie
wi
lle-
•ote
ad-
oor
rus-
nd-
en
ajn
Jet
len
uw
de
len
ten
or-
tni-
>ren
Iter-
üer
ire
aad
lad
de
sren
uit-
„Het effect van een schilderij waarop
precies hetzelfde schilderij is afgebeeld.
met daarin weer hetzelfde schilderij, tot
on het oneindige een effect bekend van
de cacaobus met de Droste-verpleegster
is slechts zelden door kunstenaars
gebruikt”.
Het Drostecacaobuseffect moge dan in
de schilderkunst „slechts zelden gebruikt
zijn”, in de scheurkalenderkunst schrok
men er blijkbaar niet voor terug. Net als
bij het door mij afgeluisterde gesprek
tussen vader en zoon in het Rijksmuseum,
is het de jongen en niet de oudere bij
Scharten-Antink die zich van de duize
lingwekkende mogelijkheden van het
effect bewust is. Overigens wordt hetzelf
de effect ook gebruikt op een dubbel-
elpee van Pink Floyd (maar met steeds
wisselende personen), en een collega ver
telde me dat hij enkele jaren geleden op
een platenhoes een Hollands binnenhuisje
gefotografeerd zag waarin een schilderij
hing van dat binnenhuisje inclusief schil
derij. Hij had zich nog af gevraagd hoe ze
dat technisch voor elkaar gekregen had
den, maar kon zich niet herinneren om
welke hoes voor welke plaat het ging.
•ind
aar,
ina
ier-
loor
aak
i de
cia-
/eel
rug
ntig
ui-
ikt
lei-
30-
er-
eft
ar
de
ci-
n-
28
ze
oe
ie
r-
tn
aj
in
ie
H-
>r
OS
vu
en
en,
nd
ep
en
*ze
ni
er,
iet
m-
ne
re
fe-
k-
dt
sieve buurland, Is verlamd door deze oor
log, en geplande onderhandelingen over
de toekomst van de hoogten van Golan
zijn hierdoor voorlopig van de baan.
trijfel
In Nederland worden als mogelijke
opvolgers van ir. Pierre Lardinois, die
benoemd is als president van de centrale
Rabobank, onder meer genoemd de
ministers Vredeling en Boersma, en ook
staatssecretaris Brinkhorst.
Allon zei dan ook deze week op een
persconferentie het volgend jaar Ameri
kaanse initiatieven te verwachten en
Rabin heeft al herhaaldelijk de verwach
ting uitgesproken dat Amerika zal probe
ren de PLO bij de onderhandelingen te
betrekken.
Jenkins bezocht minister-president Den
Uyl, minister Van der Stoel en staatsse
cretaris Brinkhorst. Het was zijn eerste
bezoek aan een EEG-land sinds hij een
week geleden aftrad als minister van Bin
nenlandse Zaken in het kabinet-
Callaghan. Mede vanwege deze korte peri
ode waarin hij zich op de EEG-zaken heeft
kunnen concentreren weigerde Jenkins
donderdag in Den Haag gedetailleerd in te
gaan op de vele vraagstukken waar het
Europa van de Negen voor staat.
Verwacht wordt echter dat niet de span
ningen in Zuid-Afrika zelf, of de onafhan
kelijkheid van Namibië, maar het
probleem-Rhodesië centraal zal staan in
de besprekingen met Vorster. Kissinger
wil van de Rhodesische premier Smith de
toezegging dat zijn regime binnen twee
DEN HAAG. Pas na de Westduitse
Bondsdagverkiezingen op drie oktober
en de daaropvolgende vorming van een
nieuwe regering zal duidelijk worden hoe
de nieuwe Europese Commissie zal wor
den samengesteld. De Britse oud-
minister Roy Jenkins, die als opvolger
van Ortoli door de Europese Raad voor
lopig is aangewezen als voorzitter van de
nieuwe commissie, die op 1 januarie 1977
haar werkzaamheden begint, zei gisteren
in Den Haag dat hij zelf nog slechts vier
of vijf (van de dertien) namen van nieuwe
commissarissen in zijn hoofd heeft.
Het Rijksmuseum had (tot 12 septem
ber. dat bespaart u een museumbezoek»
een zijbeuk ingericht voor de tentoonstel
ling „Schilderijen in schilderijen”. Uit de
inleiding van Wouter Kloek en Annemarie
Vels-Heijn citeer ik:
de
kwalijkste soort, een mafia waardig”
Dat is het oordeel van een Belgische arts,
in een brief aan een krant, over de stipt
heidsactie waartoe een groep Belgische
dokters wil overgaan.
Doel van de actie is de uitgaven van de
Belgische ziekenfondsen zo hoog mogelijk
op te drijven. Gesproken wordt van 700
Verwacht wordt hier dat Smith, die
tijdens het gisteren beëindigde congres
van zijn Rhodesische Frontpartij een
blanco volmacht voor de onderhandelin
gen heeft gekregen, Kissinger „per onge
luk” tegen het lijf zal lopen tijdens een
door beide heren gepland bezoek aan het
Ellis-sportpark in Johannesburg. Daar
speelt het (inmiddels beruchte) Nieuw-
zeelandse All Blacks-rugbyteam een
wedstrijd tegen de nationale trots van
Zuid-Afrika.
Jenkins distantieerde zich van de
opmerkingen van de Westduitse minister
van landbouw Jozef Ertl, die op een ver
kiezingsbijeenkomst van zijn partij, de
liberale FDP, gezegd zou hebben nooit
meer te zullen accepteren dat een Neder
lander in de Europese Commissie de land-
bouwportefeuille krijgt.
De drie zwarte organisaties - Black Peo
ple Convention, de Black Parents Associ
ation (een oudervereniging) en een onbe
kende actiegroep die zich Cord noemt
hebben in een gisteren uitgegeven verkla
ring kritiek geoefend op het programma
en de gesprekspartners van Kissinger.
Zaterdag is in de Amerikaanse ambassa
de in Pretoria een ontmoeting met zwarte
leiders uit de thuislanden (door radicale
zwarten als meelopers van Vorster
beschouwd) gepland.
Het blanke centrum van Johannesburg
was gisteren het toneel van een aanslag
met brandbommen op een warenhuis.
De presidenten van de vijf „frontlijnsta-
ten”, Tanzania, Zambia, Botswana,
Mozambique en Angola staan echter op
een onmiddellijke vorming van een zwar
te regering in Rhodesië. Zo niet, dan staat
de komende tijd een verheviging van de
guerrilla, gesteund door deze staten, in
Rhodesië voor de deur.
jaar de macht op vreedzame wijze over
draagt aan een zwarte meerderheidsrege
ring en tot nog toe heeft Smith zich nega
tief uitgelaten over dit Amerikaanse
standpunt.
De Israëlische politiek wordt op dit
moment geleid door twee grondslagen: de
Amerikaanse presidentsverkiezingen
afwachten en hopen dat de Libanese bur
geroorlog, hoe vreselijk ook, zolang moge
lijk zal duren, en daarmee de verdeeld
heid binnen de Arabische wereld. Het is
bijna een wetmatigheid in het Midden-
Oosten, dat naarmate er meer over vrede
sonderhandelingen wordt gesproken, de
kansen daarop minder reëel zijn.
iste-
Jae-
>rug
kbij
De politiek van premier Rabin wordt
eigenlijk door slechts één factor bepaald:
de wens om premier te blijven. Daarvoor
is het een voorwaarde dat binnenlandse
conflicten moeten worden vermeden.
Vooral dus geen discussie over de toe
komst van de bezette gebieden, zeker niet
voor de Israëlische parlementsverkiezin
gen van eind 1977, wanneer over de poli
tieke toekomst van Rabin beslist moet
worden.
In het gezelschap dat met Kissinger
meereist de minister kwam gisteren in
Zambia aanweet men te melden dat
Kissinger zich ernstig bezorgd maakt over
de opstanden in Zuid-Afrika. Kissinger
ziet zijn „vredespendel” in gevaar komen
omdat het Vorster-regime alles op alles
zet om het zwarte verzet de kop in te
drukken en niet geneigd zal zijn tot het
doen van concessies, bijvoorbeeld waar
het de installatie van een zwart meerder-
heidsbewind in Namibië betreft.
Israels premier Rabin
Een gewonde kleurling wordt in Kaapstad op een brancard gelegd, nadat de politie
slaags was geraakt met stenen gooiende kleurlingen.
Mens en dier verlaten momenteel de Italiaanse streek Friuli die nu al maanden door
aardschokken wordt getroffen De meest recente bevingen (van zaterdag en woensdag)
hebben hoop en moed aan de mensen ontnomen. Zij trekken nu in groten getale naar de
kust, waarin de verlaten vakantiedorpen onderdak wordt geboden. Op de foto leiden
brandweerlieden twee geiten mee in de stroom van vluchtelingen.
De zitting van de algemene vergadering
begint dinsdag.
„Vredesboodschap” van
a
k*
