stralend opgevoerd
zich er niet van af
a
Realisme
met zijdelingse bedoelingen
II
Stan Kenton maakte
I
I
Een eigen huis?
De Nutsspaarbank helpt u aangeld
nuürpQQfbank
uue/t nedarland
„Der Vogelhandler”
1
T1R
‘J
,T
0^
IW|
aoaa
V1
■Ml
si
Eigen taal als
Weense romantiek bij Hoofdstadoperette
thema van
kinderboekenweek
y
Geen vernieuwing in muzikale opvatting
■M
L.
Beeld
schrift
KUNST
19 7 6
SEPTEMBER
1 8
ZATERDAG
CREATIEVE CLUB IN
DIENSTENCENTRUM
d
!»l
Lenen is goedkoper dan u denkt onder meer doordat
de rente en enige andere kosten van de lening
aftrekbaar zijn van de loon- en inkomstenbelasting.
Keuze uit vele mogelijkheden en altijd aangepast aan
uw budget.
SOOS OP ZONDAG
BEGINT WEER
Als u denkt aan de koop van een eigen huis is het goed
v' Zm eerst eens te informeren bij de Nutsspaarbank
f.Zf naar '’oorwaarden van de financiering.
Laat u eens deskundig voorlichten en bel even voor
een afspraak. Enkele telefoonnummers:
023 -3/9201 Hoofdkantoor Afd. Hypotheken
02550-12448 Rayonkantoor IJmond
072 -22155 Rayonkantoor Alkmaar
02230-13642 Rayonkantoor Den Helder
of het kantoor in uw wijk pf woonplaats.
VELSEN. De Hoofdstad Ope
rette heeft vrijdagavond in de
Stadsschouwburg Velsen voor de
Velser Kunstkring „Voor Allen”
het nieuwe seizoen geopend met
een stralende opvoering van de
operette „Der Vogelhandler” van
Karl Zeiler. De overweldigende be
langstelling, die voor deze voor
stelling getoond werd - de schouw
burg was al weken tevoren uitver
kocht - heeft bewezen hoe geliefd
de romantische operette ook in
onze tijd nog is, maar ook hoe groot
het vertrouwen is in de Hoofdstad
Operette en hoe sterk de overtui
ging ook in de IJmond leeft, dat
van dit uitnemende gezelschap op
timale opvoeringen verwacht kun
nen worden.
DRIE REALISTEN in het
Noordelijk koetshuis van Beecke-
stijn in Velsen, onder auspiciën
van Felison. Ze bieden t.e.m. 26
september een boeiende expositie
(alleen ’s middags te bezoeken),
die aantoont dat puur realisme
en dus het schilderen van de
werkelijkheid om der wille van
die werkelijkheid telkens kan
sen biedt op beeldende commen
taren waarin de werkelijkheid
van alledag discutabel wordt ge
steld. Het zijn drie verschillende
zienswijzen op de werkelijkheid
vanuit persoonlijke gezichtshoe
ken. Het zijn dus realisten met
zijdelingse bedoelingen, die bij de
een méér uit het werk spreken
dan bij de ander. En toch vormt
de expositie een uitstekend ge
heel met dit werk van Haije
Gemser uit IJmuiden, Ronald
Ruseler uit Haarlem en Joop
Vermeij uit Santpoort.
spaarspecialisten sinds 1817
11
P. ZWAANSWIJK
(ADVERTENTIE)
k/
(Van onze stadsredactie)
dienstehcen-
Lu
mi
23U
„Necropolis F’ is de naam van deze
olieverf van Ronald Ruseler. Necro
polis betekent „lijkenstad”, een ver
wijzing dus naar het grote beton-
kerkhof, een beangstigend aspect bin
nen ons maatschappelijk milieu.
4^-!
Op vrijdag 24 september begint ’s
morgens om half elf een nieuwe bloem-
schikcursus. Een bridgeclub is onlangs
van start gegaan. Voor alle clubs kun
nen zich nog nieuwe deelnemers aan
melden. Ook telefonisch onder nummer
337606.
Een der geschilderde objecten van
Joop Vermeij met echte pianotoetsen
beneden de dubbel openslaande
deurtjes. Het heet eenvoudig „Land-
schap met vogelkooi’’. Gezien het mu
zikale karakter van het geheel stel ik
het aan de lezer voor onder de naam
„Kanariepolka”
HAARLEM. In het
trum Binnenstad aan de Nieuwe Groen
markt start zondag 19 september weer
de Soos op zondag. Deze duurt van half
twee tot vijf uur. Voor ouderen is dit
een goede gelegenheid om ook op zondag
wat mensen te kunnen ontmoeten.
Fetze Pijlman: de aandacht voor de
opvoedkundige waarde van het kinder
boek komt het lezende kind niet ten
goede Arie Rampen: het technisch leren
lezen krijgt een te grote plaats in het
basisonderwijs. Niet elke leerling zal la
ter nieuwslezer worden. De overbeste-
ding aan uren ten behoeve van het
technisch onderricht in het lezen werkt
sociale armoede en vereenzaming van
het kind in de hand.
HAARLEM. De creatieve club In
het dienstencentrum aan de Laan van
Berlijn start dinsdag 21 september. De
bijeenkomsten waren voorheen op vrij
dagavond, maar in de praktijk is geble
ken dat dit voor ouderen niet zo’n
gunstig tijdstip was. Men heeft de club
daarom nu de middag van twee tot vier
uur toegemeten.
dit soort werk. Het is een soort
beeld-oabaret tussen de zware dialo
gen van andere geëngageerde kunste
naars en in combinatie met zijn twee
mede-exposanten overtuigend op zijn
plaats.
Ik praat nooit over prijzen van
kunstwerken, ze gaan me eigenlijk
niet aan. Maar ik kan het niet nala
ten te melden dat de paneeltjes van
Joop Vermeij uiterst betaalbaar zijn
gezien de vele doe-het-zelf-uren die
hij eraan moet hebben besteed. Die
tip moet er maar een keer bij wor
den vermeld.
Om met Haije Gemser te beginnen,
vermoedelijk de oudst bekende van
de drie voor de lezers omdat zijn
werk al zo vaak in de Vishal in
Haarlem te zien is geweest. Omdat
aquarellen van zijn hand, nu hier
aanwezig, voor een deel reeds eerder
zijn genoemd, dank zij die vorige
exposities, slechts een paar korte op
merkingen.
Haije Gemser maakte veel zeer
prijzenswaardige - aquarellen binnen
een onvervalst surrealisme. Daarnaast
ook veel boekbanden met symbolisch
karakter, waarbij hij gebruik kon
maken van zijn eerdere verwónnen
heden. De laatste jaren is hij vaak
□ok symbolist in zijn aquarellen, die
(jammer eigenlijk) steeds grijzer be
ginnen te worden. Dat staat zijn ex
pressie echter niet in de weg in
bladen die meestal een politiek ka
rakter hebben. Hij is fel in zijn
Elke week is er een speciaal program
mapunt naast de vaste mogelijkheden
als biljarten, kaarten en zomaar een
praatje te maken. Zondag is dat creatief
bezig zijn met Joop van der Pol. Alle
dienstencentra kunnen over deze bijeen
komsten inlichtingen verschaffen en zo
nodig een helpende hand bieden als er
vervoersproblemen zijn.
De (glim)lachende derde in dit ge
zelschap is Joop Vermeij. iets minder
knap in het schildervak, ondanks zijn
hang naar het realistisch weergeven,
maar niettemin meer gezegend met
een relativerend vermogen. Ook bij
hem boodschappen, bijvoorbeeld in
een schilderijtje ,.Vanitas Vanitatum”,
Ijdelheid der ijdelheden, dat zeven
tiende eeuws traditioneel een gedenk-
te-sterven-schedel toont met de ge
bruikelijke symbolische attributen.
Het paneeltje is gevat in een kastje.
Doe het dicht en de voorzijde ver
toont een half geschilde, roodwangige
appel tegen gouden achtergrond. Dit
oeroude symbool is op allerlei wijzen
te duiden. Houden we het er nu maar
op dat het de appel van Eva is, het
mythologische begin van de aardse
schuld- en boetecultus.
En zo is er meer, een hele serie
opvallende vondsten en vondstjes,
sommige met een symbolische bood
schap en andere alleen maar geestig-
absurd. Joop Vermeij lijkt op dit
DE KEURVORST komt niet voor in
in de oorspronkelijke bezetting van „De
Vogelhandler”. Pichler heeft deze figuur
als nieuwe rol ingevoerd en bijzonder
knap functioneel voor de afwisseling
van deze operettegeschiedenis doen
worden. Wim de Haas heeft de keur
vorst met noblesse en menselijkheid
vertolkt. De jachtopziener baron Weps
uitbeelden is geen eenvoudige aangele
genheid. Alle bewondering daarvoor ver
dient Antoni Wink, die zijn stalen stem
hierbij uitmuntend heeft benut. Jan
Handerson was uitstekend als neef Sta
nislaus, die zich in de nesten draaide.
Voorts moeten genoemd worden de kit
tige kelnerin Jetty van Nora Zoon en de
speelt als bunkers, maar ook andere
bouwsels. Hij schildert zeer realis
tisch in lichte kleuren, met weinig
nadruk op details en in een beklem
mende sfeer. Soms blijft de voorstel
ling realistisch zonder meer, in ande
re werken komen surrealistische ele
menten voor, zoals in bijgaande foto,
waarin een mens in fragmenten
wordt voorgesteld, die diens vernieti
ging beklemtonen. Uit alles blijkt dat
Ronald Ruseler kans ziet om zijn
geëngageerd standpunt ten aanzien
van mens, milieu, geweld en agressie
op een zeer ingehouden, maar daar
door misschien wel te duidelijke wij
ze te uiten. Misschien schrijf ik ook
wel zo omdat ik een subjectieve
voorkeur heb voor kunstenaars die op
hun manier iets te vertellen hebben,
los van hun eventuele technische be
kwaamheden.
Ill III III
punt onuitputtelijk. Hij verwerkt pia
notoetsen in zijn paneeltjes, ijzeren
ringen, gekke kooitjes, sleutelgaten,
wastafel-benodigdheden, allemaal ge
combineerd met beschilderde paneel
tjes. Hij drijft dan ook de spot met
onze behoefte om door sleutelgaten te
kijken of op andere wijze gluurder te
zijn. Evenzeer neemt hij het zo ge
noemde hyperrealisme op de hak
door aan overduidelijk realistisch ge
schilderde panelen reliëf-elementen
toe te voegen om zijn onderwerp nog
duidelijker te accentueren, een trom-
pe-l’oeil effect dat je weinig ziet
toegepast.
Evenmin overigens zag ik ook eer
der schilderijtjes met nepschuifdeur-
tjes ervoor of luikjes, die onverwachte
uitzichten openbaren. Het is allemaal
bijzonder innemend, vindingrijk en
goed uitgevoerd, een voorwaarde voor
Jan Riem: in de meeste boeken voor
kinderen zou veel meer wartaal moeten
staan De toenemende zwaarlijvigheid bij
de jeugd zou logischerwijze moeten lei
den tot een verhoogde leesactiviteit. Op
ticiens zouden het lezen kunnen stimule
ren door bij aankoop van een bril een
leesboek cadeau te doen. Zetfouten mits
met mate gebruikt, geven extra leesge
not. Willem Wilminkeen kinderboeken
schrijver moet op de Partij van de
Arbeid stemmen maar mag zijn lezers
niet opzadelen met specifieke politieke
problemen. De voorbeelden van wat er
mis is in de menselijke en de machts
verhoudingen moet hij dicht bij huis
weten tg vinden. Hij moet doseren niet
doceren. I
DEN HAAG. Gisteravond gaf de
big band van de ondertussen bijkans
gepensioneerde Stan Kenton een concert
in het Haagse Congresgebouw. Niet al
leen een reden voor zijn inmiddels ook
al wat oudere fans om wat jeugdherin
neringen op te halen, maar getuige het
feit dat de zaal behoorlijk bezet was.
ook een attractie voor heel wat jonge
ren.
kreeg, welke de actrices en acteurs, de
koorzangers en de vertolkers van kleine
rollen inspireerden tot typeringen en
karaktertekening. Pichlers fantasie heeft
het spel verloop in wezenlijke zin verbe
terd met een vernieuwde finale, die een
logische bekroning is geworden van deze
operette, geadeld door echte menselijke
bewogenheid en begrip. Lizzi
Schöffmann vertolkte in deze finale de
nieuw ingevoegde rol van de Moeder
van de vogelkoopman Adam met bijzon
dere innigheid ook bij haar zang in de
„Einlagen”. Jacco van Renesse, die de
vogelkoopman uitbeeldde, leverde met
zijn zowel door actie en zang uitmun
tend spel, een grandioze prestatie. In
Anita Heins, die Christel van de post
bracht, had hij een voortreffelijke te
genspeelster. Haar heldere zang verrukte
al even zeer als de fraaie, levendige,
lyrisch en zelfs dramatisch bewogen
zang van Marga de Boer, die met waar
dige en ontspannen aristocratie een ty
pering gaf van keurvorstin Marie.
Ter gelegenheid van de boekenweek
formuleerde het schrijverscollectief een
aantal stellingen, dat als volgt luidt:
Hans Dorrestijn: hoedt u voor auteurs
die enkel kinderboeken schrijven. Karei
Eykman: bij de beoordeling van kinder
boeken moeten zaken als emotionele
herkenbaarheid zwaarder wegen dan
goed taalgebruik. (Er zijn natuurlijk wel
een paar schrijvers die het ene doen en
het andere niet laten). Ries Moonen: het
getuigt van onderwaardering van de
functie van de illustratie, dat er tegen
over 1 gouden en 9 zilveren griffels
slechts één gouden penseel staat. Veel
opvoerders (en schrijvers van kinderboe
ken) zijn uitsluitend geïnteresseerd in
dit ene aspect van het kind: dat het
latei volwassen wordt. Dit getuigt van
een enorme overschatting van het vol
wassen zijn.
STANLEY KENTON is natuurlijk
nooit een drukdoenerige orkestleider ge
weest, maar hij bewoog zich nu uiterst
bedacht en onverstoorbaar over het po
dium. Zijn manier van presenteren en
de natuurlijke wijze waarop hij kontakt
legt met zijn publiek zijn echter nog
onaangetast. De gemiddelde leeftijd van
zijn 19-mans is ten opzichte van twee
jaar geleden aardig teruggebracht, maar
de virtuositeit van een aantal jonge
solisten is er niet minder om. Kenton
recruteert veel nieuwe mensen uit de
beste Amerikaanse collegebands.
MOCHT JE ECHTER menen dat ver
jonging ook tot vernieuwing leidt, dan
kom je behoudens een paar kleine novi
teiten bedrogen uit. De geluidsmixage is
weliswaar sterk verbeterd, maar de ar
rangementen zijn nog steeds fors en
gelaagd. Niet voor niets werd de contro
versiële Kenton ooit eens „Generaal Pat
ton van de Jazz” genoemd. Het oude
argument van zijn tegenstanders dat zijn
muziek weinig ruimte biedt voor indivi
duele improvisate gaat nog altjd op. De
diverse, overigens zeer bekwame, solisten
worden zodanig ingekapseld, hun soli
worden zozeer verpakt in een veelkleu
rig geluidsscala, dat de intenties daarvan
nog wel eens beperkt worden en de
solotoer verwordt tot een koud staaltje
techniek.
OVERIGENS viel het gisteravond nog
al mee. De oude maestro wilde zich er
niet al te gladjes van af maken er
werden door de AVRO tv-opnamen ge
maakt en hij werkte inspirerend op
zijn band, waarvan de drie man sterke
ritmesectie veel indruk maakte. Jammer
AMSTERDAM (ANP). Met als the
ma „je eigen taal” wordt van 13 tot en
met 23 oktober de 23ste kinderboeken
week gehouden, georganiseerd door de
werkgroep kinderboek van de Collectie
ve propaganda van het Nederlandse
boek (CPNB). Binnen het genoemde the
ma zullen alle mogelijke vormen van
communicatie aan bod komen zoals (ge-
heimjtaal, gebaren, signalen, tekens en
symbolen. In het speciaal voor de kin
derboekenweek 1976 geschreven boek
„Het verdwenen plakboek” werden al
deze elementen verwerkt. Het verhaal is
van de hand van een schrijverscollectief
bestaande uit Karei Eykman, Jan Riem,
Hans Dorrestijn, Ries Moonen, Fetze
Pijlman, Willem Wilmink en Arie Rap
pen. Fiel van der Veen verzorgde de
vormgeving.
politiek commentaar in „Dodenmars”,
teruggaande op de concentratiekamp-
slachtoffers; zijn stakingsbeeld met
robotachtige politiemensen en andere
verbeeldingen waarin de monddood
gemaakte „modale burger” figureert.
Dat doet Gemser allemaal op een
manier waaruit soms een grimmig
gevoel voor stille humor spreekt,
maar anderzijds ook zonder humor
alsof een kille woede hem heeft be
vangen.
Enkele van zijn - zeer gedetailleerd
uitgevoerde beeldelementen zijn bun
kers en ander betonnen ongerief als
symbolische uitdrukking van mense
lijke botheid.
Maar in dat opzicht gaat Ronald
Ruseler veel verder. Bij hem - ook
eerder gezien in Vis- of Vleeshal - is
beton de uitdrukking van (niet ge
waardeerde) macht, van geweld, van
technocratie. Vroeger waren het van
hem meestal aquarellen, nu ook olie
verven, waarin dat beton zijn rol
barones Adelaide van Lily Loerkens met
de talrijke liefdegevoelensuitingen. Ver
makelijk waren de professoren van
Henk Boelhouwers en Johan van der
Zalm, welke laatste eveneens een karak
teristieke uitbeelding van burgemeester
Schneck gaf. Uitbundige toejuichingen
gaven met nadruk uiting aan de opgeto
genheid van de toehoorders, die door
charmante Tiroolse meisjes met rozen
werden bedacht als een kleurige herin
nering aan de toch al onvergefelijke
voorstelling.
Met de opvoering van vrijdagavond
hebben solisten, koor, het ballet, de ont
werpers van de schitterende kostuums
en de decors, de s pecial isten van de
belichting en het voortreffelijk musice
rende orkest met zijn bekwame, zo slag
vaardige dirigent John Kapper grote
triomfen gevierd.
DE EREPALM komt de regisseur
Alexander Pichler toe. Zijn samenvat
tende regie werd niet alleen gekenmerkt
door verrukkelijke vondsten, die vaak
een flitsende stuwing aan de spelont-
wikkeling gaven, maar ook niet zelden
een verrassende verdieping, waarmee de
ze opvoering niet alleen Jichtig amuse
ment schonk, maar ook een inhoud
genoeg werd de basgitaar alleen in het
opwarmertje gebruikt en moesten we
het verder doen met het meer conven
tionele geluid van de (nu en dan zelfs
gestreken) bas.
VOOR DE PAUZE groeide de sfeer
tijdens een vijftal opeenvolgende num
mers voelbaar. Granada Smoothie van
Taylor was schel maar getimed, Too shy
to say van Stevie Wonder leverde een
wonderlijk contrast op tussen de ge-
demnte trompetten en de gestreken bas
en Kenton genoot zichtbaar. Soli van
trombonist Dick Shearer tijdens Love
for Sale en van tenorsaxofonist Roy
Reynolds in Roy’s Blues kregen de han
den terecht langdurig op elkaar. Voor de
pauze vormde verder nog het antieke
Opus in Pastels nog een hoogtepunt
dankzij fijn uitgemeten spel van de
saxsectie.
NA DE HERVATTING vlotte het niet
meer. Een mooie bewerking van Send in
the Clowns, snelle soli in Turtle Talk en
een magistrale partij van congaïst Ra
mon Lopez in Signor Ramon’s Blues
deden nog het beste hopen van de finale,
maar het einde kwam na wat tegenval
lend oud materiaal te gauw voor het
enthousiaste publiek. JOHN OOMKES
r
wsw
door
Hein
Steehouwer
