1
Nederland nieuwsgieriger
Stichting Fokus op de bres voor eigen woning
I In
i i
w
r
I
I i
Servicewoning
Huur
Geen selectie
Ol
door Rian Kuppenveld
Nederlanders de mogelijkheid moeten hebben
gewoon met en tussen anderen, niet-gehandicapten,
in te leven. Ook de lichamelijk gehandicapten hebben
recht op een eigen zelfstandig leven. Daarom moeten
er voor hen aangepaste woningen komen.
A. van der Horst is secretaris van de Stichting
Fokus: „Het idee achter de Stichting Fokus komt uit
Zweden. In het tv-programma met de naam Fokus
houdt men zich daar al enige tijd bezig met de
problemen van mensen die aan de rand van de
maatschappij blijven hangen. Dat zijn bijvoorbeeld de
De reacties waren dusdanig dat Sven Olof, profes
sor aan de universiteit van Gotenborg, met als leerop
dracht het onderzoeken van de problemen van de
ernstig gehandicapten, en Brat Gard, medewerker van
het programma Fokus, het initiatief namen tot het
opzetten van woonexperimenten: ernstig gehandi
capten zouden in speciaal voor hen geschikt gemaak
te huizen wonen in „gewone” wijken.
houdt een aantal instellingen zich bezig met de
problemen vah de ernstig lichamelijk gehandicapten.
gehandicapten. Kinderen van 16-17 jaar klaagden
over het feit dat zij helemaal geen contact hadden met
De Stichting Fokus vindt dat ernstig gehandicapte de maatschappij en ook niet geaccepteerd werden. Zij
de mogelijkheid moeten hebben wonen niet In de maatschappij, maar in verzorgings
tehuizen en worden, volgens henzelf, niet geaccep
teerd”.
zigeuners, de buitenlandse werknemers, maar ook
Onder de koepel van de Stichting Fokus Nederland
t
«>-•
Gehandicapten willen
zelfstandig leven
SSSSS^^
'oldoen,
kunnen
lichting
keurig
lar dus,
/e zeker
u er een
iken tot
over, is
inwezig.
advies
aken nu
te laten
ran zou
iet eerst
precies
criteria
billende
ie taak,
s echter
ilf jaar
menade
p Leer-
itter, dr.
e minis-
om een
aken te
moeten
makke-
ip is.
i schets
sie van
iend en
in de
te heili-
door de
de foto-
iek ook
ien. De
gever is
32,50
t van de
ioor de
le lezer
t uit de
3 schrij-
■rsonifi-
n Naza-
Het Dorp bij Arnhem, dat in 1962 werd
opgericht na de actie Open het Dorp, is
voor de Stichting Fokus technisch ideaal
en heeft zeker een doorbraak gegeven
voor de bewustwording van de problemen
„Hoewel nu al dagelijks veel mensen
gebruik maken van de telefonische
nieuwsdienst hebben wij de indruk dat
een groot deel van de bevolking nog
niet weet dat wij bestaan”, zegt De
Jong. „Er is ook nog geen enkel onder
zoek ingesteld onder de mensen over
het gebruik en de kennis van deze
nieuwsdienst. Wel blijkt dat er bij cala
miteiten een overweldigende belang
stelling voor deze vorm van informatie
bestaat”
In principe gaat de telefonische
nieuwsdienst ervan uit dat net nieuws
allereerst actueel moet zijn Dat is voor
Van der Horst: „Zowel de gezinshulp als
de a.d.l.-hulp is voor de gehandicapte erg
belangrijk. De laatste omdat hij er zeker
van is dat er altijd iemand klaar staat om
hem te helpen, de gezinshulp omdat die
vaak het contact met de omgeving legt. De
gezinshulp brengt het nieuws van buiten,
is vaak de eerste die met uitnodigingen
komt en heeft zo een brugfunctie. Het feit
dat de gezinshulp maar enkele uren per
dag komt, dwingt de gehandicapte ook
voorbereidingen te treffen”.
ruim 90 procent dagelijks nieuws. De
overige tien procent wordt onder ande
re gebruikt voor aankondigingen en
ander agendawerk. Omdat bij groot
nieuws, bijvoorbeeld rampen, de vraag
naar dat onderwerp enorm stijgt wordt
de tijd dat men kan luisteren terugge
bracht zodat meer mensen het nieuws
kunnen vernemen. Ongeveer 400 men
sen kunnen momenteel tegelijkertijd
worden bediend.
Hoewel er nog geen onderzoeken
naar deze telefoondienst zijn geweest
kan chef De Jong toch wei enkele lij
nen in de vraag ontdekken. „Er is veel
interesse voor politiek en wat ik wel als
een verrassing zie is de grote belang
stelling naar buitenlandse politiek Bij
de komende Amerikaanse verkiezin
gen verwacht ik weer een piek” De
Jong maakt hierbij wel een notitie.
„Dez^conclusie trek ik uit ervaring,
want wij kunnen het aantal mensen
dat belt alleen maar per week beoor
delen”
nieuws, hetgeen van minuut tot minuut
moet worden geactualiseerd Binnen
drie minuten kunnen we dat door
gaans voor elkaar krijgen zegt De
Jong.
zelf zijn draai moet zien te vinden. Hij
bepaalt zelf hoe laat hij opstaat, hoe laat
hij eet en als hij geen zin heeft, eet hij niet.
Allemaal dingen die in een verzorgingste
huis niet mogelijk zijn.
Fokus-woningen zullen er met zeker
heid komen in Almere, Emmeloord, Doe-
tmchem en de Amsterdamse Kinker-
buurt Overleg over Fokus-projecten in
Rotterdam, Veghel, Nijmegen, Arnhem,
Groningen is in een vergevorderd stadi
um. De Fokus-bouw m Lunetten zal in
1978-1979 starten en ligt tegen het geplan
de winkelcentrum aan.
Van der Horst. „Er bestaat enorm veel
belangstelling voor Fokus, vooral bij jon
geren Ik geloof ook wel dat de Fokus-
projecten de oplossing zijn. Daarom is het
jammer dat we telkens maar vijftien
woningen kunnen bouwen in een project.
Het getal vijftien is gebaseerd op de kos
tenberekening. Voor vijftien woningen
heb je zes of zeven a.d.l.-helpers nodig
(hulp bij activiteiten van het dagelijks
leven). Als je 16 woningen kunt vestigen
wordt het weer goedkoop, maar het
bezwaar hiervan is dat de concentratie
van gehandicapten weer te groot wordt,
zodat je toch een zekere getto-vorming
krijgt.”.
Een Fokus-huurder betaalt gewoon nor
male huur en de stichting streeft ernaar
dat die niet hoger wordt, dan 20 percent
van het inkomen. Daar is dan ook de prijs
van de gezinsverzorging en de a.d.l.-hulp
bij inbegrepen. De huren in Fokus-
woningen zijn op dit moment tweederde
van de dagprijs van een verzorgingstehuis
en de helft van de kosten die het verblijf in
een nieuwe verpleeginrichting met zich
meebrengt.
Van der Horst: „Het is voor een gehan
dicapte van essentieel belang dat hij zelf
standig wordt. Kijk, op het ogenblik zijn
gehandicapten „in” Iedereen vindt het
enorm plezierig een gehandicapte te hel
pen en veel organisaties, bijvoorbeeld de
NVSH, gaan hun activiteiten daarop rich
ten Dan krijg je als gehandicapte te
maken met een hele scala van mensen die
het allemaal beter weten. De eigen
bevoegdheid wordt weggenomen De des
kundigen zitten te praten over „de”
gehandicapte. Maar dat is een abstract
iets, er wordt niet over mensen gepraat,
maar over een soort abstracte wezens en
daar zit nu de handicap van de lichame
lijk minder-valide Hij wordt niet voor vol
aangezien. Hij krijgt geen taak toebedeeld
in de opbouw van de samenleving”
is Mor-
k luidt:
ever is
Even
men bij
Op 4
geleden
>p geeft
iruit de
i komt.
Dat eigen verzoek is volgens De Jong
een van de mooie kanten van de TND.
„De mensen die bellen zijn geïnteres
seerd in het nieuws. Bij het nieuws op
radio en tv is niet zoveel aandacht. Het
apparaat staat wel aan, maar veel men
sen luisteren dan niet echt” „Ten twee
de is het nadeel van radio en tv dat ze
niet op elk moment van de dag nieuws
geven maar op bepaalde uren Bij ons
spreken we zodra et nieuwe ontwikke
lingen zijn een nieuwe tekst in, die dan
direct op de telefoon komt’
Het zelfstandig-zijn van de gehandicap
te blijkt, ondanks de vaak negatieve reac
ties van organisaties die hun brood ver
dienen met net helpen van minder-
validen, enorm aan te slaan. In Zweden
wonen nu 400 mensen in Fokus-wonmgen.
Er is nog nooit iemand teruggegaan naar
een verzorgingstehuis.
Buiten hei normale nieuws bestaat
ook de mogelijkheid om tijdens de
weekeinden te bellen vooi sportmfor
matie „Het zit ei voorlopig nog mei m
dat dit zal worden uitgebreid maar
belangrijke uitslagen er» oijvoorbeeid
sportevenementen buiten het weekein
de worden wel door de telefonische
nieuwsdienst uitgezet” aldus De Jong
Van der Horst: „Degene die voor een
Fokus-woning in aanmerking wil komen,
geeft tevens op wat voor hulp hij nodig
heeft. Hij kan in aanmerking komen voor
dag- en nachtservice. In de praktijk blijkt
het dan het beste te functioneren als ieder
een die vaker dan incidentele hulp nodig
heeft, per dag een aantal uren hulp krijgt.
Deze helpster zorgt niet alleen voor de
bewoner, maar ook voor het huis. Zij doet
de was, maakt het eten klaar, doet de
boodschappen en houdt het huis schoon”.
van de gehandicapten. De kritiek van
Fokus is echter dat de bewoners toch te
weinig zelfstandig zijn en de concentratie
van bewoners te groot is, zodat het gevaar
van gettovorming bestaat.
„De mens bestaat uit verschillende
waardegebieden waarop hij wordt beoor
deeld Voor veel mensen is het
gehandicapt-zijn iets negatiefs: er ont
breekt iets. Als dat nu maar sterk genoeg
benadrukt wordt, wordt het steeds domi
nanter en gaat dat ontbreken van een
bepaalde functie het leven van de gehan
dicapte bepalen Niet datgene wat hij alle
maal wel kan, maar datgene wat hij niet
kan. En dan pas wordt een lichamelijk
gehandicapte echt minder-valide. We
moeten dus de gehandicapte laten weten
dat hij iets kan, dat hij voor vol wordt
aangezien. Hij moet zelfstandig worden,
zijn eigen leven zien te regelen. En bij het
zelfstandig-worden loopt hij natuurlijk
ook de kans eenzaam te worden, maai' dat
is zijn eigen verantwoordelijkheid. Daar
kan hij zelf van alles aan doen”
Van der Horst: „In die 25.000 gulden
zitten dan de toegankelijkheid van de
woning, de speciale keuken, het aangepas
te toilet, de badkamer, alles. Fokus is een
kleine stichting en kan niet voor ieder
nieuw project ontwikkelingskosten gaan
betalen. Wij vragen bedrijven dus om een
standaardpakket te maken dat in iedere
woning voor iedere gehandicapte
gebiuikt kan worden Als je geen stan
daardpakket laat maken, moet jé telkens
ontwikkelingskosten betalen. De keuken,
de badkamer en het toilet zijn in hoogte
verstelbaaiDe hele indeling van de keu
ken etc. is ontwikkeld door Sven Olof, die
dit als een onderdeel van zijn leerop
dracht aanvaardde. De praktijk die men
nu in Zweden heeft, heeft ook uitgewezen
dat de inrichting de juiste is”.
Een Fokus-project bestaat uit een in
principe onbeperkt aantal woningen voor
validen en minder-validen, die toeganke
lijk zijn. Dat betekent dat er in deze hui
zen (minimaal 45) geen drempels zijn en
dat de deuren verbreed zijn, zodat er een
rolstoel door kan. In zo’n project huurt
Fokus zo’n vijftien woningen, die zo wor
den aangepast, dat een ernstig lichamelijk
gehandicapte er in kan wonen. Omdat het
probleem voor de meeste ernstig gehandi
capten ligt in het feit dat zij bij activiteiten
in het dagelijks leven hulp nodig hebben,
zoals bij het naar het toilet gaan, bood
schappen doen, etc. wordt er tevens hulp
op dit terrein geboden. Deze hulp, afge
kort als a.d.l.-hulp, moet 24 uur per dag
draaien en kan bemand worden door de
gezinsverzorging, de wijkverpleging en
vrijwilligers.
In de omgeving van de Fokus-huizen
liggen huizen die toegankelijk zijn, waar
dus mensen in een rolstoel naar binnen
kunnen. Dat onderdeel slaat erg aan. De
Rotterdamse wethouder van sociale
zaken het zich al ontvallen dat in nieuw
bouwwijken eigenlijk alle huizen toegan
kelijk moeten zijn. De huidige kosten van
het toegankelijk-maken van een woning
zijn op dit moment zo’n 30.000 tot 40.000
gulden. Als bij de bouw van de woningen
een Fokus-huis wordt opgezet, kost dit
maar 25.000 gulden extra.
Waar een Fokus-woning komt, wordt
ook een kleine servicewoning gebouwd.
Daar zitten de mensen die zich voor de
a.d.l.-hulp hebben opgegeven. Zij zijn dag
en nacht beschikbaar en via een speciaal
bellensysteem kan een gehandicapte
laten weten dat hij hulp nodig heeft.
„Ons uitgangspunt is zeer gericht
nieuws brengen omdat nieuws via de
telefoon uitermate persoonlijk over
komt Wij vragen ons dat ook altijd af,
waarin is die man geïnteresseerd9
Mede door de korte duur dat kan wor
den gesproken, kan er maar een
beperkt aantal nieuwsitems worden
opgenomen Bij grote rampen en ande
re calamiteiten is dat geen probleem
want dan brengen we alleen dat
In de servicewoningen is ook een
gemeenschappelijke ruimte, waar men
elkaar kan ontmoeten, een pilsje kan drin
ken en naar de voetbalwedstrijd op een
kleuren-tv kan kijken. Deze ruimte is toe
gankelijk voor iedereen, gehandicapten
en niet-gehandicapten, en werkt als con-
tactruimte.
„De grootste piek hebben wij meege
maakt in de week van 4 tot en met 10
december vorig jaar. tijdens de gijze
lingen in Wijster en Amsterdam Toen
hebben wij 430 781 mensen op hun
eigen verzoek van nieuws kunnen
voorzien”.
Het belangrijkste van de Fokus-
projecten is het feit dat de gehandicapte
Van der Horst: „Verzorgingstehuizen
zijn goed, doen goed werk, maar veel
mensen hebben behoefte aan eigen zelf
standigheid. Daar moeten dus mogelijk
heden voor geschapen worden. Ieder
mens heeft zijn eigen psychologisch en
fysiologisch ritme. Voor niemand is het
„zo laat eten”, „zo laat slapen” etc. het
zelfde. Verzorgingstehuizen kunnen er nu
eenmaal niet onderuit een bepaald ritme
in te stellen. In de militaire dienst en bij de
koopvaardij zie je dat ook, maar dat bete
kent dat mensen gedwongen worden tot
een soort fysiologisch ritme, dat niet het
hunne is en dan begint vaak het gekanker.
Dat richt zich altijd in eerste instantie op
het eten. Vaak is het echt niet de kwaliteit
die de hoofdzaak speelt, maar het moeten
eten. En waarom zouden gezonde mensen
wel die reactie hebben en gehandicapten
niet”.
Nederland wordt steeds nieuwsgieri
ger Dit "althans zou men kunnen af lei
den uit de toenemende belangstelling
voor de telefonische nieuwsdienst van
het ANP. „Uit de gegevens die wij
hebben kun je opmaken dat sinds het
begin (tegen het eind van de jaren
zestig), de belangstelling voor nieuws
via de telefoon is toegenomen”. Aan
het woord is F de Jong, chef van de
afdeling telefonische nieuwsdienst en
overzeese betrekkingen (TOB) bij het
ANP in Den Haag
Vanuit een klem kamertje in het
pand van net Algemeen Nederlands
Persbureau aan de Haagse Parkstraat,
zorgen vier redacteuren dat actueel
nieuws op een plaat wordt ingespro
ken. Door telefoonnummer 06222-333
te draaien horen per week ongeveer 70
a 80.000 mensen het allerlaatste nieuws
uit binnen- en buitenland „Uit de
praktijk blijkt dat hiervoor tijdens de
kantooruren veel belangstelling
bestaat”, zegt De Jong.
Voor deze telefonische informatie,
die 24 uur per dag doorgaat, betaalt
men het normale PTT-tarief „Tegen
het eind van de jaren zestig zijn we al
begonnen met de telefonische nieuws
dienst” zegi De Jong „Dat is eerder
dan de meeste mensen deuken Ook de
spectaculaire groei is velen ontgaan
want in het begin werd er gemiddeld
30.000 maal per ween gebruik gemaakt
van de telefonische nieuwsdienst
(TND) Momenteel is het meer dan het
dubbele’
In principe wordt er bij de toewijzing
van de Fokus-wonmgen geen selectie toe
gepast, maar het is wel zo dat bij ieder op
te zetten project ai een aantal woningen
vergeven is Zo zijn bijvoorbeeld voor de
bouw in Lunetten ai vijf woningen gere
serveerd door Het Dorp, en de verzor
gingstehuizen Amstenrade en Nieuw Urn
cum Vopr de bouw zal starten, verwacht
Van der Horst dat er van andere
revalidatie-inrichtingen nog eens vijf
claims worden gelegd, zodat er uiteinde-
njk vijf „vrij” te vergeven woningen over
blijven
f
p
L
1
