DRIEPARTIJENOVERLEG MET SMITH EN VORSTER: IRA-Provisionals doodden Britse ambassadeur Biggs NOG GEEN RESULTAAT TOPOVERLEG LIBANON China rouwt om Mao Britse liberalen willen coalitie Portugal welkom in EEG - lange aanloopperiode nodig IKt y 9^ - 'I I DODE BOEKJE MINISTER VAN DER STOEL VERWACHT NA BEZOEK AAN LISSABON: Breznjev naar Bonn Spaanse oppositie wijst voorstel hervormingen af Niemand TROUWEN HET UT-SONNET Voormalig dictator terug in Thailand 3 BINNEN" EN BUITENLAND 19 7 6 SEPTEMBER 2 O MAANDAG artij g zijn i toen S daar came- politie avisie- lamen d bin- kwa- Noor- inrijk. ig-25 Tokio an de twee agveld ipanse u zijn *and ered ozen pers i twee Egyp- Caïro lag in .lange aan lenge- r vrij- mist even uper tptem- ida, is mvan- oedin- ïnvan geen al van an. De alcon- oemd, an het lus de ?raal ng 2 tMars 1, die t had j arm lodem bers door Nico Scheepmaker (Van onze redacteur in Johannesburg,Karl Breyer) PRETORIA. Henry Kissinger boekt vooruitgang met zijn „pendel-diplomatie” in Zindelijk Afrika. Na een verrassend driepar- tijenoverleg dat hij gisteren voerde met de premiers Smith (Rhodesië en Vorster (Zuid-Afrika) is Smith naar Salisbury gevlogen om aan zijn kabinet en aan de regeringspartij verslag uit te brengen. Op de voorstellen van de Amerikaanse minister heeft hij gunstig gerea geerd. (Van onze speciale verslaggever) LISSABON Het Portugal van premier Mano Soares is wel kom in de Europese Gemeen schap. Het zal echter zeker tien tot vijftien jaar duren voordat Portugal economisch rijp is voor het EEG-lidmaatschap. Deze indruk heeft minister mr. Max van der Stoel afgelopen vrijdag en zaterdag opgedaan tijdens een bezoek dat hij aan Lissabon bracht, in zijn functie als voorzit ter van de Raad van de EEG. - mé® si j. W; F Kissinger boekt vooruitgang in Zuid-Afrika De portier y LAN SMITH Zij willen baas zijn in hun eigen bed (ik weiger verder nog op „ut” te rijmen) als uiting van hun lijfelijk verzet tegen Van Agt en de abortuswet. Zo blijft „ut” een der betere geheimen, tezamen met het nut van de bidet. Onze gemiddelden schelen dus niet eens zo bar veel van die minimumleeftijden in Noord-Korea, hoewel er toch altijd een „verloving” van vijf jaar tussen zit. Bovendien is het verschil tussen de Noordkoreaanse en de Nederlandse mini- imumleeftijden natuurlijk wèl heel groot. In ieder geval zal Shakespeare’s „Romeo en Julia” voorlopig wel van het repertoire zijn afgevoerd in Noord-Korea, want Romeo en Julia waren half zo jong als de mininumleeftijden waarop nu in Noord- Korea getrouwd mag worden. Wel jammer, want het waren mooie stoten, met meer dan de normale portie fut. Zij hebben ons nu van zich afgeschud en alle toegangspoorten afgesloten. Aan het overleg werd deelgenomen door de gekozen president Elias Sarkis, de Syrische onderminister van defensie Nad- ji Djamil, de Palestijnse guerillaleider Arafat en Hassan Sabri El Kholi, de bemiddelaar van de Arabische Liga. Volgens het falangistische station ver klaarde Djamil na afloop: „Het overleg heeft geen positieve resultaten opgele verd”. Vrijdag was een gespreksronde met dezelfde deelnemers al in een mislukking geëindigd. Egypte heeft in het verleden felle kritiek geleverd op de Syrische rol in de Libanese burgeroorlog. De Egyptische media gaven zich gisteren veel moeite om te onderstre pen dat Sadat een belangrijke rol kan spelen bij de oplossing van het conflict. Waaruit die inbreng concreet zou bestaan, werd echter niet gezegd. De gevechten in Libanon duurden inmiddels voort langs alle „traditionele” frontlinies. Vooral in Beiroet werd hevig geschoten. Over en weer beschuldigden de militieleiders elkaar dat zij de militaire situatie „op het kookpunt willen houden” teneinde Sarkis’ ambtsaanvaarding op 23 september te laten mislukken. Het Russische partijblad Pravda heeft Israel er gisteren van beschuldigd dat het de Libanese burgeroorlog probeert te rek ken om een algemene regeling van het conflict in het Midden-Oosten te ver tragen. UTRECHT (ANP) Volgens recente ramingen zal het totaal aan uitgaven voor de Nederlandse gezondheidszorg in 1976 neerkomen op 19 a 20 miljard gulden, ofwel 9,2 percent van het nationale inko men. Zo wordt becijferd in het jaarver slag over 1975 van de Nederlandse Unie van Ziekenfondsen. „Dan rijst de vraag: kan een land lid worden, terwijl het de regels die gelden voor dat lidmaatschap nog lange tijd niet aan zal kunnen? Tot nu toe is Ierland het armste land van de gemeenschap het heeft, net als Denemarken en Groot- Brittannië, slechts een overgangsperiode van vijf jaar gekregen. Bij de onderhan- delingen met Griekenland wordt tot nu toe ook uitgegaan van een overgangsperi ode van vijf jaar”. Naast de plechtige afspraak, dat na de periode van zeven jaar Portugal EEG-lid zou kunnen worden, zouden de Negen in de visie van minister Van der Stoel ook Tijdens de gesprekken in Lissabon heeft met name premier Soares minister Van der Stoel ook uitleg gegeven over de binnenlandse situatie in Portugal. Uit deze gesprekken had Van der Stoel de indruk gekregen dat het socialistische minderheidskabinet van Soares betrekke lijk stevig in het zadel zit. „Maar als de economie toch in de poeier draait weet je niet of dat weer het extremisme in de kaart zal spelen”. Volgens Van der Stoel geeft Soares absolute prioriteit aan het economisch herstel van het land, onder meer door de investeringen, vooral die van buitenland se ondernemingen, te bevorderen. Zo wil de Portugese regering een code opstellen, om buitenlandse invsteerders, die door de politieke onrust die aan de verkiezingen voorafging, kopschuw zijn geworden, eni ge waarborgen te bieden. „Soares meende overigens dat de eerste tekenen van herstel al te bespeuren waren”, aldus mr. Van der Stoel. „Zo is er een stijging in de overmakingen van Por tugese gastarbeiders naar het vaderland, en een stijging in het toerisme.” Na afloop van een vier uur durende bijeenkomst van het bestuur gaf de oppositiegroepering als haar te ken nen, dat het aangekondigde referen dum en de verkiezingen voor een uit twee kamers bestaand parlement in juni niet werkelijk vrij kunnen zijn, als het volk niet al zijn vrijheden heeft teruggekregen. Het wetsvoorstel dat vorige week bekend werd gemaakt ,moet door de tegenwoordige cortes worden goedge keurd en vervolgens in een referen dum worden bekrachtigd. Er wordt gesproken van een soort „Tumhalle-oplossing” zoals in Zuidwest- Afrika, hetgeen eerst zou leiden tot een vijftig-percent-deelname van zwarte poli tici aan de Rhodesische regering om dan uiteindelijk tot een zwarte meerderheids regering te komen. Desondanks zijn waarnemers in Pretoria van mening dat Ian Smith’ onderhande lingspositie beter is dan men oorspronke lijk had verwacht. Vooral zijn argument dat aan de zwarte kant niemand staat met wie Smith kan onderhandelen over een meerderheidsregering heeft blijkbaar wel indruk op Kissinger gemaakt. Kissinger zal vandaag en morgen pro beren om zowel met president Kaoenda van Zambia als met Nyerere van Tanza nia samen te komen om klaarheid te krij gen over enkele punten en problemen die nog niet duidelijk zijn. Volgens de minis ter zal die klaarheid wel vóór het eind van de week worden bereikt. Vermoedelijk zal hij aan het eind van de week dan weer in Pretoria zijn. Hoewel diplomatieke kringen nog steeds van mening zijn dat Smith ook nu nog geen meerderheidsregering wil accepte ren, lijkt het erop alsof van Rhodesische kant een voorstel is gedaan dat Kissinger zelf wel de moeite waard acht. DUBLIN (AFP, AP). De „Provisio nals” van het ondergrondse Ierse republi keinse leger (IRA) hebben zich verant woordelijk verklaard voor de moord op de Britse ambassadeur in Dublin, Ewart - Biggs, op 21 juli. Zij zeggen in een verklaring, die door het te Dublin verschijnende blad „Sunday Independent” is gepubliceerd, dat Ewart- Biggs is gedood „omdat hij naar Ierland was gestuurd om de activiteit van de Brit se inlichtingendiensten te coördineren”. De aanslagplegers hadden volgens de ver klaring ten onrechte verondersteld dat ook het hoofd van de Britse geheime dienst in Ulster in de auto van de ambas sadeur zat. De Noordierse beweging” Vrouwen voor de Vrede” heeft zaterdag voor het eerst op Britse bodem een betoging gehouden. Vervolgens sprak premier Hoea Koeo- Feng de lijkrede uit. Het gebeuren werd via de televisie uitgezonden. Volgens het persbureau Nieuw China zijn de afgelopen week meer dan 300.000 Chinezen uit de diverse lagen van de bevolking van Peking en de Chinese pro vincies langs de baar van Mao getrokken. In geheel China waren bijeenkomsten georganiseerd waarop men via de televi sie of de radio de plechtigheid in Peking kon volgen. heden is, dat het Britse kiessysteem, omdat het geen rechtstreeks kiessysteem is, geen plaats inruimt voor zulk een grote groep kiezers. De komende week komt het congres van de labourpartij bijeen, en daarna dat van de conservatieven. lange arage rand- s ont- toffer n het :ijken zich rhout inken rman. e aan irong aaide nd is t jon- erdag echts- ij Op i felle fficier u zijn Unie. MADRID (UPI) De voornaamste Spaanse oppositiegroepering de Democratische Coördinatie waarin 14 partijen samengaan heeft zaterdag verklaard, dat het wetsvoorstel van de regering voor politieke hervormin gen moet worden afgewezen. sport- Roo- ande- imeer jp de teemt ten 60 ie het legere :bete- sinds isjasa andse s van t van- ,'hi de oewij- bij de iond”. itione- aar. Een ander land waar ik niet graag zou willen wonen, zelfs niet als Noordkore- aan, is Noord-Korea. De Noordkoreaanse regering heeft de minimumleeftijd waar op mannen mogen trouwen nu vastgesteld op 30 jaar, en voor vrouwen op 27 jaar. De maatregel zou zijn bedoeld om de produk- tiviteit van de bevolking te verhogen. Ik heb bij het CBS de meest recente cijfers opgevraagd van de gemiddelde leeftijden waarop in Nederland wordt gehuwd. Ik kreeg ze met de aantekening dat pas van af het 15e jaar wordt geteld, dus als iemand op zijn of (meestal) haar 14e jaar al trouwt, met toestemming van de konin gin, dan wordt hij of zij als 15-jarige ingeboekt. Maar die gevallen zijn zeld zaam. Welnu, de laatst bekende cijfers zijn van 1974 en geven aan, dat de gemid delde leeftijd van de trouwende mannen 26,5 jaar was, en van huwende vrouwen 23,8 jaar. De gemiddelde leeftijd van de mannen die voor het eerst in hun leven trouwden, was 24,8 jaar, die van vrouwen die voor het eerst trouwden, was 24,7 jaar. En van de huwelijken tussen mannen en vrouwen die allebei voor het eerst trouw den, was de gemiddelde leeftijd voor de man 24,6 jaar en voor de vrouw 22,3 jaar. De Rode Vrouwen willen niet meer „ut” met hun verloofden en hun echtgenoten. Zij hebben zich voorgoed aaneengesloten, ook ter voorkoming van dat kleine grut „Dan zijn er verschillende mogelijkhe den: we kunnen nee zeggen dat zou een zware slag zijn voor de Portugese demo cratie; we kunnen de Portugezen een asso ciatie aanbieden (een verdrag waarbij het geassosieerde land wel bepaalde voor rechten krijgt, maar geen lidmaatschap) ik heb kunnen constateren dat het enthousiasme daarvoor bij de Portugezen nihil is; we kunnen beginnen aan onder- handelingen over een Portugees lidmaat schap van de EEG dan moeten we rekening houden met een zeer lange over gangsperiode, van wel tien tot vijftien jaar”. (Tijfel te komen, aangezien er nog slechts weinig dagen tijd zijn voordat geen ommekeer meer mogelijk is, maakte wel duidelijk dat het hier om meer ging dan alleen maar een politiek circus. dheid shan- s en ctieve beeld ctieve wijst ;rs en d van dob- inge- aren. Diplomatieke kringen in de Zuidafri- kaanse hoofdstad zijn nu al van mening dat het feit dat Kissinger en Smith met elkaar spraken als een politiek en diplo matiek succes van Vorster is te beschou wen. Ook de meer dan kritische Ameri kaanse journalisten menen dat dit een bewijs van Vorsters staatsmanschap is. van het Burgers Park Hotel in Pretoria licht de hoed, terwijl minister Kissinger het gebouw verlaat, op weg naar een gesprek met premier Vorster. Vooruitlopend op eventuele onderhan- delingen over een Portugees EEG- lidmaatschap geeft de EEG en geven individuele EEG-landen, zoals Nederland Portugal al wat financiële steun. Zo wordt vandaag in Brussel een overeen komst getekend, waarbij de EEG de invoerrechten op Port met 20 percent ver laagt en waarbij de EEG ongeveer 800 miljoen gulden hulp geeft aan Portugal. Sarkis voerde zaterdag in Ismailia over leg met president Sadat van Egypte. Vol gens het Egyptische semi-overheidsblad Al Achram heeft de aanstaande Libanese president aan Sadat een ontwerp- vredesplan voorgelegd, dat onder meer zou voorzien in een onmiddellijk staakt- het-vuren. Verder werd over de inhoud van dit plan niets meegedeeld. Eerst even een misplaatst grapje: Het Dode Boekje. Ik dacht dat anderen dit karweitje wel voor me zouden opknap pen, maar ik heb het nergens gelezen, dus vooruit maar. Over Mao gesproken: hebt u Joris Ivens in het VPRO-programma „Machiavelli” gezien? We zagen hem bezig in Venetië, waar hij zijn twaalf uur duren de filmepos over het China van Mao liet zien. Ivens is nu al decennia lang kind aan huis in China. Hij heeft het Positieve Rode China aan de wereld getoond, maar dacht u dat hij Mao ooit had ontmoet? Nee, zei hij op een vraag dienaangaande, de hand geschud heb ik hem nooit, maar wel veel gezien natuurlijk. Een schrijnender voor beeld van de immense afstand die er in zo’n land bestaat tussen de leider (in dit geval de Grote Roerganger c.q. de Grote Schoolslagzwemmer) en het „gewone volk” is niet denkbaar, vooral als je bedenkt dat Ivens niet eens tot het .gewo ne volk” behoort, maar tot het buitenge wone volk. moeten beloven dat zij gedurende de aan loopperiode Portugal zullen helpen zich gereed te maken voor het EEG- lidmaatschap. Nadat eerst vrij weinig over de eerste gesprekken tussen Vorster en Kissinger, die op vrijdag en zaterdagochtend plaats vonden, bekend werd, begon de gehele conferentie zaterdagnamiddag een bin nenlands gebeuren te worden. Smith en Vorster vertrokken samen naar Johan nesburg. Kissinger maakte van de gelegenheid PEKING (AFP) - In geheel China zijn zaterdagochtend drie minuten stilte in acht genomen ter nagedachtenis aan par tijvoorzitter Mao. MOSKOU (Reuter). De Russische partijleider, Leonid Breznjev, gaat op officieel bezoek naar West-Duitsland, zo heeft het persbureau Tass gisteren bekendgemaakt. In welingelichte kringen is de mening verkondigd, dat Breznjev dit ogenblik zou kunnen hebben gekozen om aan te Kondi gen, dat hij een tegenbezoek brengt teneinde uitdrukking te geven aan zijn vertrouwen in het vermogen van de West- duitse bondskanselier, de parlementsver kiezingen op 3 oktober te winnen. Kittikatsjorns bewind werd in 1973 te midden van hevige studentenonlusten ten val gebracht. In augustus keerde de ex- vice-premier van Thailand, maarschalk Praphas Tsjaroesathien, naar zijn land terug. Er ontstonden toen rellen die aan twee mensen het leven kostten. Praphas werd daarna opnieuw in ballingschap gevoerd op Taiwan. Ongeveer 5.000 vrouwen trokken door de straten van Liverpool uit protest tegen het aanhoudende geweld in Noord- lerland. BEIROET (UPL Reuter, AFP) Het gisteren gehouden Libanees-Syrisch- Palestijnse overleg heeft geen resultaat gehad, zo meldde het falangistische ra diostation „Stem van Libanon” in de avonduren. De regering van Thailand heeft Kitti- katsjorn tevergeefs gevraagd weg te blij ven en studenten hebben met protestde monstraties gedreigd. Met de aankomst van Rhodesië’s minister-president Ian Smith in Pretoria begon zaterdag het dramatisch hoogte punt van de laatste ronde in de gesprek ken tussen Kissinger en de Zuidafrikaan- se minister-president Vorster In het begin zag het er nog naar uit alsof het ironisch door journalisten zo genoem de „Kissinger-circus” weer volop aan de gang was. Maar het emotionele verzoek van Zambia’s president Kenneth Kaoen da aan Kissinger om met resultaten terug BANGKOK (Reuter) De voormalige sterke man van Thailand, maarschalk Thanom Kittikatsjorn, is gisteren uit bal lingschap in zijn land teruggekeerd om monnik te worden en zo verdiensten te verwerven voor zijn ziekelijke 91 jaar oude vader, zoals de oude boeddhistische traditie wil. Op het vliegveld van Bangkok werd Kittikatsjorn opgevangen door militairen en politiemannen, die hem begeleidden naar een tempelcomplex in het centrum van de stad. Via het hem getrouwe radiostation nam Franjieh al afscheid van zijn land in een lange toespraak waarin hij opnieuw de schuld voor de burgeroorlog bij de Pales- tijnen legde. gebruik om, zij het dan ook maar tegen over het personeel van de Amerikaanse ambassade in Pretoria, een felle rede te houden over rassendiscriminatie. In de namiddag sprak Kissinger met een reeks persoonlijkheden uit het open bare en politieke, culturele en religieuze leven in Zuid-Afrika. Thuislandleiders zoals Lucas Mangope, Gatsha Boethelezi, blanke en zwarte hoofdredacteuren van Zuidafrikaanse dagbladen, directeuren van banken en fabrieken werden ontvan gen De gesprekken duurden enkele uren, waarna Kissinger en Vorster nog eens bijeenkwamen. De zeker meest dramatische en beslis sende besprekingen begonnen gisteroch tend tussen Smith en Kissinger. Hoewel beide staatslieden herhaaldelijk hun mening over een ontmoeting te kennen hadden gegeven, leek het tot zaterdag avond vrij onwaarschijnlijk dat zij met elkaar zouden spreken. Kissinger vooral had een vrij compromisloos standpunt ingenomen en gezegd dat hij alleen met Smith zou praten als deze bereid zou zijn een zwarte meerderheidsregering voor Rhodesië te accepteren. De gesprekken duurden meer dan vier uur. Het zag er herhaaldelijk naar uit dat Smith de Amerikaanse ambassade in Pre toria wilde verlaten, maar uiteindelijk gebruikten de beide politici hun lunch samen en werden de gesprekken voortge zet. In de avonduren werd bekend dat Smith, Kissinger en Vorster de besprekin gen in de residentie van Vorster, genoemd „Libertas”. zouden voortzetten. Volgens Djamil is besloten op 24 sep tember opnieuw bijeen te komen. Dat is één dag na de ambtsaanvaarding van Sar kis, die volgens plan het presidentschap donderdag moet ovememen van Soelei- man Franjieh. Voor Portugal, waar het bruto natio naal produkt per hoofd van de bevolking tweederde bedraagt van dat in Grieken land, terwijl Portugal ook door de OECD wordt aangemerkt als ontwikkelingsland, zou een andere oplossing noodzakelijk zijn. Want dat er een oplossing gevonden moet worden, daar is Van der Stoel en, naar men aanneemt, de overige EEG- partners met hem van overtuigd, ook al zal de toetreding van Griekenland en Por tugal de toch al zeer stroeve besluitvor ming binnen de EEG nog verder bemoei lijken. Van der Stoel suggereert een tussenfor- mule, die wellicht ertoe kan bijdragen dat Portugal voorlopig zonder al te grote pro blemen de Europese Gemeenschap kan worden binnengeloodst: „We zouden Por tugal een soort pre-lidmaatschap kunnen aanbieden Een periode van zeven jaar, waarin wel relaties bestaan tussen de EEG en Portugal; iets tussen associatie en lidmaatschap in. Aan het begin zou dan moeten worden vastgesteld, dat na die zeven jaar het Portugese EEG- lidmaatschap ingaat, met dan nog de nor male overgangsperiode van vijf jaar.” In de hoofdstad Peking heerste absolute stilte. Op het Plein van de Hemelse Vrede in het centrum bevonden zich toen naar schatting een miljoen mensen. Kort na de drie minuten stilte opende Wang Hoeng- Wen, vice-voorzitter van de Chinese com munistische partij, de rouwplechtigheid. (van onze redacteur m Londen) LONDEN. David Steel, de nieuwe leider van de Britse liberale partij, heeft aangekondigd dat hij in de komende ver kiezingen bereid is een coalitie te vormen met een van de twee overige partijen Labour en de conservatieven. „Wanneer de politieke condities daarvoor juist zijn,” zei hij, „zullen wij althans voorlopig de macht met een andere partij moeten delen om de veranderingen aan te brengen die wij wensen.” Voor de linkse fractie van de liberalen was dit onaanvaardbaar, maar Steel hield hen voor ogen dat hij niet van plan was een „discussieclub” te leiden en dat het streven <zan de partij gericht diende te zijn op een aandeel in de regeringsmacht. Zijn toespraak van anderhalf uur kwam aan het eind van een week lang partijcongres in Llandudno. De Britse liberalen kregen in 1974 6 miljoen stemmen en hun grief tot op President Eanes, premier Soares en minister van Buitenlandse Zaken Medeiro Ferreira hebben alle drie tegenover Van der Stoel de wens geuit dat Portugal lid wordt van de EEG. „Maar”, zo vertelde de minister, „ook de Portugezen zien wel dat er grote problemen zullen zijn. Ik ver wacht de officiële aanvraag voor het lid maatschap van Portugal niet voor begin volgend jaar”. Op de vraag of er een „doorbraak” is bereikt antwoordde Kissinger gister avond: „Als dat niet zo zou zijn hoefde er geen verslag te worden uitgebracht in Salisbury”. Hij zei Smith voorstellen te hebben gedaan die waren ontwikkeld door Engeland en de Verenigde Staten, in nauw overleg met de zwarte Afrikaanse presidenten (Kaoenda van Zambia en Nyerere van Tanzania). In Zuid-Afrika meent men dat het om een soort „50-50- oplossing" zou gaan.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1976 | | pagina 3