Jordaan schenkt
2000 tekeningen
Van Heusdens droomwereld
aan stichting
landschappen van de geest
Twintig jaar
Fiesta Gitana
Csardasfürstin kreeg
stralende opvoering
Geloogd
i Massief I
Als u toch al
denkt aan een
nieuw orgel of
een nieuwe
piano of
vleugel...
denk dan even
door: als u
vóór 1 oktober
beslist, hebt u
meteen al 2%
verdiend!
Alphenaar
5 Meubelfabriek i
Oisterwijk
1
BREED OPGEZETTE EXPOSITIES BELICHTEN UNIEK KUNSTENAAR
Doos vol Kruimels
in Nieuwe de la
Hongaarse Staatsopera in Carré
Mar Theater
M
Ook voor orgel-en
pianolessen!
'Kom ns een cocktail bij me drinken.
512 To”T.Xr“l In de Potio Lounge i
de Meubelmakers
0 uit het zuiden des lands
de moeite
specialist in WclcUd.
noten meubelen
nterieur clasme
ENNEMERLAAN 3» (JMUIDENCZ
13
19 7 6
SEPTEMBER
2 4
V R IJ D A G
KUNST
maar
i.
H
11
Londens contact
Door Pieter van Lierop
Defensie werkt mee
k
Het muziekseizoen is weer van
start gegaan Waarom zou u
daar niet eens zelf aan mee
doen' Zelf muziek maken is
een hobby waar u alleen maar
rijker van wordt Vraag rustig
vrijblijvend onze documentatie
aan over orgel- en/of piano
lessen, ook als u zelf geen
eigen instrument bezit. Op ons
praktikum mag u altijd
oefenen!
Alphenaar voor alle muziek
instrumenten: piano’s, vleugels,
orgels.accordeonsen alle blaas-,
snaar- en slaginstrumenten.
Soeteman
De
Nergens zo'n sortering als in
de grootste speciaalzaak van
Haarlem en wijde omtrek.
Nieuwe modellen én occasions
Inruil. huur, huurkoop en
betalingsspreidingbij een
vertrouwd adres als Alphenaar
kunt u alle kanten uit. En
steeds de goeie
de
atie
Förster, Yamaha, Geyer,
Zimmerman, Schimmel, Ibach,
Bechstein, Bentley, Kemble,
Lindbergh, Weimar en Gaveau
piano’s en vleugels van f 2950
tot f 32.980.
Solina, Yamaha, Farfisa,
Eminent, Thomas, Viscount,
Philicorda en Studio orgels van
f 1650 tot f 41.470, in alle
modellen.
VERBOUWINGSOPRUIMING
10 tot 50% KORTING
op alle artikelen
W. VOET Zn.
AMSTERDAM. Toen dirigent
Ferenc Gyulai Gaal nog maar een
paar maten zijn musici in de orkest
bak van Carré met efficiënt gebaar
had geleid, kon je het meteen ho
ren: dit was écht Hongaars. En toen
er even later een vurige dans op
bruiste uit de partituur van die zo
juist ingezette ouverture, wist je
meteen: dat is een onvervalste
csardas. Zo springlevend klinkt dat
alles niet, wanneer een niet-Hon-
gaars ensemble zich aan een uitvoe
ring van „Die Csardasfürstin”
waagt. Maar het was dan ook de
Hongaarse Staatsoperette die zich
gisteravond inzette voor één van de
wereldberoemde muziektheatersuc-
cessen van de al even Hongaarse
componist Emmerich (Imre) Kal
man.
8ONE5Ï7V
VALKENBURG. Erik Hazel
hoff Roelzema^s bestseller Soldaat
van Oranje 1940-’45, wordt ver
filmd onder speciaal beschermheer
schap van prins Bernhard. Het zal
de vierde film worden die tot stand
komt door innige samenwerking
van het trio Rob Houwer (produ
cent), Paul Verhoeven (regisseur)
en Gerard Soeteman (scenario
schrijver). De autobiografische
hoofdrol van Hazelhoff Roelzema
wordt gestalte gegeven door Rutger
Hauer, maar bovendien worden
wereldberoemde acteursnamen als
die van Henry Fonda en Charlotte
Rampling verbonden aan deze film,
die september 1977 in zestig Neder
landse theaters wordt uitgebracht
en waarvoor de totale kosten wor
den begroot op een slordige vijf
miljoen gulden.
ROTTERDAM-AMSTERDAM
Wout van Heusden wordt komende
zaterdag tachtig jaar oud. Dat zal
voor hemzelf nauwelijks van enig
belang zijn hij is nog even actief
als in de voorafgaande jaren
het museum Boymans-van
Beuningen zag er terecht een
mooie aanleiding in onj zijn stad
genoot door middel van een luis
terrijke jubileumtentoonstelling op
degelijke wijze te eren. Wat niet
zou willen zeggen dat Van Heus
den in het verleden te weinig recht
is gedaan.
w
5
y.V)
-
TO X/'W
rlx-
4 Ok
(ADVERTENTIE)
van
9kt
CEES STRAUS
(ADVERTENTIE)
Soldaat van Oranje moet dé
voor
nationale oorlogsfilm worden
iake-
ADVERTENTIE)
op
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
0<?
(ADVERTENTIE)
eetje
tijd
in
nazisme
werk.
De „Atlas van Stolk”, sinds kort ge
vestigd in Delfshaven en uitgebreid met
expositieruimte, is van plan begin
in
jwte
ide
dj
KRUISWEG 45-47 HAARLEM 023-320244
juweliers
Anegang 13-15, Haarlem
Expositie in toonzaal Amsterdam, Leidse lilt
kade 102 (naast Lido, vlakbij Leidseplem) zffl
tel. 020-23391 7 Ma t/m za 9-l8uur. donder- ml
M dagavond tot 21.30 uur M
Rob Houwer suggereert de mogelijk
heid dat prins Bernhard zelf in de fim z
ooteden. De omvangrijke cast zal verder
nog bestaan uit Jeroen Krabbe, Lex van
Del den, Eddie Habbema, Derek de Lint,
Huib Rooymans .Dolf de Vries, Rijk de
Gooyer, Leo Beyers, Paul Brandenburg,
Guus Hermus, Andre van de Heuvel,
Kitty Jansen, Ward de Ravet en vele
anderen. De meest opmerkelijke rol
wordt evenwel Andrea Domburg toebe-
„Erg belangrijk voor deze produktie i«
de medewerking die ons van defensiezij-
de is toegezegd en die alle diensten
mogen omvatten die door burgers niet
kunnen worden gelevsrd. De verfilming
van Soldaat van Oranje zien wij als een
belangrijke nationale gebeurtenis. Het
moest de film worden over Nederland in
oorlogstijd en als die nu niet gemaakt
wordt, wordt hij nooit meer gemaakt”.
Paul Verhoeven verklaart zijn motiva
tie juist dit boek te verfilmen als volgt:
„Zoiets gaat heel simpel. Je leest een
boek. Meestal blijft het niet hangen.
Een, enkele keer, zoals met het boek
van Erik bij mij het geval was, blijft
het wel hangen. Soldaat van Oranje
heeft een onderwerp waarvan je mag
aannemen dat het nog leeft bij het
Nederlandse publiek. Het is bovendien
een erg lekker boek, heel spannend. Ik
ben dan ook helemaal niet van plan er
een anti-oorlogspamflet van he maken.
Niet alleen omdat ik zulke dingen onzin
vind, maar bovendien omdat Eriks boek
dat karakter volstrekt niet heeft.
In de Britse hoofdstad treft hij een
Nederlandse regering in ballingschap, die
slecht op de hoogte blijkt van de juiste
situaties in Nederland. Hazelhoff biedt
aan een contact met Holland tot stand
te brengen, met behulp van vrienden uit
de studententijd. Zij zullen radio-agen-
ten naar Nederlandse bodem brengen die
een inlichtingennet moeten opzetten, sa
botage plegen en een invasie voorberei
den.
Erik Hazelhoff begint een serie drieste
landingen op de Noordzeekust tot pal
vooor het Scheveningse Kurhaus, waar
een Duits marine hoofdkwartier geves
tigd was, toe. Uiteindelijk verloopt het
Contact Holland als gevolg van de ad
ministratieve chaos bij de elkaar i n
Londen vliegen afvangende Nederlandse
geheime diensten. Teleurgesteld neemt
Hazelhoff dienst bij de RAF en besluit
zijn oorlogscarrière met een onwaar
schijnlijk hoog aantal bombardements-
vluchten op zijn rekening. Uiteindelijk
blijkt hij zowat de enige van de Leidse
vriendenkring die de oorlog overleeft.
/VÜSTFRIWvA
Kattengat 1. Amsterdam.
Tel. 020 - 21 22 23
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In het Nieuwe de
la Mar Theater is op 15 oktober de
première van Een dood vol kruimels”
(The Gingerbread Lady) een blijspel van
Nejl Simon. Jo Dua heeft het stuk
geregisseerd. Medespelenden zijn Josep
hine van Gasteren Hetty Verhoogt Wil
lem Nijholt Marja Lieuwen Jan Winter
en Ricardo Sibelo. Josephine Soer heeft
het stuk vertaald.
DEN HAAG (ANP). Dit jaar pro
duceert H. J. da Silva voor de twintigste
keer een „Fiesta Gitana” voor ons land.
Op 35 podia in den lande zal tenminste
vijftig keer het programma met flamen
co’s worden uitgevoerd. De premiere is 6
oktober in het Philips Ontspannings
Centrum in Eindhoven. De artiesten
zijn' Curro Velez, Pepa Montez, Manuel
Limon, La Coneja, Bienvenido Amaya,
El Moro, Antonio Bernal en Carmen
Rodriquez, Anie Vega, Esperanza Paz en
Ricardo Mino.
mooi) spelen zich op ieder blad op vier
verschillende niveaus af. Op het eerste
zien we een lijnspel dat in de loop-der
tijd geen werkelijke betekenis is gaan
dragen, eerder abstract-surreëel kan
worden genoemd. Er is een zekere over
eenkomst met Anton Heyboer, afgezien
natuurlijk van de verschillende filosofie
ën. Bij beiden heeft het onderbewuste
een diepe invloed, maar minder nog dan
bij Heyboer is aan Van Heusdens lijn
symbolen een werkelijke waarde toe te
kennen. We zien dat de betekenis daar
van gezocht moet worden in de spanning
die ontstaat tussen de minimale beteke
nis van de lijn en de maximale uitdruk-
kingswaarde die de uiteindelijke voor
stelling draagt.
Het tweede' niveau geeft samen met
het derde een intrigerende wereld van
donkere en lichte vlekken te zien. Het is
alsof de beschouwers met gesloten ogen
de duimen op het netvlies drukt. Soms
„Cocktails zijn m n specialiteit. Net als sfeer trouwens. We zijn een
van de zeer weinige gelegenheden in Amsterdam met goede, levende
muziek. Kom maar 'ns een echte cocktail proeven, ik maak m met
plezier voor u klaar!”
Openingstijden: van 10 uur s morgens tot 1 uur s nachts.
Dit gezelschap uit Boedapest heeft het
publiek meegenomen en niet meer losge
laten voordat de laatste keer het doek
gevallen was. Door Laslo Vamos ’perfec
te regie, waardoor een vaart werd gega
randeerd die zelfs de mogelijkheid aan
zwakke plekken en inzinkingen deed
vergeten, bleef je van minuut tot mi
nuut geboeid. Juist door de constante
beweeglijkheid en de zwierigheid van
alle dansante passages, in de vorm van
vlot ballet of individueel gespring en
gekkigheid, hield het allemaal steeds de
UH eerste kwaliteit eikehout* goed uit- i
kJ gewerkt in eigen droogkamers ge-
jffli loogd volgens oud recept eigen 1
nj originele modellen 12 jaar garantie
y/ ongekende service gratis thuisbe-
uj. zorgd door geheel Nederland I
Zoals alle films die Houwer, Verhoe
ven en Soeteman gemaakt hebben (Wat
Zien Ik, Turks Fruit en Keetje Tippel,
allemaal geweldige commerciële succes
sen) zal ook Soldaat van Oranje „de
duurste film uit de geschiedenis van de
Nederlandse cinema” gaan worden. Het
budget bedraagt vijf miljoen. Rob Hou
wer: „De film zal in twee gedeelten
worden opgenomen. Vanaf zaterdag zul
len gedurende zeven weken opnamen in
Nederland plaatsvinden, het grootste
deel van de film. In het voorjaar gaan
we in Engeland verder.
in de
ook
Zoals hijzelf in zijn karakter altijd
een introverte, binnenwaarts gerichte in
druk heeft gemaakt, zo is ook zijn kunst
introspectief te noemen. Van Heusden
hoeft, om inspiratie op te doen, geen
lange reizen naar het buitenland te ma
ken; hij reist in zijn eigen geest om
dromen en visioenen gestalte te kunnen
geven. En zoals een ander met land
schappen thuiskomt waarop de natuur
figureert, zo tekent Van Heusden land
schappen van de geest. Zijn reizen zijn
een zoektocht naar het onderbewuste en
al lijkt zijn werk vaak moeilijk toegan-
Fusillade du poète uit 1956 heet dit werk van Wout van Heusden dat op de grote
jubileumtentoonstelling in het Rotterdamse museum Boymans-van Beuningen is te
zien.
een -
volgend jaar een speciale tentoonstelling
te wijden aan de spotprenten van Jor
daan.
zijn het lieflijke sprookjes, zoals het
hierbij afgebeelde werk „Fusillade du
Poete” dat uit 1956 dateert, soms laat
Van Heusden een archaïsche wereld
zien. Archaïsch in die betekenis dat ze
speionkig, krochtig en bochtig is, vreemd
aan onze moderne tijd maar ook vol
heimwee naar een tijd die we niet
kennen en waarnaar een oerverlangen
uitgaat.
Op het vierde niveau is de kwaliteit
van d,e etsplaat of lithosteen van doors
laggevende betekenis, hij vormt een he
mel waartegen stormaéhtige wolken
voortjagen.
Vooral in Boymans is de ontwikkeling
die Van Heusden te zien geeft, bp de
voet te volgen. Van Heusden heeft aan
de Academie voor Beelden Kunsten in
Rotterdam les gekregen van Simon
Moulijn in het lithograferen en etsen
van A. Derkzen van Angeren. Hij maakt
een duidelijk-figuratieve start, maar een
voorkeur voor droomachtige wezens,
voor portretten die zich in „hogere sfe
ren” bevinden is spoedig zichtbaar. Voor
de Tweede Wereldoorlog zijn z’n meeste
onderwerpen nog vaak lieflijk van toon,
zoals het fameuze Paardje uit 1938 dat
een paar jaar na de oorlog in gewijzigde
vorm zal terugkeren. Rond de tweede
helft van de jaren ’50 krijgen zijn vor
men een minder figuratieve betekenis.
De laatste twintig jaar geven, althans in
het grafische vlak, geen wezenlijke ver
anderingen meer te zien.
Van Heusden is daarmee niet vastgelo
pen in zijn thematiek, meer is het een
kwestie van verdieping geworden, van
een enorme beheersing van de techniek
na lange jaren met de materie te hebben
gestreden. In die zin zal het bereiken
van de 80-jarige leeftijd ook voor Van
Heusden zelf een mijlpaal betekenen, die
hem de mogelijkheden verschaft om nog
sterker uiting te kunnen geven aan zijn
scheppingsdrang.
ROTTERDAM (ANP). De negentig
jarige tekenaar L. J. Jordaan heeft
meer dan tweeduizend politieke
tekeningen van zijn hand geschonken
aan de stichting „Atlas van Stolk” in
Rotterdam. De stichting ziet hierin een
belangrijke aanvulling op het oorspron
kelijke werk van Raemaekers, Braaken-
siek. Van der Hem en andere meesters
van de politieke prent. Door de nieuwe
aanwinst is men thans in staat een
representatief beeld te geven van de
ontwikkeling in de Nederlandse politieke
spotprent tijdens de eerste helft van
deze eeuw.
aandacht vast. De overdracht van het
plezier dat uit de voorstelling sprak was
evident.
En het feit dat de Boedapester sterren
bij hun voortreffelijke zang- en acteer
prestaties zo artistiek ondersteund wer
den door een punctueel volgend en ge
nuanceerd klinkend orkest, droeg voor
een belangrijk deel bij aan het grote
succes. Want zo dan dit eerste Neder
landse optreden van de Hongaarse
Staatsoperette genoemd worden.
Niet dat het decor zo bijzonder was,
dat je te zien kreeg toen het doek
opging. Gelukkig maakte de Bühne-situ-
atie van het tweede bedrijf veel goed,
want de aanvangsscene kreeg in de en
tourage iets van een draaiorgel-atmos-
feer. En ook op het gebied van de
kostumering zijn we in Nederland zeker
niet minder gewend dan de Hongaren
ons te bieden hebben: al was het bssüst
vrolijk, het deed soms allemaal wat
versleten aan. Misschien zit het Hon
gaarse staatsgezelschap met te krappe
subsidies.
„Die Csardasfürstin” manifesteerde
zich hier in de persoon van de stralende
sopraan Maria Tiboldi, terwijl haar aan
staande echtgenoot Edwin uitstekend
werd verbeeld door een met mooie te
norstem begiftigde Jozsef Kovacs. Alvo
rens het huwelijk kon worden gesloten,
wisten beide figuren de zaal op uiterst
amusante wijze in hun perikelen te
betrekken.
Zo was het ook gesteld met Edwin’s
moeder, gespeeld door Erzsi Galambos,
die even duidelijk wist wat het over
brengen van een toneelkarakter betekent
en die het publiek al heel sne 1 op
onontkoombare manier aan haar bond.
Sandor Nemeth als graaf Boni viel
evenzeer op vanwege zijn uitgesproken
theaterpersoonlijkheid, waarin hij een
kernachtig priemenfe zang combineert
met acrobatisch lenige beweeglijkheid.
En Zsuzsa Lehoezky gaf, als diens toe
komstige bruid Stazi, adequaat tegenspel.
Van alle bijrollen moet dan nog speci
aal die van Kalman Latabar genoemd
worden, die in de gedaante van de
bediende Miska als kruidig verbindingse
lement fungeerde tussen diverse perso
nages en even zovele situaties. Het pri
ma getrainde koor deed de rest.
Een heel prettige bijkomstigheid was,
dat alle medewerkenden zo buitenge
woon goed verstaanbaar waren, mede
doordat de (Duitse) tekst niet in hun
moedertaal geschreven is en blijkbaar
tot nadrukkelijk articuleren leidt.
JOHAN VAN KEMPEN
deeld; ze zal koningin Wilhelmina te
spelen krijgen.
De feitelijke vrouwelijke hoofdrol
gaat naar Belinda Meuldijk, dochter van
kinderboekenschrijver Wim Meuldijk.
Paul Verhoeven beschouwt haar als een
persoonlijke ontdekking: hij zag haar
voor het eerst in een naakt rol, in een
van de Herodotus-bewerkingen op de
VPRO-tv.
Het boek Soldaat van Oranje is een
van de bekendere oorlogsromans uit de
Nederlandse literatuur. Erik Hazelhoff
Roelzema beschrijft er zijn eigen erva
ringen in, die fantastischer en spannen
der zijn geweest dan een mens ze ver
zinnen kan. Hij studeerde rechten in
Leiden, toen de Duitsers Nederland bin
nenvielen en hij was een van de eersten
die een protestactie ontketende tegen de
eerste anti-joodse maatregelen aan die
universiteit. Hij wilde snel naar Londen,
maar die bestemming bereikte hij eerst
via de omweg van de illegaliteit, het
Oranjehotel, en een hachelijke ontsnap
pingspoging die hem eerst nog naar
Noorwegen voerde.
Integendeel zelfs want de oud-Haar-
lemse en nu in Amsterdam gevestigde
galerie-T heeft de Rotterdamse kunste
naar verschillende malen onderdak ge
boden. Ze doet dat ook nu met een
uitvoerige (verkoop)expositie in haar be
nedenruimte zodat Van Heusden zowel
in de Maas- als in de Amstelstad een
bijzonder compleet beeld van zijn wer
ken sinds zijn vroegste dagen kan geven.
In verschillende opzichten kan Wout
van Heusden geen „gemakkelijke” kun
stenaar worden genoemd. Tot voor enige
jaren leefde hij als een kluizenaar, on
verstoorbaar werkend achterin zijn win
keltje in tuindorp Vreewijk. Na de dood
van zijn zuster met wie hij jarenlang
zijn huishouding had gedeeld, kwam
Van Heusden echter meer open te staan
voor de hem omringende wereld. Sinds
kort is hij ook te gast op zijn eigen
tentoonstelling waar hij vroeger de grote
afwezige was.
kelijk, overal zijn ingangen en ontsnap
pingsmogelijkheden te vinden.
Van Heusdens voorstellingen
etsen en litho’s (galerie-T toont
enkele olieverven, onwaarschijnlijk
De heer Jordaan debuteerde als teke
naar in 1915 in de Groene Amsterdam
mer. met een zelfportret als dienstplich
tig militair. Sindsdien heeft hij met zijn
werk, later ook in Het Parool en Vrij
Nederland, tientallen jaren politieke ge
beurtenissen in binnen- en buitenland
van commentaar voorzien. De stichting
beschouwt zijn meedogenloze aanvallen
de jaren dertig op het opkomend
als het beste deel van zijn
l:
