De hemel geeft geen vrede
als de mens oorlog wil
Boerin Bertha Meuleberg
blijft bidden in eigen kapel
s
I
1
TIENDE INTERKERKELIJKE VREDESWEEK
GEBEDSHUISJE VAN ANDERHALVE TON
<toor Th. Koeckhoven
Welvaart
Het Vaticaan
Dwaasheid
K
door Jos Gerards
Verzet
Geld
Stem
Van 19 tot 26 september wordt de tiende interkerkelijke vredesweek gehou
den. De organisatoren zijn zonder enige twijfel vredelievende mensen evenals
tien jaar geleden Misschien hebben zij en de zeer vele betrokkenen iets bereikt,
namelijk dat de deelnemende kerken een stukje dichter bij elkaar zijn gekomen.
aan denken dat zij zouden optrekken naar de barricaden om hun medegelovigen
naar de andere wereld te helpen zoals dit wel pleegt te geschieden in Libanon en
Ierland. Hier vechten wij onze geschillen uit in discussies en in ingezonden
brieven. En hier komen we wat dichter bij elkaar door samen na te denken over
de vrede, misschien door te bidden en misschien ook door de wereldvrede wat
dichterbij te brengen door de vrede in onze particuliere huizen. Want internatio
naal wil het nog niet lukken en een mens moet toch ergens beginnen om niet
helemaal moedeloos te worden.
Zo moet de vrede toch beginnen. Doopsgezinden, lutheranen, leden van de
Evangelische broedergemeente, Quakers, gereformeerden, hervormden, oud-
katholieken, remonstranten en rooms-katholieken in Nederland mogen er niet
Misverbod
w
Paulus VI en minister Vredeling
Het gevecht tussen David en Goliath
i
Werken aan het wegnemen van de onge-
De Vredeskrant bevat verder bijdragen
En
ze
I
I
„Vloeken kan ze wel. Dat weet ik heel
zeker”, zegt een bejaarde inwoner van
Stein over Bertha Meuleberg. Bertha
Meuleberg trekt zich niets van de laster
praat uit haar eigen dorp aan. Ze vecht
voor een goede zaak. Voor het behoud van
de waarden en tradities van het katholie
ke geloof, die, onder invloed van het
Tweede Vaticaanse Concilie, op de tocht
zijn gezet. Waarden en tradities die dui
zenden katholieken nu missen. Bertha's
kapel trok de eerste twee weken na de
opening m september 1973 ruim 5000
bezoekers uit alle delen van ons land, uit
België en Duitsland.
Naar, opnieuw, eigen zeggen leed Ber
tha Meuleberg aan een ongeneeslijke
ook in vrede leven met God. Dan komt
oiuniddeUijk een moeilijke vraag zich
aandienen: kunnen wij de vrede niet
afsmeken van de hemel? Kunnen christe
nen, joden en islamieten niet gezamenlijk
de hemel bestormen met een gebed om
vrede, dat God onze vijanden neerslaat en
dat er eindelijk een begin mag komen aan
het koninkrijk van vrede en gerechtig
heid? Een billijke wens in de ogen van
God, lijkt mij. En eenvoudig te vervullen
als men beschikt over alle macht in hemel
en op aarde.
Die plaats die Theresia Neumann voor
de bouw van de kapel had aangewezen
was eigendom van de gemeente’Stem. De
raad van die gemeente ging met de ver
koop van die grond m april 1971 akkoord.
Voor de ongeveer 1000 vierkante meter
Dat geld kwam er, want op 22 septem
ber 1973 werd de kapel „het bitter lijden
van Jezus en Maria” geopend. De Roer-
mondse bisschop dr. J. Gijsen had voors
hands beslist dat de kapel van Bertha
alleen een devotiekapel mocht zijn en
geen kerk Er mochten geen misvieringen
gehouden worden en geen sacramenten
Het Vaticaan vindt dat de bewapenings
wedloop onvoorwaardelijk moet worden
Het Vaticaan pleit daarom voor de weg
van de geleidelijkheid. Als men de moeite
neemt een goede planmatige opzet te
maken, kunnen fabrieken overschakelen
van oorlogsmateriaal op andere produk-
ten. De werkloosheid kan verder buiten
de deur worden gehouden door grote pro
jecten ter bescherming van het milieu. In
dit. verband citeert het document een uit
spraak van de paus: „Het is ondenkbaar
dat er voor honderdduizenden geen ander
werk, kan worden gevonden dan het ver
vaardigen van dood en verderf zaaiend
materiaal”.
maanden na de opening naar Stein om te
bidden in de privé-kapel van Bertha. Met
bussen uit alle delen van het land en uit
België en Duitsland kwamen de bede
vaartgangers naar Stein om te bidden
voor genezing. De diensten werden door
Bertha Meuleberg zelf geleid en begonnen
met haar genezingsverhaal Het nieuwe
was er al gauw van af, maar de bede-
vaartsgangers bleven komen,
komen nog, dag in, dag uit.
Het verheugt me dat het Vaticaan na
Populorum Progressio, Pacem in terris en
Gaudium et Spes wederom een document
heeft uitgegeven dat internationaal aan
dacht verdient en dat van belang kan zijn
voor het ontstaan van meer rechtvaardig
heid en begrip, niet alleen tussen mensen
persoonlijk, maar vooral in de internatio
nale betrekkingen tussen arme en rijke
landen. Vrede en welvaart komen niet
zomaar als goddelijke gaven uit de lucht
vallen. Ze worden alleen als genade
geschonken aan mensen die metterdaad
bereid zijn vrede te stichten op hun eigen
erf en als het hun gegeven is op de hele
aardbol.
De verklaring richt zich vervolgens op
de ontwikkelingslanden. Ook deze wor
den aangestoken door de bewapenings
wedloop. De hoge militaire uitgaven bren
gen hun economie nog verder achterop.
1
ve
da
1
eir
gei
tin
In<
pe
1
va:
aa
oo
eei
pa
mi
de
sis
kn
W€
Sii
ba
na
*0
so<
mt
pa
spi
en:
I
he
de
SF
St€
we
in<
de
tie
na
ha
ha
na
on
vo
rei
bn
on
in
kil
du
an
1
dit
SS
Ur
ga
rei
tis
de
„w
we
va
br
en
Sa
zei
zij
Het kwaad van de oorlog ligt in de mens
zelf. Geef hem een dak, een baan, eten en
drinken, mspraak en medezeggenschap,
hij wil toch steeds meer. En hoe meer hij
bezit, des te meer wapenen heeft hij nodig
om zijn bezit te beveiligen. Tien jaar gele
den was de gedachte achter de vredes
week: geen spreiding van kernwapenen,
wel spreiding van welvaart. Dat staat te
lezen in de nieuwste Vredeskrant, een
goed document. Tien jaar geleden dacht
men nog, dat een betere spreiding van
welvaart vanzelf meer veiligheid zou bete
kenen. Nu wordt deze opvatting op zijn
minst m twijfel getrokken.
Wat stellen wij ons voor van de vrede?
Veel meer dan alleen maar de afwezigheid
van oorlog. Er heerst pas vrede als de
zwaarden zijn omgesmeed tot ploegijzers
en als het lam onbevreesd kan rusten
naast de wolf. Als de mensen vrede heb
ben met zichzelf en met elkaar. En omdat
het hier gaat om een interkerkelijke vre
desweek, hoort daarbij, dat de mensen
veroordeeld. Als landen in hun omgang
met andere landen als norm aanhouden
dat ze elkaar afschrikken en bedreigen
met atoomwapenen, houdt dit het gevaar
in dat die wapenen ook worden gebruikt.
Zo wordt de voorrang gegeven aan
geweld en zo wordt de wet geschonden.
Het Vaticaan deelt kennelijk niet het
standpunt van Nederlandse vakbonds
kringen dat wapenfabrieken een econo
mische crisis buiten de deur houden en de
werkloosheid minstens beperken. Bij een
geleidelijke ontwapening dreigen deze
economische gevaren niet, aldus deze
Vaticaanse verklaring die algemene aan
dacht en respect verdient.
gewrichtsreumatiek. Bijna vijf jaar tobde
ze daarmee. Ze was gedeeltelijk verlamd
en kon vrijwel niets meer doen. Ze bad
dag in dag uit om genezing Op 3 septem
ber 1965 was Bertha Meuleberg genezen.
Het was de negende dag van een noveen
tot de in 1962 met de wondtekenen van
Christus overleden Duitse Theresia Neu
mann. Daarna hoorde Bertha Meuleberg
drie dagen lang de stem van Theresia
Neumann die haar opdroeg in Stein een
kapel te bouwen Theresia vertelde haar
plaats en grootte van die kapel En op de
aangewezen plek staat nu de privé-kapel
van Bertha Meuleberg
Over Theresia Neumann bestaat heden
ten dage nog onzekerheid Zij overleed in
1962 met de wondtekenen van Christus,
heet het. De vrouw werd begraven in het
Duitse Konnersreuth bij de Tsjechische
grens. Jaarlijks bezoekt Bertha Meule
berg het graf van Theresia Neumann
waarover jarenlang een discussie is
geweest of zij al dan niet heilig moest
worden verklaard. De katholieke kerk
heeft hierover nimmer een definitieve uit
spraak gedaan.
grond telde Bertha Meuleberg precies
34.500 gulden neer. Op het stukje grond
aan de vaart in Stein werd een kapel van
zo’n slordige anderhalve ton gebouwd.
Waar dat geld vandaan gekomen is, blijft
een open vraag, zeker nadat verleden jaar
oud-wethouder en architect Gëurt Pepels
uit Stein zich beklaagde over het feit dat
zijn aandeel in de bouw van de kapél
(20.000 gulden) nimmer aan hem uitbe
taald is. De architect wilde de vordering
op Bertha Meuleberg echter niet door een
gerechtelijke procedure kracht bijzetten
Vast staat dat na de genezing van Ber
tha Meuleberg in 1965 honderden mensen
haar kleine boerderij in Stein bezochten
om samen te bidden in de huiskamer.
Gebedsdiensten die nog meer godvruchti-
gen uit binnen- en buitenland trokken
toen in 1970 Bertha Meuleberg wereld
kundig maakte dat haar kruisbeeld op
Goede Vrijdag zou hebben gebloed. Des
tijds was Bertha Meuleberg bereid dat
kruisbeeld in handen te stellen van de
chemische wetenschap voor een keihard
bewijs ,Maar Onze Lieve Heer zal dit niet
toelaten”, zei zij toen daarover. „Och
mijnheer, er komen hier zoveel mensen
binnen, goede mensen De laatste tijd zijn
verschillenden bij ons bloedend kruis
genezen en dat geeft moed. Geloof me, dat
geld komt er ook wel”, zo zei Bertha
Meuleberg in 1971.
van mgr. H. Ernst van Breda, ds. L. de
Liefde, ds. B. Rietveld, mevrouw Hannie
van Leeuwen en generaal-majoor M. von
Meijenfeldt. De krant kan worden besteld
bij: Documentatie IKV, Parkweg 20a te
Voorburg, giro 788824 ten name van pen
ningmeester IKV. De prijs bedraagt zestig
cent met kortingen voor grotere afnamen
boven de honderd: Er komt ook nog een
onderwijskrant.
„Zonder gebed komen jullie niet verin dit leven. Ik bid en leef met het geloof zoals mij
dat geleerd is-. Dat recht heb ik en neemt niemand mij af. Jullie doen toch ook wat jullie
zelf het beste vinden” Dat houdt de royaal in haar maten stekende Berta Meuleberg de
jongeren voor die, al dan niet uit nieuwsgierigheid, haar kapel „het bitter lijden van
Jezus en Maria” in het Limburgse Stein bezoeken. Een 58-jarige boerin en huisvrouw
die ervan overtuigd is dat haar kapel een nieuw bedevaartsoord zal worden. Maar haar
tegenstanders vragen zich af of ze wel kan bidden
De woensdag voor het aangekondigde
bezoek van de omstreden Franse prelaat
had Bertha Meuleberg voor het eerst in
haar leven een onderhoud met bisschop
Gijsen van Roermond. „Het was een heel
gezellig gesprek Ik heb bisschop Gijsen
over mijn genezing en de ontwikkelingen
daarna verteld Ik heb hem gevraagd of ik
door mag gaan met mijn werk in Stein.
Hij noemde het alleen „jammer” dat dat
allemaal in zijn bisdom moet gebeuren. Ik
blijf echter op mijn standpunt staan. Dat
heb ik de bisschop heel duidelijk
gemaakt”, zegt Bertha Meuleberg over
dat gesprek met monseigneur Gijsen.
,JRer vinden die mensen het geloof
terug dat hun ontnomen is. De oude tradi
tie, dat stukje Heimat dat in de kerk na het
Tweede Vaticaanse Concilie verloren is
gegaan”, zegt Bertha Meuleberg daar
over. Het was niet die hang naar traditie
die haar ertoe bewogen heeft in Stem een
kapel te bouwen Die kapel bouwde Ber
tha voor Theresia Neumann die haar in
1965 op, naar haar eigen zeggen, wonder
baarlijke wijze genas
Het zou inderdaad verschrikkelijk een
voudig zijn. Het zou kunnen, als de mens
niet méér was dan een willoos werktuig in
de handen van God. Maar het is een vast
gegeven dat de mens in vrijheid is gescha
pen en dat hij derhalve de vrijheid heeft
hiervan misbruik te maken. Toch is de
gedachte aan het gebed om vrede nog niet
zo merkwaardig. Een weldenkend mens
waagt het immers niet de vrede af te
smeken, terwijl hij overhoop ligt met zijn
eigen omgeving. Met andere woorden:
oprecht biddende mensen zijn doorgaans
vredelievende en vredestichtende mensen.
lijkheid tussen arme en rijke landen zal
wel moeten gebeuren, maar de vrede in de
wereld komt hierdoor niet dichterbij. In
de Vredeskrant staat eerder het omge
keerde te lezen: de kans op conflicten zal
niet verminderen na het stillen van de
eerste nood, maar veeleer toenemen. De
eisen van de derde wereld zullen groeien,
naarmate ze meer worden bevredigd, tot
dat de volledige vrijheid zal zijn bereikt.
Hier wordt een vergelijking getrokken
met de strijd tegen apartheid. De strijd zal
feller worden naarmate de gerechtigheid
meer wordt benaderd.
De organisatoren van de vredesweek
hebben gekozen voor een realistische
benadering. Onze veiligheid wordt
bedreigd. In de Vredeskrant zegt minister
Vredeling dat we voorbereid moeten zijn
op wat er in het ergste geval kan gebeu
ren. Verzekering van de veiligheid houdt
volgens hem in dat alle mogelijke risico’s
moeten worden vermeden. En hier komen
we op de weg van de uitzichtloze wapen
wedloop. In een recente verklaring heeft
het Vaticaan zich in ongekend felle
bewoordingen uitgesproken tegen deze
wedloop, die de Vaticaanse autoriteiten
krankzinnig, onrechtvaardig en dwaas
noemen. Eind verleden jaar heeft de
Wereldraad van Kerken de kerken over
de hele wereld opgeroepen hun stem te
verheffen tegen het groeiende militaris
me. Tevens werd een beroep gedaan op de
publieke opinie om in de nationale econo
mieën de nodige yeranderingen te weeg te
brengen, zodat de wapenwedloop tot stil
stand kan worden gebracht.
Helaas hebben velen een direct belang
bij het in stand houden van de bewape-
ningsindustrie, omdat het hun dagelijkse
broodwinning is. In zijn bijdrage voor de
Vredeskrant wijst NKV-voorzitter W. Spit
op een principe-uitspraak van NKV en
NW over de defensiebestedingen. Deze
moeten volgens beide vakcentrales wor
den bezien in het kader van het geheel van
belangen dat om behartiging vraagt. Het
is dus ook in het belang van de werkne
mers dat de defensiebestedingen door
gaan. Spit en Vredeling weten geen oplos
sing voor dit probleem. Trouwens wie
wel? Toch wordt gezocht naar een alter
natief. De Vredeskrant publiceert dan het
bekende verhaal van David en Goliath,
waarin de kleine de sterke verslaat. „De
God van Israel verlost niet dooi zwaard
en speer.” Ons bestaan wordt bedreigd
het motto van deze vredesweek maar zo
schrijft secretaris M. Faber van het Inter
kerkelijk Vredesberaad: de keuze is aan
ons hoe wij op die bedreigingen zullen
reageren. Als de Filistijnen met hun Goli
ath of als David in zijn herdersjasje?
De bewapeningswedloop is dwaasheid
en moet daarom op ethische gronden bui
ten de wet worden gesteld. Overeenkom
stig het woord van paus Pius XII is het
beter onrecht te lijden dan onszelf te ver
dedigen, als de door atoomwapenen ver
oorzaakte schade in geen enkele verhou
ding staat tot de waarden die wij willen
beschermen.
Het ontstaan van autoritaire regimes in de
derde wereld is tegelijk oorzaak en gevolg
van de groeiende handel in wapenen door
de rijke landen. Volgens de Vaticaanse
verklaring is een geleidelijk proces van
ontwapening nodig voor de veiligheid. Dit
proces zou in elk stadium gecontroleerd
moeten worden. Geleidelijke ontwape
ning kan dienen als een bewijs van terug
gekeerd vertrouwen en tevens als middel
om de angst te verminderen. Wat utopis
tisch voegt het Vaticaan eraan toe, dat de
ontwapening zo moet gebeuren, dat de
veiligheid niet afneemt.
Verleden jaar startte Bertha Meuleberg
met het laten opdragen van misvieringen
in haar kapel door kapelaan W. Kouwen-
berg, een geschorste priester die momen
teel in Duitsland werkt en daar verbonden
is aan de uitgeversmaatschappij van de
universiteit van Mainz. Sinds enkele
maanden komt hij wekelijks over uit
Duitsland om in de kapel van Bertha
enkele eucharistievieringen te verzorgen.
Het Roermondse bisdom veroordeelde
meteen de „illegale” misvieringen in de
kapel m Stein. Dat gebeurde ook toen
Bertha Meuleberg enkele weken geleden
bekendmaakte dat de Franse aartsbis
schop monseigneur Marcel Lefebvre
(door de paus uit zijn ambt geschorst) in
haar kapel het Heilig Vormsel zou komen
toedienen.
Wegens ziekte van deze traditioneel
werkende, conservatieve prelaat, konden
de diensten op vrijdag 3 september geen
doorgang vinden, maar de beroering in en
rond Stein was compleet. Bertha Meule
berg kreeg een dreigbrief waarin de
ondertekenaars (de jongerengroep Stein)
ongenaakbaar zullen toeslaan als bis
schop Lefebvre naar haar kapel zou
komen. „We zullen niet langer dulden,
wraakroepende ketterij te moeten aan
schouwen in een katholieke plaats als
Stein”, aldus de nog steeds anonieme
briefschrijvers Bertha’s antwoord: „Ze
mogen me doodschieten in mijn kapel,
maar denk maar met dat ik voor iemand
bang ben. Ik ga gewoon door Wat ik hier
heb opgebouwd neemt niemand mij af”.
De Vaticaanse verklaring over de bewa
peningswedloop is hierboven al even aan
geroerd. Ze werd geschreven op verzoek
van de Verenigde Naties, die aan alle
leden de vraag had voorgelegd hoe de
Verenigde Naties een sterkere rol kunnen
gaan spelen in de ontwapening. Vijftien
leden hebben op het verzoek gereageerd.
Het document uit Rome was het langste
en misschien wel het meest radicale. Het
is inmiddels in handen gesteld van de
studiecommissie voor ontwapening van
de V.N.
Het document houdt ons verder voor
dat de veiligheid als doel van de bewape
ningswedloop niet wordt bereikt. Want de
overcapaciteit aan wapenen met het kali
ber van atoomkracht verhoogt het risico
dat het afschrikkingsevenwicht wordt
verstoord. De bewapening met traditione
le wapenen noemt het Vaticaan een dolge
draaide machine die steeds maar door
draait, geheel onafhankelijk van gevoe
lens van agressie. Om kort te gaan: bewa
pening is uit de tijd en brengt geen vrede.
Bovendien is veiligheid die steunt op
atoomgeweld geen echte veiligheid.
Tenslotte dringt het document aan op
een internationale rechtsorde en op ver
sterking van de taak van de Verenigde
Naties. Dit veronderstelt echter politieke
wil en een strategie voor de vrede. Rege
ringen die zelf niet veel voelen voor
wapenbeperking, behoren door de politie
ke partijen en de publieke opnie op beslis
sende wijze te worden gestuwd in de rich
ting van de vrede. Het Vaticaan geeft toe
dat de ontwapeningsstrategie wordt
belemmerd door de toegenomen militaire
hulp aan de derde wereld, waardoor meer
autoritaire regimes ontstaan. Tevens wor
den politiemachten en binnenlandse vei
ligheidsdiensten versterkt in de strijd
tegen het terrorisme dat kan uitlopen op
een verkapte burgeroorlog. Daarom stelt
het Vaticaan voor dat de politiemaatrege
len tegen het terrorisme internationaal
worden vastgelegd. Verder wordt
gevraagd de ontwikkelingslanden te
betrekken bij gesprekken over ontwape
ning. Landen van de derde wereld, die
hun militaire uitgaven verminderen ten
gunste van maatschappelijke doeleinden,
zouden volgens het Vaticaan voorrang
moeten krijgen bij hulp in de vorm van
internationale leningen.
Bertha Meuleberg en kapelaan Kouwenberg
worden toegediend Bertha Meuleberg
hield zich aanvankelijk aan dit decreet
van Roermond. Ter gelegenheid van de
opening van haar kapel werd daarom een
eucharistieviering opgedragen in de kerk
van Kerensheide.
Duizenden godvruchtigen trokken'in de
r
