Ook NPO betrokken
in
Haskell Small:
Kamerorkest beraamt actie
tegen plan tot opheffing
Artistieke verscheidenheid ontbeert modern werk
NPO-programma nog traditioneler
leeg maar
virtuoos spel
Stemrecht
ontzegd aan
Bertolucci
Houding minister is enorm bot
„Rider,
mijn idee?
samen werkingsverband
„Ik ken maar één halfzware met
dubbele omslag voor dubbele versheid
WW»!
I
ii
WOENSDAG
2 9
SEPTEMBER
19 7 6
KUNST
15
Pianoconcert in de Kleine Zaal
(Van onze Haagse redactie)
99
Kritisch
Veertig Riders voor f 1.85. @1
Geschokt
door Johan van Kempen
Serie A
Serie C
Mozart-sene
Serie B
B|1
DEN HAAG Het plan van
minister Van Doorn (CRM( om
het vanuit Amsterdam opereren
de Nederlands Kamerorkest op te
heffen, is bij de 30 orkestleden
„als een bom ingeslagen”. „Dit is
voor ons werkelijk een complete
verrassing. U voelt wel dat we het
er niet bij zullen laten zitten”. Dit
zei dinsdagavond de heer P
Klink, zakelijk leider van het
nationaal en internationaal
befaamde gezelschap over de ver
trouwelijke brief van de bewinds
man aan een aantal muziekin-
stanties en -bonden. Van Doorn
vindt dat het aanbod van kamer
muziek, met name in de grote
steden, al groot genoeg is.
Elk pakje Rider heeft een
dubbele, goed afsluitende flap. Dat
voorkomt uitdrogen. Daardoor is
Rider een halfzware shag die tot op de
bodem vers blijft.
Samen met de extra lange draad
zorgt dat voor soepel rollen en een
konstante smaak: pittig en toch zacht.
Van de eerste tot en met de veertigste.
HAARLEM De plannen van het Noordhollands Philharmonisch
Orkest voor het komende concertseizoen zijn sinds enige tijd bekend
Zoals te verwachten was, is ook hier de algemene tendens in de
richting van een traditionele repertoirekeuze weer sterker geworden.
Naast andere factoren is daarvoor allereerst een dwingende economi
sche noodzaak. De geringe belangstelling, vorig jaar, voor het voort
reffelijk gedifferentieerde Bartók-concert in de serie componisten
portretten, bewijst wel hoe moeilijk het in Haarlem publiekelijk
allemaal ligt en is symptomatisch voor de instelling van de gemiddel
de concertbezoeker hier.
BSSsSiiSBHK
■Mn
z wil
Het Nederlands Kamerorkest (archieffoto).
JOHAN VAN KEMPEN
129
1
Ook de ANOUK heeft het plan van Van
Doorn voor samenwerking van provincia
le orkesten zeer kritisch ontvangen. „Hier
wordt van hogerhand voorgeschreven
wat door de democratisering en inspraak
binnen de orkesten eigenlijk al lang niet
meer mogelijk moest zijn”.
Mr. Van den Bosch geeft toe 's ministers
idee om de provinciale orkesten te laten
samenwerken niet zo gek is. „Hij zegt met
zoveel woorden de verantwoordelijkheid
van de dan onstane grote orkestinstellin-
gen op' zich te nemen. De salarislasten
zullen geheel door CRM worden gedra
gen. Dat lijkt me op zichzelf een redelijk
besluit, als men bedenkt hoe het Forum
vergaat, doordat de lagere overheden het
operagezelschap hebben laten vallen.
Maar de minister zegt er wèl bij dat het
allemaal niet meer geld mag kosten. Hoe
is dat nu met elkaar te rijmen?”
Als een intussen alweer klassiek gewor
den Bartók zelfs al met grote terughou
dendheid wordt benaderd, hoe weinig
hoop is er dan ten opzichte van het wel
slagen van eventuele plannen voor de
afzet van meer actuele muzikale produk-
ten. Desondanks (en mede daarvoor wor
den tenslotte ook de subsidies gegeven)
wordt er, al is het in nóg bescheidener
mate dan de laatste jaren het geval was,
bij het NPO gelegenheid geboden om ken
nis te nemen van hedendaagse muzikale
uitingen.
De serie A, omvattende zes dinsdag-
avondconcerten, opent (in- de Beijnes-hal)
Leuk om te zien dat op ditzelfde concert
een werk voor twee strijkorkesten van
Van Delden „verdwaald” is geraakt. Zo
moest het altijd zijn; het naast elkaar
plaatsen is de beste methode om alle muzi
kale richtingen levenskansen te geven.
Naast de vaste dirigent van het NPU
André Vandernoot, die de leiding heeft
van de helft van alle concerten, zullen er
vier gastdirigenten optreden. Roberto
Benzi leidt een Brahms-Schumann-avond
in de A-serie en voor de overige concerten
in de drie series werden Jerzy Katlewicz,
Joav Talmi en Ottokar Trhlik aangetrok
ken. Deze dirigenten zijn respectievelijk
van Poolse, Israëlische en Tsjechische
nationaliteit.
Met spanning kan worden uitgezien
naar de ingebruikneming van de gereno
veerde gemeentelijke concertzaal. Het
eerste concert 5 oktober vindt plaats in de
Beijneshal, omdat dan nog de laatste
hand aan de drastisch verbouwde zaal
wordt gelegd. Daarna zullen alle specula
ties ten opzichte van de veranderde akoes
tische omstandigheden aan de werkelijk
heid worden getoetst.
Roberto Benzi is een van de vier gastdiri
genten die het N.P.O. in het nieuwe sei
zoen zal leiden.
Naast de hedendaagse composities,
allesbehalve avant-garde dus, zullen er in
die C-serie nog andere werken te beluiste
ren zijn, die een afwijkende signatuur
dragen. Zo zien we op het openingscon
cert van deze vrijdagavondserie, het Alle
gro voor vier strijkkwartetten van Van
Dan is er nog een speciale Mozart-serie,
bestaande uit drie vrijdagavondconcer-
ten, die alle onder leiding staan van André
Vandernoot en waarop uitsluitend piano
concerten (negen in totaal) van Mozart
zullen worden uitgevoerd. Hiervoor zijn
drie solisten van internationale reputatie
aangetrokken, te weten Ingrid Haebler,
Jörg Demus en Tamas Vasary. Ieder van
deze musici speelt dan drie pianoconcer
ten per avond. Het NPO zal deze serie
tevens in Brussel uitvoeren.
ROME. De Italiaanse filmregisseur
Bernardo Bertolucci is voor tien jaar het
stemrecht ontzegd omdat de justitie in
zijn land zijn film „Laatste tango in
Parijs” zedekwetsend vond. De advocaat
van de regisseur bevestigde dat in Italië
inderdaad het stemrecht kan worden ont
nomen, als iemand schuldig is bevonden
aan aantasting van goede zeden. Het is
een maatregel die nog dateert uit de fas
cistische periode.
0
Een Frans programma volgt dan in deze
B-serie, met de Belgische violiste Edith
Volckaert, die de solopartij in het Derde
vioolconcert van Saint-Saëns zal vertol
ken. Theo Olof solieert op de Oostenrijkse
avond in een vioolconcert van Mozart,
terwijl de serie besloten wordt met een
concert van Russische werken. De pianist.
Jan Wijn verleent hieraan medewerking
in de Paganini Variaties van Rachma
ninov.
Michel Block zal brede lagen van het
publiek genoegen verschaffen met zijn
voordracht van het onverwoestbare Eer
ste pianoconcert van Tsjaikovski. En de
Zuidamerikaanse violist Alberto Lysy,
leerling en naaste medewerker van Yehu
di Menuhin, zal te horen zijn in de Symfo
nie Espagnole van Lalo, terwijl Herman
Krebbers op een later concert twee
Romances van Beethoven ten gehore
brengt.
Toen Small zich bij de aanvang van zijn
recital aan een Scarlatti-sonate zette, had
je nog hoop. Een echt pianistische aan
pak, zonder moeilijk gedoe door aanslui
ting te zoeken bij klavecimbelklank of dat
soort halfslachtige uitgangspunten Hij
liet precies de juiste ruimte om alle inge
bouwde zangerigheid naar voren te laten
komen m aangename nuancering. Bij de
volgende, in (te) langzaam tempo, verwa
terde alle kracht van de cantilene in een
gemaniëreerd „gevoeierig” doen een aan
wijzing voor emotionele armoede. En bij
de derde Scarlatti was ook de eerst nog
aanwezige verfijning ingeruild voor dik
doenerige lompheid, mede doordat het
linkerpedaal een ongewoon grote rol
kreeg toebedeeld Toen leek de hoop wel
vervlogen. Maar je was daarna toch weer
verbaasd over de glad vloeiende virtuosi
teit in Beethoven’s sonate nr. 7 (opus 10 nr.
3) in D. Het ontbrak hem dus geenszins
aan technische uitrusting. En ook niet dat
er geen dynamische contrasten waren;
eerder een teveel aan uitersten. Maar om
een lang verhaal kort te maken: Haskell
Smalls interpretaties doen in artistieke
zin niet doorleefd, maar aaneeleerd aan.
Dat kon je ook ervaren in Moussorgski’s
Schilderijententoonstelling, waarvan ver
schillende taferelen niet eens hun speci
fieke karakter konden krijgen, vanwege
de keurig-schoolse, maar met bombarie
gebrachte recht-toe-recht-aan realisatie.
En Smalls componeren, hoe kon het ook
anders, was qua geaardheid volkomen
verwant aan diens pianospel. Een eigen
werk uit 1975 bleek in de fragmentarische
„Introduktie” al een moeizaam gewrocht,
waarin niet eens een eigen kleur wordt
gevonden. En bij de aansluitende fuga
kreeg je ten overvloede het bewijs van
hetgene waar je de concertgever al steeds
in gedachten van had zitten beschuldigen:
puur academisme van de leegste soort.
Dat doet het in Amerika wel. Maar hier
niet.
In de serie concerten op de vrijdag
avond, bijgenaamd Populaire Landense-
rie, komen weer zes Europese landen aan
bod. In volgorde zal er een Duitse avond
komen, waarop onder meer Schumanns
pianoconcert zal worden uitgevoerd met
Daniël Wayenberg als solist. Op de tweede
avond klinkt dan een Tsjechisch-
Hongaars programma, waarop de Brazili
aanse pianiste Christina Ortiz het Concert
in A van Liszt zal vertolken. Drie solisten
zijn er te beluisteren op het aan Italië
gewijde concert: de sopraan Jenny Vee-
ninga, de bariton Henk Smit, alsmede de
hoboïst Henri Gouder de Beauregard.
Bree; misschien wel een van de opmerke
lijkste concertwerken voor strijkers, dat
in de eerste helft van de vorige eeuw
door onze vaderlandse toonkunst werd
voortgebracht. De nadruk ligt dus eerder
op het „andere” dan op het „nieuwe”. De
nog levende componistengeneratie is in
deze serie vertegenwoordigd door Van
Hemel en Frid, terwijl verder nog de
namen van Respighi, Martinu en Mul op
het programma voorkomen.
Als solisten in de C-serie zien we Toos
Onderdenwijngaard, een leerlinge van
onder meer Marguérite Long, die te horen
is in het Eerste pianoconcert van Prokof-
jev; dan NPO-concertmeester Gijsbert
Beths, die onder andere met zijn
Katsjatoerian-vertolking bij het Haarlem
se publiek furore maakte, en ditmaal in
Stravinsky’s Vioolconcert solieert, en de
in Israël geboren Amerikaan Joseph
Kalichstein, die ook onder Bernstein met
het New York Philharmonic is opgetreden
en die hier in Haarlem de solopartij van
Bartóks Tweede pianoconcert voor zijn
rekening zal nemen.
Ook de andere ministeriële voorstellen
ten aanzien van de taakverbreding en
samenwerkingsverbanden van de Neder
landse symfonie-orkesten zijn erg kritisch
ontvangen. De directeur van het Contact
orgaan Nederlandse Orkesten, mr. Van
den Bosch, zegt: „Ik heb de indruk dat het
weer echt minister Van Doorn is die zon
der dialoog met de betrokkenen een
streep haalt door instellingen en voorzie
ningen, die hem niet aanstaan. Dat is niet
de eerste keer dat hij zoiets doet. Ik kan
me voorstellen dat hij bepaalde opvattin
gen in zijn hoofd heeft. Maar laat hij die
dan om de tafel met de anderen bespre
ken. Wat hij nu doet is enorm bot”.
Ook de bij de FNV aangesloten
ANOUK, de organisatie van uitvoerende
kunstenaars zegt enorm geschokt te zijn
door het plan van Van Doorn het Kamer
orkest op te heffen. „Er wordt door deze
bewindsman alleen nog maar over kwan
titeit gepraat, en niet meer ovei kwaliteit.
Als het toekomstig kunstbeleid alleen nog
maar door kwantiteit bepaald gaat wor
den, dan achten wij dat een rampzalige
ontwikkeling”.
Het aantal concerten in de desbetreffen
de C-serie is gereduceerd tot drie; er is,
evenals bij de andere series, een behoorlij
ke artistieke verscheidenheid nage
streefd, maar hetgeen er aan nieuwer
werk op het programma staat is hoog
stens gematigd modern te noemen.
AMSTERDAM Haskell Small is een
Amerikaanse pianist, die het presteert om
een hele avond lang Scarlatti. Beethoven,
Moussorgski en werk van hemzelf te spe
len. met een onwankelbare trefzekerheid.
Het wordt allemaal vanuit een feilloos
geheugen neergezet, notengetrouw en vol
gens de aanwijzingen van de componist.
Maar wat heb ie daar eigenlijk als toe
hoorder aan. als je daardoor niet bepaald
wordt bit de artistieke kern van het werk?
Merkwaardig was het weer, om zo’n
musicus met een dergelijk hoog ontwik
kelde „Fingerfert.igkeit”. in het door hem
gisteravond in de Kleine Zaal afgewerkte
programma, praktisch nergens in staat te
zien om aan toch werkelijk niet kinder
achtige pianoliteratuur ook maar de min
ste bezieling te geven.
I
Met medewerking van het Toonkunst-
koor Amsterdam en Mannenkoor Zang en
Vriendschap zal „La Damnation de
Faust” van Berlioz worden uitgevoerd,
met Cora Canne Meyer, Nico Boer, Ber
nard Kruysen en Hubert Waber als vocale
solisten.
Al deze plannen worden definitief neergelegd in een Nota Orkestenbestel, die
naar verwachting nog dit jaar aan de Tweede Kamer zal worden aangeboden en
begin '77 zal worden behandeld.
Ook wil Van Doorn een samenwerkingsverband realiseren tussen het Con
certgebouworkest, het Residentieorkest en het Rotterdams Philharmonisch
Orkest, alsmede tussen het Amsterdams Philharmonisch, het Noordhollands
Philharmonisch en het Gewesteiijk Orkest voor Zuid-Holland.
Tevens zet hij nog eens uiteen wat hij voor heeft met de orkesten in de
verschillende regio’s: het Noordelijk Filharmonisch Orkest zou moeten gaan
samenwerken met het Frysk Orkest, het Overijssels Philharmonische Orkest met
het Gelders Orkest: het Brabants met het Limburgs Symphonie Orkest; hel
Utrechts Symphonie Orkest met verschillende orkesten van de NOS.
Dit is de hoofdzaak van een brief, die minister Van Doorn van CRM onder
strikte geheimhouding heeft verstuurd naar een aantal orkestinstanties en
vakbonden. In dit schrijven kondigt de bewindsman het verdwijnen van het
Nederlands Kamerorkest aan; de subsidie zal namelijk worden stopgezet. Over
de brief zal op 5 oktober een gesprek met de bonden plaatsvinden
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG De Nederlandse symfonie-orkesten functioneren te eenzijdig,
beperken zicb te veel tot hei gebruikelijke, romantische repertoire en richten
zich nog steeds in onvoldoende mate op andere, educatieve taken Daarbij
verplaatsen zij zich te weinig naar andere locaties dan het gevestigde concertge
bouw Daarom moet het orkestenbestand gesaneerd worden.
heeft opgediept en ook op de plaat
gebracht. Hier in Haarlem horen we Ram-
pal in een sjablonerige Vivaldi en een
tamme Stamitz.
met Jean-Pierre Rampal als solist. Deze
fenomenale fluittist vertoont de laatste
tijd de neiging om zich nog slechts te laten
horen in brave, kamermuziek-achtige
concertjes. En dat terwijl hij het is
geweest die bijvoorbeeld Jolivets Fluit
concert heeft geïntroduceerd en een werk
als Reinecke’s concert en (uitgebreid
romantisch-symfonisch bezet) orkest
In een brief deelt hij voorts mee dat. het departement van CRM de personeels
lasten van een vastgesteld aantal musici voor zijn rekening wil nemenDe overige
musici moeten door de gemeenten en provincies worden gesalarieerd. De
bewindsman wil graag komen tot een uniforme regeling ten aanzien van deze
salariëring komen, die zou moeten uitmonden in een landelijke cao voor
orkestmusici.
De leden van het 21 jaar oude Kameror
kest, dat volledig door het Rijk gesubsidi
eerd wordt, bespreken op het ogenblik tot
welke actie zij zullen overgaan. In de loop
van woensdag wordt bekendgemaakt op
welke wijze zij tegen de plannen van de
minister gaan protesteren. Het Neder
lands Kamerorkest, waarin ook een aan
tal buitenlandse musici meespeelt, is
vooral in de Randstad te beluisteren.
Internationaal wordt het orkest „een
groep Nederlandse ambassadeurs”
genoemd.
Het geld dat vrijkomt door stopzetting van de subsidiëring van het Nederlands
Kamerorkest wil Van Doorn besteden aan een betere operavoorziening, voor de
kamermuziek in het algemeen en voor betere arbeidsvoorwaarden bij de Hoofd-
stadoperette. Toegezegd wordt dat er een gunstige afvloeiingsregeling voor de
leden van het Nederlands Kamerorkest zal komen.
(ADVERTENTIE)
■«WW
t
