Arafat:
Amalrik in Parijs:
Saoedi-Arabië
naar Amerika
handen houden
Smith
wil touwtjes in
Weer gifwolk
in Italië
krijgt wapens
uit VS toch
Arabische staking in Israel
Wilde raaf
Onrust
in Russische leger groeit”
„Nieuwe massamoord op de Palestijnen”
Vredesvrouwen
KOOS VORRINK
LEIDERS
Rhodesische blanken hopen op succes aan conferentie-tafel
Strauss zou in ’69
Lockheeddossiers
hebben meegenomen
Kamercommissie tegen
verhuizen van Nehem
Uit protest tegen ,,Koenig-document"
WO F N S D A G
2 9
SEPTEMBER
19 7 6
BINNEN- EN BUITENLAND
3
2
door Nico Scheepmaker
im
(Van onze redactie buitenland)
om de Palestijnen definitief het zwijgen op te leg-
do
:ht
est
(Van onze redactie
buitenland)
len
gd
iele
alo-
jod
lad
ien
en
Penibel
ird’
ria
(eg
ex-
•ug-
>dd-
een
hai-
ter
rin
)Ot
t 65
■aar
rge-
een
rak-
ier-
om-
tge-
130
gaf
r BH
Jordanië
gen. Nadat Syrische artillerie- en tankeenheden
op drie fronten tegelijk de strijd openden in de
gebergte ten oosten van Beiroet een voor
guerrilla-oorlog belangrijk gebied heeft Jasser
Arafat de leider van de Palestijnse bevrijdingsbe
weging PLO, de Arabische staatshoofden gesmeekt
om Syrië en de christelijke troepen te stoppen.
Sarkis
BEIROET, DAMASCUS, CAIRO, JERUZALEM
De oorlog in Libanon heeft gisteren een nieuw
hoogtepunt bereikt door een grootscheeps offensief
van Syrië en zijn christelijke Libanese bondgenoten
SALISBURY, WASH
INGTON, LONDEN
Ian Smith, voor zo lang
het nog duurt leider van
het blanke minderheids-
regime in Rhodesië, heeft
zijn verbazing uitgespro
ken over het Amerikaan
se standpunt dat het plan
Kissinger niet meer is dan
een voorstel, waarover
nog kan worden gediscus
sieerd. Smith was ervan
uitgegaan dat het plan
voor Rhodesië’s toekomst
onder een zwart meeder-
heidsbewind de slotsom
was van de onderhande-
lingen tussen Kissinger en
de zwarte en blanke lei-
ders in zuidelijk Afrika
„Toen ik het plan aan
vaardde, was mij met
bekend dat de andere par
tij nog met nieuwe eisen
zou kunnen komen”,
aldus Smith.
Optimistisch
Spanning in Midden-Oosten
na
Syrisch offensief
dat het Palestijnse verzet onder leiding
Dat zou gebeuren in nauwe samenwer-
AMALRIK
n
„Er iets volkomens in Vorrink, dat men
niet verwacht van jongelui van zijn leef
tijd en dat ons met angst de toekomst voor
hem doet inzien. Hij kan een grote kracht
voor het onderwijs worden, maar het kan
ook dab hij bezwijkt voor de grote aantrek
kelijkheid om een maatschappelijke her
vormer te worden”.
er aan de onderhandelingsta
fel door te krijgen
Een tijdje geleden citeerde ik iets uit een
brief van de Eschauzier uit Haarlem,
die Koos Vorrink in dienst had meege
maakt, toen hij nog niet leider van de A JC
was (dat werd hij in 1920), en toen hij dus
ook nog geen voorzitter was van de SDAP
(vanaf 1934), laat staan voorzitter van de
PvdA (van 1946 tot aan zijn dood in 1955).
Vervolgens kreeg ik een brief van de heer
C. H. Wiedijk, Wilsterstraat 4, Den Burg
op Texel, geschiedenisleraar aan de Rijks-
scholengemeenschap Texel, die bezig is
aan een biografie over Vorrink en zich
afvraagt of er nog meer mensen in leven
zijn die Koos Vorrink gekend hebben in
de tijd dat hij nog niet bekend was. In de
periode 1891-1907 bijvoorbeeld, toen hij in
Vlaardingen woonde, of in de periode
1907-1911 toen hij de Haarlemse Rijks-
kweekschool aan de Koudenhorn bezocht
en praktijklessen volgde aan de Rijksleer-
school, waarvan het hoofd, vegetariër en
esperantist Sevenhuijsen in zijn verslag
over Vorrink's onderwijspraktijk, met
vooruitziende blik schreef:
Lang vordat hij leider werd van de AJC
en (vervolgens) de SDAP, wist Koos Vor-
rink al precies te vertellen wat het leider
schap inhield, getuige het volgende citaat,
dat hij schreef in de tijd dat hij in dienst
op de vaandrigscursus zat:
„..leiders dat zijn inderdaad slechts
enkelen, omdat leider-zijn betekent: over
zicht hebben over het ganse front, bij
intuïtie voelen waar de zwakke punten
zijn, betekent, zien in de toekomst en lang
vóór anderen, vóór de werkers er aan
denken, de wegen der organisatie afbake
nen en dan sturen met vaste hand naar het
eens gestelde doel Alleen een staat van
dienst, gevolgd door uw eigen, vrije uit
spraak, heeft hen op hun posten gebracht
en zolang dan het tegendeel niet zeer
overtuigend nodig is gebleken, hebt gij als
één aaneengesloten muur naast hen te
staan en niet alleen te zwijgen, als gij niet
tégen hen hoeft te spreken, maar ook uw
stem te verheffen voor hen, opdat zij
moed putten uit uw vertrouwen
ren
lid-
na-
sen
10 a
ide
l in
nen
Het ministerie van Defensie had ander
halve week geleden gezegd dat de dossiers
bij een lekkage vermoedelijk waren ver
nietigd. Twee kranten, de „Frankfurter
Allgemeine Zeitung” en de „Süddeutsche
Zeitung” melden echter dinsdag uit rege
ringskringen vernomen te hebben dat de
dossiers in 1962 van Defensie naar Finan
ciën zijn verhuisd. Strauss zou ze vervol
gend hebben meegenomen toen hij in 1969
bij Financiën wegging. Wat er daarna van
geworden is, Is uit het onderzoek nog niet
gebleken.
De Syrische en christelijke troepen
pogen de Palestijnen in de bergen te
omsingelen. Hammana, een strategisch
belangrijke stad aan de secundaire weg
tussen Beiroet en Damascus, zou al op de
Palestijnen en hun linkse Libanese bond
genoten zijn veroverd. Andere steden die
op deze route liggen, wacht volgens recht
se bronnen een zelfde lot.
In het Beierse hoofdkwartier van de
CSU spreekt men de berichten tegen. Men
zegt dat het verkiezingspropaganda is om
de „magere kansen van de regeringscoali
tie (van socialisten en liberalen) te verbe
teren”.
ROME (DPA). Een gifwolk, vrijgeko
men na een explosie van een koelhuis in
het petrochemische „Anic”-bedrijf in de
Italiaanse stad Manfredonia (Apulië),
heeft in een nabijgelegen tuinbouwge
bied vruchten en groenten bedorven. Bij
de bevolking van Manfredonia zijn tot
nog toe geen vergiftigingsverschijnselen
waargenomen. De explosie vond zondag
plaats.
Arafat noemde de militaire acties „een
nieuwe massamoord op de Palestijnen”.
De Egyptische president Sadat heeft de
Syrische actie scherp veroordeeld. Hij
sprak van een door Moskou geïnspireerd
komplot van Damascus en Libië, met het
doel de Arabische eenheid de grond in te
boren.
In Italië worden de laatste tijd steeds
meer protesten gehoord tegen het feit dat
de autoriteiten niets ondernemen om het
sinds 1974 voor Kaap Otranto op de zeebo
dem liggende Joegoslavische gifschip
„Cavtat”, of ten mmste zijn uiterst giftige
lading tetraethyllood, te bergen. De plaat
selijke bevolking is begonnen zich te roe
ren sinds bekend is geworden dat het gif
tut de vaten weglekt.
De Arabische burgemeesters 'eisen het
aftreden van Koenig, een eis waaraan de
regering geen gehoor wil geven.
In Israel wordt weliswaar met goedkeu
ring gadegeslagen hoe de PLO onder de
voet dreigt te worden gelopen, maar de
zekerheid dat alles van een leien dakje
loopt is er niet. Ook in juni werd verwacht
dat Syrië snel zou doordrukken, en ook
toen moest Assad voorzichtig manoeuvre
ren om niet geheel geïsoleerd te komen
staan in de Arabische wereld. Daar komt
bij dat Israel een snel einde van de Liba
nese burgeroorlog helemaal niet op prijs
zou stellen: hoe langer en heviger Syrië en
de PLO elkaar te lijf gaan, hoe welkomer
het Israel zou zijn.
king met de Syrische geheime dienst,
vooral omdat de vier Palestijnse comman
do’s die zondag in Damascus opereerden,
via Jordanië Syrië zouden zijn binnenge
komen.
Saoedie-Arabië zou een diplomaat naar
Cairo hebben gezonden om de situatie in
Libanon te bespreken. Een Arabische top
conferentie ter oplossing van de Libanon-
crisis lijkt nu verder weg dan ooit.
De Arabische burgemeesters, met bur
gemeester Zajad van Nazareth als belang
rijkste woordvoerder, hebben aangekon-
digd dat de actie van gisteren maar een
begin is, en dat de strijd tegen Koenig zal
worden vooitgezet. Zajad zelf is vertrok
ken naar Europa op een propagandareis.
„Er spelen factoren die mij zeggen dat
deze omstandigheden er nog steeds zijn”,
aldus Amalrik, die onder deze factoren
rekende het uitwijken naar Japan en Iran
van twee Russische militaire vliegers die
BELFAST (AP) Twee leden van vrouwen vredesbeweging uit Noord-
lerland zullen maandag naar de Verenigde Staten vliegen om te pleiten voor het
stopzetten van Amerikaanse financiële steun aan de Noordierse terroristen. Dit
is gisteren door de beweging bekendgemaakt.
Mevrouw Betty Williams en mejuffrouw Mairead Corrigan, mede-oprichters
van de zes weken oude beweging, zullen naar Buffalo (in de staat New York)
vertrekken op uitnodiging van een Amerikaanse televisiemaatschappij.
Britse en Ierse functionarissen hebben geregeld beweerd dat van Amerika uit
met name het IRA van geld wordt voorzien.
Ze zullen een beroep doen op Amerikanen van Ierse afkomst om de geldtoe-
voer naar de terroristen te staken.
Dit bleek gisteren in een bijeenkomst
van de commissie met minister Lub.bers
(Economische Zaken).
Een in juni in de Kamer ingediende
doch destijds aangehouden motie-Van
Zeil (KVP) zal morgen opnieuw aan de
orde komen. In de motie spreekt de
Kamer zich uit tegen de voorgenomen
Nehem-verplaatsing. Verwacht wordt dat
deze motie door een Kamermeerderheid
zal worden aangenomen.
zich in de Verenigde Staten hebben geves
tigd.
een
ita-
te
ini-
tot
ng.
die
in
het
ge
est
en
tre-
>by-
liek
een
lan-
>ch-
j de
i de
aan
’1de
>nd-
zijn
De situatie is voor president Assad ech
ter penibel geworden: na de terreuractie
van zondag werd er „ontevredenheid” in
Syrië gemeld, zonder dat duidelijk is of
die zich tegen de president uit, of tegen de
Palestijnen. Met het oog op de binnen
landse situatie en de inter-Arabische ver
houding, is het voor Assad van het groot
ste belang de strijd nu snel te beslissen.
spoord door de informatie van
Kissinger, nog enkele slagen om
de arm Ook volgens Kissinger,
zoals de republikeinse senator
Robert Byrd verklaarde, zitten
er nog risico’s aan de zaak
rer-
ige-
in
die
•na-
ing
on-
che
het
/an
•ge-
het
len
ian
len
eds
ler-
ied
>lei-
irid
gen
Sol-
nd),
bie-
>kte
Ige-
)ge-
om
teel
’ien
aar
het
De
ide-
and
tre-
isch
oor
het
7er-
igin
riili-
ver-
iwe
Volgens het partijblad van de Syrische
Baath-beweging is de strijd niet gericht
tegen de Palestijnen, maar tegen de lei
ding van de bevrijdingsbeweging PLO en
de guerrilla-organisatie Fatach. De toch al
breekbare banden tussen PLO-leider Ara
fat en het regime-Assad lijken hiermee
definitief verbroken.
Het marxisme zou weliswaar in de
Sovjet-Unie blijven, maar het zou her
vormd worden, aldus Amalrik. Hij zei ook
dat als hij de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken was, hij zich voor de
geest zou houden dat de Russen „ontzag
hebben voor kracht”. „Als je serieus met
Rusland wil praten moet je het vanuit een
sterke positie doen”, aldus de historicus.
De gijzelingsactie van zondag heeft
Assad een goede aanleiding gegeven om
hard toe te slaan: al lang verkondigt hij
De tweede lachende buitenstaander is
Jordanië: ook koning Hoessein streeft
verzwakking van de PLO na, en zijn bond
genootschap met Syrië maakt het moge
lijk in samenwerking met Syrië de PLO
aan te pakken. Officieel zwijgt Jordanië
in alle talen evenals Israel trouwens
maar er zijn berichten (die in Israel
zeer waarschijnlijk worden geacht) dat
koning Hoessein de gebeurtenissen van de
afgelopen dagen heeft aangegrepen om
ook in zijn land de controle op activiteiten
van Palestijnen te verscherpen.
De commissie had vrijdag met 8 tegen 6
aanbevolen de transactie te schrappen.
Kissinger voerde gisteren aan, dat een
dergelijke handelwijze de Amerikaans-
Saoedische betrekkingen in gevaar zou
kunnen brengen en zinspeelde op de
mogelijkheid van „represailles”
van Arafat op het verkeerde pad is: dé
strijd tegen Israel, dat is de taak van de
PLO, en niet de burgeroorlog in de Liba
non. De gijzeling in het Semeramis
Hotel heeft Assad zijn gelijk op een pre
senteerblad gegeven: „Dit soort acties
hadden tegen Israel moeten worden uitge
voerd, ziet hoe het Palestijnse verzet is
afgedwaald”.
Het is niet tot ongeregeldheden geko
men. Van Arabische kant werd benadrukt
dat het vooral om het propagandistische
effect ging, iets wat met een rustige
demonstratie ten volle kon worden
bereikt. Veel heftiger waren de solidari-
teitsstakingen in de bezette gebieden.
Kissinger ging niet zover, dat hij een
nieuw Saoedisch olie-mbargo voorspel
de, maar waarschuwde wel voor een aan
tal andere tegenmaatregelen die Saoedi-
Arabië zou kunnen nemen.
Het blank bewind heeft echter
nog geen „veto” uitgesproken
over het voorstel van de vijf
Afrikaanse staatshoofden een
conferentie buiten Rhodesië te
beleggen, waar de overgangsre
gering en een grondwettelijke
basis voor Rhodesiës nieuwe toe
komst kan worden geregeld.
Smith heeft de Engelse premier
Callaghan gevfaagd zo spoedig
mogelijk de conferentie te begin
nen. Hij rekent er blijkbaar op
nog voldoende invloed te kun
nen uitoefenen om bepaalde ver
langens van zijn regering bij
voorbeeld in blanke handen hou
den van de hoogste regerings
post en de defensie en politie
trijfël
Voor de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties zei
de Westduitse minister van Bui
tenlandse Zaken Genscher gis
termiddag dal de landen van
zuidelijk Afrika moeten worden
geregeerd door een „meerder
heidsbewind” Maai aldus Gen
scher, die een beroep op de Zuid
afrikaanse regering deed om
van de apartheidspolitiek af te
stappen, de rechten van de blan
ke minderheid moeten worden
gewaarborgd De Bondsrepu
bliek heeft enorme economiscne
belangen in Zuid-Afrika Het
grootste gedeelte van de blanke
bevolking in Namibië (Zuidwest-
Afrika) bestaat uit afstammelin
gen van de Duitse kolonisten uit
het begin van deze eeuw.
Amalrik, die in Nederland woont sinds
hij half juli uit de Sovjet-Unie in het
Westen aankwam, zei dat de kans op een
militaire machtsoverneming in Rusland
verscheidene keren aanwezig is geweest
toen maarschalk Zjoekov minister van
defensie was.
DEN HAAG (ANP) Een meerderheid
uit de Tweede-Kamercommissie voor
Economische Zaken is tegen verplaatsing
van de Nederlandse Herstructurerings-
maatschappij (Nehem) van Den Bosch
naar Den Haag.
Palestijnse guerrilla’s houden een gewonde kameraad vast achter op een kleine
vrachtauto. De Palestijn was neergeschoten door een falangistische sluipschutter bij
de enige oversteekplaats tussen het christelijke en moslem-gedeelte in Beiroet.
In vrijwel alle grote steden kwam het tot
rellen: de staking was algemeen, er wer
den barricades opgeworpen, stenen
gegooid, banden in brand gestoken, het
bekende beeld. Met als bijzonderheid dat
ook de stad Gaza gisteren meedeed, voor
het eerst sinds lange tijd. De staking in de
bezette gebieden was weliswaar als soli
dariteitsactie tegen Koenig opgezet, maar
ging veel verder: er werd ook gedemon
streerd tegen het provocatieve optreden
van het extremistische „Goesj Emoe-
niem” gedurende de laatste dagen in
Hebron, tegen de bezetting in het alge
meen, tegen Syrië en tegen Jordanië.
Aldus Koos Vorrink, „de predikant der
heidenen”, in 1916. U kunt het eventueel
gebruiken als handleiding bij de komende
verkiezingen, of als graadmeter van het
leiderschap „in het veld” (zoals dat tegen
woordig in de sociologie heet) van als
leiders bekend staande lieden als Johan
Cruijff en Franz Beckenbauer, en warem
pel: het klopt dan wei als je Vornnks
blauwdruk er naast iegt! Mocht u dus nog
iets uit eigen ervaring over Vorrinks aan
looptijd in de Nederlandse socialistische
en politieke geschiedenis weten („kleine,
schijnbaar onbelangrijke details kunnen
voor de biografie belangrijk zijn”),
schrijft u de heer Wiedijk dan even of belt
u hem even op: 02220-4001.
SAARBURG (DPA) Een wilde raaf
heeft bij Saarburg in Lotharingen voor
een ongewoon harde fietstraining
gezorgd Zes jonge wielrenners werden
plotseling dooi een grote rauf van achte
ren aangevallen
De vogel hakte met zijn snavel op de
hooiden van de fietsers. Pogingen om de
raaf met tïetspo<npjes weg ce jagen mis
lukten Na zes kilometei achtervolging
konden de wielrenners bescnei ming vin
den in een boerderij De eigenaar schoot
het agressieve diei met een jachtgeweer
dood.
worden voortgezet in Mapoeto,
de hoofdstad van Mozambique.
In dat land bevinden zich ook de
meeste verzetsstrijders: zij zou
den volgens Moegabe moeten
worden geleid dooi een opperbe
vel waarin ook de Nkomo-
stroming is vertegenwoordigd.
Over het verloop van de eerste
besprekingen tussen beide natio
nalisten, die dinsdag in de Zam-
biaanse hoofdstad 1. oesaka wei
den gehouden, is verder niets
bekendgemaakt. Smith heeft
inmiddels Rowland naar Salis
bury uitgenodigd.
WASHINGTON (UPI) De Ameri
kaanse Senaatscommissie voor buiten
landse betrekkingen is gisteren, door een
pleidooi van minister Kissinger, terugge
komen op een poging om de verkoop van
650 „Maverick” geleide wapens aan
Saoedi-Arabië tegen te houden. De
Maverick is een raket die door vliegtui
gen wordt gelanceerd tegen gronddoelen.
Amalrik wees erop dat de huidige Rus
sische minister van defensie een burger is
„omdat de partij het leger vreest”. „Een
tweede factor is dat het leger een nieuwe
politieke rol speelt. Een onderzeeboot-
commandant heeft dissidenten om zich
verzameld en een program gegeven”,
aldus de historicus.
Vorrinks godsdienstleraar, ds. Paré,
vond hem een onverschillige, lastige en
eigenwijze jongen, en ook zijn geschiede
nisleraar Fick had kennelijk last van Vor-
rink’s eigenwijsheid, want toen deze het
een keer (weer) niet met hem eens was, zei
hij: „Vorrink, Vorrink, jij zou je grootva
der nog willen leren poepen!” Ook de
directeur van de Rijkskweekschool, Van
der Ley, stuitte op Vorrinks zelfbewuste
eigenwijsheid, toen hij Frederik van
Eedens roman „Van de koele meren des
doods” mestvaalt-literatuur noemde
omdat er een brief aan een hoer in zou
voorkomen. Tweedejaars Koos Vorrink
zei toen, en terecht natuurlijk: „U heeft
van literatuur geen verstand. Houdt u zich
maar aan uw wiskunde”.
Na de beëdiging van president Sarkis
van Libanon leek het erop dat een vreed
zame regeling tussen moslims en christe
nen realiteit zou kunnen worden. PLO-
leider Arafat kondigde een staakt-het-
vuren af, dat gisteren echter moest wor
den doorbroken. President Sarkis heeft
opgeroepen tot een bestand, maar veel
effect scheen dat gisteren niet te sorteren.
De tank- en artiHerie-eenheden van
Syriërs en christenen proberen nu de
voorwaarde af te dwingen die centraal
stond voordat aan „vredesbesprekingen”
zou kunnen worden begonnen: terugtrek
king van de Palestijnen uit de bergen rond
Beiroet, vanwaaruit zij Zuidoost-Libanon
en de wegen naar Damascus kunnen
bestrijken.
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
JERUZALEM. De staking in de Ara
bische steden en dorpen in Israel is giste
ren rustig verlopen. Gedurende twee uur
legde het gemeentepersoneel in veertig
Arabische dorpen en steden het werk
neer, uit protest tegen het „Koenig-
document”, een geheim rapport van de
gouverneur van 'Galilea, Koenig, die
drastische beperking van Arabische
invloed in Galilea bepleit.
Kissinger heeft gisteren aan
president Ford en de democrati
sche en republikeinse leiders in
de Senaat verslag uitgebracht
van zijn Afrikaanse diplomatie
ke satan. President Ford toonde
zich optimistisch ovei een rege
ling van de kwestie-Rhodesië,
maar hield, daartoe aange-
PARIJS (UPI). De dissidente Russi
sche historicus Andrei Amalrik heeft gis
teren in Parijs gezegd dat het overlopen
van twee piloten van de Russische lucht
macht wijst op toenemende onrust in de
Russische krijgsmacht.
Ten overstaan van de Brits-
Amerikaanse persvereniging in Parijs zei
Amalrik dat als het leger de macht over
neemt, de ideologie Russisch nationalisme
zal zijn. Dissidenten in het Russische leger
zijn volgens hem te vergelijken met
Latijnsamerikaanse legercommandanten,
die bij het overnemen van de macht demo
cratisch georiënteerd blijken.
De Syrische troepen laten tot nog toe
Beiroet waar gisteren ook weer hevig
werd gevochten rechts liggen. Het gaat
er nu vooral om, de linkse Palestijnse
bolwerken in het gebergte „onschadelijk”
te maken. Volgens christelijke radiozen
ders is de „beslissende strijd” nu
begonnen.
Volgens de Engelse premier
Callaghan zou Rhodesië binnen
vijf tot zes weken een overgangs
regering kunnen hebben. „Wan
neer die eenmaal een feit is”, zei
Callaghan op het Labourcon-
gres in Blackpool, „kan Smith
niet meer terug”. De Engelse
minister voor Afrikaanse aange
legenheden Rowland is inmid
dels in Botswana aangekomen
waar hij met de presidenten van
Rhodesiës buurstaten zal over
leggen over de te volgen proce
dure.
In Botswana’s hoofdstad
Gabarone verblijft eveneens
Joshua Nkomo, leider van de
binnenlandse vleugel van de
ANC. De besprekingen met
rivaal Robert Moegabe die de
guerrillastrijders van het volks
leger van Zimbabwe (Rhodesië)
zegt te vertegenwoordigen, zou
den op verzoek van Moegabe
BONN (AFP) De dossiers van het
Westduitse ministerie van Defensie
betreffende de aankoop (met mogelijke
omkoping) van Starfighter-
gevechts vliegtuigen van Lockheed,
waarvan gezegd is dat zij verloren waren,
zouden door de voorzitter van de
christen-democratische CSU, Franz Josef
Strauss, zijn meegenomen toen hij van
het ministerie van Defensie overstapte
naar dat van Financiën in 1962.
