4
s
tl
I
Israel speelt listig spel
met humanitaire dekmantel
De wonderlijke chaos
in Zuidelijk Libanon
het goede hek”
De politiek van
r
te Jan
s
r
E
a
w
I
wlr
F'
F
-«F
At
Wt
btt’.
IHi
ifi
5
door Jaap van Wesel
H l:l
4
Rode lijn
Elias woont in het dorp Rmesh, drie
kilometer van de Israëlische grens. Hij
is een welvarende tabaksplanter. Van
morgen is hij naar het „goede hek”
gekomen om zijn zuster te ontmoeten.
Hij en vijf broers zijn in 1948 uit Haifa
gevlucht, zijn zuster is achtergebleven.
Het is de eerste keer in 28 jaar dat hij
haar weer kan zien.
Elias is dus eigenlijk Palestijn. Maar
hij dient bij de christelijke militia in zijn
dorp. Er is een directe telefoonlijn tus
sen de militaire basis van de falangis-
ten in Rmesh en het naburige Israëli
sche legerkamp. Een paar dagen gele
den heeft hij bij de Israeli’s een ver
zoek ingediend om zijn zuster te
mogen ontmoeten, en vanmorgen
vroeg werd hij door de Israeli’s opge
beld dat zijn zuster vandaag naar het
hek in Dovev zal komen.
Inkopen
Tragisch
Nieuwe wegen
Kabels doorsnijden
Bizar
f-
Kt
fc.
Een Israëlische militair helpt een Libanese vrouw.
I
i een
logie,
nder-
arom
irden
ürur-
Humanitaire hulp en goede buren, dat is
het motto: daarom mogen Libanese boe
ren in Israel rondkijken, zij worden rond
geleid in Israëlische modelboerderijen, zij
krijgen technische hulp aangeboden voor
de ontwikkeling van hun eigen landbouw,
zelfs mogen Libanese boeren meedoen
aan een Israëlische landbouwtentoonstel
ling die in Tel Aviv wordt georganiseerd.
Er komen ook andere verzoeken. Kunnen
de Israeli’s niet helpen bij het reorganise
ren van het onderwijs? Sinds het uitbre
ken van de burgeroorlog zwerft de jeugd
op straat, omdat de meeste leraren zijn
gevlucht.
Aanvankelijk hebben de tabaksplan
ters hun tabak verkocht aan een Israëli
sche sigarettenfabnek, waarbij ze ook de
arbeiders leverden voor de fabricage
maar de prijzen waren te hoog, vonden de
Israeli’s Het schijnt dat Libië de partijen
tabak tegen een hogere prijs dan de
marktprijs heeft opgekocht om roei m het
eten te gooien En zaken zijn zaken, al is
Libië nog zo’n grote vijand van de chnste-
Libanezen mogen ook in Israel werken.
Meer dan 150 arbeiders komen iedere dag
’s morgens om half zeven naar het „goede
hek” De mannen worden meteen in het
zionistische arbeidsproces ingeschakeld,
en werken bij de bosaanplantingen van
het joods nationaal fonds in Maalot en
Tsefat Meisjes werken veelal in een kou-
senfabriek in het dorpje Gush Chalav,
dicht bij de grens Er rijzen zo nu en dan
problemen De Libanezen zijn ontevreden
over de koers die zij voor het Libanese
pond krijgen: IL 2,40 in plaats IL 2,60.
nen. Dat bewijst ook de levendige zwarte-
handel die in Zuid-Libanon is ontstaan.
Aan Syrië heeft Israel verder duidelijk
gemaakt, dat er een rode lijn is die Syrië
niet mag overschrijden. Daarom zal het
Syrische leger het niet wagen de rivier de
Litani over te trekken. Israel voert een
dubbele politiek in het noorden steunt het
de christenen en de Syriërs tegen de link
se Palestijnen. in het zuiden steunt het de
linkse krachten en de Palestijnen tegen
Syrië
In het zuiden is het Libanees-Arabische
op
la
ng,
an
>or
ijn
en
de
>or
en
ei-
en
ie-
of
ijf
en
20-
en
tot
gi-
ral
>re
ige
of
iet
te-
te
tie
en
de
n”
:h-
en
tal
>el
de
an
iet
m-
>or
>et
er-
ui-
co-
ns.
ol.
bij nader inzien toch geen diplome' 'eke
smoes te zijn. Zij gelden echter niet voor
incidenten langs de grens, maar voor
Israëlische activiteiten in Libanon. De
Israeli’s patrouilleren regelmatig langs de
belangrijkste grensweg in Libanon, en
zetten wegversperringen op om het ver
keer te kunnen controleren. Dat zijn
mobiele controleposten, die na een paar
uur weer vertrekken. Dat moeten de
heren van het Libanees-Arabische leger
natuurlijk wel weten, wil je „grensinci
denten” vermijden.
De praktijk blijkt nog eenvoudiger te
zijn. Zowel de Palestijnen als de troepen
van El Katib hebben het in Het noorden zo
druk met vechten dat zij er in het zuiden
geen troepenmacht van betekenis op na
kunnen houden; wat is Syrië toch goed
voor Israel. Hoewel het gebied langs de
Israëlische grens „formeel” onder hun
controle staat, zijn de Israeli’s vrijwel de
enigen die er patrouilleren.
En ten slotte: hoe staat de plaatselijke
bevolking, christenen en moslims, zelf
tegenover deze gang van zaken? Natuur
lijk zijn diegenen die door Israel in hun
nood geholpen worden dankbaar. En al
zijn ze dat niet, dan zeggen ze het toch,
want het is in de Arabische wereld uiter
mate onbehoorlijk iemand niet naar de
mond te praten.
tenen wapens leveren”, zegt een rege
ringsfunctionaris, „maar natuurlijk leve
ren wij de christenen wapens’
Uit militair oogpunt wil Israel voorko
men dat het Syrische leger van de Libane
se grens gebruik kan maken om het front
te verlengen Een Syrische aanwezigheid
in Zuid-Libanon zou betekenen, dat Syrië
met Jordanië een front kan openen yan de
Middellandse Zee tot de Rode Zee In de
strijd tegen Syriërs en Palestijnen is iede
re maronitische anti-Palestijnse enclave
welkom.
leger van El Katib de belangrijkste mili
taire macht Dat de Israeli’s voorkomen
dat aartsvijand Syrië Zuid-Libanon bin
nentrekt. geeft El Katib aanleiding tot
dankbaarheid aan Israel. Al heeft het
Libanees-Arabische leger dan in zijn
radio-uitzendingen een grote mond, zoals
we hebben gezien is het een feit dat er
sinds juli geregeld bijeenkomsten plaats
vinden tussen Israëlische officieren en
officieren van hel Libanees-Arabische
leger
Die bijeenkomsten vinden plaats in de
grensplaats Rosh Hanikra, volgens de
Israeli’s op verzoek van de Libanezen.
Daar worden „louter technische zaken
besproken” zoals dat door de jaren heen
gebruikelijk was met het Libanese gere
gelde leger, en het doel is „grensinciden
ten vermijden” Het is duidelijk hoeveel
belang El Katib bij die Israëlische rode
lijn heeft Daarom heeft hij met de Israe
li’s een deal gesloten. Israel houdl Syrië
uit het zuiden weg en het Libanees-
Arabische leger zal zich mei verzetten
tegen het „goede hek’
Die „technische besprekingen’ blijken
Verder mogen de Libanezen in Israel
inkopen doen: voedsel, butagas, benzine,
meel, koffie, suiker en rijst. De hulp is
voor Maronieten bedoeld, maar ook mos
lims worden geholpen. Ze kunnen met
Libanees geld betalen. Ook de post kan
verstuurd worden vanuit Israel: aan het
„goede hek” staat een barak die als post
kantoor dienst doet. De post wordt
gestempeld met: Dovev - het goede hek.
Het is ook mogelijk om, via Israel, post te
versturen naar de Libanese dorpen.
Adressen: naam, adres, plaats, Libanon,
goede hek - Dovev - Israel. Er komt iedere
dag een auto om de post op te halen.
Maar het is allemaal veel tragischer.
Voor de burgeroorlog, toen de Palestijnse
commando's nog actief waren in het
„Fatachland”, had de plaatselijke bevol
king veel te lijden. De doodarme Shia-
moslims, die een meerderheid van de
Zuidlibanese bevolking vormen, werden
gemangeld m de strijd tussen de Palestij
nen, Israel en het Libanese leger.
Het verhaal van een Libanese vrouw uit
die tijd: hoe zij eerst haar identiteitskaart
moest laten zien aan de Palestijnen, ver
volgens aan de Israeli’s en tenslotte aan de
soldaten van het eigen Libanese leger Dat
alles m het tijdsbestek van een paar uur.
„Kunnen ze me dan met met rust laten
verzuchtte zij.
En de man die bezoek krijgt van de
Israëlische soldaten met het verzoek
Palestijnse commando s te verjagen, met
als garantie Israëlische steun en beveili
ging. De volgende dag worden zijn huis en
landerijen bij een Israëlisch artillerie-
bombardement in puin geschoten
In Zuid-Libanon heersten willekeur en
chaos. „Wie een wapen heeft vormt een
militie” is het devies. En dat betekent: wie
een wapen heeft mag roven. Naar de wil
van de bevolking wordt mei gevraagd. De
arme boeren hebben tot 1969 m armoede
en vrede geleefd. Sindsdien hebben zij én
de Palestijnen en de Israeli’s leren haten.
„Niemand weet hoe lang de burgeroor
log nog zal duren”, zeggen moslims en
christenen eensgezind, „zelfs God weet
het niet”
Langs die weg. die van Rosh Hanikra
aan de Middellandse Zee tot Mrtulla in het
noorden loopt (ongeveer 150 km), is een
elektronisch beveiligde versperring aan
gebracht De kliniek en het postkantoor
liggen aan weerszijde van de opening in
die grensverspernng De kliniek is even
als het postkantoor een keet waar een
Israëlische en een Libanese dokter dienst
doen, geassisteerd door een Libanese ver
pleegster. Zij heeft van veie Israëlische
Een Libanese vrouw, die door Israëlische artsen behandeld zal worden, wordt hier door het gat in
het grenshek naar Israel gedragen.
Elias is geen echte soldaat. Hij is ta
baksplanter, een business die de Pales
tijnse nationale gevoelens heeft doen ver
vagen. Alleen ’s nachts loopt hij wacht.
„Overdag wordt het dorp bewaakt en ver
dedigd door echte soldaten van de christe
lijke falangisten”, vertelt hij. „Die komen
vanuit Junieh, de hoofdstad van christe
lijk Libanon, en vandaar via de Israëli
sche grens naar Zuid-Libanon”. Een
andere weg is er niet, want alle wegen
naar het noorden worden door Palestij
nen en moslims beheerst.
De plaatselijke militie in Rmesh is goed
georganiseerd. Getraind, opgeleid en uit
gerust door de Israeli’s. „Vijftig mannen
uit ons dorp ondergaan op het ogenblik
training in een Israëlisch legerkamp. De
wapens waarmee zij getraind hebben blij
ven in Israel”, zegt Elias. Daarna, vertelt
hij, keren de mannen, als gewone arbei
ders ongewapend naar Rmesh terug. Er
zijn in Zuid-Libanon langs de grens met
Israel twee christelijke enclaves in een
gebied dat grotendeels bevolkt wordt
door arme Shia-moslims. Rmesh, Ein Ebl,
Debel, en Al Mashab liggen in de buurt
van het Israëlische Moshav Dovev, en
meer naar het noorden, ter hoogte van
Metulla, vormen de dorpen Kleia en Khor-
be een tweede maronitisch bolwerk. Te|
zamen hebben die dorpen ongeveer 10.000
inwoners.
Op de samenwerking met deze christe
lijke, anti-Palestijnse dorpen heeft Israel
zijn strategie gebouwd om de Palestijnse
commando’s die met hun raids in Israel
zoveel paniek en ellende hebben veroor
zaakt, op een afstand te houden.
Officieel wordt in Israel de open-
grenzenpolitiek verkocht onder een
humanitaire dekmantel. Daar wijst in de
eerste plaats de naam al op: het „goede
hek”. De „politiek van het goede hek” is
ingevoerd om de bewoners van Zuid-
Libanon humanitaire hulp te geven. Als
gevolg van de burgeroorlog werd begon
nen met hulp aan gewonden. Eerst in
mobiele klinieken, later in permanente
veldklinieken op verschillende plaatsen
langs de grens: bij Hanita, Dovev en
Metulla.
tt.' '..nt.'. Wltn.li i."
Israels natuurlijke bondgenoten in
Libanon zijn de christenen Zij krijgen
ook op grote schaal Israëlische wapens
„Officieel ontkennen wij dat wij de chris-
Handelaren kopen tegen lage prijs op
grote schaal in Israel en doen dan tegen
zeer hoge prijs hun schaarse goederen op
de markt van het stadje Marzjayoen van
de hand. Zo profiteren ook moslims en
Palestijnen, die in Marzjayoen hun inko
pen doen maar al te graag van de Israë
lische produkten.
Soms hebben de handelaren ook een
strop: als kwade leden van het Arabisch-
Libanese leger de zaken op de brandsta
pel gooien. Voor die zwarte markt is nu
een stokje gestoken: de moekhtars van de
maronitische dorpen hebben bij de Israe
li’s geklaagd dat de goederen niet de
plaats van bestemming bereiken, en de
Israëli’s zoeken nu naar een ander distri
butiesysteem.
Om het grensverkeer soepel te doen
verlopen zijn goede wegen onontbeerlijk.
En daar ontbreekt het wel eens aan. Van
Rmesh naar de grens loopt een pad tussen
de landerijen door. Dat is in 1948 aange
legd als vluchtweg voor Arabieren, ’s Win
ters is dat pad door de regenval onbegaan
baar. De Israeli’s zijn daarom begonnen
een weg aan te leggen voor de regenval
begint. Grote vrachtwagens rijden via het
„goede hek” Libanon binnen, gevuld met
kiezel, zand en asfalt, en alles wat voor het
aanleggen van een weg nodig is. Bulldo
zers en walsen maken het rotsachtige ter
rein effen. Allereerst wordt er een fat
soenlijke parkeerplaats aangelegd: dat is
nu allemaal geïmproviseerd.
De Libanese auto’s, meest taxi's, staan
op een open plek zo’n honderd meter van
het hek geparkeerd. Er is daar een Israëli
sche controlepost waar Israëlische solda
ten de bezoekers op wapens onderzoeken:
er mocht eens een verklede Palestijnse
commando tussen zitten. Dan gaat het
verder naar het hek. Nog steeds aan de
Libanese kant doet een Israëlische leger
tent dienst als wachtkamer voor de medi
sche kliniek. Direct daarnaast is een twee
de controlepost met een slagboom Solda
ten laten de patiënten één voor eén bin
nen De kliniek is op Israëlisch grondge
bied, gelegen aan de weg direct langs de
grens, een weg die een paar jaar geleden is
aangelegd om het patrouilleren te vereen
voudigen, en infiltraties van Palestijnse
commando’s te bemoeilijken.
En zo zijn we dan bij de politiek beland,
waar het natuurlijk allemaal om gaat.
Voor Israel staan twee zaken voorop de
facto demilitarisering van Zuid-Libanon
en het rekken van de Libanese burgeroor
log Zolang de Arabieren onderling ver
deeld zijn, hebben zij geen tijd vooi Israel.
Zolang zij geen tijd hebben voor Israel
behoeft Israel niet te onderhandelen.
Zolang Israel met hoeft te onderhandelen,
kan het moeilijke beslissingen over toe
komstige grenzen uitstellen. Zolang er
geen beslissingen genomen hoeven te wor
den, hoeft er geen kabinetscrisis te komen
en zolang er geen kabinetscrisis dreigt
kan Rabin premier blijven Uitstellen en
tijd winnen, dat is het waar het Rabin om
gaat.
soldaten al een huwelijksaanzoek gehad,
heeft ze alle aangenomen, maar gaat toch
iedere middag gewoon naar huis in
Rmesh. De Israëlische dokter is een reser
vist, een kinderarts die speciaal voor dit
doel is opgeroepen.
De Libanese dokter is werkloos in zijn
dorp, aangezien hij geen medicijnen meer
heeft en het naburige ziekenhuis in Bint
Jbbeil in handen van de moslims is. De
dokter is bang, wil daarom zijn naam niet
noemen en ook niet op de foto. Het is al
gebeurd dat als fotografen verklede com
mando’s van de Libanese kant naar de
grens zijn gekomen.
Keren wij terug naar Elias. Hij vertelt
dat de Palestijnse commando’s iedere
avond na zonsondergang de elektriciteits
kabels doorsnijden, om te voorkomen dat
de Libanezen naar de Israëlische televisie
kijken, ’s Morgens wordt de kabel dan
weer gerepareerd - waarschijnlijk door de
Israeli’s. Verder proberen de Palestijnen
's nachts het pad en de weg in wording te
ondermijnen. Voorzichtigheid is dus
geboden. Dat blijkt ook als wij de kousen-
fabriek in Goesh Chalav gaan bezoeken.
Voor de deur houdt een soldaat de wacht.
Binnen werken achttien meisjes uit
Rmesh. Het leger heeft de fabriek ver
zocht om de meisjes te werk te stellen.
„Wij hebben aan dat verzoek gehoor
gegeven, voor 70 percent uit nationaal
plichtsbesef en voor de rest uit economi
sche overwegingen", zegt de bedrijfslei
der trots. Economisch is voor hem het
project riskant. De meisjes moeten ander
halve maand worden opgeleid, en wie
weet hoe lang ze blijven werken. De 30
percent economisch belang is dan ook
grotendeels de publiciteit die de fabriek
krijgt van de vele journalisten die er op
bezoek komen.
Het is er allemaal piekfijn georgani
seerd: via een rooster kunnen wjj zelfs
precies het personeel naar herkomst inde
len: de namen van de Druzen zijn in het
rood geschreven, de moslims zijn groen,
de plaatselijke (maronitische) bevolking
van Goesh Chalav is blauw en Tsjerkes-
sen (in de vorige eeuw uit Rusland geïrn
migreerde moslims) zijn van een kruisje
voorzien.
Na werktijd mogen de meisjes twee
maal in de week onder de geleide van de
bedrijfsleider en een soldaat inkopen
doen in een kruidenierswinkel. Dan wor
den zij weer teruggebracht naar de grens,
in een wagen waarop een sticker geplakt
is met de slogan: De Golan is een onaf-
scheidelijk deel van Israel! Een geluk dat
de meisjes geen Hebreeuws kennen. Zij
zien er overigehs zeer verzorgd uit. gaan
goed gekleed; een charmante combinatie
van k'eding uit Beiroet en Te) Aviv, die
zeer goed bij elkaar blijkt te passen.
Dat zijn allemaal zaken waarover de
Israëlische pers uitvoerig en vrijelijk kan
schrijven, geheel in aansluiting bij het
menslievende karakter van de Israëlische
hulp. Israëlische zegslieden voegen daar
nog aan toe dat het ideaal is' om met de
Libanezen een zelfde soort relatie te krij
gen die al sinds 1967 met Jordanië bestaat
dank zij de open-bruggenpolitiek. En zou
het niet ideaal zijn als ook met Syrië een
zelfde goede-hekpolitiek gevoerd zou kun
nen worden?
Een eerste stap in die richting is al gezet,
toen pas geleden voor het eerst Druzen
van de Golan en uit Israel familieleden uit
Syrië mochten ontmoeten in het nie
mandsland op de Golan onder toezicht
van Syrische, Israëlische en VN-soldaten.
Per slot van rekening zijn Syrië en Israel
nu bondgenoten tegen de Palestijnen. De
lezer zal zich wellicht afvragen: is dit
allemaal niet wat onwaarschijnlijk, is dat
nou echt waar? Is het echt zo dat Libane
zen met een Libanees paspoort Israel ver
laten via het vliegveld bij Tel Aviv? En als
hij naar de Egyptische propaganda had
geluisterd dan was zijn twijfel wellicht
versterkt.
Zo verging het ook Arabische notabelen
uit de Gazastrook. Zij geloofdèn de verha
len over het „goede hek” niet voor ze het
zelf gezien hadden. En zij werden in bus-
sen naar Metulla gebracht om het bizarre
tafereel zelf te kunnen aanschouwen. Ook
Amerikaanse geldgevers, in Israel op
bezoek, worden in bussen naar het „goede
hek” gebracht om te kunnen zien hoe goed
hun geld wordt besteed.
De gemiddelde Israeli krijgt dus te
horen hoe goed en menselijk hij en zijn
regering is, gespeend van eigenbelang. Hij
ziet maar één zijde van de medaille. Uiter
aard wordt er van Arabische zijde anders
aangekeken tegen deze idylle. Daar staat
het niet-humanitaire militaire aspect
voorop in de propaganda.
Zo heeft het Libanees-Arabische leger,
bestaande uit gedeserteerde moslims van
het wijlen geregelde leger van Libanon,
via de radio een oproep gericht tot de
Arabische wereld: „De Arabische wereld
moet zich verdedigen tegen de verovering
door Israel van Zuid-Libanon. Israel heeft
nu zijn ware gezicht laten zien. Het wil een
buffer creëren tussen zijn grens en de
commando’s. Syrië werkt samen met
Israel nu het de Palestijnen heeft gedwon
gen zich uit Zuid-Libanon terug te
trekken
Dat sluit aan bij de woorden van de
Israëlische minister van Buitenlandse
Zaken. Alton, die onlangs op een perscon
ferentie zei: „Wij zullen niet toestaan dat
de Syriërs. extreme moslims, of de PLO
tot een compromis zullen komen ten koste
van Israël Zo’n compromis betekent dat
aan de PLO het recht wordt gegeven om
van Libanees grondgebied gebruik te
maken voor het uitvoeren van militaire en
terreuracties tegen Israel”
'7:.-
'te
.'•W
