I Anti-PIDE-wet
Amerikaanse
in Portugal
student
ongrondwettig
maakte
NKOMO EN MOEGABE
VERDUIDELIJKEN
HUN STANDPUNTEN
OPRICHTSTERS NOORDIERSE
VREDESBEWEGING GEWOND
ft
I
4
d
„atoombom"
Boek van Giscard
WACHTEN IN CHINA IS NU OP ANDERE BENOEMINGEN
Voedselverspilling
in Bangladesj
OPGELET!
GELD
ADVOCAAT
IRA start officiële campagne tegen „Peace People"
MAANDAG
1 1
OKTOBER
19 7 6
BINNEN- EN BUITENLAND
4
i
n
it
15
:n
ld
I
(Door onze speciale medewerker Jaap van Ginneken)
PEKING. Hoea Koeo Feng zal China’s nieuwe partijvoorzitter en
legerleider zijn. Wellicht zal hij daarbij de functie van eerste-minister
aan een ander moeten overdragen Mao’s lichaam zal in een mauso
leum worden bijgezet. Op korte termijn zal worden begonnen met de
uitgave van zijn volledige werken. Dit zijn de beslissingen die zater
dag, na een bijeenkomst van de topleiding zijn bekendgemaakt,
precies één maand na het overlijden van China’s Vader des Vader
lands.
90
id
>ta
‘ld
üd
Ise
ric
i-
g
ie
in
h-
ri.
sr-
door Nico Scheepmaker
BELFAST (Reuter, DPA, AP) De twee leidsters van de Noordier
se vredesbeweging, „Peace People”, Betty Williams en Mairiad Corri
gan, zijn door een groep aanhangers van het Ierse republikeinse leger
(IRA), voornamelijk vrouwen, aangevallen op een gisteren in Belfast
gehouden bijeenkomst. De twee vrouwen liepen lichte verwondingen
op en moesten zich in een taxi in veiligheid stellen. Hun eigen auto was
door woedende IRA-vrouwen vernield.
BOELAWAJO (UPI, AFP, Reu
ter). Joshua Nkomo en Robert
Moegabe, de leiders van de twee
belangrijke Rhodesische nationa
listische bewegingen, hebben gis
teren ontkend dat zij nieuwe
voorwaarden hebben gesteld
voor hun deelneming aan de door
Engeland georganiseerde confe
rentie over de toekomst van Rho
desië.
PRINCETON (AFP). Een
21-jarige student van de uni
versiteit van Princeton in de
Amerikaansse staat New Jer
sey is er in vier maanden in
geslaagd een „atoombom” te
vervaardigen.
MB
trijfël
Hoea Koeo Fengs benoeming geen
wijziging bestaande verhoudingen
Hoea Koeo Feng
■n
P
Door de uitspraak werd de agent, José
Coelho Ines, van rechtsvervolging ontsla
gen. Waarnemers vragen zich nu af of
ongeveer 1.250 ex-PIDE-dgenten die nog
hun voorgeleiding wachten, nog gevonnist
kunnen worden.
PARIJS (Reuter) President Valery
Giscard d’Estaing van Frankrijk heeft
zaterdag in het Elysée vertegewoordigers
van de pers de eerste exemplaren uitge
reikt van zijn boek over politieke strate
gie, waarin hij een Franse koers uitzet
naar een democratisch ideaal tussen het
Russische en het Amerikaanse stelsel.
Het thema van Giscards boek, getiteld
„Franse Democratie”, is dat Frankrijk
een land van tegenstrijdigheden is, waar
van het volk behoefte heeft aan een plan
ter inspiratie en ontwikkeling van zijn
maatschappij. Giscard verschaft dat plan,
niet in concrete nieuwe voorstellen, maar
in theorie.
Het ideale systeem dat de president
beoogt, is nauw verbonden met het leven
in West-Europa en de toekomst van de
Europese Gemeenschap. Het is het tegen
overgestelde van het communistische stel
sel en anders dan de klassiek liberale,
kapitalistische maatschappij van de Vere
nigde Staten, waarvan hij vindt dat het
een te zware last op de schouders van de
individu legt.
Giscard lijkt te mikken op een soort
sociaal-democratie, niet zeer verschillend
van het huidige Westduitse en Britse
model, maar hij mijdt de term „socia
lisme”.
Het is misschien wel aardig voor je om te
weten dat we vrijwel niets aan de tekst
hebben hoeven doen, misschien drie taal
fouten schrappen, en om druktechnische
redenen zijn er geloof ik dertien regels uit
gehaald. Aage heeft het samen met een
celmaat heel nauwkeurig opgeschreven.
Het kon zo de deur uit”.
Hoea werd tot op heden echter steeds
beschouwd als een compromis-figuur, en
„We hebben op geen enkele wijze voor
waarden vooraf gesteld”, zo verklaarde
Nkomo gisteren in Boelawajo. „Wat we
wèl hebben gezegd is dat, om een sfeer te
scheppen die tot een goede conferentie
leidt, gevangenen moeten worden vrijge
laten”.
„We hebben duidelijk gemaakt dat we
bepaalde zaken graag verwezenlijkt zou
den zien en die hebben we genoemd. We
hebben ook gezegd dat, afhankelijk van
de verwezenlijking van bepaalde facto
ren, wij de constitutionele conferentie in
Genève zullen bijwonen. Deze twee din
gen staan apart en die zijn door de pers
door elkaar gehaald”, aldus Nkomo. Hij
herhaalde echter dat de conferentie moet
worden uitgesteld.
Gisteren verklaarde een andere Rhode-
sische nationalistische leider, Ndabaningi
De jongeman, John Phillips (foto),
verklaarde dat hij zijn resultaat ver
kregen had door alleen maar gebruik
te maken van de informaties die in de
hele wereld te krijgen zijn. Hij legde uit
dat hij duidelijk wilde maken dat ieder
die een atoombom wil maken, met
name een terroristische groep, dat kon
doen als men de nodige plutonium kon
stelen. Hij voegde er aan toe dat hij
Sithole, dat het bondgenootschap tussen
Nkomo en Moegabe geen levenskans
heeft. Sithole is de oprichter van de
ZANU en werd vier jaar geleden door
Moegabe als leider aan de kant gezet. Hij
zou echter nog steeds op een flinke aan
hang onder de zwarten in Rhodesië kun
nen rekenen. Sithole zei te verwachten de
voorgestelde conferentie in Genève bij te
wonen. ’’Waar de totale overdracht van de
macht in Zimbabwe wordt besproken zal
ik heen gaan. Ik zal echter niet de politiek
van de bendevorming volgen, zoals Nko
mo doet”, zei hij.
Toen zij zich op het toneel bevonden
van het gebouw waar de demonstratie
werd gehouden en mevrouw Williams het
woord zou voeren, ontstond tumult. Man
nen en vrouwen uit het publiek drongen
het toneel op en begonnen de twee vrou
wen te mishandelen, waarbij een van hen
het bewustzijn verloor.
Het duurde geruime tijd voor leden van
de vredesbeweging erin slaagden de vrou
wen te ontzetten en naar buiten te bren
gen. Het incident volgde nog geen 24 uur
nadat de Sinn Fein, het politieke orgaan
van de IRA in Dublin een campagne had
aangekondigd tegen de vredesbeweging,
Dr. Frank Chilton, natuurkundige
bij de marine die thans in dienst is bij
de maatschappij „Science Apllicati-
ons”, die via een contract aan het Ame
rikaanse ministerie van defensie is ver
bonden, gaf te kennen dat de bom,
ofschoon deze volgens een oude tech
niek was vervaardigd, „volmaakt” kon
werken.
door zijn werk de verspreiding van
kernwapens wil tegengaan.
dan zal dit zeker worden uitgelegd als een
stap naar links; wordt hij niet benoemd,
dan kan dat worden uitgelegd als een stap
naar rechts.
Zonder meteen een overdreven waarde
aan dergelijke tekenen te hechten, kan
men er toch anderzijds ook weer niet
omheen. De beslissing datMao’s stoffelijk
overschot verder zal worden gebalsemd
en in een kristallen sarcofaag zal worden
opgebaard, heeft nogal lang op zich laten
wachten. Sinds de vestiging van de volks
republiek in 1949 werden alle overleden
Chinese leiders gecremeerd en is hun as
veelal uitgestrooid.
In verband met de kritiek die Mao zelf
de laatste jaren op de cultuur rond zijn
persoon heeft uitgeoefend, zou het begrij
pelijk zijn geweest wanneer men ook in
dit geval aan die gewoonte had vastgehou
den. Maar zowel vanuit de basis als aan de
top schijnt sterke aandrang te zijn uitge
oefend om een speciaal mausoleum te
bouwen, net zoals dat in Moskou voor de
vader van de revolutie, Lenin, bestaat.
Phillips verklaarde aan journalisten
die hem vragen kwamen stellen dat er
6.96 kg plutonium nodig is om de bom
te maken hetgeen 100.000 dollar (ruim
250.000 gulden) zou vergen. Hij zei dat
„zelfs als men het mechanisme buiten
beschouwing laat en de bom geen ker
nexplosie veroorzaakt, het explosieve
vermogen dat zij bevat naar alle kan
ten plutonium - 236 zou verspreiden.
En ik geloof dat dit genoeg is om terro
risten er toe aan te moedigen de bom te
vervaardigen”.
Toelichtend hoe hij gewerkt had,
verklaarde Phillips dat hij reeds gepu
bliceerde documenten had gebruikt,
zoals een door de regering gepubli
ceerd rapport dat handelt voer de
moeilijkheden waarvoor de geleerden
zich gesteld zagen die de eerste Ameri
kaanse bommen maakten.
Over de ontsteking van de bom zei
Phillips dat hij de naam had gekregen
vah een explosief dat het Amerikaanse
leger voor zijn atoomproeven gebruik
te door slechts op te bellen naar de
maatschappij „Dupont”.
zeggende dat deze de bevolking van Ulster
„misleidt”.
Waarnemers in de Ierse Republiek en
Noord-Ierland hebben er op gewezen dat
dit betekent dat de IRA zich zorgen
begint te maken over het succes van de
vredesbeweging, die ook zaterdag weer
enkele grote samenkomsten organiseerde
in Ulster, de Ierse Republiek en Enge
land.
De beweging wordt bedreigd door
extremisten zowel van rooms-katholieke
als protestantse zijde. In de katholieke
sloppenwijken van Noordierse steden
werden pamfletten verspreid waarin de
vrouwen werden beschuldigd van „ver
raad van de katholieke minderheid”.
De eerste vleugel werd vertegenwoor
digd door diens tweede plaatsvervanger,
Chang Choen Chiao, die waarschuwde
dat de sociale gelijkheid te veel uit het oog
werd verloren. Toen de tegenstellingen
zich toespitsten, werd de positie van mid
denfiguur en vijfde vice-premier Hoea
Koeo Feng belangrijker. Op een congres
over zijn specialisatie, de landbouw, stelt
hij voor het voorbeeld van de model-
communestaat Tsjai centraal te stellen en
daarmee de economische ontwikkeling en
de sociale gelijkheid te combineren.
Zelfs toen nog was hij in geen enkel
opzicht een figuur van de eerste orde. Dat
werd hij pas in januari 1975, toen het
vierde volkscongres, het Chinese parle
ment, hem de vertrouwensfunctie gaf van
minister van openbare veiligheid. Kort na
zijn benoeming ontstonden spanningen
tussen linker- en rechtervleugel. De laat
ste werd aangevoerd door de gerehabili
teerde Peng Hsiao Ping, die als eerste
plaatsvervanger van premier Tsjoe En-lai
grote nadruk legde op economische ont
wikkeling.
Voor de uitspraak is geen motief gege
ven, maar het hof heeft vermoedelijk
geredeneerd dat iemand niet kan worden
berecht krachtens een wet die werd aan
genomen ruim twaalf maanden na de
omverwerping van het bewind waarvan
de PIDE-agenten de dienaren waren.
Dit hebben de senatoren Humphrey en
Case gezegd toen zij zaterdag een rapport
publiceerden van de subcommissie voor
hulp aan het buitenland van de commissie
voor buitenlandse zaken van de Ameri
kaanse senaat.
Washington (UPI). In Bangladesj is
200.000 ton voedselhulp uit de Verenigde
Staten, bestaande uit graan, rijst en soja-
boonolie ter waarde van 50 miljoen dollar
ten offer gevallen aan schimmel, insecten
en knaagdieren.
Het aardige is nog, dat er een duidelijke
afspraak bestond tussen Nieuwe Revu en
het Algemeen Dagblad, dat het dagblad
recht op voorpublikatie zou krijgen. Theo
Koomen was daar blijkbaar niet van op
de hoogte, en had door zijn stuk op maan
dag 27 september, de dag van Aages vrij
lating, deze deal van zijn hóofdredacteur
met Nieuwe Revu van een dag tevoren,
wreed verstoord, waardoor Nieuwe Revu
dat recht op voorpublikatie uit Aages
boek, dat op 1 oktober was gepland, weer
introk.
Jis-
m-
ee-
ent
sen
i
s
t
i
LISSABON (Reuter). Een militaire
rechtbank in Lissabon heeft in een zaak
tegen een voormalige agent van de Portu
gese politie, uitgesproken dat een wet die
vorig jaar tegen voormalige collabora
teurs of leden van de ontbonden geheime
politie PIDE werd aangenomen, in strijd
is met de grondwet.
in
ijn
ijf
or-
in
1.
e
6
d
i
t
i
t
7
de
de
aar
nat
in
i-
8-
jt
a-
n-
le
rat
m-
13
■n-
ig-
Se-
in
iet
ise
im-
:ok
als
het
er-
[en
hol
aar
an-
via
Opgelet, opgelet! Een feest van rectifi
caties, aanvullingen en verbeteringen!
Waar was ik donderdag ook alweer geble
ven? Behoren Bum Verbiezen en Bert
Voorthuysen tot de handlangers van
Henk van der Meyden, die onder zijn
naam hun bijdragen aan de showpagina
in De Telegraaf leveren? Bum wel, dat is
algemeen bekend, maar Bert heeft me
verzekerd dat hij nooit van zijn leven ook
maar één stuk voor Privé geschreven
heeft of zelfs maar een onderwerp ervoor
heeft aangebracht. Hij zit bij de nieuws
dienst van De Telegraaf, Bum Verbiezen
kent hij niet eens, lucky fellow!
„En klopt dat bedrag van 26.000 gulden,
dat Theo Koomen had horen verluiden”,
vroeg ik. Ton van Dijk: „Die zaak ligt heel
eenvoudig. Wij hebben met Aage Meinesz
afgesproken dat hij zijn boek bij ons zou
publiceren, in ruil voor exclusiviteit. Van
de verkoop krijgt hij het gebruikelijke
percentage, 10 of 12 percent, dat zou ik
moeten nakijken. Op de te verwachten
verkoop heeft hij een voorschot gekregen
van 5000 a 6000 gulden. Voor de drie
verhalen die we uit het boek in de Nieuwe
Revu publiceren, hebben we verder de
gewone paginaprijs betaald, naar boven
afgerond, zodat hij alles bij elkaar zo’n
10.000 gulden heeft ontvangen. De eerste
oplage van „Mijn nachten met de thermi
sche lans” bedraagt 10.000 exemplaren.
Via zijn advocaat, mr. Th. R. Bremer,
heeft Aage Meinesz het Algemeen Dag
blad laten weten dat de van hem gemaak
te foto’s zonder zijn opdracht gemaakt
waren, dat het zogenaamde interview dat
Koomen met hem gehad had, in strijd met
de werkelijkheid was, dat hij een en ander
tevoren per telefoon aan de redactie had
meegedeeld en dat hij verlangde dat door
het AD de onrechtmatigheid van een en
ander erkend werd, dat het zich van soort
gelijke publikaties in de toekomst zou
onthouden, dat zij erkende schadeplichtig
te zijn en dat een rectificatie zou worden
geplaatst.
U merkt het wel, er is bijzonder veel
leed en wanhoop in de sensatiejoumalis-
tiek. Morgen zal ik daarom één zin over
het verschijnsel „personality-schrijver”
uit de brief van de heer Abram aan Nieu
we Revu voor u aan een analyse onder
werpen.
ur-
de
in
;jes
ire-
n
l-
s-
1-
f-
e
fe-
•e-
ve
en
in
Hoofdredacteur Abram van het Alge
meen Dagblad antwoordde dat Theo
Koomen met een net van medewerkers
werkte, dat een van die medewerkers, K.
Boost uit Hoorn, op 14 september met de
heer Meinesz in de sporthal had gespro
ken en dat de heer Meinesz zich terdege
bewust was geweest van het feit dat hij
met een verslaggever sprak, en dat de foto
op de openbare weg te Hoorn was geno
men. Hij zag daarom geen reden, op een
van de eisen van de heer Meinesz in te
gaan.
Wat was er verder? Heeft Aage M.
inderdaad 26.000 gulden ontvangen van
de Nieuwe Revu voor de exclusieve rech
ten op zijn herinneringen, en heeft de
AVRO een deel van de schade op zich
genomen door de Nieuwe Revu te betalen
voor het exclusieve optreden van Aage M.
in de Vuist van Duys? Henk van der
Molen, perschef van de AVRO, heeft me
verzekerd dat de AVRO NIETS heeft
betaald, en Ton van Dijk, de
hoofdredacteur-in-afbouw van de Nieuwe
Revu, heeft mij dat bevestigd. „Nee hoor,
ze konden ’m krijgen of niet, over geld is
helemaal niet gepraat. Ik hou niet van die
zakelijke vermengingen. We wisten dat
Aage belangstelling zou trekken, en we
hebben gezegd: wie belangstelling heeft,
kan hem krijgen. TROS-radio was de eer
ste, maar de televisie van de TROS had
blijkbaar minder belangstelling, en toen
kwam Willem Duys. Als Achter het
Nieuws of Brandpunt eerder waren
geweest, hadden die hem gekregen. De
AVRO was wel vreselijk bang voor het
effect. Gerard Zuur is nog op de perscon
ferentie wezen kijken om te controleren of
Aage niet al te veel grove taal uitsloeg”.
De bomaanslagen en andere geweldda
den gingen inmiddels ook zaterdag voort.
In twee steden in het protestantse graaf
schap Antrim ontploften een zestal brand
bommen. Een vrouw werd gedood in Bal-
leymena, waar een winkel door een
brandbom werd verwoest. De zeven jaar
van burgerstrijd hebben nu aan minstens
1632 mensen het leven gekost.
Hoea Koeo Feng is 54 jaar en is net als
Mao geboren in Hoenan, een centraal
gelegen provincie met een bevolking en
oppervlakte ter grootte van een West-
Europees land als Frankrijk, Duitsland of
Engeland. Het is tevens een van de aller
belangrijkste graanschuren van China, en
Hoea hield zich er oorspronkelijk bezig
met de modernisering van de landbouw
en de verhoging van de produktie. Van
1958 tot 1967 was hij vice-gouverneur, en
ondanks kortstondige moeilijkheden met
de rode gardisten tijdens de culturele
revolutie behield hij in 1968 een soortgelij
ke positie als vice-voorzitter van het
nieuw gevormde revolutionaire comité. In
1969 werd hij lid van het negende centrale
comité, in 1970 eerste secretaris van het
provinciale partijcomité. In 1971 speelde
hij een rol bij het onderzoek tegen defen
sieminister Lin Piao, en in 1972 kreeg hij
als gevolg daarvan de moeilijke post van
politiek commissaris in de belangrijke
militaire regio van Kanton. In het daarop
volgende jaar 1973 werd hij vervolgens
gekozen in het politiek bureau; de partij
leiding.
De twee leidsters van een beweging die
dikwijls demonstraties houdt om een
beëndiging van het geweld in Noord-
Ierland te bepeleiten, waren aanwezig op
een protestvergadering die was uitgeroe
pen om te protesteren tegen de dood van
een dertienjarige jongen. Deze was tien
dagen geleden door een van kunststof
gemaakte anti-oproerkogel van het Britse
leger getroffen en gisteren aan zijn ver
wondingen bezweken.
Links, Betty Williams en rechts,
Mairiad Corrigan
Zaterdag werd in zijn cel in de gevange
nis van Leicester het voormalige IRA-lid
Noël Jenkinson dood aangetroffen. Hij
was wegens zijn aandeel aan een
bomaanslag, die aan zeven mensen het
leven kostte, tot levenslang veroordeeld.
Hoewel deze besluiten de politiek weer
op gang hebben gebracht, is hun ware
betekenis toch nog moeilijk in te schatten.
Hoea Koeo Feng werd als eerste-vice-
voorzitter algemeen als de beste kansheb
ben beschouwd om Mao aan het hoofd
van de partij op te volgen. En de vorig jaar
aangenomen nieuwe grondwet legt vast
dat hij daarmee tevens voorzitter van de
belangrijke militaire commissie, dus
legerleider wordt.
Na aankomst in Boelawajo, de in
belangrijkheid tweede stad van Rhodesië,
verklaarde Nkomo tot meer dan honderd
duizend zwarte volgelingen die hem ver
welkomden, dat het woord „conditie” in
de gemeenschappelijke verklaring die hij
en Moegabe zaterdag in Dar Es Salaam
hadden af gelegd niet was gebruikt. Vol
gens hem was de gemeenschappelijke ver
klaring onjuist geïnterpreteerd. (ïn die
verklaring hadden volgens persberichten
de twee leiders de volgende voorwaarden
gesteld: de besprekingen van 25 oktober
in Genève over de toekomst van Rhodesië
moet minstens twee weken worden uitge
steld. Het overleg dient alleen gevoerd te
worden tussen Groot-Brittannië, als de
kolonaliale mogendheid, en de zwarte
nationalisten. Vertegenwoordigers van de
blanke regering van Rhodesië zouden
slechts beschouwd worden als een uitbrei
ding van de Britse delegatie. Om de nood
zakelijke sfeer voor de conferentie te
scheppen moeten alle politieke gevange
nen vrijgelaten worden, de beschermde
dorpen worden afgeschaft, de beperking
van de politieke activiteit in Zimbabwe
(Rhodesië) worden opgeheven, de nood
toestand worden beëindigd, alle politieke
processen worden gestaakt en de ter dood
veroordeelde vrijheidsstrijders worden
vrijgelaten. Alle leden van de bevrijdings
bewegingen moeten ongehinderd naar
Zimbabwe kunnen terugkeren).
zijn benoeming brengt dus geen enkele
wijziging in de bestaande verhoudingen.
Belangwekkend wordt het pas om te zien
of hij zijn functies van premier en minis
ter van openbare veiligheid zal neerleg
gen. In het officiële communiqué dat
wordt duidelijk voor mogelijk gehouden
en in het verleden is een scheiding van
deze taken wel wenselijk genoemd. En de
volgende vraag is dan door wie hij daarin
zal worden opgevolgd. De belangrijkste
kandidaat daarvoor lijkt eerste-vice-
premier Chang Choen Chiao, die bekend
staat als een radicaal. Wordt hij benoemd.
Betty Williams, heeft verklaard dat de
IRA-propaganda haar niet zal doen afwij
ken van haar koers. De tientallen tot nu
toe gehouden bijeenkomsten toonden vol
gens mevrouw Williams aan dat „een gro
te meerderheid van de Noordieren vrede
willen en niets anders”.
De bom, die beschreven wordt in een
memorandum van 34 pagina’s en die is
aangeboden aan de universiteit, heeft
de omvang van een strandballon,
weegt bijna 72 kg en heeft een kracht
die gelijk is aan één-derde van de bom
die op Hirosjima 70.000 mensen
doodde.
