Stad
PPR-alternatief voor verkeerscirculatieplan
d’Vijff Vlieghen bijna jarig
7
Vluchteling
hstisnM^^ditjé
HUILT
I
Dans
>1
5^
Willet
Kolenkit
I
K-
r
1
ft
tl
I
r
Date
^=7
Kg
j
L J
MM
I
rj
frans van de ven
ALS HET AAN de Amsterdamse PPR ligt, dan is het vooroorlogse
deel van de hoofdstad binnen een jaartje of drie nagenoeg vrij van
auto’s. Iedereen parkeert zijn voertuig dan in een van de parkeergara
ges aan de rand van de stad, en begeeft zich vervolgens welgemoed
met tram, bus of witkar naar het centrum. Men koopt weer in zijn
eigen buurt, men ademt weer frisse lucht en loopt minder kans van de
sokken gereden te worden, en als klap op de vuurpijl: de gemeente
bespaart per jaar een honderd miljoen gulden op aanleg en onder
houd van wegen.
amsterdam vrijwel autovrij,een alternatief voor het voorontwerp-
verkeerscirculatieplan van de dienst publieke werken amsterdam.
uitgave PPR amsterdam
ONDER REDACTIE VAN KEES TOPS
I
M
HENK BAKKER, hoofdredac
teur van het maandblad.„Plan”,
heeft in het laatst yerschenen
nummer van dat blad een verge
lijking getrokken tussen de gang
van zaken rond het Leidseplein
(Nicolaas Bouwes contra de plan
groep Bouw-es-wat-anders) en
de, veel oudere, kwestie Water
looplein. Over beide pleinen is op
deze pagina enkele malen
geschreven. Zoals gemeld is bij
de affaire Waterlooplein de Bond
van Nederlandse Architecten
BNA betrokken. De vergelijking
van Bakker is aardig gevonden
en de moeite van het doorgeven
waard.
7=
i
>.;Jj
AUTO MOET RADICAAL
STAD UIT
De handtekening van Roosevelt Jr. in het gastenboek.
Een van de belangrijkste verschillen, is
4
Het plan-Bouwes
Kathryn Stott (piano) met werken van
Brahms, De Falla en Kolday. De con
certen beginnen om half negen en kos
ten vijf gulden.
VAN DE VEN wijst met name op de
volgende passage uit dat verkeerscircula
tieplan: Wanneer menselijk welzijn boven
elke vorm van economisch profijt wordt
gesteld, zal het uitgangspunt moeten zijn:
nul ongevallen. Juist hier is echter een
afweging tussen leefbaarheid (zelfs letter
lijk) en bereikbaarheid nogal gecompli-
planning. Volgens Van de Ven moet
ruimtelijke planning gericht zijn op het
opheffen van de noden van de zwaksten
in de samenleving. Niet alleen denkt hij
daarbij aan kinderen, bejaarden en
invaliden, maar ook aan de economische
zwakkeren. Ten tweede moet ruimtelij
ke planning naar zijn oordeel gericht
zijn op, simpel gezegd, eerlijk delen. En
de overige twee uitgangspunten houden
in dat bij ruimtelijke planning het
begrip welzijn vóór welvaart gaat en dat
alle direct betrokkenen vanaf de eerste
fase erbij zijn ingeschakeld.
Tot zover een stukje droge theorie,
waaruit evenwel duidelijk één ding
blijkt: de mens staat centraal. Een
bekend PPR-principe. Frans van de
Ven: „Wij hebben geprobeerd het ver
keersprobleem in zijn totaliteit te behan
delen. Mijn studie kun je opvatten als
kritiek op het verkeerscirculatieplan.
Dat verkeerscirculatieplan is een zeer
technocratisch stuk, dat nauwelijks
ingaat op het wonen in de stad.”
Er-—.
is benoemd tot voorzitter van een comi
té dat de actie Vluchteling 1976 in
Amsterdam gaat ondersteunen. Deze
(landelijke) actie wordt eind oktober
gehouden, met het doel 30.000,vluchtè-
lingen in Azië, Afrika en Latijns Ame
rika hulp te bieden bij de opbouw van
een menswaardiger bestaan. De bedoe
ling is dat daartoe per vluchteling 500
gulden wordt opgebracht. Het ligt in
het voornemen dat Amsterdam 2000
ceerd, zodat geen duidelijke wensen zijn
geformuleerd over de na te streven daling
van de onveiligheid.”.
„Dat laatste punt, die scheiding: iedere
planoloog zal het met me eens zijn dat dat
funest is. Het gevolg zal weer kaalslag zijn
en een gigantische verkaveling tot een
soort tuinstad of een tweede Bijlmer.”
VAN DE VEN wil dus de auto’s radicaal
de stad uit hebben. Passage uit de studie:
„Dit zou verwezenlijkt kunnen worden
door invoering van een vergunningenstel
sel voor het noodzakelijke autoverkeer,
verlaging van de maximum-snelheid voor
het toegestane verkeer, waarbij dit ver
keer slechts wordt toegestaan op daartoe
vast te stellen routes, het realiseren van
parkeergelegenheid aan de rand van de
stad, verbeteren van andere vormen van
vervoer, zoals de tram, bus, witkar en fiets
en het verbeteren van de organisatie van
het goederenvervoer.”
DE GEIJKTE VRAAG, een vraag ook
die het antwoord eigenlijk al in zich
draagt, is:Stapt die mens vrijwillig uit
zijn auto? Frans van de Ven is ervan
overtuigd, al zal het nog een paar jaar
duren eer hij dat'doet. „Ik verwacht dat de
mensen zich snel in die richting zullen
ontwikkelen, ja. Er zijn op het ogenblik
winkeliers die er, samen met het wijkcen
trum d’Oude Stgjdt en de vereniging Wit
kar, serieus mee bezig zijn om een ouder
wets bezorgingssysteem, in de vorm van
een vrachtwitkar op te zetten. Kijk, als je
je auto laat staan verlies je inderdaad een
stukje gemak. Maar je krijgt er veel voor
terug.
EN WANNEER kan dat plan volgens
hem worden verwezenlijkt?
Frans van de Ven; „Dat hangt van de
politieke wind af. Als de raad nu positief
hierover zou besluiten, dan hebben we
twee, drie jaar nodig om het allemaal voor
te bereiden.” Maar hij voegt er onmiddel
lijk aan toe dat die politieke wind momen
teel nog niet de goede kant uit waait. Ik
heb hoop voor over twee jaar, bij de
nieuwe verkiezingen. En wel omdat het
denken over deze problematiek zich in die
tijd zal wijzigen. Die ontwikkelingen gaan
erg snel.”
ze niets wil weten, terwijl de bedreiging op
het Waterlooplein de metro dus pas
kwam nadat de BNA-plannen waren
gemaakt. De BNA heeft zich in haar plan
zoveel mogelijk aangepast aan de metro
en de stadhuisplannen iets wat de plan-
groep in het geval van het plan-Bouwes
haar bestaansgroei zou ontnemen.
Dat deel van de Opstandingskerk dat
deze de naam „kolenkit” heeft bezorgd.
HET BEFAAMDE restaurant d’Vijff Vlieghen bestaat volgend jaar drie en een halve
eeuw. Ter gelegenheid daarvan is Krasnapolsky - het blaadje van de gelijknamige
hotelgroep, waarin het illustere eethuis is ondergebracht - in het gastenboek gedoken.
In de uitgave van deze maand is een hele pagina gewijd aan het bezoek van Franklin
Delano Roosevelt Jr., die op 17 november 1948 zijn naam in het gastenboek schreef.
Roosevelt kreeg bij die gelegenheid van Nicolaas Kroese een boek ten geschenke, dat de
familiegeschiedenis van de Roosevelts beschrijft. Aardig is een in telegramstijl gesteld
berichtje dat ter gelegenheid van Roosevelts bezoek verscheen.
Nicolaas Croese (links) biedt Roosevelt het boek met diens familiegeschiedenis aan.
„Thanks a lot”.
Henk Bakker besluit zijn relaas in Plan
met de conclusie dat het een goede zaak
zou zijn als de ervaringen, die bij de
planvorming aan Leidseplein en Water
looplein zijn opgedaan, aan de ontwikke
lingen van beide pleinen over en weer
ten goede zouden komen.
cedure al direct een stuk beter lag dan in
het geval van de BNA.
BURGEMEESTER Ivo Samkalden
DAT IS in grote lijnen de strekking
van het alternatief dat de PPR-
Amsterdam aan de gemeenteraad heeft
aangeboden voor het in maart van dit
jaar door de dienst Publieke Werken
uitgebrachte Voorontwerp Verkeerscir
culatieplan. Het is een studie waaraan
het PPR-raadslid Frans van de Ven twee
jaar heeft gewerkt. De titel: „Amster
dam, het is niet nodig dat je huilt”.
Aardige bijkomstigheid voor Van de
Ven is; dat hij er begin deze week aan de
Universiteit van Amsterdam op is afge
studeerd.
Bakker begint met de overeenkomsten,
vijf in getal. Zowel bij de BNA als bij de
plangroep Bouw-es-wat-anders stonden
ideële overwegingen voorop, namelijk het
leveren van een „bijdrage” aan de
gebouwde omgeving van de Amsterdam
se binnenstad. In beide gevallen ging het
tevens om een complex dat meerdere
functies zou krijgen: verschillende aktivi-
teiten met daarin verwerkt het wonen.
Van de Ven verwacht dat een vrijwel
autovrije stad met een goed openbaar
vervoer een grotere bereikbaarheid
teweeg brengt, waarvan het midden- en
kleinbedrijf en de vele buurtwinkels zou
den kunnen profiteren. Verdere voorde
len, volgens het PPR-raadslid: minder
DE STUDIE begint met een pleidooi
voor een viertal uitgangspunten met
betrekking tot het begrip ruimtelijke
„Het probleem met verkeer is, dat je het
alleen maar drastisch kan aanpakken. Je
kunt dat niet gefaseerd doen. Iedere gefa
seerde maatregel hoe sympathiek
ook is funest voor de stad. In de vorm
van een verschil in bereikbaarheid,
bedoel ik.”
SM
i
BO®
januari van het volgend jaar als gevolg
van de slechte financiële positie van de
Opstandingsgemeente gesloten. De
diensten van de gemeente worden van
af die datum voortgezet in De Hoek
steen in Geuzenveld.
verkeersslachtoffers, schonere lucht, min
der geluidshinder, beter wonen, meer
speelruimte en een aantrekkelijker wonen
en wérken in de stad. En dan het financië
le voordeel, wat hij gedetailleerd heeft
berekend.
DE LUISTERDICHTHEID van Stad
Radio Amsterdam is sinds de laatste
steekproef in maart jongstleden ver
dubbeld. Uit een onderzoek van het
Instituut voor Sociaal
wetenschappelijk Onderzoek van de
Katholieke Hogeschool Tilburg blijkt
dat de luisterdichtheid van de plaatse
lijke zender enige maanden geleden al
6,3 percent bedroeg. Ongeveer 140.000
Amsterdammers en circa 10.000 men
sen uit Amstelveen zeiden min of meer
regelmatig naar de STAD-
uitzendingen te luisteren. Het Tilburg-
se instituut voert in opdracht van het
ministerie van CRM wetenschappelijk
onderzoek uit ter begeleiding van het
radio-experiment van STAD.
de manier waarop de plangroep en de
BNA naar buiten zijn getreden: dat wil
zeggen de BNA is jarenlang niet naar
buiten getreden, terwijl de plangroep van
af het eerste begin de openbaarheid heeft
gezocht. Brochures, krantjes, persconfe
renties, tentoonstellingen en zelfs een
manifestatie brachten het publiek van
haar plannen op de hoogte, zodat de start
positie voor een vruchtbare inspraak pro-
vluchtelingen voor haar rekening
neemt, wat neerkomt op een opbrengst
van een miljoen gulden. Het geld wordt
verzameld op vrijdagavond 29 oktober,
nadat daartoe de woensdagavond
daarvoor enveloppen zijn verspreid.
i
Er is in de huidige Amsterdamse situa
tie op nogal wat terreinen aanleiding om
te huilen, zo motiveert Frans van de Ven
de titel van zijn studie. „Ik denk aan
gezondheidsaspecten, planologische en
stedebouwkundigie aspecten. En ik
denk ook aan de gemeentelijke politiek.
In het boek „En tranen” van Roel van
Duijn wordt heel wat afgehuild. Maar
het is niet nodig om te huilen. De conclu
sie van mijn studie is dan ook: wil je
Amsterdam redden dan moet je het ver
keer drastisch aanpakken. En dat moet
je doen door het autovrij maken van
vrijwel de gehele vooroorlogse stad; met
uitzondering van het openbaar vervoer.”
Qua procedure hebben beide gevallen
gemeen dat zowel BNA als de plangroep
moesten opboksen tegen autoriteiten die
nu niet direct om die plannen zaten te
springen. Tevens stonden beide voor de
niet geringe taak financiers te interesse
ren voor hun ideële overwegingen en als
laatste overeenkomst kan daarvan wor
den gemeld dat beide in die opdracht zijn
geslaagd.
Van de Ven: „Zo’n passage vind ik
uiterst gevaarlijk. Die technische aanpak.
Ik vind het trouwens sowieso al mis dat
het een stuk is van Publieke Werken en
niet van B. en W. Zo blijft het college weer
buiten schot. Maar goed, die technische
aanpak, gecombineerd met het nauwe
lijks terugdringen van het verkeer,
(slechts 13 a 14 percent van het persoonlij
ke verkeer wordt overgenomen door het
openbaar vervoer), en gecombineerd met
de scheiding van de binnenstad en de
19de-eeuwse wijken. Dat vindt ik niet
juist. v
UIT INDONESIË komt het zang- en
dansensemble Vocalista Sonora, dat
morgenavond in de grote aula van het
Tropeninstituut optreedt. Het pro
gramma, dat om acht uur begint, ver
meldt klassieke muziek, oude en
moderne volksliedjes, en klassieke
Javaanse dansen. De groep, voortgeko
men uit een koor dat de naam „Zonen
van het land” droeg, telt ruim vijftig
leden van 18 tot 25 jaar uit alle delen
van Indonesië. In hun eigen land zijn ze
bekend geworden door televisiepro
gramma’s en toemees. Het optreden
van de groep in Nederland werd geor
ganiseerd door de stichting „Brasil op
weg”, die zich beijvert voor het geven
van hulp aan instellingen in ontwikke
lingslanden, waaronder Indonesië. De
baten van de toernee door Nederland
komen ten goede aan een project op
Java dat zich richt op de begeleiding
van tienduizend bewoners die moeten
verhuizen naar Sumatra omdat in hun
woongebied een stuwmeer wordt aan
gelegd.
'i
IN HET SFEERVOLLE Willet-
Holthuysen-museum (Herengracht
605) worden deze winter op enkele vrij
dagavonden concerten van kamermu
ziek gehouden. Op 22 oktober bespeelt
Edward Witsenburg antieke harpen en
geeft daar een toelichting bij. Op 19
november voert het Amsterdams
Kernensemble werken uit van Haydn,
Franck en Dvorak. Marinus Hintzber-
gen (klarinet) en Benno Pierweijer
(piano) spelen op 17 december werken
van Carl Maria von Weber, Poulenc
Martin, Haller en Brahms. Verschillen
de negentiende- en twintigste-eeuwse
componisten krijgen op 21 januari de
aandacht van het Nederlands Blazers
ensemble. En op 18 februari tenslotte
concerteren Collin Carr (cello) en
De zorgen om twee pleinen
DE KOLENKIT, zoals in de volks
mond de Opstandingskerk in
Amsterdam-West heet, wordt op I
DE VERSCHILLEN. Het eerst is
meteen de ongelijke startpositie: een
gevestigde architectenorganisatie tegeno
ver een spontaan opgerichte actiegroep.
Tweede verschil is dat van de staat waarin
het betrokken deel van de stad zich
bevond. Het Waterlooplein was duidelijk
meer geschonden dan het Leidseplein,
zodat in dit opzicht de plangroep in het
voordeel was.
Het volgende verschil: de plangroep
was een reactie op een regelrechte bedrei-
ging, namelijk het plan-Bouwes waarvan
t
„Franklin Delano Roosevelt Jr. weer vertrokken. Nu naar Parijs. Daarna Palestina.
Gisteravond aanwezig in American Businessmen’s Club, waar hem typisch geschenkje
werd overhandigd, n.l. boekje over betoveropa’s, zijnde Zeeuwse stamvaders der
Roosevelts. Boekje in oorlog opgeduikeld door hr. Kroese (van Vijff Vlieghen, waar
F.D.R. natuurlijk hapje nuttigde). Roosevelt erg dankbaar. Maar 17de-eeuws Neder
lands voor hem helemaal abacadabra. Zei echter zal in Amerika wel iemand
opduikelen die het voor me vertaalt; thanks a lot”.
Jr?j
