Nederlands Dans Theater terug naar de bron
BOUWMARKT
BLOEDARMOEDE BIJ
TENNESSEE WILLIAMS
I Op losse I
IjgroeronJ
Toneelsubsidie taak voor het rijk
Vanavond
Chnstof/e
Expositie van 20
Rembrandt-etsen
dus zet de kaas
uit het vuistje
maar klaar!
|^KEUR B.V.>|
COSMOVOX
KIEKENS^gfo
rv
Oninteressante éénakters in Shaffy
ONDERZOEK
□R
Dame Edith Evans
overleden
Toon Hermans trad op
voor stervende vrouw
1995,-
1
„TONEEL TER ZAKE” WIJST UIT:
Koudenhom 54
19 7 6
15 OKTOBER
23
KUNST
VRIJDAG
tel. 023 321212
GROTE SORTERING
door Conrad van de Weetering
menter
gen. In de studio zag ik er een
I6
»te
Q
V (20.25 - W
TROSNed. 2)
jaar
hatters since 1896
:o
(Papakt PARADE, de zachtere vieux)
gevelstenen -
steenstrippen
en handgevormde stenen
eens denken aan het stoeien van
een stel kinderen met een Orffin-
strumentarium (eenvoudig slag-
derd door enige vakkennis, zijn
muzikale en bewegingsfantasie
W. Voet en Zn. Juweliers
Anegang 13-15 - Haarlem
verkrijgbaar bij o.a.:
Focke Meltzer
Amsterdam
Ritmet werk waarmee men, niet gehin-
meer don
een couvert...
een levensstijl
Op de herenafdeling van
LIPPITS
vindt u een
uitgebreide sortering
REGENJASSEN
LODEN JASSEN
TWEEDJASSEN
HOEDEN en PETTEN
v.a.
Personeelskosten
de vrije loop kan laten) en verras
te me dan weer door de grondige
wijze waarop alles teruggebracht
was tot de meest kale grond
vormen.
Met ritmebox, geheugen, autom.
begeleiding, percussie en pre
sets.
Alleenverkoop
Smedestraat 27
Haarlem
Tel. 32 01 33 tZhK'
9?r* vanavond in het HOT zal bren-
to, Lei
i- Tel.,
emms repetitie van. Die deed me nu
DEN HAAG. Het is een
merkwaardig soort voorstelling,
die het Nederlands Dans Theater
z llssssSs
Openingstijden: dagelijks van 8.00 - 12.30 uur
13.30- 18.00 uur
zaterdags van 8.30 - 16.00 uur
I
(ADVERTENTIE)
Kei Takei en haar keien
onderzoek naar ’n effect
(ADVERTENTIE)
Beeld van de instudering bij het Nederlands Dans Theater van Kei Takei ’s Light Parts
(ADVERTENTIE)
Scène uit „Liefs van Bertha”
(foto Bob van Dantzig)
(ADVERTENTIE)
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
3
.♦*’l
86
J
Wat doet Pa?
model
KRUISWEG 72 - HAARLEM
Zaterdag
bij de slijter.
I
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Toneelgezelschappen
met een landelijke betekenis zouden
alleen door het rijk moeten worden
gesubsidieerd. Voor de schouwburgen
zou alleen de gemeente of het gewest
verantwoordelijk moeten zijn.
De opstellers van de nota, die „Toneel
ter zake” heet, hebben ernaar gestreefd
meer inzicht te krijgen in de kosten van
toneelvoorstellingen. Vergroting van dit
inzicht moet leiden tot een doeltreffender
gebruik van het subsidie-apparaat.
voorstellingen trokken ongeveer 1,1 mil
joen bezoekers; de totale overheidssubsi
die bedroeg derhalve 36 gulden per toneel
bezoeker.
De onderlinge verschillen in de finan
ciële structuur van de schouwburgen zijn
daarentegen erg groot. Het aandeel van de
personeelskosten in de totale kosten liep
bijvoorbeeld uiteen van 28 tot 67 percent;
dat van de huisvestingskosten (energie,
schoonmaken, e.d.) van 4 tot 26 percent.
De opbrengsten varieerden van 20 tot 65
percent van de kosten. Overigens varieer
den de totale kosten van de onderzochte
schouwburgen in 1972-’73 van 0,3 tot 2
miljoen. Het aandeel van het gesubsi
dieerde beroepstoneel in deze kosten
loopt sterk uiteen.
dat de verdeling van de exploitatietekor
ten over toneelgezelschappen en schouw
burgen thans niet voldoet aan redelijke
eisen. Deze verdeling zou aan de volgende
criteria moeten voldoen:
b. Er moeten expliciet geformuleer
de maatstaven worden toegepast bij de
berekening van zaalhuren en uitkoopsom-
a. De verdeling mag geen aanleiding
geven tot een verstoring van de concur
rentieverhoudingen tussen verschillende
vormen van kunst en amusement bij de
samenstelling van het schouwburgpro-
gramma.
De tentoonstelling is dagelijks te bezoe
ken van 9 tot 18 uur en vrijdag’s tot 21 uur.
Zondag’s is de expositie gesloten.
ELEK
Jvier,
EN
<TSIN(
ante
i. van
fel. 16
:ECT?
ondse
W.F
sstraa
E.
adioe
leent»
el. 1(
atie.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Toon Hermans heeft
vorige week zijn nieuwste, drie uur
durende, one-man-show voor een sterven
de 44-jarige inwoonster van het Brabant
se plaatsje Dongen opgevoerd.
of tegen een andere steen slaan; grote
keien rollen of er onder gebukt gaan; met
een steen in iedere hand langdurig zwaai
en en hem dan weggooien waardoor een
sterk gevoel van lichtheid ontstaat; er
overheen springen enz. enz..
Het feit dat Kei tevens de voornaam van
de choreografie is berust totaal op toeval.
Het geheel wordt aan banden gelegd
door een vast ritmisch basispatroon en
begeleid door improvisaties op Aziatisch
en Afrikaans slagwerk door Michael de
Roo en Jacob Goud. Het bestaat uit zich
repeterende bewegingsstructuren en doet
in opbouw dan ook denken aan seriële
muziek.
De oorspronkelijke bedoeling was, de
dansers letterlijk gebukt te laten gaan
onder het werkelijke gewicht van de
keien, maar omdat de grotere stenen
nagemaakt zijn van papier maché, moe
ten de dansers het effect daarvan nu acte
ren, inclusief de verwondering bij het
ontdekken van wat je allemaal met die
dingen kunt doen.
In het Japanse theater gaat het eigenlijk
zelden om wat er op het toneel gebeurt,
maar veel meer om de sfeer van de hande
lingen. Op dezelfde manier werkt Light
Part XI. De actie zelf is bar oninteressant
maar krijgt pas betekenis door de gedach
ten die het bij je oproept. Daar ik het altijd
Hoewel het zwaartepunt in deze exposi
tie ligt op het werk van Nederlandse grafi
sche kunstenaars zijn er, ook werken van
Franse, Engelse en Duitse kunstenaars uit
de 19e en 20e eeuw. Wat het Nederlands
werk betreft, buiten Rembrandt zijn er uit
de 16e eeuw werken aanwezig van Lucas
van Leyden en Pieter Breughel.
Hoewel de kostenomvang door de sterk
uiteenlopende personeelsgrootte van de
verschillende toneelgezelschappen sterk
verschilde (van een half tot 5 miljoen in
1972-’73), was de samenstelling van kosten
en opbrengsten opmerkelijk uniform. De
vaste kosten van de gezelschappen
bedroegen ongeveer driekwart van de
totale kosten. De personeelskosten vorm
den het leeuwedeel van de totale kosten
(65 percent). De opbrengsten waren steeds
circa 20 percent van de kosten per gezel
schap. De uniformiteit in de financiële
structuur is volgens de onderzoekers vrij
wel zeker tot stand gekomen door de
richtlijnen, die het ministerie van CRM
hanteert bij het verstrekken van subsidie.
Tot deze slotsom komt het Instituut
voor Onderzoek van Overheidsuitgaven
in Den Haag, dat een onderzoek heeft
ingesteld naar de kosten en opbrengsten
van gesubsidieerde toneelvoorstellingen
bij twaalf schouwburgen en veertien
gesubsidieerde beroepstoneelgezelschap
pen. Het onderzoek, in opdracht van het
ministerie van CRM, betreft het seizoen
1972’73.
elektronische orgels
Op grond van berekening van de finan
ciële stromen van gezelschappen en
schouwburgen enerzijds en de subsidië
ring door de overheid anderzijds en de
factoren die deze geldstromen bepalen,
komen de onderzoekers tot de conclusie
Op dit moment is de situatie zo, dat rijk
en provincies, maar vooral de gemeenten
(60 percent) de exploitatietekorten van
toneelgezelschappen subsidiëren, terwijl
de gemeentelijke overheden de tekorten
van de schouwburgen aanvullen.
Bouwmaterialen
P.V.C.-artikelen
Wand- en
vloertegels
Open haarden
Ijzerwaren
Verfwaren
Elektra art.
Sanitair
Tuinartikelen
Hout- en plaatmat.
Het gaat om een werk van de jonge
Japanse Kei Takei, die in New York een
eigen groep heeft (Moving Earth) en nu
voor het eerst iets in Europa instudeert.
I Ze is geïnteresseerd in alles wat door licht
beschenen wordt vandaar de naam Light
part.
In één van de light parts voor haar eigen
groep ging ze na op wat voor manier je
allerlei grotere en kleinere pakken en
dozen kunt dragen. In een ander deel ging
het om het dragen van granen in verschei-
denen hoeveelheden. In het stuk bij het
Nederlands Dans Theater onderzoekt ze
wat je zoal met keien kunt doen: In een
rugzak op je rug dragen, zodat ze tegen
elkaar ketsen bij iedere sprong; ze opgooi
en en weer vangen; ermee tegen de grond
LONDEN (AP). Dame Edith Evans,
de Engelse actrice die meer dan zestig
jaar op de planken heeft gestaan en ook
grote filmrollen heeft gespeeld, is don
derdag na een kort ziekbed op 88-jarige
leeftijd overleden in Goudhurst, aldus
hebben haar advocaten in Londen
bekend gemaakt.
af 1
nooie
men (dat is het bedrag waarvoor een
toneelgezelschap in een schouwburg wil
optreden).
c. De berekeningsmaatstaven moe
ten zodanig worden gekozen dat de
schouwburgen steeds een financieel
belang hebben bij de opbrengsten van de
voorstellingen (thans is dat niet het geval).
De vrouw, die nog enkele weken heeft te
leven, had haar dokter gevraagd of het
mogelijk was haar een grammofoonplaat
met de laatste show van Hermans te
bezorgen. De arts, die de desbetreffende
grammofoonplatenmaatschappij opbel
de, kreeg te horen dat er nog geen plaat
beschikbaar was van Toons nieuwste pro
gramma, dat kort geleden in de Tilburgse
stadsschouwburg in première is gegaan.
Hij nam toen contact op met de conferen
cier zelf, die spontaan aanbood zijn show
bij de vrouw thuis te brengen.
De vrouw is een groot supporter van
Toon Hermans. Ze heeft al zijn platen en
is naar al zijn shows geweest.
uurtje in het bordeel waar zij gewerkt
heeft mee. Ellen de Thouars, jarenlang
actrice bij het repertoiretoneel geweest,
speelt Bertha en zij doet dat op de haar
geëigende manier. Dat wil zeggen met
geëxalteerde stem, maar in een enkel
ipoment toch wel gevoelig zonder te over
drijven. De andere rol van betekenis in
het stuk, die van de bordeelhoudster,
wordt door Nora Kretz gedaan. Dat
gebeurt houterig, alsof zij weinig affiniteit
voelt met datgene waarmee zij bezig is.
Dan doen er nog een paar echte theater-
schoolleerlingen mee die als edelfiguratie
hoertjes laten opdraven. Ze zien er mooi
maar dom uit, zoals dat schijnt te horen.
Het is tot nu toe allemaal niet erg boei
end te noemen, deze Tennessee Williams-
affaire. Misschien wordt het morgen
beter, maar ik kan niet zeggen reikhal
zend uit te zien naar de volgende pro-
duktie.
(foto Tony van Muyden)
erg boeiend vind hoe een danser met zijn
eigen of andermans gewicht speelt vond
ik ook dit, nu eens gespeelde, dan weer
werkelijke ondergaan van de keien, vaak
zeer spannend.
Aardig is nog op te merken, dat het
bijna onmogelijk bleek in Nederland
keien te vinden, de kleinere stenen voor
deze productie komen uit Wales, de grote
re zijn nagemaakt door de decor
ontwerper Tom Schenk, die opmerkte dat
er in de plaats van decors en kostuums
eigenlijk anti-decors en anti-kostuums
gebruikt worden. Dat dit decor gevormd
wordt door over de grond verspreid lig
gende figuren van grote en kleine keien
zal na het voorgaande wel niemand meer
verwonderen. Een probleem daarbij is
misschien dat het publiek in het HOT
door de zaal pleegt te lopen en daarbij nu
voorzichtig zal moeten zijn met de stenen.
De aandacht van de toeschouwers wordt
daardoor wel meteen op de grond gericht
en dat is dan ook precies waar het Kei
Takei in de eerste plaats om begonnen is.
De voorstelling van Light Part XI zal
herhaald worden in het HOT in Den Haag
op 21, 22 en 23 oktober. Het is misschien
een aardige suggestie voor de Toneel
schuur, enkele van de HOT-experimenten
van Het Nederlands Dans Theater over te
nemen.
De tweed Wlliams-produktie bestaat uit
twee eenakters die door Hidde Maas
bewerkt en geregisseerd zijn. „Ik heb geen
voorstelling van morgen” is de eerste, die
gevolgd wordt door „Liefs van Bertha”:
Maas vindt dat die twee korte stukken
elkaar aanvullen. „Waar Van Morgen ein
digt, begint Hello zou je kunnen zeggen”,
schrijft de regisseur in het programma
boekje. Je zou het kunnen zeggen, maar is
het ook waar? In elk geval, zou je zo’n
bewering dan graag in de samenhang van
regie terugvinden. Dat is hier niet het
geval, er is geen enkele samenhang te
bespeuren. De enige overeenkomst is dat
beide stukken over mensen gaan waar
voor het leven nog maSr weinig zin lijkt te
hebben. Maar dat slaat op het leeuwedeel
van Williams’ toneelstukken.
De eerstgenoemde eenakter gaat over
een man en een pianospelende vrouw,
voor wie beiden het leven zonder uitzicht
is. Vandaar dat de vrouw ook zo treffend
zegt dat zij geen voorstelling heeft van wat
er morgen komen gaat. Het stuk wordt
gespeeld door Hein Vrasdonk en Marlies
Heuer en allebei zijn ze eigenlijk nog niet
aan het spelen van voorstellingen toe. Hun
dictie is slecht, er wordt slordig gesproken
en zij lijken nauwelijks in staat enige
kleurnuance in hun stem te laten door
klinken.
„Liefs van Bertha”, de andere eenakter,
doet het minder slecht, maar is toch nog
lang niet goed. Bertha is een hoer op
leeftijd en we maken haar laatste levens-
Voor het seizoen 1972-’73 werden de
totale kosten in de bedrijfstak gesubsi
dieerd beroepstoneel op 47 miljoen
geraamd. Aan opbrengsten uit de verkoop
van plaatsbewijzen stond daar een bedrag
van 5 miljoen tegenover. Het daaruit
resulterende exploitatietekort was dus
gelijk aan 90 percent van de geraamde
kosten. In dat seizoen werden 4300 voor
stellingen gegeven. Gemiddeld kostte zo’n
voorstelling 11.000 gulden en leverde 1200
gulden aan inkomsten op. Een tekort dus
per voorstelling van 10.000 gulden. De
d. De berekeningsmaatstaven moe
ten worden toegepast op alle schouwburg-
voorstellingen van alle gesubsidieerde
toneelgezelschappen. De huidige praktijk
om vooral schouwburgen buiten de Rand
stad hogere bedragen in rekening te bren
gen moeten worden beëindigd.
(ADVERTENTIE)
v
S-HERTOGENBOSCH (ANP).
Twintig etsen van Rembrandt uit de 17e
eeuw zijn het hoogtepunt van een ten
toonstelling „Grafische kunst van renais
sance tot impressionisme”, die in de
kunsthandel Borzo in ’s-Hertogenbosch
wordt gehouden en tot 6 november zal
duren.
AMSTERDAM Leerlingen van de
Amsterdamse Theaterschool spelen dit
seizoen onder leiding van Hidde Maas,
Tom Jansen en Will Spoor toneelwerken
van de Amerikaanse schrijver Tennessee
Williams. Als eerste voorstelling werd in
september „Gnadiges Fraulein" gespeeld
en daar zaten nogal wat tekortkomingen
in. Donderdag volgde in het Shaffy Thea
ter „deel H” van de Williamscyclus en dat
betekent een aanzienlijke daling van
mijn geestdrift ten aanzien van het pro
ject van Maas, Jansen en Spoor. Er wordt
ook nu weer slecht geakteerd, een enkele
uitzondering daargelaten, blijft het
toneel dat aan bloedarmoede lijdt.
Dame Edith maakte haar debuut in 1912
in Covent Garden in Shakespeare’s Troy-
lus and Cressida als Cressida. Zij heeft in
haar carrière het hele grote repertoire
gespeeld, van de klassieken tot de moder
nen. „Er schijnen in mij heel wat persona
ges te leven”, heeft zij eens gezegd.
Na haar grote toneelsuccessen Shaw,
Tsjechov, Shakespeare begon zij op 60-
jarige leeftijd aan een filmcarrière, in
1948.
In 1967 bracht haar rol in „The Whispe
rers” haar een groot aantal internationale
prijzen: de Zilveren Beer van het Berlijn-
se Filmfestival, de Golden Globe in Holly
wood en de prijs van de New Yorkse
filmcritici.
In haar vaderland werd zij onderschei
den met de prijs van de Britse Filmacade
mie en de prijs van de Variety Club of
Great Britain.
I
