weer
1
Nederlandse woning lijkt
steeds meer op plantenkas
Proeftuinen ontwikkelen
nieuwe soorten g roenten
Is
WW
Dichte slijpsteen
„open” maken
g -
n-
Kruien
een
rk
Eet opnieuw eens
een beetje heet
rk
,T
I
N acht vlinder s
Decoupeerzagen
van Wolfram
Z
I
door Leens Macaré
II
uur
10244
IEF
)ISCH
AL
3,
113341
fa
De moderne Nederlandse
woning heeft veel glas, veel
licht en een gelijkmatige tem
peratuur, en gaat daardoor
steeds meer op een planten
kas lijken. Levende „scher
men” van vaak hoog-
opschietend plantengroen ver
dringen de ouderwetse vitra
ges. Ook de term kamerplant
veroudert zoetjesaan, want
groene planten bevolken de
(woonjkeuken, de hal en soms
zelfs de badkamer.
De kassa van de bloemisterij
rinkelt daarbij lustig: in 1973
heeft de Nederlandse consu
ment iets meer dan honderd
miljoen gulden, in 1974 118
miljoen gulden en vorig jaar
127 miljoen gulden aan pot
planten uitgegeven. Grote
planten zijn in trek, evenals
allerlei kamergewassen uit
grootmoeders tijd.
Gelijksoortige kamerplanten
moet je in groepen bij elkaar
zetten. Met potten en al bij
elkaar in teilen, manden, bak
ken of wat dan ook. Dat geeft
niet alleen een leuke sfeer,
maar alles gaat ook beter
groeien.” Dit advies van
Catharina Lenstra-van Ingen
Schenau, tuinconsulente van
het Bouwcentrum, staat lijn
recht tegenover wat jarenlang
in het Nederlands binnenhuis
een vertrouwd, maar saai
beeld was: kamerplanten in
nette sierpotten, keurig op een
rij in de vensterbank. Dat beeld
is aan het verdwijnen.
I 'I
fa*
BB
i
■nen
602
nog
loor
oners
Tel:
9n voor
GASTON GOURMET
Informatie
dienst
sn en
men
hele
Het is een tentoonstelling waar
zelfs mensen die al jarenlang op
onorthodoxe wijze met hun kamer
planten omspringen, nog wel een
handvol ideeën vandaan kunnen
hcilen. „Planten in huis” (zoals déze
se nieuwe systemen en snufjes voor
de verzorging van het groen.
Gelukkig is er als tegenwicht nog
altijd „het avontuur” in de planten
wereld. Het experimenteren met
stekjes en zaden, met een boon of
een aardappel, met vreemde groei
sels die kunnen ontkiemen uit een
ui, een vruehtepit en (met enig
geluk) zelfs uit een cocosnoot.
bakken Vol planten), de „planten-
zuil” die, als moderne variant op het
ouderwetse hoge bloementafeltje,
als accent in strakbelijnde inte
rieurs is bedoeld.
Aldus Couperus in het derde
hoofdstuk van De Stille Kracht,
waaraan Beb Vuyk dit citaat
ontleende.
Ook nu is het een meer dan
voortreffelijk boekje gebleven,
waarin de schrijfster ons verha
lenderwijs inwijdt in de gehei
men van de Indische keuken.
Van schrijfster Beb Vuyk is bij
de uitgeverij Luitingh te Laren
(N.H.) een herziene uitgave ver
schenen van haar boekje: Eet
een beetje heet.
Lees en herlees bijvoorbeeld
het hoofdstuk over de sambals
uit de Stille Kracht.
tels en ander gereedschap. Als
het shjpkussen is „voigeslibt
kan het schoon gemaakt worden
door even een stukje plexiglas te
slijpen.
vangt, ze doodt en moet opzetten
om ze te bewaren. Misschien dat
ze dat in Zweden (de uitgave is
van Zweedse afkomst) niet zo
erg vinden, maar hier zullen de
natuurminnaars niet zo gechar
meerd zijn door dit soort mede
delingen.
Verspreid over Nederland zijn er
vijf proeftuinen, ieder gelegen in
regionale teeltgebieden van de tuin
bouw en op een bepaalde grond
soort (rivier- of zeeklei en de zand
gronden). Behalve in Breda zijn er
proeftuinen in Zaltbommel, Venlo,
de Beemster en in de buurt van Den
Briel. Op elke proeftuin wordt
den
dien
vrije
jgen
meer
insu-
ri of
fiets.
2-18,
of
Wel altijd opletten bij het wer
ken met (trouwens alle soorten)
zagen, dat men een veiligheids-
bril op zet.
tot en met 20 november durende
expositie heet) geeft om te beginnen
het zo deerlijk gedevalueerde
plantje-in-de-vensterbank weer een
kans, via een aantal suggesties voor
het bewust kiezen en plaatsen van
bepaalde plantensoorten voor het
raam.
Die nieuwe slasoort heeft, vol
gens de ontwikkelaars van het ras,
zekere voordelen in vergelijking
met de traditionele slakrop. IJssla
is, in de koelkast bewaard, langer
houdbaar, knapperiger en voller
van smaak. In sommige grootwin
kelbedrijven is deze slasoort al
geruime tijd als importprodukt te
koop. Het zal nog wel even duren
voordat ijssla van Nederlandse
bodem in de groentewinkels ligt,
want op een proeftuin rekent men
eerder in jaren dan in weken of
maanden als het om de ontwikke
ling van nieuwe rassen gaat. Ook
als een project succes heeft duurt
het in de praktijk nog wel even,
voordat, zo’n nieuw gewas een vaste
plaats in de groentewinkels heeft.
trokken”, zegt Henk Nuyten die
over wat hij noemt „het imago van
grote vervuiler” dat de buitenwe
reld volgens hem de tuinbouw nog
al eens toedicht. Daarom vindt hij
die openheid naar buiten erg
belangrijk. „We proberen de gang
van zaken voor de leek toe te lich
ten, te motiveren wat we op een
proeftuin doen, de redenen waarom
we bepaalde methoden toepassen”.
Hoewel proeftuinen in de eerste
plaats worden gesticht ten behoeve
van de tuinders krijgt ook de consu
ment vroeg of laat te maken met
een aantal concrete resultaten van
zekere ontwikkelingen. Als voor
beeld noemt Nuyten de komkom
mer die tegenwoordig nog maar een
minimum aan zaad bevat, in tegen
stelling tot vroeger toen bij het
schoonmaken met het zaad zestig
procent van het gewicht werd weg
gegooid.
Een nieuw soort kruiwagen is
de Ballbarrow. En dat nieuwe zit
’m dan in de voortbeweging. Dat
gebeurt niet door middel van het
eeuwenoude wiel, maar een
luchtgevulde bal, die men met
behulp van een ventieltje en een
gewone fietspomp kan opblazen.
Het materiaal van de bal is dege
lijk en hard, zodat men geen
lekke bal krijgt, als men door de
tuin manoeuvrerend een doorn
of een spijkertje raakt. De vraag
is nu maar: waarom zo’n bal?
Wel, de rijbreedte van de bal is
uiteraard groter (de doorsnee is
26 cm) dan van een wiel en dat
betekent bij een forse vracht, dat
het rijspoor minder diep in bijv,
het gazon wordt geduwd dan bij
een traditioneel wiel. Omdat het
oppervlak groter is kan men er
ook lichter mee over ruw of
brokkelig terrein komen. De
kruiwagen zakt ook minder snel
weg in zand, grind of modder.
De kuip van de Ballbarrow
(importeur van dit Engelse pro-
dukt is fa. De Krijger, Johan
Siegerstraat 8, Amsterdam) is
van kunststof, kan dus niet roes
ten. Een voordeel hiervan is ook,
dat de vervoerde materialen er
niet of veel minder aan hechten.
Geen cementkoek om iets te noe
men. De poten van de kruiwagen
zijn ook extra breed gemaakt,
ook alweer om het wegzakken te
voorkomen.
De kruiwagen wordt in een
soort doe-het-zelf-stijl verkocht.
Men zet ’m in enkele minuten in
elkaar zonder gereedschap. Het
gewicht is ongeveer 8 kilo. Deze
Ballbarrow is duurder dan een
gewone kruiwagen. De fabri
kant roept natuurlijk, dat hij
onverslijtbaar is, een bezit voor
het leven. Dan moet je gaan
af wegen of de prijs van een eeu
wige kruiwagen betaald moet
worden. Die prijs ligt rond de
125 Bij nog sterkere daling
van de waarde van het pond zou
er een zachter prijsje inzitten.
Maar hij blijft duurder dan de
traditionele wagen.
gauw als we ze zien scharrelen of
- overdag - als dood ergens zien
zitten) gaan lezen. Nu moeten we
zeggen, dat je in „Nachtvlinders
in kleur”, het bewuste boekje,
weinig opwindends vindt. Niet
zo milieubewust in dit boekje,
dat in de serie natuurgidsen
wordt uitgegeven, zijn de aan
wijzingen hoe men vlinders
De wolfram draadzaagjes en
zaagbladen waren al bekend,
maar daar zijn nu twee nieuwe
„loten” bijgekomen. Belangrijke
aanwinsten, omdat het hier gaat
om decoupeerzagen en cirkelza
gen. die op de snijranden een
laagje wolfram hebben. Het
merk is Remington en de impor
teur voor Nederland: Starink.
Plein 1940 nr. 177, Scherpenzeel.
geteeld wat voor de tuinders in de
zich nogal eens kwaad kan maken
desbetreffende regio van belang is.
De proeftuinen kunnen worden
beschouwd als de derde schakel in
het wetenschappelijk onderzoek
van de tuinbouw in Nederland: de
eerste wordt gevormd door de
Wageningse instituten voor tuin-
bouwresearch, de tweede door de
zogenaamde proefstations van de
bedrijfstakken in de tuinbouw.
Dat de proeftuin van Breda, de
jongste van Nederland, in de loop
der jaren nogal eens in het nieuws is
geweest heeft niet alleen te maken
met de nieuwe ontwikkelingen die
op zichzelf de aandacht trekken,
maar ook met een niet afkerig zijn
van publiciteit en publieke belang
stelling. „We krijgen veel bezoekers,
hebben rondleidingen van groepen,
organiseren open dagen die de laat
ste keer mensen uit het hele land
Tuinconsulente Catharina Len
stra, die dit onderdeel van het
begrip „planten in huis” met aan
stekelijk enthousiasme demon
streert, zegt: „Alle pitten uit de
vruchten die je eet, moet je in de
grond stoppen. Een avocadopit,
paprikazaadjes, zelfs een ananas
kruin kan tot een bijzondere plant
uitgroeien.”
„Sla wordt in de Nederlandse
keuken afgrijselijk behandeld. En
je kunt er zo’n feest van maken. De
charme van een goed klaargemaak
te sla vind ik iets heel bijzonders".
Deze bijna lyrische ontboezeming
plaatst Henk Nuyten, een man die
beroepshalve dagelijks met sla en
andere consumptiegewassen te
maken heeft, in de loop van een
gesprek over de dagelijkse gang
van zaken op een Nederlandse
„Proeftuin”. Hij is chef van de even
buiten Breda gelegen proeftuin van
de Stichting Proeftuin Noord-
Brabant, een onderneming die kort
geleden (en niet voor de eerste keer,
in haar dertienjarig bestaan) in het
nieuws kwam, ditmaal door de ont
wikkeling van het voor Nederland
zo goed als nieuwe en tamelijk
onbekende slagewas „ijssla”.
Zij roept tenslotte op om
voortaan zélf onze sambals te
maken. Dat is iets wat, wanneer
de pepers goedkoop zijn, zeker
aan te bevelen is. Zij geeft heer
lijke ideetjes. Overigens is het
wrijven (oeleken) wel mannen
werk, dat een krachtige hand en
een soepele pols vereist. Aanbe
volen.
Bij Moussault is een boekje
verschenen over nachtvlinders.
Je kunt die beestjes griezels vin
den, als je ze ineens ’s avonds bij
het naar bed gaan rond de lamp
ziet cirkelen. Je kunt natuurlijk
ook eens over die typische vlin
ders (nachtuiltjes zeggen we
Planten in de vensterbank als
opvallend en decoratief element, in
plaats van als rommelige en onover
zichtelijke verzameling van onge
lijksoortige groeisels. Wie nog over
een ouderwetse erker beschikt, kan
in zo n uitbouw een fraaie binnen
tuin of plantenkas met subtropi
sche planten opbduwén.
Cactussen zijn een paar jaar later
geleden een modeverschijnsel
geworden en menig verzamelaar zit
nu met tientallen potten en potjes
met deze stekelige gewassen. Idee
om zo’n hobby wat overzichtelijker
te maken: alles bij elkaar in een
forse houten bak van enkele meters
omtrek. Dat wordt dan een soort
„fakirbed", een niet onaardige,
maar ruimterovende blikvanger.
Op een tentoonstelling als Plan
ten in Huis wordt wel duidelijk dat
de techniek onhoudbaar is binnen
gedrongen in het domein van de
simpele plantenliefhebber en
amateur-kweker. Over het begrip
„groene vingers” wordt niet meer
gesproken. Wel over hygrometers
en hygrostaten, hydrocultuur en
grondvochtigheidsmeters, warm
en koudverdampers, bemestings-
systemen, belichtingssets en inge
nieuze elektrische miniatuur-
broeikasjes. Wie dat wil, kan het
houden van kamerplanten vereen
voudigen tot een reeks van geper
fectioneerde kunstgrepen.
De vakman had ze al lang in
gebruik, de slijpsteen
herstellers. Nu is er ook een han
dig exemplaar voor de doe-het-
zelver gekomen. Echt een stukje
bijzonder gereedschap, waar je
veel plezier aan kunt beleven.
Wat is nl. gauw het geval bij een
slijpsteentje - wie heeft dat
tegenwoordig niet, als hij al een
boormachine bezit -? Als je
werkt met zo’n slijpsteen gaat
deze snel volzitten. De slijp-
kracht vermindert. Met de slijp
steenvlakker van Wolf craft
(importeur Hooghart BV, Indu
strieweg 13, Pijnacker) wordt
het oppervlak van de steen
gevlakt en gescherpt. Het appa
raatje bestaat uit een stevig en
goed in de hand liggend handvat
van kunststof met in de kop een
aantal radertjes van gehard
staal. Die radertjes draaien bij
aanraking onafhankelijk van
elkaar rond. Bij het schoonma
ken en vlakken van de slijpsteen
houdt je het apparaatje op de
leunspaan. De roterende bewe
gingen doen de rest. Na behan
deling heb je een als nieuwe
slijpsteen.
Op slijpgebied heeft Wolfcraft
nog iets nieuws, de slijpmaster.
Het gaat hier om ronde slijpkus-
sentjes van hoogwaardig
corund; je zou kunnen zeggen:
een ijzersterk soort schuurpa
pier, stevig gedrapeerd rond en
over een „tol”. De slijpmaster
kan natuurlijk op elk type boor
bevestigd worden. Hij kan
gebruikt worden voor ontbra-
men, ontmoesten; voor het slijpen
van hout, glas en metaal; het
slijpen van messen, scharen. be>-
Een andere noviteit van Wolf-
craft is een prima hulp bij het
electrisch zagen, de zaagmaster.
Bij normaal zagen, met gewoon
handgereedschap, kun je
gebruik maken van een verstek-
bak. Met een electrische machi
ne gaat dat natuurlijk niet. De
zaagmaster echter lost die pro
blemen op. Je kunt er kaarsrecht
mee zagen en hoeft het niet op
het blote oog te doen. Je kunt er
trouwens ook onder hoeken van
15, 30 of 45 graden mee werken.
Wanneer je recht zaagt kan de
zaagmaster aangewend worden
voor planken tot dertig centime
ter breedte, bij verstek 25 cm. De
zaagmaster kan gemakkelijk
bevestigd worden op praktisch
elke electrische cirkelzaag.
Als modeverschijnsel zou ook de
waterdichte bak met water- en
moerasplanten in de huiskamer wel
eens een rage kunnen worden. En
dan zijn er nog het „plantenterpje”
(een tapijtje van kleine plantjes,
ingebouwd in een tegelvloer), het
„plantenorgel” (smalle kunststof-
buizen in oplopende hoogten, te vul
len met groene planten), de „han
gende tuinen” (grote glazen hang-
Inhakend op deze ontwikkeling
heeft het Bouwcentrum in Rotter
dam bedacht dat het best eens nut
tig kan zijn om te laten zien hoever
plantenliefhebbers kpnnen gaan bij
het doorbreken van het geijkte
beeld „kamerplantje in potje in ven
sterbank.” In samenwerking met de
vereniging de Nederlandse Bloe
misterij en de Koninklijke Neder
landse Maatschappij voor Tuin
bouw en Plantkunde, heeft het
Bouwcentrum een deel van zijn
benedenruimte „gestoffeerd” met
honderden planten, van minuscule
cacteeën tot forse kamerpalmen.
Een en ander in combinatie met
meubels, maar vooral met voorbeel
den van plantenbakken van hout,
riet, eterniet en kunststof, en diver-
Ging de familie aan tafel dan
zaten achter de dames gehurkt
de baboes en wreven sambal
naar verschillende smaken".
Met deze Tungsten zaagbladen
kan men nu allerlei keihard
materiaal te lijfzoals tegels,
glas, plavuizen, porselein, mar
mer, staalplaat, kunststof, bak
steen, zelfs hout met spijkers er
in. Je kunt er dus hardhouten
vloerstukken mee zagen, maar
ook keramiektegels. Het voor
deel van dit soort decoupeer-
zaagjes is, dat er geen tanden
kunnen breken, simpel omdat
die er niet aan zitten. Er zijn
decoupeerzaagjes voor elk soort
boormachine. Met de cirkelzaag-
bladen kan men nu ook veel
meer doen. Om een voorbeeld te
noemen: je kunt van flessen gla
zen maken (de flessen vullen met
zand en dan wat vochtig maken).
Zij besluit het hoofdstuk met:
„Sambal is zo'n belangrijk
onderdeel van de rijsttafel, dat
men vroeger in tempo doeloe
in de in vorstelijke stijl leven
de landherenfamilies, aparte
sambalwrijfsters gebruikte.
Tuinconsulente Catharina Lenstra
van het Bouwcentrum tussen
„vreemde groeisels" uit allerlei
vruchtepitten en -zaadjes: zelfs een
kokosnoot kan (met enig geluk) een
palm opleveren.
•«A*
S
