i
Romantici met smaak bijeengebracht
Per spoor
heel Nederland door
Voor de halve prijs op reis
I
■I
Damiate Pers
Subsidie op kunstwerken komt
bij verkeerden terecht
HELPEN
MET ALLE RESPECT
Eerste zilveren griffel voor
Antilliaanse schrijfster
opent
donderdag
28 oktober
KvanVEELEN
üf
p
BB
BBBEQÉ
f
Conclusie van Boekmanstichting
Diana Lebacs neemt bewust stelling
GEVARIEERDE NAJAARSEXPOSITIE BIJ GABRIELS IN DEN HAAG
Op zaterdag 30 oktober 1976
of zondag 31 oktober 1976
HMl!
„ALS JIJ DE BLOEMEN VERTRAPT, ZAL IK JOU VERTRAPPEN
ZATERDAG
2 3
OKTOBER
19 7 6
KUNST
1
tot
Door Miep Diekmann
olte-
AMSTERDAM Lodewijk de Boer, de man die met zoveel succes
The Family schreef momenteel wordt het in Londen gespeeld
vond enige jaren geleden op een vochtige wrakke zolder een oud
dagboek. Een pak dicht beschreven bladzijden dat door ouderdom en
schimmel was aangevreten, samen met een mensenschedel wegge
stopt in een kartonnen doos. Drie raadselachtige zinnen vielen hem op
en bleven hem bij: „Eens zullen mijn nabestaanden dit lezen en
begrijpen wat er gebeurd is” „Ik heb het raadsel als een oester
opengebroken en de parel zal mijn doodskleed sieren” „Want als gij
de bloemen vertrapt, zal ik U vertrappen
Daarbij denk ik vooral aan de
Wereldmissiedag-bijdragen, die
’Maar financieel gezien leeft zij
nog voor een belangrijk deel op
de bijdragen uit de rijke landen
Joseph Malula is een van de
750 katholieke bisschoppen in de
Derde Wereld die rekenen op
onvoorwaardelijke steun.
’Na meer dan 80jaar
missionering lééft de kerk van
Christus onder de mensep van
Zaïre’ zegt kardinaal Malula,
aartsbisschop van Kinshassa
ons via de PMW bereiken. Het zijn
bijdragen waarop wij jaarlijks
kunnen rekenen, en die onze
vrijheid eerbiedigen omdat ze
zonder veel voorwaarden worden
gegeven
ln samenwerking met de Nederlandse Spoorwegen kunnen wij
onze abonnees weer een unieke „Spoordag" aanbieden. Een
dagkaart 2e klas kost u nu slechts f 15,— (i.p.v. f 29,50) een
kinderkaartje (4 t/m 9 jaar) f 7,50.
GIRO 8725 WERELDMISSIEDAG DEN HAAG
Jammeren
EERSTE! JMUIDER
MARKIEZENFABRIEK
r *1.
9
1
Vreemde thriller knap gespeeld
I
O
(ADVERTENTIE)
rap.
»le-
4
ADVERTENTIE
(ADVERTENTIE)
is to
nen,
lot.
ws.
IJmuider Courant:
Beverwijkse Courant:
latie
mse
igen
ocu-
at le
pro-
van
ante
x>rt-
van
iten.
icht.
neri-
ziek-
1 en
WAT GEZOCHT is het allemaal wel een
beetje, maar omdat het wel heel erg fijn
toneel oplevert neem je dat graag voor
lief. Zeker wanneer daarbij zo voortreffe
lijk geacteerd wordt als hier door Martine
Crefcoeur (dochter), Henny Orri (Maria),
Wim Kouwenhoven (echtgenoot en huis
knecht) en Gees Linnebank en Huib Broos
(schitterende gangsters). Frank Raven
ontwierp het prachtig vervallen landhuis
interieur, waarmee Lodewijk de Boer als
regisseur ook iets kon doen. De Boer
zorgde niet alleen voor een regie met bijna
parodiërende bewegingen, hij schiep tege
lijk prachtige scènebeelden om naar te
kijken. Je proeft het plezier waarmee aan
deze voorstelling moet zijn gewerkt, maar
toch, je gaat ook naar huis met de vage
veronderstelling dat De Boer zijn „raad-
selvoorspelling” niet helemaal heeft ont
vouwen. Een grillige voorstelling, die ik
toestand geboren lijkt te worden) maar
daarvóór is er al een letterlijke dubbele
moord gepleegd.
’s GRAVENHAGE. Doet zich op het
ogenblik een aantoonbare schaarste voor
aan werkelijke topstukken uit de 17e
eeuwse schilderkunst zoals met eigen
ogen is te zien op de thans te houden
antiekbeurs in Delft, het reservoir van de
19e eeuwse romantici en Haagse Scholers
schijnt bijkans onuitputtelijk.Gerenom-
meerde namen als Pieter Scheen, Ivo
Bouwman en Borzo boden de afgelopen
zomer tentoonstellingen die niet onderde
den voor die van vorige jaren. Ook de
najaarsexpositie bij Gabriëls in Den
Haag (Noordeinde 157a) bevat weer stuk
ken waar menig museumdirecteur zijn
muren mee zou willen volhangen.
Zijn de werken eenmaal op een dergelij
ke expositie ondergebracht dan lijkt het
allemaal makkelijk bij elkaar verkregen.
Maar vrijwel elke kunsthandelaar, die
zich in deze richting specialiseert, moet
tegenwoordig steeds vaker naar het bui
tenland reizen om het niveau dat hij in de
loop der jaren heeft opgebouwd, te kun
nen bestendigen. Veel romantische schil
derijen werden soms nog nat van de ezel
aangekocht om hun weg naar Noord-
Amerika, Engeland en Schotland en ande
re, ons omringende landen te vinden. De
vraag was in sommige gevallen zo groot
dat schilders niets anders hoefden te doen
dan voor de handel te schilderen. Het ligt
uiteraard voor de hand dat bij een derge
lijke grote populariteit niet altijd het
meest kritische niveau werd gehand
haafd. Er zijn dan ook genoeg werken uit
de vorige eeuw de Veluwe zou volko
men kaal gegraasd worden door al die
schaapskudden die zonder meer als
oninteressant terzijde kunnen worden
geschoven. Het is de verdienste van
dacht, ze verraden mede door een sponta
ne opzet en vlotte penseelvoering een fris
karakter. Van Jan Frederick Schutz treft
een prachtige marine met veel zin voor
detail. Op deze zeer gevarieerde expositie
vallen de marines zij het niet in kwantiteit
maar zeker wel door de zeer hoge kwali
teit op. Een kleine Abraham Hulk bijvoor
beeld, nu eens niet met het bekende roze
dageraadslicht maar met een fijne blauwe
tint die hem zo in de groep der Haagse
tonalisten doet terechtkomen. Ook Kiers
en Mesdag zijn met schepen vertegen-
„Kunstkopers die van de regeling profi
teren behoren tot de hoogste sociaal-
economische klassen in het land en in het
algemeen tot de culturele elite. Arbeiders
worden door de subsidie nagenoeg in het
geheel niet bereikt”, aldus een der vele
conclusies van het rapport, dat voorts
wijst op de kans, die de regeling biedt aan
Een van de voornaamste conclusies, die
de samenstellers in hun rapport hebben
neergelegd, is dat de regeling zijn doel
voorbijschiet. Het is niet de manier om het
publiek tot het kopen van kunst te stimu
leren, zo meent de heer Welters. De kleine
groep die veel kunst met ASK-subsidie
koopt, ontvangt ongeveer negen maal
zoveel subsidie als de grote groep die
weinig kunst koopt.
woordigd, de laatste op het bekende hoge
en smalle formaat dat opvalt temidden
van het merendeels kleine werk dat hier
hangt.
1.
iënt.
rste
het
sten
Een
„Fat
ig te
bare
Lem-
tend
MIDDENHAVENSTRAAT 27
IJmuiden - tel. 02550-14108
i 10
de
976.
lieke
erie.
nner
ikale
22.05
idag.
four-
oid.
>ver
»lin-
best nog eens wil zien. Een voorstelling die
ook een vitaal bewijs vormt dat een vrije
produktie (van John de Crane en Gisle-
bert Thierens) niet altijd op vroeger suc
ces hoeft te steunen.
KG VAN LEEUWEN
18.45
(K)
Isma
rsuit
D (K)
5 (K)
Eco-
lelen
der
idse-
der’a
film.
am-
ma-
Op de dag van afstempeling kunt u op dit kaartje zoveel sporen als u maar
wilt (onderbreking van de reis is toegestaan) door geheel Nederland.
Publikatie Nationaal Missiebureau PMW Postbus2140 Den Haag
land-
dem
.tend
lerie.
(K)
lour-
ictu-
igen-
film.
men-
ter
tv-
and.
tia.
•kin
5
HET VERHAAL van het dagboek is
nogal raadselachtig. Dat is het stuk van
Lodewijk de Boer ook geworden. Binnen
een fantastisch verhaal zet hij vijf perso
nen heer die zich op zijn zachtst gezegd
nogal vreemd gedragen. In een vervallen
landhuis woont de vrouw Maria die haar
leven op fictieve waarden laat steunen.
Haar dochter, even labiel als haar moe
der, woont bij haar in en dan is er nog een
man die beurtelings Maria’s echtgenoot,
de huisknecht en een onzichtbare geliefde
voorstelt. Dit vreemde drietal krijgt gezel
schap van twee gangsters en het slot van
het verhaal is een moord. Dit alles klinkt
wel wat cryptisch, maar het zou vreselijk
jammer zijn de knap opgebouwde span
ning te verraden.
Gabriëls dat hij zijn collectie met zoveel
smaak heeft samengesteld dat men nau
welijks raakt uitgekeken.
Er zijn weer bekende groten als Charles
Leickert (een heerlijk donker ijsgezich-
tje), Andreas Schelfhout, Théophile de
Bock, Victor Bauffe en Morgenstjerne
Munthe, maar het zijn ditmaal ook de veel
minder bekende schilders die sterk voor
de dag komen. Twee stadsgezichten van
Lodewijk Johannes Kleyn (1817-1899), res
pectievelijk Utrecht en Delft, trekken niet
alleen door hun forse formaat de aan-
(ADVERTENTIE)
ZIEHIER een verklaring die De Boer
aanvoert als motief voor zijn nieuwste
toneelstuk dat hij dan ook de wel wat
lange lyrische titel gaf: „Als jij de bloe
men vertrapt zal ik jou vertrappen”. In
Frascatie ging het vrijdagavond in pre
mière. In het programmablad verklaart
Lodewijk de Boer nog dat zijn stuk zeker
geen reconstructie is van het gevonden
dagboek. Hij noemt het „eerder een voor
spelling van wat er gebeurd zou moeten
zijn”.
De subsidie van de lagere overheden is
gekoppeld aan de rijkssubsidie. Die subsi
die komt bij voorbaat terecht bij consu
menten, die ook al gebruik maken van de
rijkssubsidie van de ASK-regeling. In de
gemeenten Middelburg en Vlissingen kan
men theoretisch aldus veertig percent
subsidie ontvangen (twintig percent rijk,
tien percent provincie en tien percent
gemeente), aldus het rapport.
De samenstellers constateren, „dat wei
nig kunstenaars veel en veel kunstenaars
weinig” van de regeling profiteren. Ruim
51 percent van de omzet aan gesubsidieer
de kunstwerken gaat naar nauwelijks
zeven percent van de deelnemende kun
stenaars. Onder „oneigenlijk gebruik”
van de regeling verstaan de samenstellers
dat naar hun is gebleken een kleine
zes percent van de kunstkopers in 1973
ruim een derde van alle met een bedrag
van in totaal ruim 1 miljoen gulden gesub
sidieerde 23.000 kunstwerken heeft opge
kocht. Dat waren 600 kopers, die samen
ruim 7000 kunstwerken opkochten en dus
van de subsidie profiteerden (die in feite
neerkomt op korting bij de aankoop, want
de subsidie wordt uitgekeerd aan de
kunstgalerieën). Een niet onbelangrijk
deel van deze 600 kopers is volgens het
rapport kunstverzamelaar.
de rijke beleggers. Ongeveer zes percent
van de ASK-gebruikers is belegger. Deze
mensen kopen alleen kunst met rijkssub
sidie om hun geld te beleggen. De subsidie
vervult voor hen de functie van een inves
teringsbijdrage. Deze beleggers hebben
zeer hoge inkomens, zo meldt het rapport.
Om aanvullend commentaar gevraagd,
zegt samensteller L. A. Welters: „Bezit van
kunst is vrijgesteld van vermogensbelas
ting. Op ASK-kunstwerken wordt twintig
percent rijkssubsidie verleend. Wie dus
met zijn vermogen deze kunstwerken ver
koopt, vermeerdert zijn bezit met twintig
percent en behoeft daarover ook geen
vermogensbelasting meer te betalen.
Bovendien beschikt hij dan over een
waardevast bezit, want de kunst houdt de
prijs-indexcijfers gemakkelijk bij.”
De kaartjes zijn uitsluitend verkrijgbaar bij onze kantoren:
Haarlems Dagblad:
Uit de Hollandse periode van Hermanns
Koekkoek jr. dateert een aantrekkelijk
dorpsgezicht. Deze Koekkoek signeerde,
omdat hij veelvuldig in Londen woonde
en werkte, onder de naam J. van Couver,
daarmee zijn werk een grotere „toeganke
lijkheid” biedend voor de Engelse markt.
Koekoek schilderde overwegend marines,
in zijn tijd in Engeland zeer geliefd; de
landschappen die hij later maakte waren
voornamelijk voor de kunsthandel
bestemd. Toch is dit doel, zo het daar al
voor gemaakt werd, met geringe commer
ciële motieven geschilderd. In zijn soort is
het zelfs een van de meest aantrekkelijke
op deze expositie die ook zonder dit werk
al genoeg waardering verdient.
CEES STRAUS
(Tot en met 6 november dagelijks van
11-18 uur, zondag 24 oktober van 12-16
uur).
Ged. Oude Gracht 82 - Haarlem (Centrum)
Soendaplein - Haarlem (Noord)
Californiëplein - Haarlem (Schalkwijk)
Lange Nieuwstraat 427 - IJmuiden
Zeestraat 18 - Beverwijk
Deze speciale kaartjes zijn dus NIET verkrijgbaar bij de N.S.-
Stationsloketten.
Onder de werken met figuren als onder
werp trekt een precieus geschilderd doek
van Sipke Kool de aandacht. Van hem is
bekend dat hij een of meer reizen naar
Italië heeft gemaakt. De schilder heeft
zich bij het afbeelden van de figuren
een geknielde, drinkende man bij een
moeder met kind gezien ook de aankle
ding en de gehanteerde zoetige stijl onge
twijfeld laten inspireren door de Mediter
rane sfeer. Pierre Tetar van Elven ging
eveneens vaak naar het zuiden, maar de
uitbeelding van zijn Franse gothische
kathedraal is veel Hollandser van opzet en
desalniettemin toch uiterst rank.
LODEWIJK DE BOER is in zijn verhaal
ingewikkeld tewerk gegaan en laat ver
schillende zaken door elkaar stromen. Dat
schept zeker in het eerste deel van het
stuk verwarring, maar dat komt de span
ning ten goede. Want spannend is het
i allemaal wel en dat is beslist te danken
aan de regie van de schrijvers, die daarbij
bijzonder effectief werkt. Vooral in het
gedeelte na de pauze wordt er koelbloedig
en cynisch geacteerd en ontstaat er een
regelrechte thrillersfeer. Tenslotte
gebeurt er een driedubbele moord: Het
illusie-leven van Maria wordt vernietigd,
(waarbij onmiddellijk een nieuwe illusie-
men? Niet door iedereen. Want zij is een
vrouw, nietwaar? Zij werkt en ploetert
met een nietsontziende verbetenheid aan
wat zij realiseren wil. En, zij heeft haar
eigen taal verraden!.
Niet alleen dat zij in haar boeken die
barrière van een vreemde taal (het Neder
lands) moet nemen, die zo emotioneel
beladen is, bij haar research stoot zij vaak
op gegevens, die „men” liever niet gepu
bliceerd ziet, want het is daar maar een
kleine wereld. En daarbij moet zij bij
iedere regel, die ze schrijft nagaan in
hoeverre dat vertrouwde wereldje van
daar vreemd is voor haar Europese lezers
publiek; hoever zij met feitelijke informa
tie moet gaan zonder dat het verhaal ver
start.
Hoeveel jonge, aankomende en vooral
vrouwelijke auteurs zal zij in de loop van
de jaren nog op weg kunnen helpen daar?
Die Zilveren Griffel moet voor haar een
enorm stuk zekerheid betekenen wat
door velen wel weer als „verwaandheid”
zal worden uitgelegd. Maar mag ze, alsje
blieft? Want schrijven zoals Diana Lebacs
doet is bewust stelling nemen. En dan
komt er een moment dat je boeken voor je
spreken, en jijzelf maar liever zwijgt. Ook
tegen je critici in Nederland, van wie
sommigen je verwijten dat je te „moeilijk”
bent. Dat je hoofdpersoon een onderge
schikte rol speelt.
AMSTERDAM. (ANP) De aankoop
Subsidieregeling Kunstwerken (ASK)
schiet zijn doel voorbij. Bovendien wordt
er soms „een oneigenlijk gebruik” van
gemaakt, zodat meer controle geboden is.
Tot deze conclusie komen de sociologen
L. A. Welters, directeur van de dr. E.
Boekmanstichting en mevrouw C. Eyk-
man in een rapport over de ASK, dat zij
hebben opgesteld in opdracht van het
ministerie van CRM.
DEN HAAG Voor één van de
bekroonden zal de Zilveren Griffel meer
betekenen dan voor de andere acht: voor
Diana Domacassé-Lebacs te Curacao.
Haar „Nancho van Bonaire” zal als het
eerste bekroonde jeugdboek van een
Antilliaans auteur de geschiedenis
ingaan. De verstrekkende gevolgen hier
van kunnen sommigen misschien alleen
maar raden.
Een handjevol Antilliaanse auteurs
schrijft ook voor kinderen, meestal korte
verhalen en in de eigen taal, het Papia-
ments. Want die taal wil men nu eindelijk
eens op de scholen, te beginnen met de
laagste klassen, ingevoerd zien. De eigen
taal werd het wapen van de nationalisti
sche gevoelens. Met als keerzijde dat van
uit die taal vrijwel onmogelijk een grotere
markt bereikt kan worden.
Heel bewust splitste Diana Lebacs haar
werk daarom op in uitgaven in haar eigen
taal, en die in het Nederlands. Want het
werd tijd dat Antillianen zelf voor en over
hun eigen kinderen gingen schrijven, ook
voor kinderen in andere landen. Het werd
ook tijd dat waardevolle tradities en leef
patronen voor de jeugd van later werden
vastgelegd. Na „Nancho van Bonaire” zal
volgend jaar „Nancho Matroos” volgen en
daarna een derde en misschien een vierde
deel samen een kwart, eeuw geschiede
nis over kinder- en jeugdjaren van een
visserszoon.
Hiermee heeft 26-jarige Diana Lebacs
een unicum toegevoegd aan de Caraïbi-
sche literatuur, dat straks in Engelse,
Spaanse en Franse vertaling voor heel het
gebied toegankelijk zal zijn. Maar ook
voor de Afrikaanse landen, waar de
onderwijzers al jarenlang op zoek zijn
naar kinder- en jeugdboeken die nu eens
niet in een blanke gemeenschap spelen en
die door een van de „eigen” mensen
geschreven zijn. Of Diana dit alles op haar
eigen eiland in dank zal worden afgeno-
7
X
opent
donderdag
.28 oktober
X
opent
donderdag
28 oktober
Generaties lang hebben Antilliaanse
kinderen „moeilijke en onbegrijpelijke”
Nederlandse boeken verplicht moeten
lezen. En geen criticus bij ons die zich
daar de kop over brak. Generaties lang en
nog zijn er Antilliaanse kinderen het
Nederlandse leefpatroon en normbesef in
boeken als alleenzaligmakend voorgezet.
En nu er eens een paar jaar jeugdboeken
van een Antilliaanse auteur dit patroon
doorbreken, vinden volwassenen hier het
nodig al bij voorbaat te gaan jammeren
over de eisen die deze auteur aan het
Nederlandse kind zou stellen!
Dit sfeervolle riviergezicht met waarschijnlijk de stad Utrecht op de achtergrond is
van de hand van Lodewijk Johannes Kleijn.
Wim Kouwenhoven, Martine Crefcoeur en Henny Orri in „Als jij de bloemen vertrapt,
zal ik jou vertrappen”, van Lodewijk de Boer.
0
