Cornells Vreeswijk
ina
omstreden
en gevierd
«aJP/3
1
Vrienden
Compromis
Schandaal
Jazzvogels
Vrij
i
Mac
Sint-Nicolaas
Smalfilms
Joe
If w
It
13
r
4
2
n
Ik laat me met
dirigeren
En die drift?
ure
Leo
sties
het
iV
In Nederland heb je dat niet? Vrienden
onder musici?
„Kijk, dat materiaal heb ik hier nooit*
voor een publiek gespeeld. In Scandinavië
wordt het materiaal eerst op de Bühne
getest. Dat heb ik met de jongens die ook
op de plaat meespelen live gespeeld. Daar,
op de Bühne, worden die nummers ook
eigenlijk gemaakt. Hier in Nederland ga
je een maand tevoren met de producer
praten, over hoe het moet worden, en dan
ga je meteen in de studio aan het werk.
Dat werk is leuk hoor, maar je kan op
deze manier nooit weten of het materiaal
het gaat doen. Dat is met m’n tweede en
m’n derde elpee dus misgegaan”.
„Een verantwoord product”, is Vrees-
wijks commentaar op zijn laatste schep
ping, of liever gezegd herschepping,
„Vreeswijk zingt Croce”. Het komt er vol
ironie uit, temeer daar er niets op volgt.
Vraagtekens.
„Het is een verantwoord product”, her
haalt Vreeswijk nu met een brede
grijns. Probeert het uit te leggen. Gister
avond heb ik toevallig mijn Zweedse pla
ten gedraaid. En daarna mijn eerste
Nederlandse elpee, met „Veronica” en
„De nozem en de non” erop. Die plaat had
ik een jaar of drie niet meer gehoord. Ik
vond hem goed. Er zit pit in en hij is
commercieel op een goede manier. M’n
volgende twee Nederlandse elpees zijn de
mist in gegaan. Dat komt niet door het
materiaal. Het materiaal was goed.
„Vreeswijk zingt Crocé”, ja. Nou kijk, ik
werk of werkte dus met de Zweedse
Phonogram en met de héle Phonogram.
Zodoende nam ik in Nederland ook wel
mijn Zweedse platen op. Goed, ik kom in
februari van dit jaar naar Holland om een
Zweedse elpee te mixen, komt Phonog
ram naar me toe: „Wanneer ga je weer
eens een Nederlandse plaat maken?” Nou
was het daar wel weer tijd voor, dus ik
zeg: Okee. Jammer genoeg was Gerrit den
Braber, met wie ik altijd werkte, er niet
meer. Nu zou Will Hoebee producer zijn.
„Ik had intussen genoeg nieuw materi
aal geschreven, maar dat was wéér niet
uitgeprobeerd op het toneel. Will Hoebee
stelde toen voor om wat met het werk van
Groce te gaan doen. Ik had nog nooit van
de man gehoord. Dus ik met Will de con
trolekamer in, platen draaien. Na tien
minuten zei ik: Ik doe het. Die Jim Croce,
dat is een échte zanger. En een verdomd
sympathieke zanger. Nou, toen ben ik een
week de polder ingegaan en heb ik bij m’n
zusje Marian in Schoort die liedjes ver
taald. En daar ben ik tevreden over. Dat
bedoel ik met dat verantwoorde product.
Een vierde elpee met eigen materiaal zou,
op dezelfde manier als de vorige twee,
toch weer de mist in zijn gegaan. De keuze
„Kijk, ik laat me niet dirigeren. Dat hoef
ik niet te doen en dat zal ik ook nooit doen.
Ik bedoel: wat krijg je dan voor toestan
den? Daar heb ik gewoon geen zin in. Ik
doe wat ik zelf wil. Een man als Vader
Abraham doet dat ook, zij het dan op een
andere manier. Dat is zijn tour de force,
daar staat hij kennelijk achter. Nou, dit is
de mijne. En ik sta achter mijn mate
riaal”.
Het lijkt een vreemde werkwijze: liedjes
schrijven in het Zweeds en ze dan vertalen
in het Nederlands, de moedertaal. Voor
Vreeswijk is het geen probleem. „Het is
een job. Een vak. Toen in in 1972 begon
met Nederlands materiaal, had ik een
aantal liedjes liggen waarvan ik er al een
paar vertaald had. Toen ben ik andere
Toch is moeilijk aan te nemen dat het
floppen van materiaal dat is geschreven
door dezelfde man die zijn eerste elpee in
1972 tot een groot succes wist te maken,
uitsluitend te wijten is aan het feit dat hij
er nooit mee op het toneel heeft gestaan.
Vreeswijk is de eerste om dat te beamen:
„Het heeft ook te maken met de verhou
ding met de platenmaatschappij. Ze pro
beerden me op een onopvallende manier
duidelijk te maken dat ik maar smartlap
pen moest gaan zingen. Mooie liedjes,
zoals „Veronica”. Zulk repertoire. Ik wil
de dat niet, uitsluitend van die „mooie”
liedjes zingen. Dus heb ik dat niet gedaan.
„Laten we zeggen: dat het „soul” heeft,
dat er iets vanuit gaat, dat er gevoel uit
spreekt. Het moet zo zijn dat je weet wat je
doet en dat je dat met plezier doet. En dat
gevoel ontstaat dan meestal session-
En wat stel je je voor bij dat woordje
„artistiek”?
Hij heeft zich losgemaakt van de War
hol Groep en heeft nu samen met zijn
Italiaanse vriendin Stefania Casini
een rol in „Je t’aime”; een film die
wordt geregisseerd door (hoe kan het
anders) Serge Gainsbourg. Dallesan-
dro: „Ik ben erg blij met deze film. Nu
kan ik eindelijk laten zien dat ik ook
andere dan Warhol-rollen aan kan. Ik
kan me helemaal met mijn nieuwe rol
identificeren. Het was altijd mijn
wens een Amerikaan te spelen, omdat
ik Amerikaans staatsburger ben. Het is
trouwens niet waar dat, zoals vaak
wordt beweerd, wij Amerikanen geen
cultuur hebben. Onze beschaving is
alleen anders, en onze manier van
leven is vrijer”.
gram in Nederland in de schoenen te
schuiven dat ik een harrekidee-zanger
moet worden, of smartlappen moet bren
gen. Hier, dit is mijn muziek. Dit loopt
lekker, dit is een geheel. Als je dit nummer
hoort, dat heet „Take One”. De eerste
opname. Dat was 's morgens om een uur
of half zes en we waren een beetje stoned.
We hebben die song een paar keer overge
daan, maar uiteindelijk hebben we beslo
ten dat we toch die eerste versie zouden
nemen”. (Zijn stem op dit nummer is
merkwaardig ijl, met rare uithalen). „Dit
is zo verschrikkelijk „corny” dat het goed
wordt. En dan zo nu en dan het gelul van
de jongens ertussendoor. Prachtig”.
„Nee. Na het uitbrengen van mijn eerste
Nederlandse elpee ben ik een half jaar
hier gebleven. Ik heb er onder muzikanten
geen enkel contact aan overgehouden. Het
schijnt hier erg moeilijk te zijn contact
met je collega’s te krijgen. Ik hoop dat dat
via een andere maatschappij beter loopt”.
CORNELIS VREESWIJK, de in Zweden zeer gevierde maar tevens
omstreden troubadour, die een jaar of vier geleden zijn zware grog-stem
ook aan een Nederlands publiek toevertrouwde, heeft de laatste tijd
nogal wat opmerkelijke besluiten genomen. Om te beginnen keerde hij
Zweden demonstratief de rug toe om zich in Kopenhagen te vestigen.
Geruchten gaan nu dat hij in Zweden drie maanden „sing-sing" zou
hebben op te knappen. Hij ontkent dat.
Van meer recente datum is het besluit van Vreeswijk (èn van platen*
maatschappij Phonogram), voor zijn laatst verschenen langspeelplaat
gaan vertalen en vervolgens hebben Ger
rit den Braber en ik het zaakje heel plezie
rig op de plaat gezet. Het vertalen van Jim
Croce is iets anders. Je doet dat veel meer
doordacht, dan een oorspronkelijk liedje
schrijven. Je denkt over elke zin na en
maakt dan eigenlijk weer een nieuwe
tekst. En eigen liedjes onstaan stukje bij
beetje. Op bierviltjes, vliegtuigtickets en
hotelnota’s.
De popgroep Fleetwood Macjaren
geleden al vermaard vanwege prachti
ge hits als „Albatross”, „Need your
love so bad” en „Oh well” kampt
met een ongewoon probleem. De laat
ste elpee van de groep wil op de hitlijs
ten maar niet zakken: na 64 weken
staat hij nog steeds in de top-tien van
de drie toonaangevende Amerikaanse
muziekbladen. Menige groep zou zich
zo’n probleem wensen. Het gevolg van
het enorme succes (er zijn al drie mil
joen exemplaren van het album ver
kocht) is echter, dat het uitbrengen
van Fleetwood Mac’s opvolger steeds
wordt uitgesteld. Dit tot spijt van de
zo blijkt nog steeds enorme scha
re aanhangers. De platenmaatschappij
van Fleetwood Mac heeft nu aange-
kondigd dat de nieuwe langspeelplaat
nog dit jaar zal worden uitgebracht.
Cornells Vreeswijk maakt die laatste
woorden waar door een van zijn Zweedse
platen te laten horen. „Poem, balladen och
lite blues”, wat betekent: Gedichten, bal
laden en een beetje blues. Het verschil met
zijn Nederlandse opnamen is onmisken
baar. Geen vlotte, maar steriele muziek
van studiomuzikanten, maar een hechte
band”.
Vreeswijk geeft me gelijk wanneer ik
zeg dat zijn Nederlandse platen hierbij in
het niet vallen. „Moet je luisteren. Dit zijn
mijn vrienden. Daar speel ik al jaren mee
samen. Wij hebben honderd percent con
tact. En dan proberen ze me bij Phono-
Dat verantwoorde product?
Trouwens, niet alleen in Zweden was
Vreeswijk voor sommige kranten een
gewild onderwerp. Toen hij naar Neder
land kwam, werd hij onthaald op een
smeuïg verhaal in Panorama, dat uitge
breid zijn moeilijke huwelijksleven en
gigantische belastingschulden uit de doe
ken deed.
Vreeswijk: „Een bliksemschicht aan
een blauwe lucht. Ik was ervan overtuigd
dat wat er in Zweden gebeurde, alleen
maar daar kon gebeuren. Kom ik hier: is
het eerste wat ik voor mijn raap krijg een
kolossaal schandaal!” Vreeswijk heeft er
nooit wat aan gedaan, heeft nooit tegenge
sproken of genoegdoening geëist. „Nee, zo
iemand ben ik niet. Het is mijn werk niet
en ik heb daar ook geen zin in. Ik ben een
muzikant. Ik schrijf liedjes. Mijn persoon
lijk leven, daar moeten de mensen buiten
blijven. Ja, als ik onder druk kom te staan,
dan wil ik wel eens uit mijn slof schieten.
Maar jij zakt toch ook wel eens door? Jij
gaat toch ook wel eens de hort op? Man, ik
ben vrijgezel! Het is jammer dat ze daar
alles uithalen
En terugkomend op Phonogram:
„Ook zij hebben zich vaag met mijn per
soonlijke leven bemoeid. Ook daardoor is
de verhouding een beetje scheefgegroeid.
Maar goed, als ik bij Phonogram wegga,
dan zullen er geen boze gezichten zijn. Ik
heb een hit gemaakt, daarna twee flops en
nu weer een hit. Ik dacht dat we allebei
wel tevreden mochten zijn. Het had beter
kunnen gaan. Maar ook slechter
Ik voelde me niet meer veilig daar. Zodra
ik daar een borrel nam, begonnen ze al
naar de krant te bellen: „Een fotograaf
jongens, Vreeswijk zit weer te zuipen”. En
ultra-rechts gooide mijn ruiten in. Militan
te groeperingen, soms onder de dekman
tel van Jesus People of Democratische
Jeugd”.
Nu de koude dagen zich alweer heb
ben aangekondigd en de avonden
steeds langer worden laat de heilige
Klaas zijn gezicht ook al weer een
beetje zien. Vanaf morgen zal de KRO
via radio en televisie regelmatig aan
dacht gaan besteden aan de Sint Nico-
laasactie „Zon in de schoorsteen”.
Vreemd genoeg is de actie niet voor
kinderen, maar het is de bedoeling dat
„Ja, ik zeg altijd tegen Deense en Noor
se journalisten: Waar lullen die Zweedse
collega’s toch over? Ik maak hier toch ook
geen heibel? Ja, ik ben een keer aan het
bakkeleien geweest met een paar traves
tieten. Die waren met me mee naar huis
gegaan, zonder dat ik van hen af wist Ik
kreeg de indruk dat ze eens wilden probe
ren hoe ik op dat gebied zat. Ik werd
razend. En daarom heb ik ze toen met
nogal wat geweld de deur uitgewerkt. Ze
waren er niet best aan toe. En daaraan
hebben de kranten alles opgehangen”.
Wat Cornells Vreeswijk in Nederland
mist, is goede relaties met musici en de
mogelijkheid om daarmee te experimen
teren. Dat heeft naar zijn mening alles te
maken met het produceren van goede
platen. „Ik hoop dat als ik bij een andere
maatschappij kom, ik de mogelijkheid
heb om wat meer te experimenteren.
Daarvoor zijn hier kennelijk geen kana
len, of is er geen tijd. De Croce-plaat
hebben we in vijf dagen opgenomen. Met
sessiemusici. Prima lui hoor, maar ik wil
wat anders. Mensen waarmee je dingen
kan uitproberen. Iemand van het niveau
van Louis van Dijk. Met jongens van die
klasse heb ik in Zweden platen gemaakt.
„Ik zal je een voorbeeld geven. Ik heb
een plaat gemaakt met middeleeuwse
gedichten van Bellman. Dat is de Zweedse
Joost van den Vondel. Die man is zo
ongeveer heilig verklaard. Zijn werk
moest altijd op één zelfde manier worden
uitgevoerd, compleet met luit. Heel statig
Maar Bellman was helemaal niet zo heilig.
Dat was een feestneus, een zwalker. Die
heeft de beest uitgehangen. In de gevange
nis gezeten. Samen met de producer ben
ik op een zomer met alle platen van Bell
man onder mijn arm de tuin ingelopen. En
daar, liggend in het gras, hebben we
geluisterd en gekozen. Zo van „Dit wordt
een gospel” en „Hier komt een goeie alt
sax”.
„Vervolgens zijn we, met een drankje en
een stickie, achter een piano en een orgel
tje gekropen, hebben er muziek op
gemaakt en daarna zijn we er met de
vrienden-jazzvogels de Bühne mee opge
gaan. En daar heeft de muziek zijn vorm
gekregen. Zo moet dat. Zo maak je
muziek. Je moet een plaat niet alleen
commercieel-zakelijk voorbereiden, je
moet hem ook artistiek voorbereiden. Het
moet verantwoord zijn. Het publiek is er
niet voor jou. Jij bent er voor het publiek
en je moet dat publiek iets bieden. Je
verkoopt tenslotte geen wasmiddel”.
voor Croce was dus een oplossing voor
een probleem dat van beide zijden reël
bestond. Het was een soort compromis”.
Zoals gezegd is Vreeswijk in Zweden
een omstreden figuur. Dat heeft allerlei
oorzaken. Vreeswijk: „Ik ben in Zweden
nogal onmild behandeld door de pers. Het
heeft misschien te maken met het feit dat
ik me daar altijd nogal vrij heb opge
steld”. („En dat je een beetje te driftig
bent”, voegt zijn moeder, die het gesprek
bijwoont, daaraan toe, maar daarover
later.
Vreeswijk: „Neem de Zweedse muziek
wereld. We hebben daar een vereniging
van troubadours (YTF) opgericht, die
over een eigen grammofoonplatenmaat
schappij en een eigen boekingscentrale
beschikt. De vereniging bestaat uit 35
leden, die allemaal muziek maken, maar
die niet in het commerciële gelid wensen
te marcheren. Ik was van die club zo’n
beetje de galjoenscommandant en dat is
voor de Zweedse kranten aanleiding
geweest om me als pispaaltje te gebrui
ken. Verder wordt er nog steeds een scha
keling gemaakt met het communisme. Die
schakeling is er niet, of althans niet meer.
Ik ben lid van de partij geweest, maar
daar ben ik uitgestapt, omdat ik niets
meer met de politiek te maken wou heb
ben. Ik was een leidende figuur in het me
los opstellen van het establishment. Daar
zit ik nu nog mee. Daar kom ik nooit meer
van af.
„Daarom ben ik uit Zweden weggegaan.
^ILCLLlt
de gezonde mensen een surprise bezor
gen aan gehandicapten, langdurig
zieken of eenzamen. De KRO tekent
bij de actie aan dat de vereniging De
Zonnebloem, die de adressen ver
strekt, ook wenken voor de keuze van
een kadootje geeft, zodat blinden niet
met gedrukte boeken en suikerzieken
niet met chocoladeletters worden „ver
rast”. De Zonnebloem is overigens te
bereiken via het postbusnummer 3449
in Breda. Indien u schrijft op de brief
vermelden „Zon in de schoorsteen” en
55 cent voor antwoord bijsluiten.
KRO-regisseur Leo Akkermans
vraagt smalfilmpjes. Heel gewone,
desnoods stuntelig gemaakte, 8 mm
amateur-rolprentjes van alledaagse
gebeurtenissen, die hebben plaatsge
vonden in de periode 1920-1960. De
eerste vakantie naar Italië, oma op
bezoek bij de kleinkinderen, de Ver
jaardagstaart met de vijf kaarsjes, de
nieuwe auto. Akkermans wil van de
inzendingen een circa 40 minuten
durende collage maken, die op de
avond van Eerste Kerstdag via de tv
wordt uitgezonden. „De meeste film
pjes zullen iets vertellen over een par
ticuliere aangelegenheid. Maar ze zul
len automatisch ook een beeld geven
van de tijd waarin het filmpje is opge
nomen. Primair zal het gaan om het
gewijze. Jam-sessions met de vrienden.
Daar wordt de muziek gemaakt”.
De acteur Joe Dallesandro, die
wereldberoemd werd door zijn rollen
in min of meer shockerende films (o.a.
„Flesh”) uit de „fabriek" van Andy
Warhol, woont tegenwoordig in Rome.
geen eigen materiaal meer te gebruiken, maar liedjes van wijlen Jim
Croce in het Nederlands te vertalen. In de lezing van Phonogram is de
reden, dat Vreeswijk moeilijkheden zou hebben met het schrijven van
zijn eigen materiaal. Het is bekend dat zijn twee vorige elpees zonder
meer zijn geflopt.
En nu is er dan Vreeswijks beslissing om definitief te breken met
Phonogram. „We hebben elkaar niet zo veel meer te zeggen", zo heet het
onschuldig. De reden ligt natuurlijk dieper en Vreeswijk heeft over de
recente ontwikkelingen vrij véél te zeggen.
huwelijk, het feest, het slagen voor een
examen. Maar tegelijkertijd zullen er
opnamen zijn gemaakt van de auto’s
die toen reden, de kleding die toen
gedragen werd, de buurt die nog niet
afgebroken was”. Het adres waar de
smalfilmpjes naar toe gestuurd moe
ten worden luidt: KRO-televisie, t.a.v.
Leo Akkermans, Emmastraat 52, Hil
versum.
4
x -''V
