in Santpoort
bijeen
R
SLANGOPERA TIE DOET RENTE
DALEN EN KOERSEN STIJGEN
BEURS
Vandaag op de kop af
vier eeuwen geleden
BUURTHUIS
f
R.k.-parochianen
/pOQfbQnk
uue/t naderlond
spaarspecialisten sinds 1817
Een eigen huis?
De Nutsspaarbank helpt u aan geld
uM!
c
f
cl
lil
Peuterspeelzalen
niet onderbrengen
Zakennieuws
Gevonden voorwerpen
B
v<
b
v
bij clubhuiswerk
Hinderwet
f pf?
4
Z i
19 7 6
2 3
OKTOBER
ZATERDAG
(V
Strook
f.
J
Keuze uit vele mogelijkheden en altijd aangepast aan
uw budget.
Lenen is goedkoper dan u denkt onder meer doordat
de rente en enige andere kosten van de lening
aftrekbaar zijn van de loon-en inkomstenbelasting.
1
MOZAÏKA
HAARLEM
Tegeldocumentatiecentrum
Bel 023-331403
De noodzakelijke
informatie voor vakman
en doe-het-zelver
BI
in d
cons
van
onde
I
t
VANDAAG PRECIES 400 jaar geleden werd een groot deel van
Haarlem door een gigantische brand verwoest. Stadsarchivaris drs.
J. J. Temminck bleek bereid voor onze krant een artikel te schrijven
over de grootste ramp die Haarlem ooit getroffen heeft. U treft zijn
bijdrage hierbij aan.
(Van een medewerker)
Het heeft er veel van weg dat de
beperkte revaluatie van de Duitse
mark juist die stimulans was om de
internationale beurswereld uit zijn
gedeprimeerde stemming te halen.
Wall Street althans hield enkele
- dagen achtereen een gestage koeiis-
stijging vol en het Damrak was
voorwaar vast gestemd. Vooral in
de obligatiesector, waar vele lenin
gen meer dan eens een vol procent
per dag konden aantrekken.
JL
HAARLEM De meeste steden in ons land kunnen in hun geschiede
nis wijzen op enkele grote stadsbranden, waarbij grote delen van deze ste
den zijn vernietigd. Ook Haarlem heeft dergeiijke branden gekend. Zo is
in 1328 de gehele stad in vlammen opgegaan en gingen in 1347 en 1351
eveneens grote delen van Haarlem verloren. In de laatstgenoemde brand
werd o.a. het stadhuis verwoest.
Radicaal
Plundering
Laat u eens deskundig voorlichten en bel even voor
een afspraak. Enkele telefoonnummers:
023 -310201 Hoofdkantoor Afd. Hypotheken
02550- 2448 Rayonkantoor Umond
072 -22155 Rayonkantoor Alkmaar
02230-13042 Rayonkantoor Den Helder
of het kantoor in Uw wijk of woonplaats.
Als u denkt aan de koop van een eigen huis is het goed
éérst eens te informeren bij de Nutsspaarbank
naar de voorwaarden van de financiering.
x X*X
X'-.\
i
-♦J
ff -
V dg g
Spaanse militairen veroorzaakten
in 1576 Haarlems grootste brand
-te
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Duidelijker dan op dé geldmarkt werd
de ontspanning zichtbaar op de kapitaal
markt, waar de obligatiesector van het
Damrak een uitermate vaste week be
leefde. Op de sterk toegenomen omzet
ten liepen vele staats- en gemeentebahk-
leningen sterk omhoog. De verhoging
was bijvoorbeeld goed te zien aan de
vorige week op 100 percent gelanceerde
10,25 percent-lening van de Nederlandse
Middenstands Bank, die deze week tot
103,5 percent opliep.
Nog overtuigender waren de operaties
op de pandbrdefmarkt. Binnen enkele
dagen verhoogden de hypotheekbanken
in ons land de afgifteprijs voor de 9.5
tieve psychologische uitwerking op d e
aandelenmarkt. In Wall Street werd de
dalingspsychose overwonnen en klauter
de de beurs, zij het bij zeer beperkte
omzetten, zo’n twintig punten omhoog.
Donderdag trad echter weer een scherpe
reactie ih. zodat nog niet bewezen is of
het herstel technisch dan wel structureel
van aard is.
VELSEN. -Op het hoofdbureau van
politie werden de volgende gevonden
voorwerpen afgegeven.
Inlichtingen dagelijks aan het hoofd
bureau van politie.
Afhalen gevonden voorwerpen iedere
dinsdag en vrijdag tussen 16.30 en 17.30
uur.
(Van een onzer verslaggevers)
1
sti
eei
we
zie
H
van
bou
ciee
en
mor
zovi
Mer
sati
don
met
Q
a
en u ontvangt het boekje
„TEGELS” plus elke
gewenste folder inzake tegels.
in
Ph
de
W<
gri
vo
en
bo
ve
W:
-
D
ren
ove
omi
gen
St.
naa
via
C
ges
pen
stui
ziel
mei
ziet
das
nas
aar
me
Ma
332
we
of
x
XX Lg
De aandelenmarkt van het Damrak
was echter vaster. Hier kon ook recht
streeks van het rente-effect worden ge-
SANTPOORT. Om de r.k.-parochi-
anen in Santpoort tot meer betrokken
heid met hun parochie te stimuleren
heeft het parochiebestuur de kerkleden)
in brieven opgeroepen een parochie-
avond, te houden op 26 oktober, te bezoe
ken.
Vanuit het beginpunt van de brand in
Zuidwestelijke richting was een brede
strook van de stad in de as gelegd.
Getuigen hebben de straatnamen overge
leverd waar de meeste huizen waren
verbrand: De Berckenrodesteeg, de Lan
ge en Korte Veerstraten, de helft van de
Kleine Houtstraat, een deel van de
Turfsteeg, de hele Anegang op een huis
na, de hoek van de Warmoesstraat, de
profiteer d; tevens werd de waardeverho-
ging van de D-mark uitgelegd als een
lichte stimulans voor onze economie.
IJMUIDEN. In het pand Planetwes
74 en een ongenummerd pand aan de
Celsiusstraat is de firma Codi B.V. uit
Haarlem voornemens een supermarkt te
vestigen.
Wx-Z-
BEVERWIJK. B. en W. zijn afge
stapt van de mening, dat de Stichting
Peuterspeelzalen bij de club, en buurt-1
huizen dient te worden ondergebracht. I
Deze beleidsombuiging houdt verband I
met de bezuinigingsmaatregelen van het I
ministerie van CRM. Het ziet er niet I
naar uit, dat de inkrimping van het I
activiteitenpakket van de club- en buurt-1
huizen in de toekomst zal worden opge-1
heven.
B. en W. hopen volgend jaar met eenl
voorstel te komen tot vaststelling van
een verordening, die de subsidie van de
peuterspeelzalen regelt.
Degenen die tegen dat voornemen be
zwaar willen inbrengen kunnen dat
doen op woensdag 3 november om elf I
uur op het stadhuis. Ook is het mogelijk I
schriftelijk bezwaar aan te tekenen ge
durende een periode van 4 weken na
heden.
De Rode Pimpernel. Ter gelegen
heid van de opening van zijn restaurant
„De Rode Pimpernel” houdt Rook van
de Watering woensdag 27 oktober van 19
tot 21.30 uur een receptie in het nieuwe
etablissement, dat is gevestigd aan de
verlengde Voorstraat 40 te Wijk aan
Zee.
HEEMSKERK. Onder leiding van
mevrouw Lyd Hienkens start buurthuis
„De Zandkraai” aan de Heemskerkse
Handelstraat op de dinsdagavonden van
18.30-19.30 uur een extra lesuur ritmiek
voor vrouwen.
Toch zal de ontspanning binnenkort
weer ernstig op de proef worden gesteld.
Eind deze maand moet weer een gigan
tisch bedrag aan btw aan de staat wor
den afgedragen. Bovendien mag warden
aangenomen dat volgende week, na het
succes van de BNG-lening het ministerie
van Financiën weer met een staats
lening vor de dag zal komen. Er is dus
vrij veel behoefte aan kapitaal, hetgeen
niet direct rentedalend werkt. Voorlopig
echter lijkt de rentetop achter de rug.
De muntherziening had ook een posi-
De animo om te kopen was echter
klein. Het was een beperkte groep beleg
gers die tot aankopen mvergïng, terwijl
de verkopers de ontwikkelingen eerst
eens wilden aanzien. Door dit geringe
aanbod en het daardoor „lege karakter”
van velemarkten moesten de beleggers
diep in hun zak tasten cm materiaal te
kopen. Al met al draaide de aandelen
sector van het Damrak een week van
krachtig herstel af.
percent-pandbrievenvan 99 tot 101 per
cent, terwijl de 10 percent-stukken vol
ledig werden ingetrokken. De allergroot
ste verrassing was echter het besluit van
de Bank voor Nederlandse Gemeenten
om de rente op de reeds aangekondigde
emissie van 9,75 percent tot 9,5 percent
te verlagen en deze nieuwe lening aldus
tegen 100 percent uit te geven.
waarheen zij het nu moesten brengen.
Het vinden van vervoersmiddelen in de
smalle straten moet een moeilijke zaak
geweest zijn. Wanhopige situaties deden
zich voor. De zieken in het Elisabeth’s
Gasthuis moesten op de schouders wor
den weggedragen, anderen werden op
matten naar veiliger oorden vervoerd.
Over persoonlijke slachtoffers horen wij
niets, ieder wist zich op tijd uit de
voeten te maken.
De uit hun huizen verdreven burgers
konden slechts met moeite worden on
dergebracht bij de rest van de burgerij
en in de kloosters, zodat de druk van de
inkwartiering nog werd vergroot door
verdere inwoning van voor een groot
deel bezitloze Haarlemmers. De soldaten,
die het vuur hadden veroorzaakt, wisten
in de consternatie uit de stad te raken.
Enkelen werden de volgende dag toch
nog gearresteerd en een hunner, die al
naar Beverwijk was gekomen, werd
daar door Geuzen gevangen genomen en
naar de stad teruggebracht. Deze laatste
werd op 27 oktober op de Grote Markt
opgehangen. Om Gods genade af te sme
ken werd er een generale processie met
het Heilig Sacrament gehouden en de
zondag daarop preekte de bisschop van
Haarlem in de Sint Bavo en wekte de
burgers op om drie dagen te vasten en
te bidden om zich zo met God te verzoe
nen.
Tevens gaat er op de dinsdagmiddagen
van 13.30-15.30 uur onder leiding van
mevrouw Coby Reynders een cursus
Egyptisch vlechten draaien. Bij voldoen-1
de deelname begint men op 2 november. I
Diezelfde dag, maar dan ’s morgens van
9.15-11.15 uur gaat mevrouw Jeanette
Kuipéri het vak van emailleren en
glassmelten uit de doeken doen.
Voor alle cursussen kan men zich bij
de buurthuisleiding opgeven. Overdag is
een peuteroppas in „De Zandkraai” aan
wezig, bij wie men tegen een geringe
kan
Dat een brand op de stad in de
Middeleeuwen zo gemakkelijk vat had,
was op zichzelf niet zo vreemd. De. stad
was immers een samenraapsel van meest
houten gebouwen. Stenen huizen waren
alleen aan de zeer rijken voorbehouden
en vormden een uitzondering. Het ge
bruik van open vuur voor koken en
verwarming en het kaarslicht leverde al
gauw een ongeluk met verstrekkende
gevolgen op. Men was dan ook verplicht
om zijn vuren ’s nachts te doven. De
middelen van de brandweer om het
vuur tegen te gaan, waren maar zeer
eenvoudig. Iedereen was verplicht tot
het bezitten van emmers, die in geval
van brand konden worden gebruikt om
een ketting te vormen om water naar
het vuur tc brengen.
Tegenwoordig zou een 'zo grote brand
waarschijnlijk een aanleiding zijn om
tot een herindeling van het gehele ge
bied te komen. In 1576 was men nog
niet zover. Alle eigenaars van verbrande
percelen hebben op hun eigen kavel
weer een nieuw perceel gebouwd, zodat
het oude stratenpatroon met al zijn
bochten en smalle stegen geheel werd
Schagelstraat, een deel van de Oude
Gracht, de Frankesteeg, het Klein Hei
ligland, de Peuselaarssteeg, een groot
deel van de Houtstraat, de Paardesteeg,
de Gierstraat, de Breesteeg, de Magdale-
nasteeg, de Sint Annastraat, de Lange
Gasthuisstraat, de Barrevoetenstraat met
het daar gelegen Brouwershofje, de Kor
te Gasthuisstraat, de Gangolfskerk aan
de Botermarkt, een deel van de Ko-
ningsstraat en het Brouwerssteegje langs
het Elisabeth’s Gasthuis, dat zelf aan de
Grote Houtstraat lag en eveneens ver
brand werd. Op de kaart van Thomas
Thomaszoon uit 1578 is duidelijk te zien,
welk stadsdeel in de as werd gelegd.
Maar enkele huizen in dit gebied bleven
staan, zoals merkwaardigerwijs enkele
huizen direct naast het wachthuis, die
„als door Gods hand” werden gespaard.
In de stad moet een onvoorstelbare
wanorde hebben geheerst. Hoewel het
blussen van de brand voorp stond, wa
ren ook velen bezig met het redden van
hun huisraad, meestal zonder te weten
Deze avond, die wordt gehouden ini
het Jeugdhuis aan de Dinkgrevelaan in
Santpoort, begint om kwart over acht.
Als onderwerpen van gesprek zijn aan-
gekondigd: mogelijkheden tot geloofsbe-
zinning en tot activiteiten ten behoeve
van elkaar en anderen.
De opwaardering van de D-mark en
de onderlinge pariteitswijzigingen binnen
monetaire slang (min of meer vaste
muntverhoudingen tussen de Benelux,
de Scandinavische landen en Duitsland)
betekenen economisch op wereldschaal
natuurlijk niet veel.
De eerste schrik van buitenlandse va-
lutaspeculanten, die een grotere revalua
tie van de mark hadden verwacht, was
een massaal aanbod aan Duitse valuta,
hetgeen de Nederlandsche Bank maan
dag in de gelegenheid stelde bijna 150
miljoen gulden aan marken te kopen. Al
dit geld werd doorgegeven aan de geld
markt, <jle hierdoor weerstand kon bie
den aan nieuwe verkrappingsverschijn-
selen. De geldmarktrente bleef op onge
veer tien percent.
Op deze kaart vau Thomas Thomaszoon
uit 1578 is te zien, dat de brand een
derde deel van Haarlem verwoestte. Het
vuur brak uit bij het Spaarne en ver
nielde een brede strook stad, niets ont
ziend voorgaand in zuid-westelijke rich
ting.
Verwacht werd dat deze lening, on
danks het gevraagde bedrag van 150
miljoen gulden, ettelijke malen zal wor
den overtekend. Een explosie dus op de
obligatiemarkt, met een forse rente duik
als gevolg.
Dat water moest dan wel uit het
Spaarne, een van de grachten of uit een
waterput gehaald worden, wat de snel
heid van het blussen natuurlijk niet
bevorderde. In geval van brand was men
erg radicaal met het omtrekken van
belendende percelen om het uitbreidén
van de brand tegen te gaan. Overal in
de stad hingen ladders om op de daken
van de huizen te kunnen komen om die
te slopen of van daaruit een brand te
helpen blussen. Als de brandklok luidde
trok iedereen naar de brand toe en had
dan de verplichting om aan het blus-
singswerk deel te nemen.
Het grootste gevaar dreigde ’s nachts,
als de burgers sliepen. Daarom werd de
toren van de Sint Bavo iedere nacht
bezet door twee trompetters, die over de
stad waakten en alarm sloegen wanneer
zij ergens in de stad vanuit hun hoge
standplaats brand waarnamen. Speciaal
voor hen was er in de toren een bedste
de, zo dat zij om beurten konden rusten.
De laatste zeer grote stadsbrand in
Haarlem vond plaats op 23 oktober 1576,
nu dus 400 jaar geleden. Dit was op
zichzelf al een moeilijk jaar voor de
Haarlemse burgerij, dat toen al drie jaar
een groot garnizoen van Spaanse militai
ren met hun aanhang van vrouwen en
kinderen moest herbergen, waarvan de
kosten voor een groot deel door de stad
moest worden betaald of voorgeschoten.
Velen hunner waren bij de burgerij
ingekwartierd met alle ellende die daar
uit voort kwam, vooral als hun soldij
weer eens op zich liet wachten.
rood etui met sleutels, gouden ringetje,
donkerblauwe dames-
zwarte
3 sleutels, betaalpas,
gehandhafd. Alleen het Elisabeths Gast
huis werd verplaatst naar het minder,
broedersklooster aan het Groot Heilig
land, waar het tot voor enkele jaren
gebleven is.
Niet alleen hierdoor ging het Haarlem
slecht. De stad was de afkoopsom van
de plundering na het beleg (1573) nog
niet teboven gekomen en omdat Haar
lem, na Amsterdam, de enige Spaansge
zinde stad in het Noorden van Holland
was, was de stad ook economisch geïso
leerd geraakt. Handel en nijverheid;la
gen stil wegens gebrek aan afzet. Langs
de Haarlemse aanvoerwegen zwierven
benden Geuzen die alle toevoer van
waren verhinderden. Bij herhaling werd
de bevolking door hongersnood bedreigd.
Bovendien waren ook de tijdens het
beleg aangerichte beschadigingen nog
niet hersteld.
Tot toppunt van ellende kreeg Haar
lem dan ook nog te maken met een
grote brand die op 23 oktober 1576 in de
vroege ochtend uitbrak en een groot
deel van de stad in de as legde. 23
öktober viel dat jaar op een dinsdag.
Aan het Spaarne bevond zich op de
hoek van de Damstraat tegenover de
Waag een wachthuis van het garnizoen.
Zij hadden het koud en hadden een
flink vuur aangestoken. Om nog meer
warmte te krijgen hadden zij op het
houtvuur kolen gelegd. Mede omdat zij
niet helemaal nuchter meer waren, liep
het vuur hun uit de hand zodat het dak
van het wachthuis omtrent half vijf in
de ochtend in brand vloog. Dit werd
opgemerkt door een drietal boeren, die
daar met hun marktscheepjes in het
Spaarne lagen en het vuur uit het dak
zagen komen. Zij gingen onder het roe
pen van „brand, brand” de omwonenden
wekken die naar buiten kwamen en het
vuur wilden gaan blussen. Dit was ech
ter tegen de zin van de militairen, die
hen dwongen zich weer in hun huizen
terug te trekken.
Zo duurde het tot vijf uur voor de
brandklok geluid kon worden. Maar
toen was het al te laat. Er woei die
nacht een sterke wind uit het Noordoos
ten, waardoor de brand oversloeg naar
huizen in de Lange Veerstraat die even
eens vlam vatten en weldra was de
brand te groot om ook nog maar aan
blussen te kunnen denken. De brand
duurde tot drie uur in de namiddag.
Toen eindelijk de balans kon wordën
opgemaakt, bleek dat bijna 500 wonin
gen waren verbrand.
Maar voor de opbouw van de oude
stad voltooid was, zijn er heel wat jaren
verlopen. Pas toen er in 1581 een over
eenkomst tussen Haarlem en de Staten
van Holland werd gesloten over een
vergoeding voor de tijdens het beleg
geleden schade, kwam er weer wat geld
in de stad. Doordat in dezelfde tijd ook
vele Vlamingen en Walen zich in Haar
lem kwamen vestigen, begon vanaf die
tijd de economie hier weer te bloeien.
Vanaf 1584 is het stadsbestuur begonnen
om het maken van pannen daken te
subsidiëren, waardoor de brandveiligheid
werd bevorderd. Sinds 1576 heeft zich
geen brand van deze omvang meer in
Haarlem voorgedaan.
J. J. TEMMINCK.
Groene opvouwbare parapluie, goud
kleurig dameshorloge, bromfietshelm,
bruine overgooier, bruin etui met 3 sleu
tels, sleutel aan zwart leren hangertje,
bruin suède herenhandschoen, bos sleu
tels, verz. plaatje bromfiets, zwarte por-
temonnaie met inh., 2 sleutels, autosleu
tel, hondenpenning, kinderschep, wiel
dop, bruin-beige portemonnaie met inh.,
lipssleutel, groene halsband met penning,
wieldop VW, zilverkl. herenhorloge,
Toyota-autosleutel, klein grijs hondje,
geruite blouse,
schoen, blauwe kinderwanten,
sleuteletui met
verz. plaatje bromfiets, rode etui met 4
sleutels, witte handschoen en witte kous,
rode fietstas met 2 bibliotheekkaart! es,
sleutelring met 4 sleuteltjes en groen
plastic buisje, zwart-rood gebreide want,
hondenpenning, blauw trainings! ack,
verz. plaatje bromfiets.
peuteroppas in „De Zandkraai” aan-
vergoeding z’n kinderen onderdak
brengen.
(£0Ö)
