A
ti
c
Rai als doorgangshok
Behoefte aan kantoren
wordt sterk over schat
Elfduizend spaarpotten in gloednieuw museum
1
1
I
f
0
1
I I
Ml
J
fR I
'la®*4-
S3
te®
I
DE GEMEENTE Amsterdam moet
een begin maken met de bestrijding
van een ziekteproces dat op vele
punten voortwoekert en vaak niet
tijdig wordt herkend. Dit vindt de
Amsterdamse Raad voor de Stede-
bouw, die onlangs in woorcl en beeld
een advies heeft uitgebracht aan het
gemeentebestuur van de hoofdstad
over de „ontluistering in Amster
dam”. In een rapport van gelijkna
mige titel heeft de raad een aantal
aanbevelingen opgesteld die kun
nen leiden tot het herstellen van de
„luister” in Amsterdam.
gggt
Em
K
„1
via
wet
erg<
Ror
het
I
-
ijl
ONDER REDACTIE VAN KEES TOPS
Ba
fel
1
O
1
A
IBk®
Er t
ms <■*- Z
ï||i
ram A
Ontluistering in Amsterdam
f-*
J
vz'
.a/.
symbool van
\:l w
VOLGENS EEN STUDIE, die aan de
Universiteit van Amsterdam is verricht,
wordt de behoefte aan kantoorruimte in
de hoofdstad sterk overschat. De komen
de tien jaar heeft Amsterdam op zijn
hoogst 745.000 vierkante meter kantoor-
vloer nodig, terwijl de autoriteiten reke
ning houden met een oppervlakte die
twee- tot driemaal zo groot is.
AAN HET NUT ervan kun je twijfelen. Feit is dat de RAI deze weken lijkt op een
soort doorgangshuis (of -hok) voor min of meer perfecte viervoetige huisvrienden.
De internationale hondententoonstelling is nauwelijks achter de rug of de internatio
nale kattententoonstelling staat voor de deur. De laatste heeft op 30 en 31 oktober
plaats. De honden zijn inmiddels weer thuis. Zoals deze, ruim een jaar oude terrier
Yami Yelf die het afgelopen weekeinde net niet de eerste plaats behaalde. Over zijn
liggende soortgenoot zullen we het niet hebben.
ONTLUISTERD wordt de binnenstad,
meent de Raad voor de Stedebouw, door
verval, verkrotting, door geheel of ge
deeltelijk afgebroken panden en overal
te constateren vervuiling. Maar dat is
niet alles. Men name noemt de raad ook
de bouw van kantoorgebouwen, die blij
kens een bericht elders op deze pagina
door de gemeente wat al te voortvarend
ter hand wordt genomen en die volgens
de raad schaal en silhouet verstoren.
„LUISTER”
woord.
1
i
1
i
A
club
wijz
Iers
afge
vloe
Ron
van
dopi
het
bek!
Ehl<
AZ
gew
d
9
I
O
d
8
I
I
t
l
V
Tel:
we«
tem
het
wil
ken
geh
ft
spe
har
liet
nie
teg
ter.
he
N<
Tl
vi:
Ea
M
ai
in
Ot
et
te
d<
Al
ai
n<
v<
g«
ti
zi
ze
E
H)
ti
u
d
t<
B
w
It
S
n
v
o
h
5)
k
werd geplaatst om de missie-gelden in te
zamelen - ook al mechanisch.
SPAARPOTTEN die bij het inwerpen
van muntstukken muziek voortbrengen,
zoals het huisje waarmee Pieter van
Vollenhoven symbolisch het Spaarpot
tenmuseum opénde. Enfin, je kan het zo
gek niet bedenken, of die gedachte be
staat in de vorm van een spaarpot. De
spaarpot is trouwens niet slechts iets
van de laatste tijd. Volgens de heer Ter
Hij stelt dan ook een herbezinning
voor bij het verlenen van bouwvergun
ningen voor kantoren. Hij meent dat de
wet zodanig moet worden veranderd, dat
bouwvergunningen voor kantoren slechts
worden afgegeven als de aanvrager kan
aantonen dat zijn gebouw binnen twee
jaar verkocht of verhuurd is. Kan hij
dat niet, dan moet de aanvraag worden
aangehouden, aldus de heer Funken. Hij
is trouwens van mening dat ook project
ontwikkelaars de behoefte aan kantoor
ruimte overschatten.
trouwbare gegevens op dit gebied. „Elke
raming is behept met een groot aantal
onzekerheden”, zo schrijft hij.
willen missen. Wel, dat zal iedereen die
het Spaarpottenmuseum, (iedere werk
dag van 10 tot 15 uur geopend) bezoekt,
zich kunnen voorstellen.
Tot slot nog even raden wat de heer
Van Vollenhoven ten geschenke kreeg.
Precies, een fraaie Delfts-blauwe spaar
pot. En voor de kinderen ieder een spaar
varken met hun naam erop. Waarmee
de wereldspaardag althans in Amster
dam wel afdoende gevierd was.
Dit staat in een proefschrift waarop J.
Funken deze week aan de universiteit is
gepromoveerd. Uit zijn proefschrift
blijkt dat begin dit jaar in Amsterdam
zeker 25.000 vierkante meter kantoor-
vloer ongebruikt was. Als gevolg van de
te ruime schatting van de behoefte, in
de komende jaren, verwacht de heer
Funken een daling in de huurprijzen
van kantoorruimten.
f
Wolbeek bestonden er in het jaar 500
voor Christus al spaarpotten. Zo’n spaar
pot is bijvoorbeeld die in de vorm van
een vrouwenborst - symbool van het
leven en de groei.
Al klinkt het bij het begrip „spaarpot”
misschien vreemd, het is de heer Ter
Wolbeek met zijn verzameling niet om
geld te doen. Een echte verzamelaar dus,
die zegt dat hij zijn duurste spaarpot
voor nog geen tienduizend gulden zou
IN HET ALGEMEEN vindt de raad
het, wanneer zij denkt aan het in oude
luister herstellen van Amsterdam, het
een eerste eis, dat men zich in breder
kring dan tot nu toe rekenschap geeft
van de ernst van de toestand. Een beetje
meer onbehagen op dit gebied is volgens
haar nooit weg.
het is een wat ouder
wets woord. Het betekent letterlijk
„glans” of „schittering”. Die glans is
De promovendus rekent in zijn disser
tatie voor dat in de hoofdstad al zoveel
grond voor de bouw van kantoren is
vrijgemaakt, dat in de komende twintig
tot vijfitg jaar in de behoefte aan kan
toorruimte kan worden voorzien. Met
andere woorden: de betreffende overhe
den, zo concludeert Funken, reserveren
nu al gronden voor een bestemming,
waaraan pas op zeer lange termijn be
hoefte blijkt te bestaan.
Zo is de raad van oordeel dat „het
moderne kantoorgebouw” in het alge
meen vaak met de verhoudingen van de
binnenstad in scherp kontrast staat.
Voor nieuwbouw gekozen afmetingen en
vormen zijn nogal eens in opvallende
disharmonie met die van de omgeving.
Voorbeelden: de gebouwen langs de rou
te Wibautstraat-Wëesperstraat-Joden-
breestraat, de gebouwen van de Univer-
siteit van Amsterdam aan de Sarphati-
straat eij het hoofdkantoor van de AM-
RO-bank bij het Rembrandtsplein.
volgens de raad van nationaal en Euro
pees belang en de ontluistering betekent
het verloren gaan van onvervangbare
culturele waarden. Monumenten bij
voorbeeld. De raad voor de stedebouw
wil dat de gemeente Amsterdam er bij
de minister van CRM op aandringt dat
er niet moet worden gewacht op een
landelijke inventarisatie van uit-19de-
eeuwse en vroeg-20sts-eeuwse monu
menten (wat de minister wil). Daarente
gen vind de raad dat Amsterdam een
voorlopige gemeentelijke monumenten
lijst moet opstellen, volgens de wet is
zo’n lijst geldig.
I
Een Willem Tell-spaarpot. Links op de foto een van de oudste
spaarpotten, in de vorm van een vrouwenborst.
De achterkant van het hoofdkantoor van de AMRO-bank, gezien vanuit de Amstelstraat. Volgens de Amsterdamse Raad voor de
Stedebouw „een slecht gelukte poging om een te hoog, groot gebouw in het stadsbeeld in te passen door middel van een „speelse
daklijn.
wordt gevormd door de ingrepen die de
laatste jaren hebben plaatsgehad in de
plattegrond van de stad. En dan wordt
met name gedoeld op de demping van
de verschillende stadswateren. Zo vindt
de raad dat de Houtkopersburgwal, die
tijdelijk gedempt werd in verband met
de bouw van het Burgemeester Telle-
gemhuis, weer ontgraven moet worden.
Van groter belang nog acht de raad het
dat het Oosterdiok weer zijn oude vorm
herkrijt, zoals door B. en W. in 1973 is
beloofd.
Voorts is het de raad een doorn in het
oog dat binnenplaatsen van aan de
grachten gelegen bedrijven worden
„misbruikt” als parkeerplaats en dat op
diezelfde binnenplaatsen allerlei bouw
sels verrijzen. In bestemmingsplannen
voor de binnenstad mogen die terreinen
slechts tot tuin bestemd worden, aldus
de Raad voor de Stedebouw.
Hoewel de gemeente alle lof toeokmt
voor de manlier waarop zij de in haar
bezit zijnde belangrijke monumenten
onderhoudt, kan dit allerminst gezegd
worden van de gemeentelijke woonhuis
monumenten, zo stelt de raad vast. Ge
wezen wordt ook op het feit dat het
aantal monumentale gebouwen in Am
sterdam een veelvoud bedraagt van het
aantal op de Rij ks-monumentenlij st ge
plaatste. Waarna de raad tot het hierbo-
van gemelde voorstel komt.
De „STOFFERING” van de stad
dat wil zeggen: in hoofdzaak het zoge
naamde straatmeubilair is volgens de
stedebouwkundige raad op vele punten
in de stad onderhevig aan ernstige ver-
slonzing. Ontsierende reclames worden
met name genoemd, maar eveneens de
„ordeloze verzameling woonschepen, die
nog steeds blijvend ligplaats inneemt” en
de werkelijk overal geparkeerde auto’s.
Wat dat straatmeubilair betreft beveelt
de raad een onderzoek aan naar de
mogelijkheden van een samenwerkiings-
verband tussen lokale groeperingen, be
drijfsleven en g emeente, teneinde de
rotzooi een beetje binnen de perken te
houden.
EEN ONDERDEEL van onderzoek dat
de Raad voor de Stedebouw al eens in
een eerder advies heeft behandeld,
Met het oog op zijn bevindingen pleit
de auteur van het proefschrift voor een
landelijk instituut dat zich speciaal zou
moeten toeleggen op het onderzoeken
van de behoefte aan kantoorruimte. Vol
gens hem ontbreken in ons land be-
JE HOUDT HET niet voor mo
gelijk. Goed, je weet dan wel dat er
allerlei verschillende spaarvarkens,
-busjes en -potjes bestaan, maar dat
iemand kans zou zien elfduizend
verschillende bij elkaar te krijgen...
Toch is er zo iemand. Het is de heer
N. M. A. ter Wolbeek. Hij heeft zijn
ongewone collectie, die een waarde
van enkele tonnen vertegenwoor
digt, dinsdag in bruikleen afgestaan
aan het gloednieuwe Amsterdamse
Spaarpottenmuseum. Het zal nie
mand verwonderen dat hij oud-
directeur van de Spaarbank voor de
Stad Amsterdam is.
„Hier staat al mijn zakgeld van de
laatste 23 jaar”, glimlachte hij dinsdag -
wereldspaardag - bij de officiële ope
ning van het unieke museum door mr.
Pieter van Vollenhoven. De heer Ter
Wolbeek startte in 1953 zijn hobby, door
van een reis van de 'internationale
school van spaarbanklëlders naar Augs
burg een „spaar-denne appel” mee terug
te nemen. Binnen vijf jaar had hij meer
dan driehonderd spaarpotten bijeen,
kreeg zijn hobby door de omvangrijke
publiciteit wijde bekendheid en nu staan
er dan elfduizend exemplaren, keurig
naar land gesorteerd.
ER ZIJN WEINIG landen, die niet
zijn vertegenwoordigd, daar aan de
Raadhuisstraat 20. Uit alle delen van de
wereld kreeg de spaarpottenkoning zijn
begeerde materiaal, in de meest uiteen
lopende gedaanten. Het is eigenlijk on
begonnen werk om zelfs maar een begin
te maken met een opsomming daarvan,
maar we zullen enkele voorbeelden noe
men. Dieren natuurlijk. Olifanten, beren,
katten, honden, vogels.
Verder de meest uiteenlopende mense
lijke gedaanten; koppen van staatslieden,
zoals bijvoorbeeld John F. Kennedy.
Stripfiguren, als Popeye. De idiootste
mannetjes met een gleuf bovenin het
hoofd. Mechanische mannetjes ook. zoals
de meest bekende: de Jolly Knicker”.
die je een munt in de hand geeft die hij
zelf mechanisch naar binnen werkt
waarna hij het hoofd ten dank knikt.
Een vrolijke neger die in een kapel
De opening van het Spaarpottenmuseum. Mr. Pieter van Vollen
hoven werpt een stuiver in een huisje, waarop dit onder het
spelen van een Weense wals de deurtjes opent en een bordje te
voorschijn brengt waarop staat „Geopend”. Rechts op de foto
de heer Ter Wolbeek.
te
Heit vinden van een nieuwe, passende
bestemming voor kerken en andere gro
te gebouwen die soms tientallen jaren
leegstaan en dan ook niet zelden worden
geplunderd, is volgens de raad een klus
je voor een beheersstichting, die zou
moeten bestaan uit vertegenwoordigers
van het gemeentebestuur, de universitei-
ten, de Kamer van Koophandel, de mo_
n urnen tenresta orerende instellingen en
organisaties op het gebied van de sociale
zorg. Vindingrijkheid en mentale sou
plesse acht de raad een vereiste voor
zo’n beheersgrowp.
'W
O a
