Veel succes met Huzaren van Villars
Artistiek leider contra
ZWIJNERIJ” IN AARHUS
Van
Sater verandert teksten niet
W/
theater De Engelenbak
Grandioze pianistiek
van Emil Gilels
h
12.50
4
q
1
Ad
UN
In Amsterdams Concertgebouw
OPERETTE VERENIGING HULSBERGEN
Beurzen/mime
Poolse ambassadeur
nodigt vertalers uit
Poezie Hardop met
programma over
Roland Holst
Ann Hasekamp wegens
ziekte vervangen
„OPKOMST EN NEERGANG VAN EEN HOLLANDS FAMILIEBEDRIJF” OVER DAF
gbr]
WOENSDAG
19 7 6
OKTOBER
KUNST
2 7
J J
«i
J
DE
GS-
te
ding
Ijn
nd
lie
ke
ES
M.
Verkrijgbaar aan de kantoren
van:
HAARLEMS DAGBLAD
IJMUIDER COURANT
BEVERWIJKSE COURANT
SPECIALE
AANBIEDING VOOR
ONZE LEZERS
Deze kleurige maandkalender
van de Zaanse Schans is
werkelijk een sieraad aan de
wand
13 prachtige
kleurenfoto's
voor
i,
i,
i,
I,
i,
i,
I,
l,
I,
I,
I,
l,
Sb'
HAARLEM. De Operette
Vereniging „Hulsbergen”, die
volgend jaar haar veertigjarig
jubileum gaat vieren, heeft gister-
avond in een stampvolle Stads-
schouwburg een opvoering gege-
ven van „De Huzaren van Vil-
lars” van Aimé Maillart en daar-
-mee een groot succes behaald.
-5=3.
(ADVERTENTIE)
iepsy-
s stu-
iging.
roos-
arisre-
>elage
de boekhandels:
r
y
Het bestuur van De Engelenbak stelt
zich op het standpunt, dat een halfjaar
lijks free-lance contract met Eickholt op
die datum niet is verlengd. „Met Eickholt
was niet meer te werken. Hij ging herhaal
delijk zijn boekje te buiten. Naar buiten
trad hij op als leider van De Engelenbak,
terwijl hij in werkelijkheid verantwoor
ding schuldig was aan de zakelijk leider
Arthur yan Schendel”, aldus mr. Ton-
kens.
De stichting „De Engelenbak” werd
begin vorig jaar opgericht. Doel van de
stichting is de samenwerking te bevorde
ren tussen amateur- en beroepsacteurs.
Met financiële steun van de gemeente
Amsterdam (dit jaar ruim twee ton) wor
den elk jaar een aantal „projecten” uitge
voerd in het kleine theatertje aan de Nes.
De president van de rechtbank in
Amsterdm, mr. W. J. Borgerhoff Mulder
doet uitspraak op 4 november.
"S van
lande
eefkli-
>uwen
itrisch
«veer
itieer-
Een scène uit De
Huzaren van Vil
lars.
Schaapveld was al naar een repetitieop-
treden geweest, met een opnameapparaat
in de hand, maar de leiding van Sater
weigerde toestemming te geven voor een
opname. Zakelijk leidster Marie José Gro
tenhuis: „Ineens staat onaangekondigd
die man voor me. Als er een contract je is
opgesteld, kan men rustig gaan opnemen.
Ik moet toch weten wat men met het
bandje gaat doen”.
„Inmiddels hebben we ons zo uitvoerig
gedocumenteerd dat we instaan voor de
De Deense kunstenaar Kronhammer uit Jutland, die enkele jaren geleden het publiek
schokte met zijn „blote dame in glazen doodkist’’, bedoeld als kunstwerk, houdt
momenteel een expositie in het museum van Aarhus. Zijn kunstwerken bestaan
ditmaal uit opgezette varkenskoppen, die het plaatselijk intellect van Aarhus symboli
seren. De foto toont de kunstenaar bij zijn werk.
De grandioze pianistiek van Emil Gilels
vond zijn hoogtepunt in de na de pauze
voor de Luftwaffe, Kriegsmarine, Kraft-
fahrwesen en Organisation Todt ter waar
de van ruim zeven miljoen gulden. Het
bedrijf vervaardigde in opdracht van de
Duitsers onder meer geschutsonderstuk-
ken en tankwagens en hield zich bezig met
het ombouwen van vrachtauto’s tot over
valwagens van de SS”.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Poëzie Hardop gaat
een programma wijden aan de in augus
tus overleden dichter Adriaan Roland
Holst. Het is de eerste voorstelling die
gemaakt wordt in een serie samen met
Centrum Bellevue onder de naam Poëzie
Hardop Aktueel.
De rol Gertrud, echtgenote van de
koning, die door Ann Hasekamp zou wor
den gespeeld in de Hamlet-produktie van
het Publiekstheater, zal worden overgeno
men door Sigrid Koetse.
De voorstellingen van „Met gesloten
deuren”, „De meiden” van Genet komen
dit seizoen te vervallen.
DEN HAAG. Het ministerie van
CRM heeft evenals in voorgaande jaren
studiebeurzen en stipendia beschikbaar
voor toneel- en mimespelers, regisseurs en
theatertechnici, die werkzaam zijn in de
toneel- en mimesector. Inlichtingen en
aanvraagformulieren zijn te verkrijgen
bij de afdeling Toneel en Letteren van het
ministerie, Steenvoordelaan 370, Rijswijk.
Zij moeten voor 31 december van dit jaar
worden ingediend.
Hans: „Waarom is die arbeider eigenlijk
ontslagen?”
Meneer Jan (de baas, red.): „Er lag een
schroefje. Op de vloer. Hij stond ernaast.
Ik loop door de fabriek, gewoon, praatje
maken, doe ik wel meer. Ik zeg tegen hem:
daar ligt een schroefje. Buk je eens en
raap dat op, want dat is mijn geld. Daarop
antwoordt de goede man mij: als dat uw
geld is, hoef ik het ook niet op te rapen”.
reling.
seiec-
schrrf-
igsre-
zoge-
unctie
Een stukje uit Saters „Opkomst en neer
gang”:
A'
3,
3,
3,
3,
3,
3,
3,
3,
3,
3,
DEN HAAG De Poolse ambassadeur
in Nederland, Josef Okuniewski, heeft de
samenstellers en vertalers van „Het pad
van de carrière”, een verhalenbundel van
hedendaagse Poolse schrijvers, een ont
vangst aangeboden ter gelegenheid van
het verschijnen van dit boek.
De uitgave kwam tot stand met de steun
van het Belgisch ministerie van Neder
landse cultuur, de Stichting ter bevorde
ring van de vertaling van Nederlands let
terkundig werk te Amsterdam en de Pool
se ambassade in Den Haag. Het maakt
deel uit van een reeks Oosteuropese litera
tuur in Nederlandse vertaling van de
afdeling Slavische filologie van de Rijks-
universiteit te Gent.
AMSTERDAM (ANP). In verband
met ziekte van Ann Hasekamp is de rol
van Anne Marie in „De opgaande zon”
van Herman Heijermans, gespeeld door
het Publiekstheater, overgenomen door
Annet Nieuwenhuizen.
ëh/
De rubriek van de hand van Jan van Baarsel, welke
elke week verschijnt in Haarlems Dagblad, de IJmuider Courant en de
Beverwijkse Courant heeft een dermate grote leesdichtheid gekregen, dat
op veler verzoek een aantal van deze publicaties zijn gebundeld en in boek
vorm uitgegeven.
De belangstelling, voortspruitend uit de enorme betrokkenheid van tal van
lezers bij het gebeuren in vroeger jaren, wordt wekelijks onderstreept door
tientallen reacties van lezers.
En op de hem bekende schrijftrant put de auteur daar weer uit voor het
onderdeel „OVER IJMUIDEN GESPROKEN in zijn rubriek
VAN GAT TOT STAD.
Tijdens het kort geding kwam ook de
vraag naar voren, wiens „geestelijk eigen
dom” die projecten zijn. Eickholt
beschouwt ze als de zijne. Dat geldt naar
zijn idee ook voor die van volgend jaar.
Aan de amsterdamse rechtbank vroeg hij
daarom een verbod om die projecten zon
der zijn artistieke leiderschap uit te
voeren.
Van Gat tot Stad is verkrijgbaar bij onze kantoren:
IJmuider Courant:
Beverwijkse Courant:
Haarlems Dagblad:
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. De toneelgroep Sater
zal het stuk „Opkomst en neergang van
een Hollands familiebedrijf”, ondanks de
dreigende vinger die de DAF-gebroeders
Van Doorne hebben opgeheven, in onge
wijzigde vorm op de planken brengen.
Sater heeft in het toneelstuk, dat 13
november in Utrecht in première gaat,
het DAF-concern volledig doorgelicht en
daarbij komt het oorlogsverleden van
DAF en van de broers Wim en Hub van
Doorne, die overigens niet met naam
worden genoemd, ter sprake.
Lange Nieuwstraat 247 - IJmuiden
Zeestraat 18 - Beverwijk
Ged. Oude Gracht 82 - Haarlem (Centrum); Soendaplein
Haarlem (Noord); Californiëplein 17 - Haarlem (Schalkwijk);
't Haasje, Bennebroekerlaan 85 - Bennebroek;
Fa. Roosendaal, Marktplein 140 - Hoofddorp.
Boekhandel Erasmus, Lange Nieuwstraat 243, IJmuiden
Boek- en Tijdschriftenhandel Schellings, Kennemerlaan 31,
IJmuiden
Bruna boekhandel. Lange Nieuwstraat 495 - IJmuiden
Boekhandel Broeze, Bloemendaalsestraatweg 127 - Santpoort
Boekhandel Erasmus, Hoofdstraat 234, Santpoort
Algem. boekhandel H. de Vries, Ged. Oude Gracht/Jacobijne-
straat, Haarlem.
en de overige erkende boekhandels te Haarlem.
Als Hans Knoppers trouwt met zijn
Annie komen Meneer Jan en zijn vrouw
ook op de bruiloft. Voor Hans lijkt een
nieuwe wereld open te gaan. De inval van
Nazi-Duitsland maakt een eind aan het
geluk. Hans keert na de oorlog bij DAF
terug. De fabriek draait na de oorlog
goed, maar de werkvreugde loopt terug
bij Knoppers. Ook het gerealiseerde ide
aal van Meneer Jan (lees Hub), de eerste,
echte Nederlandse personenauto, laat
Hans koud. Hij is toch maar gewoon
werknemer.
gespeelde romantiek. Schumann’s buiten
gewoon moeilijke dubbelgreep-toccata
Opus 7 kreeg een fantasierijke vertolking,
in (de door de componist bedoelde) snel
treinvaart, gevolgd door Opus 10 van:
Brahms, hier aangekondigd als vier Balla
des. Met de kwaliteit van zijn enorm gedif
ferentieerde aanslag verrichtte hij hier
werkelijk wonderen.
De Arabesques opus 18 van Schumann,
die volgens het programma vóo Brahms
hadden moeten komen, werden door
Gilels als besluit van zijn recital genomen.
Weer die rijk geschakeerde klank, die
dusdanig van uitwerking was, dat alle
eventueel voelbare gedateerdheid in deze
composities compleet naar de achter
grond werd geschoven.
JOHAN VAN KEMPEN
an het
is 1,
Advocaten van de DAF-bazen onder
zoeken momenteel de mogelijkheid
opvoering van het stuk te voorkomen.
Persman T. Schaapveld van het autobe
drijf: „Vrijdag vindt eeij repetitie in Til
burg plaats en dan hopen we de kans te
krijgen de tekst op band te zetten. Zolang
we de tekst niet hebben, kunnen we niets
ondernemen”.
AMSTERDAM (ANP). „Zonder Fons
Eickholt zou het Amsterdamse theatertje
„De Engelenbak” moeten sluiten. Dat
kan natuurlijk niet. Eickholt beschouwt
zich ten onrechte als de ongekroonde
keizer van De Engelenbak”.
AMSTERDAM. Een conventioneel
recital van een meesterianist was gister
avond te beluisteren in de grote zaal van
het Amsterdams Concertgebouw. Emil
Gilels, zojuist ter gelegenheid van zijn
zestigste verjaardag „geridderd” tot
„Held van de Sovjet-Unie”, speelde Beet
hoven, Schumann en Brahms.
Het is de bedoeling dat Poëzie Hardop
naast de gewone programma’s over dich
ters en hun werk van november tot mei
steeds twee dindsdagavonden wijden aan
actuele dichtkunst. De vaste groep, moge
lijk aangevuld met gasten, zal dan poëzie
uit binnen- en buitenland, zojuist versche
nen of speciaal voor het programma
geschreven in Centrum Bellevue onder de
aandacht brengen. In zeven maanden zul
len dan zeven nieuwe programma’s ont
staan.
Het Roland Holstprogramma wordt
samengesteld en geregisseerd door Marij
ke Frijlink en Huub Oosterhuis. Er wordt
aan meegewerkt door Elisabeth Ander-
‘sen, Marijke Frijlink, José Ruiter, Jeanne-
ke Stam, Hein Boele en Ad Hoeymans. De
voorstellingen in Centrum Bellevue, Leid-
sekade 90, Amsterdam, zijn op 2, 9 en 16
november en beginnen om 20.30 uur.
De historie van het bedrijf werd doorge
nomen, er werden onder meer gesprekken
gevoerd met werknemers en zo ontstond
de nieuwe Sater-produktie. Achter
Meneer Jan gaat Hub van Doorne schuil.
En ene Hans Knoppers, tot voor kort
eigen baas (fietsenmaker) verkoopt zich
aan het bedrijf van Meneer Jan.
Gilels heeft een eindeloos genuanceerd
toucher, dat vooral in romantische wer
ken tot zijn recht komt. Want bij zijn
Beethóven-interpretaties frappeert welis
waar Gilels’ speciale vermogen om con
trasten in de aanslag te scheppen; het is en
blijft toch de vraag of deze muziek wel
helemaal gediend is met die extreme
zwartwitbenadering in dynamiek. Waar
Beethoven p en f in zijn partituren tegeno
ver elkaar stelt, maakt Gilels er op zijn
minst pp en ff van. Bovendien waren er
een paar andere opmerkelijke dingen in
zijn spelopvatting, zoals direct al in het
eerste deel van de door hem ter opening
gespeelde sonate nr. 25 (opus 79 in G)
waar hij tamelijk royaal pedaal gebruikte,
zodat de genoteerde staccato’s niet goed
meer uitkwamen. Misschien moest Gilels
zich hier even inspelen en de akoestische
atmosfeer van de zaal aftasten. Maar in
het volgende deel was de linkerhandfi-
guur van dit gondellied-achtige Andante
(enigszins a la Mendelssohn) helemaal
staccato genomen, terwijl <je partituur
twee van de drie noten als gebonden aan
geeft.
Dergelijke vrijheden daargelaten, heeft
Gilels een zeldzame gaafheid in de weer
gave van deze literatuur ten toon
gespreid. Hij verblufte met een, in alle
parelende loopjes, glad vloeiende vindter-
techniek. En dat niet alleen, want waar
het erop aan kwam zorgde hij voor een
indringende emotionele spanning. Dat
was het geval in „Les Adieux” (nr. 26,
opus 81a in Es) en wel heel speciaal in het
slotdeel van de als laatste voorgedragen
Beethoven-sonate (nr. 27, opus 90 in e),
waarin hij met een overtuigende natuur
lijkheid in fijne rubati het thema uitzong,
zonder pathos maar zeer expressief.
Aldus luidde dinsdagmiddag bij de
Amsterdamse rechtbank het verweer van
mr. W. Tonkens, verdedigster van het
Engelenbakbestuur, in een door Eickholt
aangespannen kort geding, waarin deze
zijn ontslag als artistiek leider aanvecht.
Eickholt, algemeen beschouwd als de
„grote man” achter de totstandkoming
van De Engelenbak, meent, dat hij in juli
van dit jaar ten onrechte is ontslagen. Hij
zou een doorlopende arbeidsovereen
komst hebben.
inhoud van het stuk”, zegt de zakelijk
leidster. „Opkomst en neergang van een
Hollands familiebedrijf” is in augustus
1975 geboren. Marie José Grotenhuis ver
telt: „Toen lekten geheime vergaderstuk
ken uit. Er zou maar liefst 1000 man op
straat worden gezet. DAF was altijd zo’n
rustig bedrijf en dan ineens dit. We kwa
men toen op het idee een toneelstuk over
de automobielfabriek te maken”.
Het script van het Hollandse familiebe
drijf DAF is bijna voor première gereed.
De dreiging van de Van Doorne’s heeft de
geplande tekst overeind gehouden. „De
tekst berust allemaal op feiten. We zitten
slechts met één gerucht”, vertelt Jan Jaap
Jansen (de vader van de vrouw van Hans
Knoppers in het stuk). „Het gerucht gaat
namelijk al jaren dat Anton Coolen een
publiek te vertederen in haar rol van de
ai-me geitenhoedster, die haar onschuld
weet te bewaren. De Huzaren van Villars
is geen gemakkelijke operette. De pittige
Franse muziek vereist een grote souples
se, maar die wist het orkest „Intermezzo”
wel op te brengen onder de bekwame
leiding van Jaap Groesz.
J. H. MOOLENIJZER
De gegevens van het stuk zijn onder
meer ontleend aan publikaties van de
inmiddels overleden Brabantse schrijver
Anton Coolen, die het DAF-concern van
collaboratie met de Duitse bezetters
beschuldigde. De gebroeders spanden in
1946 een proces aan wegens smaad, laster
en belediging. Alleen de aanklacht inzake
de belediging werd toen toegewezen.
Later in 1946 kwam de zaak van Van
Doorne nog voor de zuiveringsraad voor
het metaalbedrijf, waarin Hub van Door
ne zelf zitting had, en deze Raad achtte
geen gronden voor vervolging aanwezig.
„Ik droeg de verantwoordelijkheid voor
350 DAF-gezinnen”, vertelde Hub van
Doorne aan een Sater-delegatie die een
avond lang bij hem de gast was.
koffertje bij zich droeg toen hij uit de
trein viel en daarbij de dood vond. In het
koffertje dat nimmer gevonden is, zouden
bezwarende geschriften hebben gezeten
die op de Van Doorne’s betrekking had
den. Dat gerucht noemen we ook in ons
stuk”.
Sater wil met de „Opkomst en neergang
van een Hollands familiebedrijf” geen
aanklacht tegen de gebroeders Van Door
ne suggereren. DAF staat voor veel meer
bedrijven die van een familiezaakje tot
een industriegigant zijn geworden. „Het is
het verhaal van de mensen die werken in
een wereld waarin de eigenaren van grote
bedrijven in de eerste plaats gemotiveerd
worden door grote winst. Verlies is er
voor de arbeiders”, is de les van de
Amsterdamse toneelgroep.
Bij de voorbereiding van deze voorstel-
ling heeft deze hardwerkende vereniging
met grote moeilijkheden te kampen
gehad, omdat André Kaart, die de muzi
kale leiding op zich genomen had, zich
moest terug trekken wegens tijdgebrek.
De bekende operettedirigent Jaap Groesz
werd te elfder ure bereid gevonden de
leiding over te nemen en hij is erin
geslaagd om er een uitstekende voorstel
ling van te maken.
Het is natuurlijk een voordeel, dat de
vereniging „Hulsbergen” over een groot
koor kan beschikken met Voldoende man
nenstemmen om een apart huzarenkoor te
vormen. De entrée van deze flinke kerels,
die in gesloten gelid het toneel opmar
cheerden, werd met luid applaus begroet.
Het was alleen jammer, dat de tamboers
hun trommelstokken hadden vergeten,
want een flinke roffel zou ongetwijfeld
nog meer indruk gemaakt hebben. Het
was duidelijk te zien, dat deze sectie huza
ren onder bevel van sergeant Bellamy
(Jaap Bruinzeel), goed geluisterd heeft
naar de exercitielessen van regisseur Fer
ry Zelvers, want het sprak voor deze man
schappen vanzelf, dat zij stram in de hou
ding bleven staan omdat him bevelhebber
vergat het „op de plaats rust” te com-
maanderen. Trouwens een klein beetje
humor zou in dit geval geen kwaad heb
ben gedaan. Je kunt altijd tijdens de
afmars een huzaartje de verkeerde kant
op laten lopen om goed uit te laten komen,
dat het maar operette-huzaren zijn, dat
maakt een voorstelling direct veel losser.
Hetzelfde bezwaar geldt ook voor het
koor teveel disipline maakt een kramp
achtige indruk. Nico Toledo, die de rol
van de rijke pachter Thibaut speelde, wist
er wel raad mee. Met grote tegenwoordig
heid van geest schopte hij een bezem, die
midden op het toneel was blijven liggen,
de coulissen in. Dit meesterschot in de
rechter bovenhoek werd met gejuich
beloond. Sylvain, de knecht van Thibaut
(Wim Schallenberg), was daarentegen niet
uit de plooi te krijgen, maar ik moet
toegeven dat zijn rol hem daartoe weinig
kansen bood. Het was nu eenmaal zijn
taak om voortdurend in een staat van
edele verontwaardiging te blijven en dat
deed hij goed. Ik moet hier direct aan
toevoegen, dat hij zijn partij uitstekend
zong en zelfs in de hogere regionen een
respectabele prestatie leverde.
Nelly Bruinzeel stal de harten van de
toeschouwers toen zij zich met volle over
gave in de armen stortte van de onstuimi
ge sergant Bellamy, maar dat was voor
haar niet zo moeilijk het was tenslotte
haar eigen man. Zij had er overigens niet
veel moeite mee om de schuchtere en
gehoorzame vrouw van de rijke Thibaud
te spelen. Zij is een goede actrice, zingt
zuiver en ritmisch en dat is heel veel
waard in een ensemble. Hetzelfde kan
gezegd worden van Feija Hulsbergen,
maar Feija brengt nog iets meer mee
namelijk een zeer goed geschoolde stem
en een beroepsmatige speelroutine. In de
Hoofdstad Operette is zij een van de
meest gewaardeerde krachten.
Ook gisteravond weer wist zij het
Hans wist toen nog niet, zo zegt
„Opkomst en neergang van een Hollands
familiebedrijf”, dat „DAF werkte voor de
Duitse bezetters en ïn 1942 orders had
Van Gat tot Stad is een boek om te lezen en herlezen,
om te hebben en te houden. Over de totstandkoming
van het Noordzeekanaal, de ellende onder de arbeiders,
de spectaculaire opkomst van IJmuiden, het sobere
„gat" dat een stad werd. Met twintig unieke foto's ge
wijd aan de mensen in IJmuiden, hun werk en hun
ontspanning
voor slechts
(ADVERTENTIE)
i
