55
BRITS DREIGEMENT
GEEN WIJZIGINGEN
IN SOVJET-LEIDING
Rhodesië-conferentie
Robert Moegabe niet optimistisch
over
Washington onderzoekt
handel en wandel van
ambassade Z. -Korea
Van Agt wil wet
tegen beramen
terreurdaden
„MES
IN DEFENSIE VERPLICHTINGEN
Nostalgisch vervoermiddel
1
99
99
IMi
r-
dr
In verband met slechte economie
55
een miljoen gulden aan prijzen
Droogte in Suriname
Presidentsverkiezingen
in Ierse republiek
RITS
BOUTEN
f. J
te
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 6
OKTOBER
WOENSDAG
2 7
I
LONDEN (UPI). Premier
James Callaghan heeft Washing
ton en Bonn gedreigd Engeland
niet „te ver te drijven” omdat het
anders wel eens zijn bijdragen
aan de westelijke defensie zou
kunnen verminderen.
(Van onze speciale verslaggever,
Fred Sanders)
GENÈVE Zimbabwe (het
huidige Rhodesië) wordt een soci
alistische staat. Robert Moegabe,
leider van de bevrijdingsbewe
ging ZANU en bevelhebber van
het bevrijdingsleger ZIPA, wil na
de onafhankelijkheid van zijn
land de bestaande sociale en eco
nomische structuur drastisch
hervormen.
Ter ere van zijn 100ste verjaardag heeft het trambedrijf van München
een paardetram uit 1876 één dag dienst laten doen in het stadscen
trum.
11 üi
3
Ford noemt Carter
potentieel gevaar
Carter pareerde de uitval van Ford
IM
(ADVERTENTIE)
Zimbabwe wordt een socialistische staat
ROBERT MOEGABE
I I
In een toespraak tot de economische
club van Pittsburg in Pennsylvania noem
de Ford de Carter-doctrine „een aanzien
lijk risico dat zou kunnen leiden tot grote
internationale crises”.
Volgens de republikeinse kandidaat is
Carter van plan de Amerikaanse verplich
tingen in het buitenland te verminderen,
de defensie-uitgaven te verlagen, troepen
uit Zuid-Korea terug te trekken, Westeu-
ropese landen met sterke communistische
opposities te ondermijnen, het evenwicht
in het Midden-Oosten in gevaar te bren
gen en Joegoslavië (na Tito’s dood) aan de
Russen over te laten.
De Amerikaanse president noemde
voorts de sociale plannen van zijn tegen
stander een economische ramp, die belas
tingverhoging met zich zou brengen.
MOSKOU (Reuter, UPI) De Sovjet-
leiding is gisteren ongewijzigd te voor
schijn gekomen uit een plenaire zitting
van het centrale comité van de communis
tische partij, het beleidsbepalende orgaan
in de Sovjet-Unie aanhoudende geruch
ten over op handen zijnde verschuivingen
in het Kremlin ten spijt.
„Moegabe is de hardste noot om te kra
ken”, zei Sir Harold Walter, minister van
buitenlandse zaken van Mauritius, en als
zodanig voorzitter van de ministerraad
van de Organisatie voor Afrikaanse Een
heid. Hij tracht m Genève de vier zwarte
leiders tot eenheid te brengen Met tot
vandaag niet al te veel succes. Robert
Moegabe, stug Kijkend, m tegenstelling tot
zijn delegatieleden, somber, keihard, don
kerder van huidskleur dan de meeste
andere zwarte vertegenwoordigers, wil
eigenlijk liever helemaal nog niet praten
over zijn plannen met een toekomstig
De heftig aangevallen en later herroe
pen uitspraak van president Ford, dat
Oost-Europa niet door de Sovjet-Unie zou
worden overheerst, is weer in balans
gekomen door de voortijdige uitlating van
kandidaat Jimmy Carter over mogelijke
ontwikkelingen in Joegoslavië.
Carter verklaarde dat hij als president
nooit militair zou ingrijpen wanneer de
Sovjets na de dood van Tito in Joegoslavië
zouden optreden.
Commentatoren van naam zijn van
mening dat Carter met deze uitspraak een
der grondslagen van de Amerikaanse bui
tenlandse politiek sedert president Harry
Truman heeft overtreden, namelijk de
Sovjets in het duister laten over mogelijke
Amerikaanse tegenmaatregelen in Joe
goslavië.
In Washington vindt men dat Joegosla
vië, in tegenstelling tot Polen, Tsjecho-
Slowakije of Oost-Duitsland een werke
lijk onafhankelijk communistisch land is.
Belgrado heeft daarom van de V.S. en zijn
westelijke bondgenoten in het verleden
dan ook meer dan alleen morele steun
genoten.
„Als wij in een positie worden gedron
gen waarin wij de keus zouden moeten
maken tussen handhaving vap deze ver
antwoordelijkheden of zeggen „het spijt
ons, onze economische situatie vereist dat
onze toestand voor gaat”, zou dit een zeer
ernstige zaak voor Europa zijn”, zei Cal
laghan in een vraaggesprek voor de tele
visie.
Engeland heeft de Navo al langer dan 20
jaar beloofd de sterkte van het Rijn-leger
op 55.000 man te houden. In de praktijk
ligt de sterkte daar enkele duizenden mili
tairen onder maar dat komt door de nood
zaak 14.000 man in Noord-Ierland te hand
haven.
In 1964 werden tijdens een vergelijkba
re periode van droogte uitgestrekte bos
percelen van het Nederlandse bedrijf
Bruynzeel m de as gelegd Dit kwam het
bedrijf op miljoenen guldens schade te
staan.
Margaret Thatcher (leidster van de
Conservatieven) voegde de premier toe:
„Niet alleen hebt u het pond sterling naar
de ondergang gevoerd, u hebt ook Groot-
Brittannië onteerd. U kunt maar het beste
vertrekken”. Onder boegeroep antwoord
de Callaghan: „Ik beloof u dat ik hier met
deze regering nog lange tijd zal zijn”.
Te winnen in de
Nationale Puxzelaktie
Lb.v. Nationaal Fonda
Beter Leven
door te zeggen dat de wereld het „bluffen
en snoeven” van de Verenigde Staten moe
is en wil weten wanneer en waar het zijn
militaire macht zou gebruiken.
Carter was het ermee eens dat een pre
sident zijn militaire opties soms open
moet houden, maar hij voegde hieraan toe
dat Ford in zeker zes gevallen had beloofd
in bepaalde omstandigheden geen Ameri
kaanse strijdkrachten te gebruiken. Hier
bij behoorden Angola, Libanon, Oost-
Europa en Rhodesië.
Het weekblad U.S. News and World
Report verwacht dat het aantal stemmen
dat door de kiezers op Carter en Ford zal
worden uitgebracht elkaar waarschijnlijk
niet veel zal ontlopen.
Volgens een in opdracht van Time
Magazine uitgevoerd opinieonderzoek zou
de voorkeur van de kiezers momenteel als
volgt liggen: Carter 48 percent, Ford 44,
onbeslist 8 percent.
In Paramaribo kan de waterleiding
maatschappij niet voldoen aan de grote
vraag. Hele woonwijken komen regelma
tig zonder water te zitten. Aan de droogte
lijkt voorlopig geen einde te komen.
PARAMARIBO (ANP) In Suriname
heerst al wekenlang een grote droogte.
Sinds september staat het kwik gemid
deld op 35 graden Celsius wat een ramp
lijkt te worden voor landbouwers en vee
boeren. Ook bestaat er groot gevaar voor
bosbranden.
DUBLIN (AP) Op 24 november zullen
in de Ierse republiek presidenstverkiezin-
gen worden gehouden, zo is gisteren mee
gedeeld.
De verkiezingen zijn nodig geworden
door het aftreden, verleden week, van
president Cearbhall O’Dalaigh na een bit
ter constitutioneel en politiek geschil met
I eerste minister Liam Cosgrave.
Waarnemers zien in de uitspraak een
duidelijke waarschuwing dat de Amerika
nen en Duitsers niet al te zware voorwaar
den moeten verbinden aan de lening van
3,9 miljard dollar die Engeland wil heb
ben van het Internationale Monetaire
Fonds. Callaghan wilde maar zeggen dat
Engeland eerder zal besnoeien op zijn
verplichtingen aan de Navo dan dat het
drastisch het mes zou zetten in de uitga
ven van de sociale diensten en andere
binnenlandse prioriteiten.
Moegabe, die wordt gezien als de mach
tigste van de vier zwarte leiders die in
Genève zijn voor de conferentie over de
onafhankelijkheid van Rhodesië, zei ons
in een interview: „Onze mensen leven nu
onder het bestaansminimum. De onderne
mers maken grote winsten, van jaar tot
jaar. De nieuwe regering van onafhanke
lijk Zimbabwe moet over deze zaken
beslissen, maar het is zeker dat het volk de
macht moet krijgen over de produktie-
middelen, fabrieken, land en ook de mijn
bouw”.
Het Rijn-leger kost de Britten op het
ogenblik 413 miljoen pond sterling (onge
veer 1,7 miljard gulden) op een totale
begroting van 5,6 miljard pond sterling (23
miljard gulden).
trijfël
door Nico Scheepmaker
Nu we het Zweedse koningspaar over
de vloer hebben is het misschien wel aar
dig om even na te gaan wat we, behalve
het wittebrood en Edström, nog meer aan
de Zweden te danken hebben. Om te
beginnen natuurlijk de theorie van de
electrolytische dissociatie, in 1882, van
Svante Arrhenius. Verder een tiental
onvervangbare films van Ingmar Berg
man, en de bepaling van de atoomgewich-
ten door Berzelius. Celsius was een
Zweed, hij verdeelde het verschil in gra
den tussen het vriespunt en het kookpunt
van water in 100 partjes; Dag Hammer-
skjold, de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties, was een Zweed, en de ont
dekkingsreiziger Sven Hedin (Tibet, Chi
na, Toerkistan) was een Zweed. Wat zou
-de lucifer zijn, vandaagdedag, zonder het
baanbrekende werk van Ivar Kreuger?
Hoe zouden we ons kunnen herinneren
dat Nobel, de uitvinder van het dynamiet
en de Nobelprijs, een Zweed was, als de
Nobelprijs niet veel te vaak naar een
Zweedse auteur was gegaan (Selma
Lagerlof in 1909, Verner von Heiden-
stamm in 1916, Erik Karlfeldt in 1931, Par
Lagerkvist in 1951, Eyvind Johnson en
Harry Martinson in 1974)? Gustaf de
Laval was in 1883 de uitvinder van de
eerste gelijkdruk- of actieturbine, en dat
Linnaeus alle planten en dieren twee
namen gaf, een voor de species en een
voor de genus, hoef ik u waarachtig niet te
vertellen. Maar wist u dat Per Ling, de
schepper van de Zweedse Gymnastiek,
ook een Zweed was? Als Nils Norden-
skjoeld niet in 1879 de Noord-Oost Passa
ge van Europa naar Azië had gevonden,
zouden we er nu misschien nog steeds
naar lopen te zoeken, evenals trouwens
naar het oxygeen en de chlorine, die door
Karl Scheele in 1771 en 1774 werden
gevonden. Veel dank zijn we natuurlijk
verschuldigd aan August Strindberg voor
zijn toneelstukken en zijn vrouwenhaat,
en weliswaar was Gideon Sundback een
Amerikaan,maar hij was toch in Zweden
geboren toen hij de ritssluiting voor com
merciële produktie bruikbaar maakte. Ik
heb uit betrouwbare bron dat zowel de
koning als de koningin van Zweden veel
van ritssluitingen gebruik maken. U weet
nu dus waarom.
Gisteren was bij Sotheby Mak van Waay
in Amsterdam de veiling van de verzame
ling op het gebied der wasverzorging en
het strijken van mevrouw J. N. Bleeker-
Schouten. Voor de prijsbewuste huis
vrouw is het misschien wel aardig om te
weten hoeveel een fraai bewerkte Gro
ningse turfbout uit 1850 nu waard is. Zes
honderd gulden. Een handgemaakte
koperen treef uit de 18e eeuw bracht 300
gulden op (u moet overal nog 16 procent
veilingkosten bij optellen), maar dat
waren twee prijzen die er uit sprongen.
Wat mij fascineerde was, dat al die dingen
die nagenoeg nooit geveild worden en dus
eigenlijk nog geen prijs hebben, op de een
of andere manier toch hun vaste waarde
verwierven, ten dele natuurlijk ook door
dat er automatisch een richtprijs ont
stond. Er werden bijvoorbeeld elf kope
ren blokboutjes uit 1840 verkocht, het
eerste bracht 220 gulden op, het tweede
260 gulden, het derde 300 gulden, en de
volgende 280, 260, 220, 300, 280,240,240 en
240 gulden. Kleine prijsschommelingen
dus. Toch wist iedereen een minuut later
dat een handgemaakte blokbout uit 1840
niet meer dan 140 gulden waard was, en
een handgemaakte blokbout met handbe-
schermer uit 1850 ook niet meer dan 140
gulden. De twee strijkbouten van geweld
ijzer met vaste handgreep, beide uit 1600,
gingen weg voor respectievelijk 200 en 220
gulden, en iedereen wist ook zeker dat een
mutsenplooiplankje met plooirollertje
niet minder maar ook niet veel meer dan
240 gulden (plus 16 procent) waard was,
want de eerste drie gingen voor 240 gul
den we, toen eentje voor 300 gulden, en
daarna weer twee voor allebei 260 gulden.
Dat een houten plooiraam met stokjes uit
1790 niet meer dan 160 gulden waard is,
werd bij de veilingnummers 269 en 270
bewezen, ook al ging het in het eerste
geval om 19 plooistokjes, en in het tweede
geval om 40 plooistokjes. Daar stond tege
nover dat drie mutsen-pijpijzers met oude
scharnieren uit 1800 niet meer dan 120 of
130 gulden mochten kosten. Het is maar
een weet. Ik hoorde hier en daar trouwens
wel mensen mompelen dat zij een kleine
geelkoperen houtskoolbout met ijzeren
zool uit 1850, het zogenaamde Amster
dammertje, geen 400 gulden waard von
den, en één meneer zei berustend: „We
zullen maar blij moeten zijn met de bout
die we hebben”
PITTSBURG (Reuter, UPI, AFP, DPA). President Ford van de Verenigde Staten
heeft dinsdag, een week voor de presidentsverkiezingen, zijn felste aanval gedaan op
zijn democratische tegenstander Carter en hem een potentieel gevaar genoemd. Ford
beschuldigde Carter van het afleggen van verklaringen die uitnodigen tot conflicten en
agressie.
Naast Moegabe en Nkomo, die welis
waar politiek uit elkaar liggen, maar die
voor de conferentie in Genève elkaar
hebben gevonden m een gezamenlijk
patriottisch front loopt in Genève ook
bisschop Abel Moezorewa rond, de man
die in 1972 ZANU en ZAPU bij elkaar
bracht in de African National Council. De
ANC functioneert echter nauwelijks
meer Wat betreft Moegabe is Moezorewa
een man die veel sympathie heeft bij de
zwarte bevolking in Rhodesië, maar die
geen werkelijke partij achter zich heeft
staan „Heeft een amorfe, vormloze groep
sympathisanten achter zich. In feite beho-
Moegabe, leider van de ZANU, de poli
tieke bevrijdingsbeweging die, in het
twee-partijensysteem dat hem en de ande
re leider, Joshua Nkomo, voor ogen staat,
de linkse partij zal vormen, tegenover
Nkomo’s ZAPU, die wat meer naar rechts
neigt, is zeer tegen zijn zin naar Genève
gekomen.
„Wij houden helemaal niet van deze
onderneming, maar de Amerikanen en de
Britten hebben nu eenmaal met de presi
denten van de zgn. frontlijnstaten gespro
ken en hen ervan overtuigd dat deze con
ferentie nodig is. Daarom zijn we geko
men. Maar in elk geval is het Kissinger-
plan volledig uitgesloten als uitgangspunt
voor deze bijeenkomst. Wij accepteren
maar eén uitgangspunt: onafhankelijk
heid voor ons land. De vraag is: zijn de
Britten bereid ons die te geven Dan kun
nen we hier m Genève de datum voor de
onafhankelijkheid vaststellen, en de
manier waarop de regering aan ons wordt
overgedragen”
Het 287 leden tellende centrale comité
dat maandag en dinsdag bijeen is
geweest, aanvaardde een economische
blauwdruk voor de jarerf 1976-’8O, welke
vandaag wordt voorgelegd aan het Russi
sche parlement, dat dan een driedaagse
zitting begint. Volens radio Moskou en het
officiële persbureau Tass werden verder
resoluties aangenomen betreffende het
plan voor het jaar 1977, de begroting voor
datzelfde jaar en de uitvoering van de
begroting van 1975.
Kremlinologisten hadden verwacht dat
de Sovjet-leiding van de plenaire zitting
gebruik zou maken om Nikolai Tikhonov,
sinda begin september eerste vice-
premier, te bevorderen tot ten minste de
kandidaat-rang van het regerende polit-
buro van de partij. Premier Kosygin zou
geen volledige werktaak verrichten in ver
band met zijn gezondheid en veel waarne-
menrs meenden dat Tikhonov werd voor
bereid om hem op te volgen.
hoe de Britse invloed in Centraal-Europa
behouden kan blijven. In het televisie-
interview zei hij dat de rol van het pond
sterling als reserve valuta gedeeltelijk
overgenomen zou moeten worden door
landen als West-Duitsland, de Verenigde
Staten en Frankrijk.
Anderson beweerde gisteren dat
behalve de CIA, ook de geheime dienst
van Iran en die van Chili in de VS
werken met althans medeweten van de
CIA, die zich formeel niet met binnen
landse aangelegenheden mag bemoei
en. De inlichtingendienst van Zuid-
Korea, Chili en Iran zouden zich in de
VS bezig houden met de controle op
daar verblijvende landgenoten.
Een van de vooraanstaande politici
die ervan werden beschuldigd geld te
hebben aangenomen van de Zuidkore-
aanse zakenman en tussenpersoon in
de rijsthandel tussen de VS en Korea,
Tongsun Park, is de huidige gouver
neur van Louisiana, Edwin Edwards,
een Democraat. Edwards ontkende dat
hij in 1971, toen hij voor de eerste maal
naar het gouverneursambt dong, geld
van Tongsun Park had ontvangen voor
zijn campagne, maar hij bevestigde dat
zijn vrouw een envelop met niet min
der dan 27.000 gulden toegestopt had
gekregen om voor zichzelf en twee
dochters uit te geven. Edwards mocht
daarvan, zou Park hebben gezegd,
niets weten, en hij had dan ook eerst in
1974 van dit geschenk gehoord.
Edwards had in datzelfde jaar, 1971,
met Park onderhandeld over de ver
koop van een grote hoeveelheid in
Louisiana verbouwde rijst naar Zuid-
Korea.
bevrijd Zimbabwe. „Het gaat er nu om,
dat wij ons los maken van de koloniale
macht, van het regime van kolonisten, dat
ons, in deze fase van onze revolutie, ervan
weerhoudt de teugels van de regering in
handen te nemen”.
Liever spreekt Moegabe over de worste
ling die nu aan de gang is tussen het
regime-Smith in de ogen van Moegabe
tegen de Britten. Want die ziet hij nog
steeds als de heersende koloniale macht in
Rhodesië. „Wat later gebeurt, is een kwes
tie van onze eigen politiek. Onze politiek
zal niet die zijn van het regime-Smith,
hoeft niet die van de Labour-regering te
zijn, hoeft zelfs niet die te zijn van de
Sovjet-regering. Maar hoe dan ook, het
wordt een socialistisch bewind”.
„Ik denk dat Duitsland, de Verenigde
Staten en misschien Japan hier enige ver
antwoordelijkheid hebben”, zei hij, erop
wijzend dat het Britse Rijn-leger (55.000
man) „iets te maken heeft met de stabili
teit in Centraal-Europa, iets te maken
heeft met de totale politiek van de weste
lijke wereld”.
ren de meesten van hen bij ons, bij ZANU.
Hij zal, of hij wil of niet, aansluiting
moeten zoeken bij ZANU of ZAPU. Als
hij bij ZANU wil komenprima. Gaat hij
naar ZAPU ook goed. De politieke
polarisatie in ons land in feite is er
tussen ons veel toenadering en is de pola
risatie niet te sterk dient zich af te
spelen tussen ZANU en ZAPU”.
Veel feller is Moegabe tegen dominee
Ndabiningi Sithole, de vierde zwarte Rho-
desische leider in Genève, die man die
Moegabe het leiderschap van ZANU
betwist. Hij hoort er niet bij (letterlijk:
„He is out”), zegt hij, nog voordat de vraag
volledig is uitgesproken.
Over de uitslag van de conferentie in
Genève is Moegabe niet bepaald optimis
tisch. Hij blijft er voorlopig van uitgaan
dat de onafhankelijkheid van Zimbabwe
met de wapens moet worden bevochten.
„Maar zodra de datum voor de onafhan
kelijkheid is vastgesteld, zodra een over
gangsregering is geïnstalleerd, zodra wij
weten dat de macht wordt overgedragen
aan ons, aan het volk van Zimbabwe,
ook de politie en de militaire macht dan
houden we op met vechten. Maar als er
wordt gechicaneerd, zoals in het plan-
Kissinger, dat ons in naam de macht geeft
maar in werkelijkheid de macht in han
den laat van Ian Smith, dan gaat de strijd
door”.
DEN HAAG Minister Van Agt (Justi
tie) bereidt een wetsontwerp voor om het
beramen van terreuracties, zoals vlieg
tuigkapingen. strafbaar te maken. De
minister zei dit gisteravond in de televi-
sierubriek AVRO’s Televizier.
Op het ogenblik bestaan er in Neder
land nog geen wettelijke voorschriften die
de mogelijkheid bieden op te treden tégen
het maken van dergelijke plannen. Vol
gens Van Agt is dat de reden waarom de
Nederlandse justitie niet kan optreden
tegen de ruim een week geleden in ons
land teruggekeerde Marius Nieuwburg,
die in Bombay ruim een maand heeft
vastgezeten op verdenking van voorberei
ding van een vliegtuigkaping. Nieuwburg
is een kenms van de Nederlandse Lydia
Janssen, die in Israel vast zit op gron<j van
dezelfde verdenking.
(Van onze redacteur in Washington,
Hen Kolb)
WASHINGTON. Het Amerikaan
se ministerie van Justitie heeft volgens
het dagblad The Washington Post per
dwangbevel de bankafrekeninge'n van
de Zuidkoreaanse ambassade en die
van het ambassadepersoneel opgevor
derd, om te kunnen nagaan in hoeverre
deze diplomatieke vertegenwoordiging
betrokken is bij omvangrijke pogingen
invloedrijke Amerikanen met geld
sommen tot het Zuidkoreaanse belang
te bekeren.
Weliswaar genieten de Zuidkorea-
nen diplomatieke bescherming, maar
juristen van het ministerie zouden
ervan uitgaan dat de gegevens omtrent
hun bankrekeningen eigendom zijn
van de bank en daarom kunnen wor
den opgeëist. Het onderzoek zou, zo
wist de New York Times te melden,
inmiddels al zover zijn gevorderd, dat
zou worden overwogen diverse diplo
maten te verzoeken de VS ten spoedig
ste te verlaten.
Het heeft in Washington vooral ook
de aandacht getrokken dat de CIA
(Amerikaanse buitenlandse inlichtin
gendienst) blijkbaar medewerking ver
leent aan operaties van zijn Zuidkore
aanse tegenhanger, die geheel op het
Amerikaans model is geïnspiteerd.
Trouwens, rubriekschrijver Jack
Sankyo’s nieuwe Sound-600
geluidsfilmprojector. Een
nieuwe ervaring: het vertonen
van films met geluid. Al uw
oude films kunt u door uw
fotohandelaar van een ge
luidsband laten voorzien om
die daarna, met muziek en uw
eigen gesproken woord te
projecteren met de Sound-
600 geluidsprojector. Een ge
schenk ter waarde van
1.235,- van TRANSCONTI-
NENTA BV., Amsterdam.
Callaghan verduidelijkte dat zijn
opmerking was bedoeld om aan te geven
De conservatieve oppositie in het Lager
huis is fel van leer getrokken tegen pre
mier Callaghan, die had gesuggereerd dat
de economische nood Engeland wel eens
zou kunnen dwingen zijn Navo-
verplichtingen te herzien.
