Instructieve avond in de Stadsschouwburg
Lunchtheater in Toneelschuur
Peter en Petronella
Nachtwacht
Kijkboek over
restauratie
Hi+i
SHOW
Mager nichten-cabaret
van Neef Diederik
99
KROMMENIE^
Aiphenaar
t
Kinderlijke grappen over homofilie
DEZE WINTER ELKE WOENSDAG ROND DE MIDDAG
William Ward en Mieke
Visser in Workshop
Negen top
cassettedecks
ter vergelijking
KUNST
VRIJDAG
2 9
OKTOBER
19 7 6
I
11
Haarlem Voor een redelijk gevulde Stadsschouwburg toonde
Toer van Schayk zich donderdagavond een sympathiek verteller over
dans. Nu Het Nationale Ballet in Canada en New York optreedt kreeg
Toer de beschikking over een aantal jongeren, die niet meekonden,
om in een lezing met illustratie van dia’s, dansfragmenten, een
filmfragment (Anna Pavlova in de Stervende Zwaan) en enkele korte
balletten, de ontwikkeling van de dans zichtbaar te maken. Toer van
Schayk is een verlegen stille jongen, die bij voorkeur met neergesla
gen ogen, als voor zichzelf, zijn verhaal houdt. Het publiek hing hem
echter aan de lippen, want de inhoud van dit verhaal bleek uiterst
interessant en werd steeds bijgekleurd met verrassende details.
en mee.
«h (3) o
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. In de Toneel
schuur zullen deze winter voor
stellingen worden gegeven in de
lunchpauze. Elke week zal er op
woensdag worden gespeeld en
het ligt in de bedoeling dat toneel
groep Centrum elke eerste
woensdag van de maand naar
Haarlem komt. Op 3 november
maakt Centrum een begin met de
Haarlemse lunchvoorstellingen
door in de Toneelschuur de pre
mière uit te brengen van de
eenakter „Tuig” van Jean Claude
Grumberg. De week daarop volgt
,Hot en tot”, het programma van
Sara Heyblom, waarin de actrice
toneelherinneringen ophaalt.
Natuurli jk niet. Toch maakt u er kansop.
Sommige winkels lokken u met
spotgoedkope aanbiedingen in Novilon.
Maar men tracht u iets anders te
verkopen. Imitatie-spul. Namaak van
Novilon. Dus meestal lang zo goed niet.
Vandaar deze waarschuwing. Even
L, opletten dus: op echte Krommenie
Novilon staat de naam „Novilon”
gedrukt. De enige vloerbedekking met
het GOUDEN keurmerk van de Ned.
Ver. van Huisvrouwen.
23
Beeld
schrift
j
L.
3
1
In het voetspoor van de dans
Reconstructie van een klassiek ballet door Het Nationale Ballet.
met het lunchtheater. (Foto: Kors van
(ADVERTENTIE)
“1
jorn
l'M'
ipers te:
(eurig op
n de hand
ïnsen
offerte
ituatie
'acht1
RALLÏ
geen u
0. Kan»
en na
Hij vertelde over de vernietigende
macht van de Turken waardoor de laatste
resten van de Griekse kunst verloren gin
gen en de wedergeboorte van die Griekse
kunst in de vorm van de Renaissance.
Voordien zag je op prenten veel kleine
mensjes in een bos met ook nog beestjes
en in de Renaissance kreeg je plotseling
iemand die je recht aankeek en zei: Hier
ben ik.
In de tijd van de Romantiek had je te
maken met uiterst precieuze dames. Er
hoefde maar iets te gebeuren of ze waren
geknakt en het flauwvallen was tot een
grote kunst verheven. Het klassieke ballet
in Rusland beschikte over e 'n verfijnde
ballettechniek, die geen foute vergeeft,
diamantig hard, heel zuiver.
Diagilev wilde met zijn Ballets Ruses
aan het Westen tonen wat Rusland pres
teerde, nadat voordien Rusland altijd
naar het Westen gekeken had. Nijinski
werd beschouwd als het achtste wereld
wonder (vanwege zijn fabuleuze spron
gen). Tamara Karsavina begreep niets
van wat ze in het ballet Jeux van Nijinski
te doen kreeg, ze moest er namelijk bewe-
In de Barok werd de kunst meer thea
traal en werden er ook vanaf 1700 rollen
door vrouwen gedanst die hun briljante
voetjes wilden laten zien waardoor er
steeds meer van de rok afging.
Lunchtheater in Haarlem is niet nieuw.
Wegens de verbouwing van de Toneel
schuur zijn er vorig jaar geen voorstellin
gen in de middagpauze geweest, maar het
seizoen daarvoor was er in de Schuur een
begin mee gemaakt. Frans Lommerse,
coördinator van de Toneelschuur: „Wij
waren de eerste in Nederland die er mee
begonnen. De belangstelling was heel ver
schillend. Er kwam vooral veel jong
publiek van vormingscentra, maar we
hopen ook de mensen te bereiken die een
uurtje pauze van hun werk hebben. De
voorstellingen beginnen om half één en
duren meestal een half uur tot drie kwar-
De voorstelling deed sterk denken aan
de lezingen met demonstratie die Sonia
Gaskell vroeger gaf. De eerte daarvan in
dezelfde Stadsschouwburg was al in 1948.
Fragmenten van Caprice de Cupidon, van
Pas de Quatre, van de Notenkraker pas de
deux, naast wat modernere balletten
behoorden toen ook tot het repertoire.
Ook in die tijd waren het jonge mensen
die voor het eerst kansen kregen, alleen
maakten ze nog geen deel uit van een
groot ballet op wereldniveau, met enige
miljoenen subsidie. Onder deze omstan
digheden is het nog best verdedigbaar dat
sommige van de dansers met verbeten
bekkies op het toneel stonden omdat hun
opdracht nog wel erg moeilijk was, maar
het is zeker niet verdedigbaar dat de
gebruikte banden een ongelooflijke hoe-
Over de Nederlandse balletten die na de
pauze getoond werden kregen we niet
meer informatie dan de opmerking: We
zijn hedendaags geworden.
tier. De toegangsprijs is maar een rijks-
daalder en wie CJP heeft hoeft maar de
helft te betalen. Die krijgt dus bijna toneel
voor niets”.
toneelgroep Vrij Spel met „De dienstlift”
van Pinter en de groep „Het Volk” die
„Het verhaal van de dierentuin” van
Edward Albee speelt. Overigens zal het
niet altijd toneel zijn, wat de Toneel
schuur in de lunchvoorstelling biedt. Zo
mogelijk zal er ook aandacht worden
geschonken aan muziek.
is, zoals later in andere rollen bleek, met
grote Paula Negriogen, was dit dansje
toch slechts een opeenhoping van een
aantal poses zoals ze .van Duncan zijn
overgeleverd, die nauwelijks geloofwaar-
idg maakte dat Duncan met haar optre
den altijd een overdonderende indruk
creëerde.
Nog groter was de verrassing in Nacht-
eiland, dat Rudi van Dantzig als eersteling
in 1954 maakte. Door haar vitale, dierlijke
inzet maakte Jeanette Vondersaar weer
alle poëzie zichtbaar die dit werk vroeger
in de handen van Hannie van Leeuwen
had. Naast haar waren Sophi Meermans
en Wim Koehna werkelijk twee ongerepte
kinderen. Jaime Petty gaf de drie goed
tegenspel, al had hij best nog wat geterg-
der op dit noodlot kunnen reageren.
Al met al is „In het voetspoor van de
dans” een uitstekend initiatief dat zeker in
de praktijk nog sterk kan winnen.
CONRAD VAN DE WEETERING
Willem Hijmans, hoofd voorlichtings
dienst van het museum, Luitsen Kuiper,
de hoofdrestaurator en Annemarie Veis
Heijn, wetenschappelijk medewerkster
belichten de historische aspecten van
Rembrandt, het schilderij en de tijd waar
in het tot stand kwam en uiteraard de
herstelwerkzaamheden
Daarbij komen naar verwacht werd
weinig of geen nieuwe feiten aan het dag
licht. Het verhaal van het leven van Rem
brandt is reeds in vele boeken beschreven
en tal van publicaties hebben ook veel
aandacht besteed aan de Gouden Eeuw
waarin hij leefde. Wel is het opvallend dat
restaurator Luitsen Kuiper alhoewel in
dit boek niet voor de eerste keer zo
openhartig vertelt over de door hem en
zijn staf gebruikte restauratietechnieken.
In het verleden werd hierover vaak bij
zonder geheimzinnig gedaan, in tegenstel
ling met tot buitenland waar het publiek
veel beter op de hoogte werd gehouden.
Luitsen Kuiper legt op een prettig lees
bare manier (het boek is voor een zeer
breed publiek geschreven, men hield
bovendien rekening met een boekenclub
die garant wilde staan voor een grote
afname) uit hoe hij tewerk is gegaan. Bij
het publiek levende mystificaties omtrent
het doubleren waarbij de niet gehele
juiste term verdoeken nog wel eens wordt
gebruikt brengt hij tot hun juiste pro
porties terug.
ER IS DUS sprake van een fikse dosis
gemotiveerdheid bij het brengen van zijn
programma. Deutekom heeft gekozen
voor een gemakkelijke amusementsvorm,
maar er zit weinig artistiek avontuur in
wat hij doet. Uitgedost in glitterkleding
hangt hij op kinderlijke wijze de nicht uit
met alle voor de handliggende grappen
over homosexualiteit die hij bedenken
kon. Wel ontwapenend en vriendelijk stelt
hij zich op tegenover zijn publiek, maar
hij toont daarbij weinig echte zeggings
kracht. En dat bij een onderwerp dat hem
niet alleen na aan het hart ligt, maar dat
ook een scala van mogelijkheden biedt.
Dat hebben de acteurs van de Gay Sweat
shop uit Londen onlangs nog bewezen in
Mickery.
Peter van der Linden, zoals Petro
nella Wijnekus hem zag als sprookjes
verteller.
Een enkel attribuut vergezelt hem op
de schilderijen, die verder op zijn
.10001
Tel. 02
haepma-
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Het kon niet uitblij
ven: na de geruchtmakende beschadiging
door een geestelijk gestoorde man, de
zeer voorspoedig verlopen restauratie en
alle publiciteit van kranten en RTV,
daaromheen, is thans een kijkboek ver
schenen over Rembrandts Nachtwacht
(een uitgave van Sijthof). Het boek is van
de hand van drie stafleden van het Rijks-
museum waar zoals bekend dit beroemde
schilderij ook geheel in eigen beheer her
steld is.
KRUISWEG 45-49 HAARLEM 023-320244
lingen.
n,
icht.
hout
en.
ALS NEEF DIEDERIK zingt Dick Deu
tekom een aantal liedjes. Hij heeft een
goede zangstem, maar dat kan de magere
inhoud van de teksten niet versluieren.
Soms denk je dat even de zon in zijn
humorvervlakking doorbreekt, dan is er
even tijd voor een glimlach, maar niet
meer dan dat. Een aardig choreografisch
nummer doet hij met een koffieservies en
na de pauze komt hij heel even sensueel
over wanneer hij twee stoelen met elkaar
in contact laat komen. Dan prikt hij even
gevoelig door. Maar het is allemaal veel te
weinig om zo’n heel programma te recht
vaardigen. Voor mij liep het hele pro
gramma uit op een teleurstellende erva
ring. Heel jammer, want door zijn ver
schillende nummers heen laat Deutekom
wel talent doorschemeren. Hij kan zingen,
dansen en treedt zijn publiek onbevangen
tegemoet. Misschien dat een kundig regis
seur en een puntiger tekstschrijver dan
hijzelf voor verbetering kunnen zorgen.
KO VAN LEEUWEN
Tandberq TCP 330
3 motoren; 20-20.000 Hz; wow&
flutter 0.1%; signaal/ruis met
Dolby 65 dB; azimuth instelling;
afstandsbediening
Yamaha GL 800
aparte vormgeving; 30-15.000 Hz;
wow&flutter 0.06%; signaal/ruis
58 dB; schuifregelaarsals alle
Yamaha apparatuur 2 jaar garantie
Yamaha- Sansui- Thorens- Shure
Ortofon- BenW-Akai-Interaudio
Bose- AR-Technics- Dual- Lenco
(ADVERTENTIE)
veelheid ruis lieten horen en veel te hard
waren afgesteld (de impressionistische
muziek van Debussy voor Nachteiland
klonk bijna oorperforerend hard).
Lommerse vertelt dat er ook aan gezel
schappen die ’s avonds in het Schuurpro-
gramma optreden zal worden gevraagd of
zij interesse hebben in een pauze-
optreden.. In elk geval zal The Salt Lake
Mime troupe in de tweede helft van het
seizoen nog een keer naar Haarlem terug
komen en dan ook tussen de middag spe
len. Voor de eerste maand komt Centrum
inclusief Sara Heyblom twee keer. De
andere woensdagen worden gevuld door
UITU
IRADIOs
je kort»
antage
aame 8i
25643»
tr. 33, Hl
3-20221
Rudi van Dantzig had voor Jeanette
Vondersaar een solo ontworpen op
muziek van Brahms, die een indruk moest
geven van hoe Isadora Duncan ongeveer
gedanst zou hebben. Hoewel Jeanette
Vondersaar een bijzonder vitale danseres
Petronella werkte tot voor kort in
een poëtisch-surreële stijl als fijnschil-
deres. Het poëtische is m deze zes schil
derijen bewaard gebleven. Het ging ten
slotte om de uitbeelding van een
sprookjesverteller in het costuum van
een soort Harlekijn met een hoge hoed
en een pluutje. Bovendien ligt het sur
reële min of meer besloten in elk
sprookje. Petronella behoefde dus
niets toe te voegen aan de figuur, die ze
schilderde in zes „standen’, die haar
hadden getroffen toen zij Peter aan het
werk zag.
gingen in maken uit de tijd waarin ze
leefde (ontleend aan het tennisspel) en dat
waren danseressen toen absoluut niet
gewend. En Balancine maakte het
lichaam van een danseres tot een geome
trisch instrument voorzien van humoristi
sche of tragische trekken. Hij vond de
Russische stijl niet geschikt voor Ameri
kanen en ontwierp daarom een Ameri
kaanse stijl.
Het merkwaardige is, dat Jeanette Von
dersaar in de andere rollen die ze deed
zelf wél een overdonderende indruk
maakte. Met name in Kwintet van Hans
van Manen, waar ik vorig jaar bij de
première niet zo hoog over opgaf, danste
deze Amerikaanse nu zo overtuigend, dat
er nog maar nauwelijks enige aandacht
voor haar vier partners overbleef en dat
het werkstuk ver boven zichzelf uitgetild
werd.
AULT
okt. 1
Jluut g»
dig on»
i. Vrgp,
■straat*
Tel. 02
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM William Ward en Mieke
Visscher, die beiden bij de internationale
theatergroep Camera Obscura (Franz
Marijnen) spelen, beginnen op dinsdag 2
november met een workshop in de
Toneelschuur. Deze workshop, waaraan
iedereen kan meedoen, zal elke dinsdag
avond gehouden worden en begint om 20
uur.
Gekoppeld aan de workshop zullen Wil
liam Ward en Mieke Visscher op 6 novem
ber een opvoering geven van hun voorstel
ling Sigismundo ceases to count.
Elisabeth Hoytink en Onno Molenkamp in de eenakter „Tuig”, waarmee de Toneel
schuur op 3 november een begin maakt
Bennekom).
Nog tot en met zondag zijn ze te zien
op de eerste verdieping van de Toneel
schuur in Haarlem: zes schilderijen
met hetzelfde onderwerp. Petronella
Wijnekus varieerde dit onderwerp, de
acteur en mimespeler Peter van der
Linden in zijn solorol in „De tuin van
het paradijs”. Namens de Toneelgroep
de Appel uit Scheveningen vertelde en
speelde hij hier dit voorjaar 14 sprook
jes van Hans Christiaan Andersen.
Petronella zag hem die sprookjes spe
len in de Toneelschuur en was er ver
rukt van. Het plan rees om een serie
schilderijen te maken. Ze ging vijf
maal kijken, sprak met Peter van der
Linden, maakte foto’s van hem en ging
aan het werk. Een half jaar werkte ze
dag en nacht.
6, bj. eii
eri.
5.
rernni
50. 'c?
68, a
16001
mot. dt
uil mog<
d, welee
- Op
AMSTERDAM. „Mancevrouw in mij”
dient als ondertitel voor het pro
gramma Neef Diederik’s Nichtenwerk
Chantant dat Dick Deutekom momenteel
(tot en met zaterdag a.s.) in het Shaffy
theater brengt. Deutekom is homofiel en
wil dat in theatervorm uitdragen. Zijn
contacten met Jenn Ben Jakobv, vroeger
verbonden aan het Open Theatre, leidden
ertoe dat hij met zijn huidige solo-
programma kwam. Bij Jakobv nam Deu
tekom deel aan een workshop. Over Neef
Diederik zegt hij: „Ik denk dat ik dit
programma begonnen ben vanuit de frus
tratie die ik in die workshop opliep”.
AWASAi
nov.
.800 kj
110, Has
5.
VER STÏ
3 zito
j. '67. ft
el. 02
ID CAPI
00 km.i
puntgs
absok
tech
650. 1
Sansui SC 2000
30-16.000 Hz; wow flutter 0.1%;
signaal/ruis met Dolby 60 dB
Akai GXC 710D
30-17.000 Hz; wow&flutter 0.08%;
signaal/ruis met Dolby 60dB
Technics RS 671
20-18.000 Hz; wow&flutter 0.06%;
signaal/ruis met Dolby 62 dB
Technics RS 630 USD
20-16.000 Hz; wow&flutter 0.1%;
signaal/ruis met Dolby 59 dB
Akai GXC 310D
30-19.000 Hz; wow&flutter 0.055%;
signaal/ruis met Dolby 61dB
National RS 269 US
20-15.000 Hz; wow&flutter 0.1%;
signaal/ruis met Dolby 55 dB
Epn klasse apart
Tandberq. TCP 310
3 motoren; 30-16.000 Hz; wow&
flutter 0.1%; signaal/ruis
met Dolby 65 dB
Wie denkt over een cassettedeck,
doet er goed aan nü bij ons
langs te komen om maar liefst 9
topklassers te bekijken, te be
luisteren en te vergelijken
Boordevol technische en bedie-
ningssnufjes en aansluitbaar op
elke installatie. Stap ook over
op de moderne manier van muziek
afspelen. Prijzen tussen 525
en 2395.
1000 1
Tel. 021
haepma-
Him.
T 304, h
io, vr.p
inus 13«
gekeu'
Peug»
>d. vr.p
rweg 13
1-37874'
De éénakter „Tuig”, die op 3 november
in Haarlem zijn landelijke première
beleeft, wordt geregisseerd door Jacques
Commandeur. Elisabeth Hoytink en Onno
Molenkamp spelen de twee rollen van het
stuk. Jacques Commandeur: „Het is een
stuk dat eigenlijk over alledaagse discri
minatie gaat. Waaruit ook blijkt hoe
gemakkelijk een mens discrimineert,
waaruit ook naar voren komt hoe een
mens zich over iets heel onbelangrijks zo
kan opwinden dat er verschrikkelijke din
gen gebeuren. Dingen die hij zelf niet
gewild heeft. In dit stuk is sprake van een
escalatie van drift, van emoties en het
einde is fataal. Het duurt nog geen half
uur”.
Commandeur, die ook meespeelt in het
Dubbelportret van Centrum, ziet regie als
een leuke afwisseling. „Maar ik zou het
spelen er nooit voor willen opgeven”, zegt
hij„Ik ben ook niet geschikt voor de regie
van een omvangrijke produktie, waar veel
organisatorisch werk aan vast zit. Zoals
Peter Oosthoek nu gedaan heeft met De
koele meren en met De lamp, dat zou voor
mij teveel zijn. Zo’n éénakter, dat is erg
leuk. Je werkt maar met een paar mensen
en in korte tijd kun je dan heel veel doen”.
In Amsterdam draait Centrum al enige
tijd met lunchtheater in Centrum-
Bellevue. De belangstelling is daar goed,
vertelt Menso Carpentier Alting, zakelijk
leider van het gezelschap.
Is er voor de spelers verschil of er
overdag of ’s avonds gespeeld wordt? Jac
ques Commandeur: „Ik vind er een
wezenlijk verschil in voor de acteur. Voor
al als je een avondvoorstelling achter de
rug hebt. Het werkt heel gek op mij. Zelf
heb ik met „Keefman” meegemaakt dat
het ook een heel positieve uitwerking op je
spel van ’s avonds kan hebben. In Utrecht
had ik ’s middags „Keefman” gespeeld en
’s avonds, na De Koele meren des Doods
Wit u rommel
op de vloer?
9
Het boek, dat verlucht is met veel zwart
wit- en kleurenillustraties zal vanaf vol
gende week in de winkel liggen voor de
prijs van 19,50. De oplage bedraagt
30.000 exemplaren.
zei een collega tegen me dat het die avond
zo lekker gegaan was met me. Maar ja,
„Keefman” was misschien wel vermoei
end geweest, maar het had ook een gewel
dige warming-up betekend”.
Het is heel mooi geworden, hartelijk
aanbevolen ook voor niet Toneel-
schuurbezoekers. Overdag kan men er
ook terecht.
achtergronden bevatten ze ook niet,
wel veel ruimte, lucht en licht. Ook de
figuur van Peter is heel licht gehouden,
alles zoveel mogelijk blank geschilderd
in een glaceertechniek, die Petronella
steeds beter blijkt te beheersen en die
inmiddels van haar een knappe schil
deres hebben gemaakt, die uiterlijk
met heel weinig middelen veel bereikt.
Inderdaad uiterlijk, want het is een
stijl die zo luchtig lijkt als een aquarel,
maar waarop in olieverf in haar tech
niek van laag-over-laag schilderen
hard moet worden gezwoegd.
