Hedendaags toneel in ouder stuk van Ibsen
a
overleden
p
BEELDEN
KUNST
OP REIS
I
Rusty Young: Onze muziek is zijn
tijd steeds ver vooruit geweest
Toneelregisseur
Paul Haanstra
F
Parijs koper-ensemble
weinig klanknuance
I
/paarbank
mart naderland
spaarspecialisten sinds 1817
I
MOOI EVENWICHT IN „BRAND
Een eigen huis?
De Nutsspaarbank helpt u aan geld
F
99
TONEEL OVER SOCIAAL ONRECHT
TV
Octuor de Cuivre de Paris stelde teleur
Multatuliprijs voor
schrijver Bob den Uyl
Orlando-kwartet won
prijs in Rome
NVV fuseert vier
kunstenaarsbonden
A
A
I
Agatha Christie’s
allerlaatste boek
PI w
MSB
- Ég
wpIb
V'tf
h
ZATERDAG
3 O
OKTOBER
KUNST
19 7 6
10
Z A
I
I
Lenen is goedkoper dan u denkt onder meer doordat
de rente en enige andere kosten van de lening
aftrekbaar zijn van de loon-en inkomstenbelasting.
o.
ondi
nogi
LÜï
Keuze uit vele mogelijkheden en altijd aangepast aan
uw budget.
I
Laai h eens deskundig voorlichten en bel even i oor
een afspraak. Enkele telefoonnummers
023 -319201 Hoofdkantuor Afd. Hypotheken
02550-12448 Rayonkantoor IJ mond
072 -22155 Rayonkantoor Alkmaar
02230-13642 Rayonkantoor Den Helder
of het kantoor in uw wijk of woonplaats.
HAARLEM. De repertoiregezelschappen in ons land en zij
niet alleen manifesteren dit seizoen veelvuldig de hang naar oudere
kwaliteitstoneelwerken. Brecht is in trek, Tsjechov veelvuldig en ook
Shakespeare. Theater uit Arnhem liet de keuze vallen op de Noor
Henrik Ibsen en nam een van zijn vroegste stukken op het repertoire:
Brand. Het is de getuigenis van een man die wars is van compromis
sen, weigert te marchanderen ten opzichte van rechtvaardigheidsge
voel. Neen, dominee Brand heeft éénLeitmotiv: Alles of niets. En dat
staat zo rotsvast als de Noorse bergen.
Als u denkt aan de koop van een eigen buis is het goed
eerst eens ie informeren bij de Nutsspaarbank
naarde voorwaarden van de financiering.
JH
I
MMra
1
«I ...wil
J
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
De saxofoon is nieuw voor Poco.
J
1
1
DEN HAAG. Postuum zal deze
maand in Engeland, Nederland en vele
andere landen het laatste boek van Aga
tha Christie uitkomen, zo heeft uitgeverij
A. W. Sijthoff in Leiden dinsdag gemeld.
De hoofdpersoon hierin is miss Marple,
het oude dametje dat bijna even beroemd
werd als haar collega Poirot.
Gedurende meer dan een halve eeuw
schreef Agatha Christie gemiddeld eens
per jaar een nieuwe detectiveroman. In
haar meest produktieve en succesvolle
tijd - tussen 1940 en 1950 - stopte zij echter
twee manuscripten in een kluis met de
bepaling dat deze pas na haar dood in
boekvorm mochten worden uitgegeven.
In 1975 week de schrijfster zelf van die
bepaling af met de publikatie van „Cur
tain” (Nederlandse titel „Het doek valt”).
Dat gaat over de laatste moordzaak van
Hercule Poirot.
Nu, bijna een jaar na de dood van
Agatha Christie, zal haar laatste geestes
kind in de boekhandel liggen. Titel:
„Sleeping Murder” (Engelse, gebonden
uitgave van William Collins Sons, Lon
den), ofwel „Moord uit het verleden”
(paperback van Sijthoff).
Paul Haanstra overleed na een langdu
rige ziekte. Hij werd 61 jaar. Tal van
amateurtoneelverenigingen in Haarlem
hebben in de achterliggende jaren onder
zijn regie gewerkt. Hij droeg het amateur
toneel een warm hart toe en werkte onder
meer samen met de Haarlemse verenigin
gen Thalia, VZOD/Rokato, De Kennémer
Kunstkring en Postaal Genoegen.
Voordat Paul Haanstra met zijn toneel-
regie een begin maakte speelde hij ook
zelf. Een mooie rol vertolkte hij destijds in
„U spreekt met uw moordenaar” onder
regie van Ton van Otterloo.
BRAND is ook een man van idealen,
maar hij Weigert die te bereiken langs de
brede weg van meeloperij. Zijn karakter
is er één van uitersten: Alles of niets ofwel
wat wit is kan nooit zwart worden, zoals
hij zelf uitroept. En hij is onverzoenlijk
wanneer anderen niet aan zijn extreme
levensopvattingen tegemoet komen. Zo
THEATER heeft van Brand een mooie
evenwichtige voorstelling gemaakt waar-
weigert hij geestelijke bijstand aan zijn
moeder, wanneer deze op sterven ligt, ook
al stelt zij hem haar halve fortuin in het
vooruitzicht. Neen, ook dan zegt Brand:
Alles of niets.
In 1968 begon het. De legendarische
groep Buffalo Springfield ontplofte. Step
hen Stills en Neil Young gingen hun eigen
weg. Zij zouden grote triomfen gaan vie
ren met David Crosby en Graham Nash.
Nu ook dit roemruchte kwartet al weer
lang uit elkaar gevallen is, is het „hart”
van Buffalo Springfield (Stills-Young)
nog altijd bijeen.
maken. De winst voor Poco zelf is
miniem. Het zijn vooral de nazaten die
met de eer gingen strijken.
In Buffalo zaten ook de gitaristen
Richie Furay en Jim Messina. Samen met
de pedal-steelgitarist Rusty Young, bas
sist Randy Meisner en drummer George
Grantham ontstond in Los Angeles Poco.
Randy Meisner was al snel vertrokken.
Hij ging spelen bij Rick Nelson’s band en
later bij de Eagles. Ook Jim Messina zag
het na drie langspelers niet meer zitten bij
Poco. Hij werd producer, ontdekte Kenny
Loggings, met wie hij ook een muzikale
band sloot. Het werk van Loggings en
Messina is bekend. Sinds kort echter
behoort ook deze verbintenis tot het ver
leden.
Van de oude garde bleef Richie Furay
een beetje eenzaam achter. Hij zag al zijn
vrienden links en rechts roem, hits en
erkenning vergaren. Zijn Poco kreeg bij
iedere langspeelplaat weer lovende kritie
ken, maar de verkoopcijfers bleven iedere
keer weer beneden verwachting.
Het werd Furay teveel. In 1973 verliet
hij Poco om zijn eigen groep op te richten,
samen met Chris Hillman, bekend van
Byrds, Flying Burrito Brothers en Manas
sas. Kortgeleden verscheen de nieuwste
elpee van de Richie Furay Band, „I’ve got
a reason”. Bassist Chris Hillman is inmid
dels zijn heil alweer elders gaan zoeken.
Furay wilde van Poco een rock-and-roll
band maken en daar voelde met name
Rusty Young, bij wie de countrymuziek
met de paplepel ingegoten is mets voor
Samen met George Grantham, Paul
Cotton (gitaar) en Tim Schmitt (basgitaar)
gmg Rusty op de mgeslagen weg verder
Nog niet zo lang geleden resulteerde deze
samenwerking in de tiende Poco-elpee:
Positiever nieuws van een ander front:
het hitwezen Rusty maakt er geen geheim
van dat hij net is Richie Furay toch
wel eens graag een singlehit in Europa wil
hebben. In Nederland lijkt dat te gaan
lukken met het titelnummer van de
nieuwste langspeler Er werden deze week
namelijk opnamen gemaakt van Poco
voor Toppop. Een uitzending in dit tv-
programma, al is het maar als „tip” garan-
Tijdens hun verblijf deze week in de
hoofdstad ging Rusty Young een aantal
platenzaken langs. „Nergens was onze
nieuwste plaat te krijgen”, vertelt de
Poco-aanvoerder in het Amsterdamse
Amstelhotel.
De countryrock begon met Poco, hoe
wel Rusty het er op houdt dat Buck
Owens and the Buckaroos de grondleg
gers van deze stroming in de popmuziek
zijn. Toch is Poco nooit zo populair gewor
den als anderen die zich met deze muziek
vorm bezighouden. Hoe komt dat?
Rusty: „Misschien zijn we met onze
muziek steeds de tijd vooruit geweest. Wat
de Eagles nu doen, deden wij al jaren
geleden. De jongens van de Eagles kwa
men bij onze repetities kijken. Ze waren
grote bewonderaars van Poco. Nu hebben
ze meer succes dan wij. Daarnaast hebben
wij in onze begintijd steeds moeilijkheden
met de platenmaatschappij (CBS) gehad,
die m werkelijkheid niet veel voor ons
deed Nu zitten we bij een andere maat
schappij en gaat het allemaal wat beter”.
De countrymuziek had Rusty Young al
snel in zijn greep. Hij groeide op in Colo
rado, waar zijn ouders hem al zeer vroeg
met de (steel)gitaar vertrouwd maakten.
Toen hij veertien was speelde hij al in een
bandje in het gebied in Amerika waar de
country- and westernmuziek geboren
werd: the Midwest.
„Ja, ik vind het een geweldig instru
ment. Maar Al zal niet alleen sax spelen.
Hij zal zijn activiteiten gelijkelijk verde
len over viool en saxofoon”.
Er
gen i
systt
onth
die j
vloei
moe
(Van onze correspondent)
HILVERSUM POCO. In het Spaans
betekent het „weinig”. Maar voor de lief
hebbers van country-rock betekent dit
woord erg veel. Alle grote jongens uit de
country-rockwereld van nu hebben op
één of andere manier met deze Ameri
kaanse groep die zondagavond in de Jaap
Edenhal in Amsterdam optreedt, te
i
e
kc.
Gi
wijd
deze
acce
en s
over
in bi
de 1
2
tW'
hai
kei
roe
ve-,
O]
„Th
ontl
Die
van
ilA I
I
deert in vrijwel alle gevallen een plaatsje
op de hitlijsten.
Rusty Young blijkt een rustige prater te
zijn. Terwijl de andere leden van zijn
groep een kaartje leggen of experimente
ren met kapitale fotocamera’s, vertelt hij
over de nieuwste aanwinst van Poco, Al
Garth. „Al is werkelijk een erg goede
muzikant. Hij speelde viool en saxofoon in
de band van Loggins en Messina. Als
sessiemuzikant heeft hij al op verschillen
de albums meegedaan. We krijgen nu
meer mogelijkheden, vooral tijdens live-'
optredens”.
Maar je zou aan zo’n internationaal geo
riënteerd ensemble toch andere eisen wil
len stellen dan aan een goed getrainde
politiekapel, in de zin van klankverfijning
en artisticiteit in repertoirekeuze. En dat,
als vanzelf opgeroepen, exclusieve aspect
kwam in het musiceren niet duidelijk
naar voren. Zeker, er was wel een streven
naar diversiteit in het programma. En er
klonk naast werk van bijvoorbeeld
Gabrieli, ook een koraalvariatie van Hen
drik Andriessen. Zeer prijzenswaardig,
daar niet van. Maar er was toch moeilijk
aan de indruk te ontkomen, dat het hier
vrijwel louter en alleen ging om gelegen
heidsstukjes, voorbijvliegende niemen
dalletjes en geforceerd aandoende arran
gementen. Wat dat laatste aangaat spande
het als „Contrasts” gedoopte verzamel-
werkje van omgeschreven composities
van Bach wel de kroon, in een belachelij-
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Woensdag is in zijn
woning in Haarlem de heer Paul Haan
stra overleden. Paul Haanstra genoot
vooral bekendheid door zijn grote
betrokkenheid bij het Haarlemse ama-
teurtoneelleven. Ruim veertig jaar spen
deerde hij bijna al zijn vrije tijd aan
toneel en kleinkunst.
in elk melodramatisch effect is uitgeban
nen. De figuur van Brand is terug
gebracht tot de essentie en wel zodanig
dat je bijna vergeet dat het om een domi
nee gaat. Toegegeven, het gegeven van dit
stuk, die onverzoenlijkheid, hoeft niet
inherent te zijn aan het ambt van predi
kant. Maar toch is het van Ibsen hier de
religieuze opvatting die bepalend lijkt
voor het handelen van de hoofdfiguur. In
de voorstelling van Theater ligt de nadruk
daar niat meer zo. Dramaturg Karei Mul
ler en regisseur Jochen Neuhaus hebben
samen een bewerking gemaakt waarbij, de
zaken waar het om gaat helder en zonder
onnodige franje worden gedramatiseerd.
Daardoor ontstaat er een Ibsenvoorstel-
ling die niet gedateerd aandoet, ook al is
het stuk meer dan honderd jaar geleden
geschreven.
DEN HAAG Het Orlando-
strijkkwartet uit Hilversum heeft het
internationaal concours voor strijkkwar
tetten, dat woensdagavond in Rome werd
beëindigd, gewonnen. De prijs bedraagt
6.000 gulden. Aan het winnen van het
concours is tevens een tournee door Italië:
verbonden.
ERIC van der Donk speelt dominee
Brand en hij geeft die onverzettelijke,
onverzoenlijke man toch iets van twijfel
mee. Het is vooral innerlijke twijfel die
door de maskering van zijn gedrag in zijn
spel voelbaar gemaakt wordt. Dat is een
mooie prestatie van Van der Donk en het
schaart hem in de rij van de betere
acteurs. Ook Bernhard Droog laat uitste
kend spel zien als de districtscommissaris,
die in het stuk Brand’s morele tegenhan
ger is. Edmond Classen is mooi terugge
houden als de onuitstaanbare hypocriete
deken en Margreet Blanken speelt Brands
vrouw krachtig genoeg om geloofwaardig
te zijn.
CHRISTIAN Steiof ontwierp voor deze
voorstelling een decor waar ik nog wel
De muzikale voorkeur van Rusty Young
is nogal uitgebreid: „Ik hou van alle vor
men van countrymuziek. Alleen de
muziek uit het Zuiden, Marshall Tucker
Band enzo. die ligt me niet. Aardige jon
gens wel hoor”.
ke stemvoering. Het prettigst en stylis-
tisch het meest aanvaardbaar van alle
gespeelde bewerkingen, klonken naar
mijn idee nog de dansen van Praetorius.
Toch was er, ondanks het prima sluitend
samenspel onder Crombeen’s bezonken
directie, overal minder nuance en klank-
raffinement dan waarop je bij dergelijke
spelers automatisch bent voorbereid. En
er kwam nog bij dat de Kleine Zaal van
het Amsterdam Concertgebouw, die voor
dit evenement werd gebruikt, geen
geschikte ruimte is voor dit soort (soms
oorverdovende) muziekmakerij. Al met al
een tegenvaller.
JOHAN VAN KEMPEN
AMSTERDAM. Het Parijse Koper-
ensemble „Octuor de Cuivre de Paris”,
onder leiding van Marc-Anton Crombeen,
stelde teleur. Niet zozeer wat de instru
mentale kwaliteit betreft, al had je je
daar ook zelfs nog wel meer van kunnen
voorstellen. Want het octet bestaat ten
slotte uit allemaal eerste klas blazers, die
belangrijke plaatsen bezetten in de grote
Parijse orkesten (Opera-, radio-,
Lamoureux-). Degelijk spel was dus op
zijn minst te verwachten en dat werd ook
geleverd, vooral door de trombonegroep.
Dat was dan speciaal te merken in het,
overigens oervervelende trombonekwar-
tet van Daems.
De hal van het Parijse metrostation
Miromosnil, is veranderd in een kunst-
gallerij. Een aantal miskende beeld
houwers, dichters en andere kunste
naars exposeren er temidden van
loketten en reizigers.
IBSEN stelt in dit stuk onverzoenlijk
heid als wit tegen het zwart van de toe
geeflijkheid. Daarom zal een man als
Brand nimmer toegeven en daarom gaat
hij ook aan zijn eigen fanatisme ten onder.
Maar dan heeft hij zijn zieke zoontje al
aan zijn ideaal opgeofferd en ook zijn
vrouw is een vroegtijdige dood gestorven.
De extreme, bijna anarchistische houding
van Brand wordt door Ibsen geplaatst
tegenover de grijze onverschilligheid van
het boerenvolk waartussen hij leeft. Ibsen
zelf gelooft evenmin in de halsstarrigheid
van de hoofdfiguur in zijn stuk, als hij
waardering heeft voor de houding van de
andere kerknotabelen of boeren in zijn
toneelwerk. In volle duidelijkheid wijst de
auteur extremisme naar welke kant dan
ook af.
vraagtekens bij zet. Zo is er een achter
wand met ramen die naar mate de voor
stelling verloopt stuk voor stuk gesloten
worden. Waarschijnlijk symbolisch
bedoeld, maar het is visueel wel een kille
symboliek.
Luc van Mello en Theo de Groot zijn de twee opruiende seizoenarbeiders die in het
toneelstuk „De lamp hangt scheef” van Per Justesen de Drentse veenarbeiders tot
verzet manen. Op deze foto zijn ze te zien in een vrolijke scène met Henriëtte Tol. „De
lamp hangt scheef” wordt momenteel samen met „De koele meren des doods” van Ton
Vorstenbosch (naar Frederik van Eeden) opgevoerd in de Toneelschuur in Haarlem.
Samen vormen de stukken een dubbel beeld uit de jaren tachtig van de vorige eeuw.
Nog tot en met zondag 7 november geeft toneelgroep Centrum en per dag af gewisseld
een opvoering van.
UTRECHT (ANP). Op 31 oktober zal
een nieuwe NW-kunstenaarsbond wor
den opgericht. De nieuwe vakvereniging
zal ontstaan door een fusie van vier bon-
den, te weten de reeds bij het NW aange
sloten kunstenaarsbond ANOUK, de
beroepsvereniging voor mimebeoefe-
naars, de beroepsvereniging van theater
technici en de Nederlandse Vereniging
van Toneelkunstenaars. De kunstenaars
vakvereniging in oprichting heeft reeds
de toestemming van de verbondraad van
het NW tot de vakcentrale toe te treden.
Ook zal de nieuwe bond via het NW deel i
uit maken van de FNV.
rot
■p
„Rosé of Cimaron”. En weer verscheen
daar de bekende reactie: de plaat werd
door de meeste recensenten juichend ont
vangen, maar verkopen, ho maar.
Ook voor cabaret had de overledene
grote interesse. Al op jeugdige leeftijd
trad hij zelf op en op kleinkunstconcour-
sen in hotel De Leeuwerik kwam hij meer
malen voor een prijs of een eervolle ver
melding in aanmerking. Zulke resultaten
waren dan te beluisteren in radio-
uitzendingen.
De begrafenis van Paul Haanstra is
aanstaande maandag op 13 uur op de
begraafplaats Westerveld in Driehuis. Op
verzoek van de overledene zullen er geen
toespraken worden gehouden.
AMSTERDAM Het Amsterdamse
Fonds voor de Kunst heeft besloten de
Multatuliprijs 1976 7.000) toe te kennen
aan de schrijver Bob den Uyl voor zijn
verhalenbundel „Gods wegen zijn duister
en zelden aangenaam”. Het fonds volgde
hiermee het advies van een commissie,
bestaande uit Rudolf Geel, Alfred Koss-
mann en Rein jan Mulder. Het werk van
Den Uyl wordt een hoogtepunt in het
oeuvre van de schrijver genoemd.
