Fit door fietsen
Zelf doen in en om het huis
Makreel in witte wijn
Lego-modeltrein
Plooien tellen overbodig geworden
I
er
er
EENVOUDIGE
LIJSTEN
PROFESSOR MOLENAAR PLEIT VOOR
KLINIEKEN KINDERCHIRURGIE
20
Sinds oktober bekleedt dr. J. C. Molenaar (44 jaar) het eerste
Dr. Molenaar (afgestudeerd VU A’dam, zendingsarts geweest,
door Bert Bakker
./vrl.)
Kwaadaardig
Typische aspecten?
Dalend cijfer
I
II
4
„Kinderchirurgie betekent niet, datje eenvoudig een klein schaartje
kan pakken in plaats van een grote en dan maar het beste ervan
hopen. Een operatie is een ingreep in het functioneren van organen.
Specialisaties
w
lOT
F
I chirurgische opleiding, ten slotte kinderchirurgie): „Het is altijd een
omstreden zaak geweest. Men vindt eigenlijk, dat het geen dagtaak is
voor een chirurg, geen volwaardig vakgebied. Bij veel snijdende
specialisten heerst dan ook de mening, dat je de kinderpatiënt er best
bij kan doen. Nou ja, dat vind ik dus niet”.
Dat heeft gevolgen voor het hele organisme. Bij een kind, een
groeiend individu, gaat dat lichamelijk en geestelijk heel anders dan
bij een volwassene”.
i
professoraat in de kinderchirurgie in Nederland. Een bijzonder
hoogleraarschap is het, niet betaald door onderwijs en wetenschap-
■Hi Pen’ maar door een stichting: Sophia Wetenschappelijk Onderzoek.
- Hoe komt dat?
F
Kinderoperatie gaat niet
met een klein schaartje
h
ig
«n
in de
Sl-19
»g
^•2
17,5 cm
1.8 x 1 cm
en
in de
nst.
De Rotterdamse kinderchirurg
De schotel aanvullen met witte
GASTON GOURMET
4
■MsnmmMiwoannnMHMRSism
ig
ikheid
ner (in
en voor
een
/o
inbare
ef werk.
»n
sn;
irleend*
en van
ingen
3l Of
at
Totdat Ramstedt, een Duits chi
rurg, een heel simpele techniek
bedacht, waarbij die spier wordt
ingesneden. Het is een eenvoudige
ingreep, gauw klaar ook nog. Dat is
dan een voorbeeld van een aparte
benadering voor een typische kin-
derchirurgische afwijking”.
Er zijn meer voorbeelden. Vooral
aangeboren afwijkingen nemen een
belangrijke plaats in. Natuurlijk,
want die worden meestal meteen bij
het jonge kind ontdekt. Molenaar:
„Het aantal geboorten ligt in Neder
land per jaar op een 180.000. Het is
een dalend cijfer. Voor mij is het
daarom buiten kijf, dat kinderen,
die met afwijkingen worden gebo
ren, en zeker de relatief zeldzaam
voorkomende afwijkingen, een zo
goed mogelijke behandeling moe
ten krijgen. Daarom moet de kin
derchirurgie in bepaalde plaatsen
worden geconcentreerd. En per
centrum moet dan nog een verdere
specialisering plaatsvinden”.
Molenaar: „Ik zal een voorbeeld
geven. Rond de eeuwwisseling is in
Polen de eerste maagresectie toege
past. Een operatie waarbij een
gedeelte van de maag werd wegge
nomen. Het ging om een man wiens
maaguitgang door een litteken hele
maal dicht zat, hij braakte alles uit.
keersongelukken. Per jaar vallen er
een 300 doden van beneden de 14
jaar in het verkeer en er zijn er 8000
gewonden. Ook een niet te onder
schatten groep derhalve.
Molenaar: „De reactie van een
kind is specifiek anders. Omdat het
groeiende is. Maar het is ook zo, dat
je op de kinderleeftijd hele andere
gezwellen tegenkomt dan bij vol
wassenen. Het is verder van belang,
dat in zo’n centrum ook de gewone
afwijkingen, zoals liesbreuk, niet
Dat is moeilijk genoeg, het is eeh
heel verschil of je dat bij een patiënt
van 70 kilo moet doen of bij een
kind van 3 kilo, een heel andere
techniek ook. Maar het is niet iets
om steevast in een gespecialiseerd
centrum te doen. En dus is het goed
als jonge chirurgen die kant van de
kinderchirurgie onder goede lei
ding kunnen leren”.
In een kinderchirurgisch centrum
moet een aantal specialisaties zijn
vertegenwoordigd. Naast de heel
kunde ook cardiochirurgie, plasti
sche chirurgie, urologie, neurochi
rurgie en de orthopedie. Alleen in
het Rotterdamse (academisch) kin
derziekenhuis Sofia bestaat op het
ogenblik een volledig team. Het is
ook niet de bedoeling, dat de kin
derchirurgie in het gewone Neder
landse ziekenhuis als een specialis
me zijn intrede gaat doen. Mole
naar: „Nederland is een klein land,
dat zou weinig zin hebben”.
Verse sla, pommes frites, rijst en
stokbrood. Het smaakt er allemaal
bij, evenals de wijn, die u voor een
deel hebt gebruikt, en waarvan u
het restant nu erbij drinkt.
wijn tot alles onder staat. Zet de
schotel in een matig verwarmde
oven en laat alles in een half uur
gaar worden.
uitkeping
4,5 x 1,2 cm
latje 1,8 x 1,2 cm
lang 50 cm
Wie een houten lijst wil maken
voor een reproduktie, een foto,
borduurwerk, een spiegel, een
tekening, een tegeltje en noem
maar op, kan natuurlijk met ver-
lets anders waar Van Zoest
mee verschenen is, zijn de Vibo-
zelfklevende reflecterende huis
nummers, zeer geschikt voor de
groene PTT-buitenbrieven-
bussen. Van dezelfde Vibo zijn
er de zelfklevende letters en cij
fers voor binnen- en buitenwerk.
i- en
en en
lelijke
gen-
sns en
lachten
•ing.
ontwik-
em-
Per jaar gaan in Nederland
170.000 kinderen onder het mes. En
onder kinderen verstaan we dan de
leeftijd tot 14 jaar. Het genoemde
aantal behelst een kwart van het
totaal aantal operaties, dat jaarlijks
wordt uitgevoerd. Het merendeel
van die operaties bij kinderen heeft
een specifiek karakter en zou, vol
gens dr. Molenaar, in een gespecia
liseerde kinderchirurgische kliniek
moeten worden verricht.
Daaruit is de rechtstreekse chirur
gische benadering van het maaglij-
den ontstaan. Bij zuigelingen zie je
vaak eenzelfde soort klacht. Dan is
de sluitspier van de maag te dik, de
maag wordt afgesloten en het kind
braakt alles uit wat het binnen
krijgt. Men heeft toen hetzelfde
geprobeerd bij zuigelingen, dus de
maag aansluiten op het darmka
naal. Maar ze gingen allemaal dood.
9
serif
rijfs-
chap
Het werken met lego, de plastic bouwsteentjes, is zo langzamer
hand uitgegroeid tot een hobby, die meer is dan zomaar wat
speelbouwsels maken. Het is nu o.a. ook mogelijk om een schaalmo
del te krijgen (voor gevorderde bouwers) van de Amerikaanse
Thatcher-Perkins-locomotief uit 1863. In dit soort modellen zijn
constructiespel en modelbouw gecombineerd.
„'9
slotschroef
De Stichting Fiets (Europa-
plein 2, Amsterdam Z) is en blijft
erg actief. Nu weer heeft men
een herziene druk uitgegeven
van „Fit door fietsen”, een boek
je dat alle kanten belicht van het
trimmen per fiets en het gezond
heidsaspect daaraan. In de nieu
we uitgave staan onder meer uit
spraken van artsen, gegevens
over fietsen ter voorkoming van
bepaalde kwalen en ziekten en
allerlei adviezen op dit gebied.
Aandacht wordt besteed aan de
manier waarop men het best
voor zijn gezondheid kan fietsen
en aan trimschema’s voor fiet
sers. Aparte aandacht wordt
gewijd aan de „kamerfietsen” en
aangepaste rijwielen voor
gehandicapten. „Fit door fiet
sen” kan door overmaking van
8.20 op postgirorekening nr.
234567 worden aangevraagd bij
de Stichting Fiets of besteld bij
de boekhandel.
schijfjes venkelknol, wat schijfjes
tomaat, uiringen en een enkel plak
je citroen. Strooi er wat laurier
over. Daarop de eerste filets leggen.
Dan weer een laagje venkel,
tomaat, citroen, ui, vervolgens weer
filets. Zorg dat de bovenste laag
bestaat uit de kruiden. Tenslotte
een beetje saliekruid erover en wat
peper en zout.
stekbak, fraisen enz. aan het
werk gaan. Voor wie die gereed
schappen niet tot zijn beschik
king heeft of er niet zo handig
mee is (het komt vooral bij schil
derijlijsten aan op precisie in de
hoeken willen ze acceptabel
zijn), is er een soort compromis
oplossing. Bij Van Zoest (post
bus 15, Lekkerkerk) heeft men
pakketjes in de handel gebracht
van zg. hobbylijsten. Ze zijn
voorbewerkt, zodat het een
kwestie wordt van lijmen of tim
meren. Er zijn diverse afmetin
gen verkrijgbaar.
ur. MUiönddi vu muciiii, iuiilyocii 10 yowtscoL,
„De kindergeneeskunde”, aldus
de pas benoemde hoogleraar, „is
vrij jong. De kinderchirurgie is nog
jonger. In de kinderziekenhuizen,
die in de vorige eeuw hier en daar
ontstonden uit charitatieve initiatie
ven, werd eigenlijk niet geopereerd.
Ja, er moest weleens een abces wor
den geopend, of een stukje dood bot
weggenomen, maar daarvoor liet
men een chirurg uit het gewone
ziekenhuis komen. Maar geleidelijk
begon de belangstelling voor de
typische aspecten van chirurgie bij
het zieke kind toe te nemen”.
over de rail schuiven (ter vervan
ging van de bekende glijders).
De werkwijze met het „Clipma
tic” systeem is uiterst eenvoudig.
Eerst kiest men het juiste band
voor de gewenste plooiruimte
(toeslag). Er is band voor resp.
100, 150 en 200 toeslag. Vervol
gens wordt het band aan de
bovenzijde van het gordijn
genaaid, al dan niet met een
„hoofdje” dat de rail aan het oog
onttrekt. Het bijzondere nu van
dit Clipmatic band is, dat met
Het nieuwe „Clipmatic” sy
steem bestaat uit drie delen: a)
een speciale, „zelfplooiende”
band, b) kunststof „clips” om het
band in de juiste plooi te houden
en c) kunststof „adapters” die
vindt overigens niet, dat alle 170.000
kinderoperaties zonder meer in kin
derchirurgische centra .moeten
worden uitgevoerd. Maar er zijn
wel een paar categorieën, waarvoor
dat zeker geldt. Allereerst zijn dat
de zeldzaam voorkomende chirur
gisch wegneembare aangeboren
afwijkingen. Naar schatting een
2000 per jaar. Dergelijke kinderen
moeten worden behandeld op een
plaats waar men hun kwaal eerder
heeft gezien. „Het is niet goed”,
aldus Molenaar, „als een chirurg,
die zoiets een enkele maal tegen
komt, denkt: dat ga ik ook maar
eens doen, dat kan ik wel”.
behulp van twee trekkoordjes in
het band het gordijn op vaste
afstanden gerimpeld wordt
waardoor plooien ontstaan (uit
tellen hoeft dus niet meer). Aan
weerszijde van iedere groep rim
pels wordt aan de binnenzijde
van het band een sleuf zichtbaar,
waardoorheen gemakkelijk de
„clips” worden gestoken en vast
gedrukt. Als die clips er aanzit
ten, worden zij aan de „adap
ters” van de rail geclipt en het
gordijn hangt.
patroon, dat men in elk vertrek
van het huis rondneust om te
zien hoe men de zaak kan verbe
teren of veraangenamen. Dus
allerlei informatie: over de prak
tische inrichting van een keu
ken, over het veranderen van
een trap, het leefbaar maken van
de zolder, het inrichten van een
hobbyvertrek, de indeling van
de woonkamer.
Er zitten veel aanwijzingen in
over praktische klusjes, zoals
het inzetten van een nieuw raam,
het maken van een deur, het
pleisteren van een muur, het
afhangen van een deur, het
omgaan met (loodgieters-) leidin
gen. Er staat enorm veel in (de
isolatie bijvoorbeeld wordt uit
voerig behandeld), maar zoals
met al dit soort boeken: je grijpt
toch ook nogal eens mis als het
er op aankomt een karwei te
doen, waarbij je nu wel eens
precies wilt weten hoe dat moet.
Bijvoorbeeld het plaatsen van
een nieuw toilet of het repareren
van een elektrisch apparaat. Je
moet een boek als dit dan ook
zien als een uitgebreide basis
instructie. Voor gespecialiseerd
werk moet je weer verder
zoeken.
Maar zijn sommige van die cate
gorieën niet hetzelfde als bij vol
wassenen? De kwaadaardige
gezwellen bijvoorbeeld.
Hij denkt voorlopig aan een vier
tal plaatsen. Groningen, Amster
dam, Nijmegen en Rotterdam. In
die steden is aan de respectieve
universiteiten op het moment de
meeste belangstelling en kennis op
het gebied van de kinderchirurgie
verzameld. In een later stadium zou
daar, vanwege de geografische
spreiding, nog wel een centrum in
Maastricht bij kunnen. Belangrijk
is in ieder geval, dat zo’n centrum
gevestigd is in een ziekenhuis, waar
maximale mogelijkheden aanwezig
zijn, kinderpsychiatrie bijvoor
beeld en een gedifferentieerde afde-
ling kindergeneeskunde.
Per persoon rekenen wij op 1
makreel (schoongemaakt en gefi
leerd), verder voor 4 personen: 1
venkelknol in dunne schijfjes
gesneden, 2 eetlepels olijfolie, 2 tot
3 laurierbladen (of 'h theelepel
gemalen), 2 uien, klein gesneden, 1
citroen, 4 tomaten, snuifje salie
kruid, weinig zout en peper, tot
‘/ifles beslist niet zoete wijn.
Een ovenschotel inpenselen met
olijfolie, de bodem bedekken met
Internationaal is de kinderchirur
gie verschillend „bedeeld”. In Enge
land is het een specialisme. In de
Verenigde Staten ook, sinds niet al
te lange tijd. In Duitsland niet, in
Frankrijk weer wel. Het professo
raat van dr. Molenaar betekent, dat
de kinderchirurgie in Nederland als
„wetenschappelijke discipline”
wordt erkend. Alleen heeft het
ministerie van onderwijs en weten
schappen er zelf geen geld voor
(over).
7.6
cm
Kinderchirurg Molenaar ligt
daarvan niet wakker. Het belang
rijkste is dat het ministerie de voor
dracht voor zijn benoeming bij de
Kroon heeft ondersteund. Voor de
kinderchirurgie in Nederland een
nieuwe start. Voor allen, die twijfe
len ten slotte nog dit. Molenaar: „Ik
zeg altijd maar, alles wat je bij een
jong kind doet, dat moet de komen
de tachtig jaar mee kunnen”.
Daarnaast de kwaadaardige
gezwellen. In deze sector is er een
aanwas van 400 nieuwe patiënten
per jaar. Het is ook deze groep voor
wie een paar jaar geleden een goeie
70 miljoen gulden werd opgehaald
ter gelegenheid van het NCRV-
jubileum („Geven voor leven”). De
gulheid, waarmee is gegeven, staat
overigens in geen verhouding tot de
snelheid waarmee het geld aange
wend wordt. De discussie over de
manier van besteding, onder ande
re tegen de achtergrond wat er
moet gebeuren als dit geld op is,
duurt nog steeds voort.
De arbeidskosten vliegen
omhoog. Iedereen die wel eens
een vakman nodig heeft gehad
om iets te laten maken of repare
ren weet er van mee te praten.
Vandaar dat het logisch is, dat
men zich wel twee keer achter de
oren krabt voordat men iemand
laat komen. Het gevolg is dat
steeds meer mensen zich al of
niet met plezier bezig houden
met klusjes doen. En dan blijkt
meestal, dat er maar weinigen
zijn, die echt twee linker handen
hebben. Voordat je met klussen
begint doe je er goed aan eerst je
licht op te steken bij al meer
ervaren lieden dan wel bij doe-
het-zelf-handelaren. Goede voor
lichting en goed materiaal zijn
essentieel.
Geen wonder dat er de laatste
jaren ook steeds meer boeken
uitkomen over doe-het-zelven
(het woord is al helemaal inge-
burgerd). De nieuwste uitgave
op dit terrein is „Zelf doen in en
om het huis” (Elsevier). Prijs
52.50. Dat is geen gering
bedrag natuurlijk. En vooral bij
een boek als dit, dat op de prak
tijk, op het nuttigheidseffect
moet zijn gericht, is het van
belang of men er het nodige pro
fijt van heeft. Want, nogmaals,
met behoorlijke voorlichting en
instructie ben je al een heel eind
op weg. En je bespaart je dan
een hoop geld. Daarom zou je de
aanschaf van een goed doe-het-
zelf-boek ook een verantwoorde
investering kunnen noemen, net
zo goed als je het niet zonder een
hamer of tang kunt stellen.
Is dit nieuwe boek een nuttig
boek? Die vraag is royaal met ja
te beantwoorden als het er om
gaat een goed overzicht te krij
gen van de mogelijkheden die er
momenteel zijn en van wat je er
dan mee kunt doen. Voorop
gesteld zij, dat het boek er uitste
kend verzorgd uitziet, vol
instructieve illustraties. Het is
overzichtelijk. Nu is het opmer
kelijke wel dat er soms zeer alge
meen over een bepaald karwei
gesproken wordt (waarbij men
alle technische gegevens en truc
jes ontbeert), dan weer uitge
breid op bepaalde zaken wordt
ingegaan (zoals bijvoorbeeld het
aanbrengen van een nieuw
deurslot).
Er staan zeer veel handigheid
jes en tips in dit Elsevier-boek,
dat van Engelse origine is; men
behandelt de „stof” volgens het
Dan de nierdialyse en
transplantatie bij kinderen. En de
ernstige traumatologie, schedellet-
sel dus. Deze laatste categorie is
voornamelijk het gevolg van ver-
Prof. dr. J. C. Molenaar: Wat je bij een kind doet, dat moet de komende tachtig jaar
mee kunnen.
ingedaalde testikeltjes, nou, tal van
andere afwijkingen, worden behan
deld afkomstig uit de regio waarin
het centrum staat. Niet om daad
werkelijk te concentreren, maar om
de gelegenheid te hebben chirurgi
sche assistenten te laten kennisma
ken met het opereren van een lies
breuk bij een kind van drie weken.
Sinds kort is er een nieuw
ophangsysteem voor gordijnen
in de handel, waarbij het „uittel
len” van de afstanden tussen de
plooien en van de diepte van de
plooien overbodig wordt, het
gepriegel met haakjes niet meer
nodig is en het ophangen en
afnemen van het gordijn veel
sneller en gemakkelijker gaat.
Dit nieuwe „Clipmatic” systeem
is ontwikkeld door het Zwitserse
Gardisette.
Probleem bij het ophangen
van gordijnen aan de rail was
steeds het uittellen van de plooi
en en het aanbrengen van de
haakjes. De metalen haakjes
moesten bovendien bij iedere
wasbeurt verwijderd worden.
Bij het nieuwe systeem wordt
het gordijn automatisch op de
juiste afstanden geplooid en zijn
de haakjes vervangen door
kunststof „clips”, die „als een
drukknoop” worden bevestigd
en bij een wasbeurt aan het gor
dijn kunnen blijven zitten.
F.’S» ’i
::-XX a:
52.500^
