KONINGSHUIS IN IJMUIDEN
IN VERTROUWDE OMGEVING
Vlaggen uit...
Veisen gaf bedrag
van f 66.300 voor
Vluchteling ’76
Miljoen
gepasseerd
r
I
WERELDMISSIEDAG
1976
„Eene plaats van grooten omvang"
r
•d BETER LEVEN
J
>5
l
I
IJMUIDEN - VELSEN
19 7 6
OKTOBER
3 0
ZATERDAG
Reddingsbrigade
Hoogovens
Redders
U was van plan hen te
W-
U las dat de Afrikaanse en
Aziatische christenen veel
meer werk hebben aangepakt
dan ze zelf kunnen financieren.
U hoorde deze maand over
kerken in de ontwikkelings
landen.
helpen. Maar het kwam er nog
niet van.
Zou u toch nog iets
bemoedigends in uw giroboek
willen schrijven?
Het is zo nodig. U weet niet
hoe er ginds op u gerekend
wordt!
I
GIRO 8725 WERELDMISSIEDAG DEN HAAG
gepraat over de nieuwe verbinding met de Noordzee die Amsterdam
moest krijgen en er nog steeds geen oplossing was gevonden. Toen de in
genieurs niet uit de problemen leken te komen deponeerde de koning het
ei van Columbus op tafel: „praat niet verder over alle moeilijkheden maar
neem radicaal de kortste weg graaf het smalste stuk van Holland door!”
VELSEN. In het noordelijk koetshuis van Beeckestijn is vrij
dagnamiddag het eerste boek over Honderd jaar IJmuiden en hon
derd jaar Noordzeekanaal „eene plaats van groote omvang” aangebo
den aan Velsens eerste burger drs. J. Reehorst. De burgemeester
ontving het werk uit handen van de heer J. Allan, directeur van
Vermande Zonen. Deze schetste hoe een kleine groep gedrevenen
zich aan de totstandkoming van dit boek had gezet, met in het ach
terhoofd het motto van mr. A. J. E. A. Bik: „het zal ons baten te
herdenken”. Centraal in het boek moest staan de mens in IJmuiden,
hoe hij hier leeft en werkt. Met daarin als grote lijn de sociale strijd
welke altijd in IJmuiden heeft gewoed; vanaf het begin tot nu toe.
„Al tijdens het graven van het Noordzeekanaal waren hier stakingen
in een tijd toen in feite het woord „staken” in ons land nog niet be
stond”. Hulde had de heer Allan voor de samenstellers van het boek,
die na de burgemeester het tweede, derde en vierde boek in ont
vangst mochten nemen. Voor hun echtgenotes, mevrouw Reehorst en
enige medewerksters waren er daarna rode rozen. In zijn dankwoord
sprak burgemeester Reehorst de wens uit dat het boekwerk in vele
huiskamers een plaats zal krijgen.
Koningin Juliana zal maandag 1 november met prins Bernhard het
eeuwfeest van het Noordzeekanaal en van IJmuiden bijwonen. Daarmee
zet zij een traditie voort die teruggaat tot 1876. De belangstelling van het
koninklijk huis voor het kanaal door Holland op zijn smalst is echter nog
van oudere datum. In 1816 trok koning Willem I een potloodstreep op de
de kaart van Noord-Holland toen er naar zijn mening al veel te lang was
Oorlog
t*
f
Oil
'A--
Boeiend werk
Noordzeekanaal
Bij gelegenheid van de opening van de Noordersluis in 1930 maakten koningin Wilhelmina en prins Hendrik een rijtoer door
-mihoen
-miljoen
-miljoen
Als
(ADVERTENTIE)
JAN VAN BAARSEL
puzzel zes
was:
A. WETSELAAR
over 100 jaar
IJmuiden en
Wekelijks zijn er schitterende prij
zen te verdienen: BLIJF meedoen.
Een
het
was,
een
de Velsertunnels.
(Foto’s gemeentearchief Veisen)
de
van
den
eil
een
rijf
zou
zen
be-
>od
en-
zan
Publikatie Nationaal Missiebureau PMW - Postbus 2140 - Den Haag
rtj-
op
sen
de
udt
en-
ge-
het
sa-
rdA
ran
ien
xle
els,
le-
-ta-
lo-
or-
;el-
net
er-
-
len
er-
mi-
>udif
een
ftee,
leze
en-
af-
laair
ede
,,ac-
en-
ich
co-
die
be
an,
als
oor
oor
het
:de,
De koningin en de redders van IJmui
den: op 1 november 1928 verleende zij
de eremedaille van Oranje Nassau in
zilver aan de IJmuidenaren die al tij
dens zijn leven legendarisch was, de
oud-schipper van de reddingboot Pieter
de Wijn. Een onvergetelijke dag voor De
Wijn, ook al omdat de reddingmaat-
IJMUIDEN - Bij alle bezoeken die
leden van het koninklijk huis aan
IJmuiden braohten heeft de bevol
king zich bijzonder spontaan getoond.
Duizenden omzoomden de routes
waarlangs de gasten zich begaven.
Van alle huizen en gebouwen werd
gevlagd. Maandag 'is het weer zo ver.
Kan het volk te hoop lopen om een
glimp te zien van de Koningin, de
prins en het gevolg, De bevolking
wordt verzocht het feest de nodige
luister bij te zetten door niet te
vergeten de vlag uit te steken.
Nederland bleef neutraal, maar hield
voortdurend rekening met een inval. In
juni 1916 organiseerde het Rode Kruis
een grote oefening bij het station van
IJmuiden. Eerste opzet: „Een gevecht in
het terrein rondom IJmuiden”. Toelich
ting: „De gewonden worden in aan het
station gereedstaande Rode-Kruiswagens
naar de hospitalen achter het front ver
voerd”. Prins Hendrik woonde de oefe
ning bij.
Op 28 september 1959 opende koningin Juliana, bijgestaan door de toenmalige
minister van Verkeer en Waterstaat mr. Algera,
Na zes puzzels is het eerste miljoen
bereikt voor het Nationaal Fonds
„BETER LEVEN”. Dank zij de vele
trouwe puzzelaars is de stand nu:
1.001.802,06. In de extra prijzenpot is
nu het bedrag van 19.935,61 bereikt,
zodat, wanneer notaris J. H. Birkhof
daartoe opdracht geeft, er 19 extra
prijzen van 1.000,— getrokken zul
len worden. Blijf daarom extra bij-
plakken of stortenboven de 1,25 om
aan de puzzelaktie mee te doen.
Ook voor de redders in IJmuiden
toonde het koninklijk paar dikwijls be
langstelling en vooral waardering.
Prins Hendrik was bij hen zeer populair,
omdat hij hun (zieemans-)taal probeerde
te spreken en er een hekel aan had om
een zekere afstand te bewaren wat
hem overigens niet kwalijk zou zijn
genomen gezien het beeld van die tijd.
Een kapotgeslagen IJmuiden zag de
Duitse bezetters in 1945 vertrekken, in
lange rijen marcherend in de richting
van de Afsluitdijk, zonder de gebruike
lijke soldatenzang. Niemand had toen
durven voorspellen dat twaalf jaar later
weer een groot project in datzelfde IJ-
mond-gebied voltooid zou zijn: de Velser
tunnels. Op 28 september 1957 stelde
koningin Juliana ze officieel in gebruik.
Op 15 juni 1967 was de vorstin wederom
in IJmuiden: aan boord van het passa
giersschip „Koningin Wilhelmina” open
de ze de nieuwe havenmond. Het was
haar achtste bezoek aan IJmuiden
viermaal als prinses, viermaal als rege
rend vorstin.
Terwijl het vissersbedrijf ven IJmui
den zich krampachtig probeerde te her
stellen in de economische crisis direct na
de Eerste Wereldoorlog, werd een begin
gemaakt met een nieuwe nijverheid in
het noordelijk deel van IJmuiden: de
Hoogovens kwamen. Spannende jaren
voor het gloednieuwe bedrijf, waar de
pioniers veel problemen moesten oplos
sen. In februari 1926 hadden ze alle
reden om tevreden terug te kijken: op
de achtste van die maand hadden ze
reeds de tweede hoogoven in gebruik
kunnen nemen. De koningin kwam in
juni op bezoek, vergezeld van haar man
en haar dochter.
Ook de echtgenoot van Wilhelmina,
prins Hendrik, maakte kennis met IJ
muiden. In datzelfde jaar 1907 vroegen
de mannen, die bezig waren er een
reddingsbrigade op te richten, hem toe
stemming deze zijn naam te mogen ge
ven. De prins ging direct akkoord. In
1908 kwam hij naar het Sluisplein om
de eerste steen te leggen voor het ge
bouw van het Witte Kruis. Het jaar
daarop verrichtte hij de officiële ope
ning.
teld door grootouders en ouders. Men
ziet een advertentie van de toneelver
eniging, „De Vriendenkring”, die het
blijspel „vier kommen okend water”
aankondigt en een groot bal tot be
sluit. men ziet stratenmakers aan de
slag in de Breesaapstraat; ijsbrekers
aan de slag en een nettenboeten aan
het werk bij de potkachel. Om in één
adem uit te lezen.
Ook trieste tijden kunnen niet
worden verheeld: oorlog en crisis, het
verhaal van de „vrijgestelde” en wat
er van 1914 tof 1945 op dit gebied
voorviel. En dat was heel wat. Veel
bekende namen uit die tijd worden
gesignaleerd hetgeen voor degenen
die hen kenden, al was het alleen
maar van naam, nog meer verbon
denheid tot het boekwerk betekent.
Het boek besluit met het hoofdstuk
„vrede en wederopbouw”, een tijd
welke niet zover meer achter ons ligt,
waarvan de „jongere” generatie zich
nagenoeg alles nog kan herinneren.
Dat is de tijd van de arrestaties van
NSB-ers en hun moffen vrienden; de
tijd van het uiteenvallen van de par
tijen, die in de oorlog als één blok
stonden tegen de invaller; de tijd ook
van het weer samen ter hand nemen
van de wederopbouw om ons land zo
snel mogelijk uit het puin te doen
herrij zen
met haar dochters Beatrix en Irene naar
Engeland zou uitwijken om onder alle
omstandigheden het voortbestaan van de
dynastie te verzekeren. Prins Bernhard
moest zijn gezin begeleiden.
De Engelse torpedoboot jager „Codring-
ton” werd in IJmuiden klaargemaakt
voor de overtocht. Het schip wachtte
aanvankelijk vergeefs op zijn gasten,
omdat het onverantwoord werd geacht
hen naar de gemeente Velsen te laten
gaan langs een route waar ze op vele
plaatsen door Duitse luchtlandingstroe
pen konden worden bedreigd. Op zondag
12 mei, eerste pinksterdag, had men het
terrein zoveel mogelijk gezuiverd. In een
met' zware ijzeren platen versterkte auto
van de Nederlandsche Bank reed het
gezelschap naar IJmuiden, waar het zich
inscheepte op de „Codrington”.
Duitse bommenwerper richtte op
schip toen het buiten de pieren
maar miste zijn doel. Er werd
magnetische mijn uitgeworpen, maar de
parachute daarvan weigerde. Maandag
13 mei werd Engeland bereikt.
„BETER LEVEN BEGINT MET GE
VEN”. De namen van de gelukkige
prijswinnaars vindt u op de puzzelpa-
gina. Een der hoofdprijzen viel weer
bij een van onze abonnees: De heer
G. Krab, Bloemendaalseweg 132 in
Bloemendaal won een cadeaubon van
f 500.beschikbaar gesteld door de
firma Witteveen.
VELSEN. De landelijke actie
Vluchtelingen 76”, die in geheel Neder
land is gehouden om 30.000 vluchtelin
gen over de gehele wereld nieuwe le
venskansen te geven, heeft in de ge
meente Velsen een bedrag van f 66.300,-
opgeleverd. Ruim 400 collectanten en
collectrices zijn vrijdagavond in touw
geweest om de bijdragen huis aan huis
op te halen. Het resultaat in Velsen
betekent, dat in deze gemeente een be
drag van meer dan een gulden per
inwoner voor Vluchtelingen 76 is be
schikbaar gesteld.
Het jonge IJmuiden kreeg in 1907 een
officieel bezoek van zijn dochter, de
jonge koningin Wilhelmina. Er was
spanning in Europa. Ook Nederland was
paraat. In IJmuiden werden kustma-
noeuvres gehouden die de koningin op
19 september kwam inspecteren. Ze arri
veerde per auto, iets bijzonders voor die
tijd, zodat de kranten veel aandacht aan
dit detail! wijdden.
In 1913 vierde Nederland zijn onaf-
hankelijkheidsfeesten en had het ter ere
daarvan voor het eerst een internatio
naal padvinderskamp bij het strand van
IJmuiden. Het kamp duurde van 24 tot
en met 31 juli. Prins Hendrik vertoefde
er vele uren. Een verslaggever noteerde:
„De hoge bezoeker toonde bijzondere
ingenomenheid met de houding van de
troep, de inrichting van het kampement
en de gehouden oefeningen”.
„Eene plaats van grooten omvang”
is ontstaan in een samenspel tussen
de auteur Treun de Vries en de
journalist Dick Schaap enerzijds en
gemeentearchivaris Siebe Rolle, die
de documentatie en de redactie voor
zijn rekening nam. Uitgeverij Ver
mande Zonen in IJmuiden gaf haar
naam aan de realisering van het
geheel dat is uitgegroeid tot een wer
kelijk prachtig boekwerk, dat een
kostbaar bezit is, zowel voor de (oude
en nieuwe IJmuidenaren als voor
iedereen ver daar buiten die geïnte
resseerd is in Honderd Jaar IJmuiden
en het Noordzeekanaal.
schappij hem als blijk van bijzondere
waardering voor zijn inzet een verdub
beling van zijn pensioen toezegde.
1930: een grote dag voor IJmuiden,
voor Nederland koningin Wilhelmina
opende de grootste sluis ter wereld, op
de 29ste april, in gezelschap van prins
Hendrik en prinses Juliana. De koningin
vertolkte de algemene trots vanwege het
feit dat dit grootse werk van begin tot
eind dooi Nederlandse werkkracht tot
stand was gekomen; ze prees de inge
nieurs, de aannemers, de mannen van de
fabrieken.
X - miljoen
m
1914: Europa raakt in brand. Prins
Hendrik verbleef ergens in de Noorse
wateren. De koningin stuurde hem een
telegram met het verzoek onmiddellijk
terug te keren. De prins ontving de
boodschap in Oslo. Binnen twee uur was
de „Zeeland” vaarklaar gemaakt. Op
volle kracht stoomde het schip naar
IJmuiden, waar koningin Wilhelmina en
prinses Juliana de prins stonden op te
wachten.
De wereldcrisis, toen al losgebroken,
deed zich weldra sterker gelden. Het
gewone leven werd ontwricht door de
ongekend grote werkloosheid. De inter
nationale spanning nam toe, toen een
agressief Duitsland zijn masker af wierp.
Ook Nederland moest mobiliseren. Op 10
mei 1940 brak de hel los, ook boven
IJmuiden: mijnen werden aan parachu
tes in de havenmond neergesmeten.
Toen duidelijk wend dat Nederland on
der de voelt zou worden gelopen wenste
koningin Wilhelmina dat prinses Juliana
Burgemeester drs. J. Reehorst ontvangt hier uit handen heer
J. Allan, directeur van uitgeverij Vermande Zonen, het boekwerk „Eene
plaats van grooten omvang".
Teksten, foto’s, publicaties, kaarten,
afdrukken van brieven uit vroeger
tijden en kaartjes zijn op zeer ver
antwoorde wijze gebundeld, waardoor
het boekwerk nog meer aan leesbaar
heid heeft gewonnen.
„Eene plaats van grooten omvang”
boeit reeds vanaf de eerste bladzij
den, waarin onder het hoofdstuk
„moeizame ouverture” het verhaal
wordt gedaan van de Amsterdamse
koopman die er trots op is te behoren
tot de Amsterdamse groep welke wel
wat aandurft en daarom pal stond
achter het plan om een kanaal te
bouwen, een spoorweg aan te leggen
en een eventuele mond van het IJ te
realiseren. Een plan dat in den begin
ne alleen maar hoongelach ontmoette
en beschouwd werd als „kostelijk
verzonnen.
Imponerend is hst verhaal „mensen
en modder” over de aanleg van het
kanaal: een relaas over barre leef-
en werkomstandigheden, verlucht
met foto’s die een daadwerkelijke
bijdrage vormen tot het zich realise
ren van wat er toen honderd jaar
geleden gaande is geweest hier in
'het huidige oude IJmuiden.
Voor velen bevat „het woelige wes
ten” een schat aan herinneringen uit
de jaren rond 1895, soms nog uit
eigen memoires, anders wel doorver-
Dat is ook het hoofdstuk met na
men van velen die nog in leven zijn,
die men bijna dagelijks nog ontmoet
in de straten, bij feesten en bij
raadsvergaderingen. Een van die
thans nog levenden is de onlangs in
Terneuzen tot burgemeester benoem
de wethouder C. Óckeloen. Het boek
eindigt met zijn opmerking; „Samen
werken en niet twisten om politieke
idealen te verwezenlijken”. Zoals ook
maar dan zonder politiek is
om dit waardevolle
IJmuiden. Aan de steiger ligt de op dat moment gloednieuwe Johan van Oldenbardevelt die enige dagen later zijn eerste reis
naar de tropen zou maken.
de koning der zeehelden, Dorus
Rijkers, samen met prins Hendrik bij
een of andere plechtigheid of feestelijk
heid tegelijk in IJmuiden waren, zag
men hen genoeglijk pratend door de
Kanaalstraat en de Oranjestraat lopen.
dan
samengewerkt
boek tot stand te brengen.
Het zou zestig jaar duren voor dat
idee verwezenlijkt was. Op de winderige,
kille eerste woensdag van november
1876 kwam koning Willem III van het
Loo naar de Noordzeekust om het ka
naal door Holland op zijn smalst te
openen. Aan welke handeling hij mét
een buiging toevoegde: „En ik doop deze
plaats IJmuiden”.
In de middaguren kwam koningin Ju
liana ook naar het nieuwe stadhuis, dat
als kroon op het werk van IJmuidens
wederopbouw werd gezien. Het stadhuis
was twee jaar tevoren door een van
haar dochters, Margriet, geopend die
daarbij tevens een standbeeld van haar
grootmoeder, koningin Wilhelmina, had
onthuld als eerbetoon aan de vrouw, die
Nederland vooral in de jaren van de
bezetting onschatbare diensten heeft be
wezen, zoials koning Willem I zijn volle
kracht had ingezet toen hij na het
vertrek van de Franse bezetters een
ontredderd Nederland omhoog stuwde.
Voor een nieuwe bloei had ons land
kanalen nodig. Willem I spande zich er
zo voor in dat hij de fiere bijnaam
Kanalen-Kondng kreeg. Een aantal
kaarsrechte kanalen dankte aan zijn ini
tiatief het ontstaan. Zoals hij ook, in
1816, had gepleit voor een kaarsrechte
waterweg, door Holland op zijn smalst.
De slagzin van
A.,
teg-?,. -„zz
KM
