Vegetatie Thijsse’s bonte
wei keert terug in wegberm
Recepten
van zuivelbureau
4
R
Het echte Zweedse Smörgasbrod
H
I
BLADEREN-SILO
Breien en
kwasten
Luchtbevochtiger
EEN ALLES-LIJMER
F
(T
1
TWEE VERKADE-ALBUMS OPNIEUW UITGEGEVEN
Door Cees Straus
I
Hondskruid
0
E’
Tentoonstelling
,,Schoon”houden afvalwater
ggggsgg
Kerrie-eieren
r y w
Rode eieren.
Huiselijke mosterd
Krabbetjes pruimedanten
Er zijn verschillende redenen waaraan het grote succes is toe te
schrijven dat de heruitgave van de vier Verkade-albums Lente,
Zomer, Herfst en Winter tot nog toe heeft gehad. Redenen die geleid
hebben tot een gezamenlijke oplaag van maar liefst 400.000 exem
plaren, moeten behalve in het verschijnsel van de nostalgiegolf ook
gezocht worden in de heroriëntatie op de natuur en natuurlijk in de
snel gestegen interesse voor het kijkboek.
Omdat zowel onze belangstelling voor het verleden als voor de
natuur nog steeds niet is afgenomen en de voorkeur voor gemakkelijk
geschreven lektuur alleen maar is toegenomen waarmee niets
kwaads is gezegd over Thijsse’s stilistische kwaliteiten ligt het
voor de hand dat de twee opnieuw uitgegeven albums Blonde duinen
en De bonte wei (eveneens bij Zomer en Keuning te Wageningen)
weer een ruim publiek zullen trekken.
Merkwaardig genoeg hebben de boeken van Thijsse, nu zo’n zestig
tot zeventig jaar geleden geschreven, in hun tijd ook al aan
bovengenoemde voorwaarden voldaan, want in het begin van deze
eeuw waren ze tijden lang een groot succes, al wil de koninklijke
koekjesfabriek uit Zaandam de oplaagcijfers nog steeds niet bekend
maken
-
-
W
r 1
1
l
Een afbeelding uit Blonde duinen
GASTON GOURMET
■I
I
mosterdpoeder.
i gemberwortel.
U hebt ervoor nodig: 4 eieren,
/2 blikje doperwten (zeer fijn), 1,5 dl
mayonaise, 1 dl. slagroom, 2 eetle
pels Chilisaus en 50 g. gekookte
garnaaltjes.
De 8 minuten gekookte eieren
Bij de Uitgeverij Luitingh BV te
Laren is een goed uitgevoerd boek
je verschenen over de overvloedige
Zweedse tafel der Vikingen. Hele
na Rooda verzamelde de recepten,
en de fraaie kleurenfoto's van een
uitgebreid smörgasbrod (een soort
koud buffet) werden vervaardigd
bij Restaurant De Zwaan te Oir-
schot.
Een pdar kleine voorbeelden van
het koud buffet:
overdwars halveren, van de ronde
kant een plakje afsnijden zodat ze
kunnen blijven staan. Schik ze met
de dooierzijde naar boven op een
bed van fijne doperwtjes. Maak een
saus van mayonaiseroom en chili
saus. Lepel deze over de eieren en
garneer met garnaaltjes.
Wanneer deze ontwikkeling gedu
rende een periode van drie tot vier
jaar ongestoord haar gang kan
gaan, ontstaat een hooiwei die ster
ke overeenkomsten heeft met de
bonte wei van Jac. Thijsse, zo is
gebleken. Wel is heti noodzakelijk
dat wil men een sterke uitbreiding
van de soorten krijgen, er een ver
schraalde grond moet ontstaan.
Een vette weidegrond is namelijk
niet geschikt voor een rijke vegeta
tie. En met de bloemen en planten
komen ook de.vlinders en de vogels
terug die ongetwijfeld hun weg
naar park en tuin zullen vinden.
Dr. P. Zonderwijk, vegetatiekun-
dige uit Wageningen en warm plei
ter voor het laten groeien van onbe
spoten wegbermen, is van mening
dat tal van soorten die op uitsterven
stonden, nu weer in een mate voor-
om vier tips om de gemeenschap
èn uzelf geld te besparen:
droger is de luchtbevochtiger
meer vocht zal afgeven: omge
keerd daalt de bevochtigingsca-
paciteit wanneer er voldoende
vocht in de lucht is. Er kan dus
nooit te veel vocht in de lucht
gebracht worden.
De nieuwe luchtbevochtiger is
dubbel geïsoleerd en voorzien
van een ingebouwde schakelaar
die automatisch de spanning uit
schakelt wanneer men het appa
raat opent. De luchtbevochtiger
voldoet aan KEMA-keur. Prijs
ƒ248.
1
theel.
pruime-
garnalen doorheen en schep de saus
in het midden van de schotel.
2 eetl. mosterdpoeder, 50 g. sui
ker, 1 eetl. tafelazijn, 1 eetl. dunne
room.
Roer mosterdpoeder, suiker en
azijn tot een goed samenhangend
glad mengsel. Roer er dan de room
doorheen. Geef deze saus bij var
kensvlees.
Eieren, mayonaise, kerrie, olij
ven, slagroom, garnalen. Schik
hard gekookte eieren (8 minuten) in
hun geheel of gehalveerd in een
cirkel op een schotel. Versier elk ei
met een schepje royaal met kerrie
gekruide mayonaise en een plakje
olijf. Maak een saus van de mayo
naise, ongeklopte slagroom en de
kerrie, roer er de koude gekookte
Het Nederlands Zuivelbureau
heeft vijftien nieuwe recepten
folders uitgegeven. Qua uiterlijk
hebben de folders dezelfde opzet
als de oude elk bevat een
twintigtal recepten rond een
bepaald afgebakend thema
maar de inhoud is ingrijpend
veranderd. Zo komen vele nieu
we onderwerpen aan de orde,
waarbij het geen toeval is, dat
zaken als het calorie-arme en het
vegetarische dieet de aandacht
krijgen. De fraai uitgevoerde,
kleurige receptenfolders van het
bureau zijn zeer populair. Per
jaar worden er rond de miljoen
van verspreid, o.a. via de drie
zuivelkeukens, in Eindhoven,
Leidschendam en Groningen, en
de vele voorlichtingsavonden,
die overal in het land worden
gehouden. De prijs van de fol
ders is laag: de hele set van vijf
tien geleverd in plastic tasje
kost slechts twee gulden. Als
extra worden o.a. nog twee bro
chures, „Het zevendaagse melk-
dieet voor de vrouw" en „Het
melkdieet voor mannen” bijge
voegd. De recepten worden eerst
in de eigen proefkeuken gepro
beerd. Men kan het receptenpak
ket verkrijgen door twee gulden
over te maken op gironummer
349731 ten name van Het Neder
lands Zuivelbureau onder ver
melding van „Receptenfolders”.
Toch zou Thijsse, leefde hij in
deze tijd, niet zo heel erg pessimis
tisch zijn over onze „blonde dui
nen”. Natuurlijk is er het een en
ander aan flora en fauna verdwe
nen (hondskruid werd zeldzaam,
boomleeuwerik en zeehond kunnen
nog op één hand geteld worden),
maar het duingebied is door een
bijzonder consequente houding van
de overheid nog steeds beschermd.
Helaas gelden hier redenen van
waterwinning en dergelijke sterker
dan die van het behoud van in veler
ogen onaanzienlijke plantjes en
kevertjes, maar feit blijft dat het
duingebied alleen maar in opper
vlakte is toegenomen sinds de
dagen van Thijsse.
Een krabbetje is een stukje mager
varkensvlees met been, dat gesne
den wordt van de rugwervels.
Gebruik magere krabbetjes, in hun
geheel of overdwars gehalveerd.
Het been moet op twee of drie
plaatsen gebroken zijn.
Wrijf de krabbetjes aan alle kan
ten in met een mengsel van zout,
peper, mosterdpoeder en gember
poeder. Vul ze vanaf het been, met
twee of drie ontpitte, gewelde prui
medanten.
Bak de krabbetjes op een braad
slee in een voorverwarmde, warme
oven (220 Celsius of bij 400 Fahren
heit), gedurende lal'.i uur, afhan
kelijk van de dikte van de krabbe
tjes. Halverwege de braadtijd een
maal keren.
(ofwel onder de Zweedse naam:
Plommonspdckat revbensspjdll)2 d
3 kg krabbetjes, 2 eetl. zout,
theel. gemalen zwarte peper,
theel. mosterdpoeder, 1
gemalen
danten.
De lucht in een centraal ver
warmd vertrek is vaak te droog.
Gevolg hiervan is barstende
hoofdpijn, een valse piano en
krakend meubilair. Het is er niet
behaaglijk, u voelt zich tegen het
grieperige aan. Ook uw planten
en huisdieren lijden eronder.
Door vocht in de lucht te bren
gen verandert u de droge CV-
warmte in een gezond klimaat.
Waterbakjes aan de radiatoren
zijn voor dit doel slechts een
lapmiddel.
Een oplossing voor dit pro
bleem is een elektrische luchtbe
vochtiger.
Itho B.V., postbus 21, Schie
dam, heeft in haar programma
een nieuwe luchtbevochtiger
opgenomen. Dit apparaat, type
LB30, brengt vrijwel geruisloos
vocht in de lucht via een veilig
verdampingssyteem en regelt dit
automatisch. Dit betekent dat
naarmate de lucht in het vertrek
Twee nieuwe handwerkboe-
ken vragen de aandacht. Het
„Ideeboek breien” van Do Ser-
dijn en Nora Hana (uitgeverij
Ideeboek, prijs 22,50) legt het
accent op fantasie en creativi
teit. Natuurlijk moet je dan wel
eerst op de hoogte zijn van de
belangrijkste breitechnieken.
Diverse steken worden uitvoerig
beschreven en toegelicht met
werktekeningen. Er wordt ook
veel aandacht besteed aan mate
rialen en hulpmiddelen bij de
brei-activiteiten (ook van begin
ners). Door het experimenteren
met steken en garens ontstaan
onverwachte resultaten en dat
nu juist is het aardige van deze
manier van handwerken. Het
gaat om het plezier van het zelf
doen, zelf uitzoeken. De werk
stukken in het boek dienen
slechts als basis.
Zijn bonte wei daarentegen zou
Thijsse niet meer terug kunnen vin
den. Het hooiland dat hij in dit werk
beschrijft met zijn rijke kruidenve-
getatie, met schitterende wilde
orchideeën en de meest uiteenlo
pende vlinders zoals Jan Voerman
jr. die aquarelleerde, dat heeft
plaatsgemaakt voor een intensief
bewerkte landbouwgrond. Het
blauwgrasland dat in Thijsse’s tijd
eenmaal per.jaar gemaaid werd,
moet nu moeizaam behoed worden
en dan betreft het nog slechts rest
jes van vroeger.
Toch doet zich een ontwikkeling
voor die de natuurliefhebber moed
zal geven. Diezelfde bonte wei van
Thijsse is nu niet meer op land
bouwgrond terug te vinden, maar
daar waar ze niet eens verwacht zou
worden, namelijk terzijde van de
autosnelwegen. Tot voor enige
jaren bestond bij de overheid alge
meen de opvatting dat de grassen in
de berm maar kort moesten worden
gehouden. Dat stond zo netjes en
het gaf ook geen verkeerstechni
sche problemen zo die er natuur
lijk ooit waren geweest.
Ontdekt werd dat bij het kortge
schoren gras ook de kruiden wer
den weggehaald en dat groeistof-
herbiciden dat wat als „onkruid” te
boek staat, eveneens geen goed
deden. Toen daar op tal van plaat
sen een einde aan kwam, keerden
de grasjes en kruidjes prompt weer
terug. Kennelijk had niemand
behoefte aan het hoog ópschietende
gras gedachtig het percentage
lood waarschijnlijk, dat het gras
voor dierlijke consumptie onge
schikt maakt zodat de flora ter
plaatse zich flink kon ontwikkelen.
komen die alles overtreft. Het gaat
trouwens ook niet om geringe
oppervlaktes. Nu er op veel plaat
sen niet wordt gespoten, is er in
totaal 35 duizend hectare natuur
grond bij gekomen.
Zodat Thijsse’s woorden dat de
natuur gelukkig kan maken, weer
langzaam bewaarheid kunnen gaan
worden. Wel zal het noodzakelijk
worden dat de wegberm een
bepaalde wettelijke bescherming
krijgt die een roekeloze vernieling
van de automobilist kan voorko
men, diezelfde automobilist die er
de oorzaak van was dat voor zijn
comfort de mooiste natuurgebieden
met autowegen werden doorsne
den. Het is te hopen dat de ANWB
die zich in het verleden zo druk
bekommerde om zogenaamde toe
ristische routes (ik denk aan de
Mergellandroute) nu een positieve
re houding zal innemen en niet de
horden zal attenderen op wat alleen
in kleinschaligheid recht van
bestaan heeft.
Margit Reij geeft een boek vol
aanwijzingen en tips voor het
maken van allerlei decoratieve
„aanhangsels”. De titel: „Kwas
ten, koord en franje” (uitgeverij
Zomer en Keuning, prijs 19,50)
spreekt al voor zich. Natuurlijk
kun je kwasten enz. kant en
klaar kopen, maar ten eerste is
dat natuurlijk niet zo leuk, het
kan duur zijn en bovendien vind
je niet altijd wat je zoekt. Als je
zelf aan de slag gaat kun je exact
maken wat je leuk vindt. Hoe dat
dan moet wordt uitvoerig uit de
doeken gedaan in dit goed geïl
lustreerde boek. Je leest over het
draaien, haken, punniken en
knopen van koorden, over kraal-
koorden, over allerlei soorten
kwasten, over de techniek voor
het maken van franje (macra-
méfranje, vilten-, kralen-,
geguimpte franje. Zo kun je dus
zelf goede sluitstukken mee
stal het kind van de rekening
van het handwerk vervaardigen.
Vast afval hoort in de vuil
nisbak. Dus geen koffiedik, thee
bladeren, al of niet versneden
etensresten, peuken of sanitaire
artikelen door gootsteen of toilet
spoelen. Dat vereenvoudigt de
zuivfering èn voorkomt dat u de
loodgieter voor verstoppingen te
hulp moet roepen.
Resten spijsolie, terpentine,
verf en fotochemicaliën kunnen
óók in de vuilnisbak als u ze even
teruggiet in fles, blik of contai
ner. In de zuiveringsinstallaties
zijn het lastige en daarom dure
klanten.
Gebruik niet méér was- en
reinigingsmiddelen dan strikt
nodig is. Het afvalwater blijft
dan schoner en het’ scheelt
bovendien in uw huishoudbeurs.
Bestrijdingsmiddelen zijn
giftig en mogen daarom nooit in
het afvalwater terecht komen.
Restjes met pak en al in de vuil
nisbak!
Alleen, de uitgangspunten waar
mee Thijsse in zijn tijd schreef en
de redenen waarom wij nu nog zijn
albums lezen, die liggen mijlenver
uiteen. Thijsse schreef zijn boeken
uit het oogmerk om de omgang met
de natuur te bevorderen. Hij atten
deerde op al dat moois in de over
tuiging „dat ieder mensch gelukki
ger en gezonder moet worden, naar
mate hij meer belang stelt in het
leven van de planten en dieren om
zich heen”. Nu kan de liefde tot de
natuur inderdaad gelukkiger
maken maar hoe velen worden
hedentendage niet veel somberder
bij het zien van wat er allemaal
verdwijnt in plaats van behouden
wordt om reden van dat „gelukkig
worden”?
Het hoogheemraadschap van
Rijnland zuivert in meer dan
veertig installaties het afvalwa
ter van huishoudens en bedrij
ven, die daarvoor jaarlijks ver
ontreinigingsheffing betalen.
Met ons allen kunnen we
ervoor zorgen, die zuiverings-
kosten in 1976 voor Rijnland
zo’n 25 miljoen gulden niet
hoger te maken dan strikt nodig
is. Meer zuiveren betekent meer
verontreinigingsheffing. Daar-
Bladeren vormen een goede voedingsstof voor de tuin. Bladaarde
is een prima bezit. Veel van de bladeren gaan verloren, omdat men
geen compacte mogelijkheid heeft om ze te bewaren. Wellicht is de
Harvester bladaarde-silo een oplossing. Het is een rond vat, dat
men zelf in elkaar zet. Men koopt een pakket met achttien PVC-
panelen, 75 cm hoog, (prijs 69). De inhoud van het vat is 425 liter,
doorsnee 85 cm. Via een aanbouwpakket met nog eens zes lamellen
kan men de silo-inhoud uitbreiden tot 780 liter. Door de compact
heid gaan de bladeren sneller broeien. Het bruine vat wordt in de
handel gebracht door Wijs en Zn, Singel 508. Amsterdam. Men
levert er een verzameldoek van kunststof bij, waarmee men de
bladeren gemakkelijk kan verzamelen.
Ter gelegenheid van de heruitga
ve is in het Noordelijk Koetshuis op
het landgoed Beeckestijn in Velsen
een tentoonstelling ingericht van de
originele tekeningen en aquarellen,
van Jan Voerman junior en Jan van
Oort voor wat betreft de Bonte wei
en L. W. R. Wenckebach en Jan van
Oort voor de Blonde duinen.
Duidelijk te zien is dat de repro
ductietechnieken sinds Thijsse’s
dagen aanzienlijk beter zijn gewor
den. Gesteld mag worden dat de
huidige plaatjes, die opnieuw moe
ten worden ingeplakt, veel meer het
origineel benaderen dan in de eer
ste drukken. De specifieke aquarel-
leertechniek die vroeger mat op de
plaatjes kwam heeft nu een half-
glanzend karakter gekregen. Ver
der bleef in de nieuwe uitgaven
alles, zoals ook in de vier jaargetij
denboeken, gehandhaafd. De
zwart-wit tekeningen hebben
dezelfde fijne lijn gehouden, elk let
tertype staat er nog even keurig op.
Alleen de kleine roestvlekjes die
in menig oud album het aanzien
zo’n weemoedige sfeer gaven, die
mis je eigenlijk.
In het lijmprogramma van Uhu, een Duits product, is een nieuwe
zogeheten alleslijmer uitgekomen, de ühu-extra. Men kan er allerlei
materialen mee hechten zoals papier, karton, hout, glas, porselein,
leer, textiel, foto’s enz. Bij zacht materiaal is het voldoende één
oppervlakte in te smeren en aan te drukken. Bij harde materialen
smeert men beide oppervlakken in (ze moeten goed schoon zijn),
laat ze even drogen en doet dan nog eens op één kant wat lijm. Dan
aandrukken. De ühu-extra zit in een tube. Door zijn gel-achtig
karakter heeft het als voordeel, dat de lijm geen draden trekt en
niet uit de tube loopt. Importeur is Beecham, Sportlaan 198,
Amstelveen.
4...
