GA5TEN&OEK
Maatstaf voor dynamiek
27.50
Wist u dat St.Nicolaas
in Haarlem
nper
te zienïs?
eeuwen
I laariem
I
1
I
30,
.'1
I
-1
8
s
NORMALE LEVEN IN JEDDAH LAM
MEKKA-PELGRIMAGE LEGT
Mercedes-Benz
4-
MB-280 E
I
3
a
n
V R U D A G
1 2
NOVEMBER
19 76
35
door UdoJ buys
J
voor slechts
Volgende keer:
uit 3aocdi-Arabic
B.V. AUTOMOBIELBEDRIJF VAN WIJK. Haarlem, Amsterdamsevaart 114,
lel. 023 r 317710. Overveen, Bloemeitdaalscweg 329, tel. 023 - 326250.
acceleratie
alleen
maatgevend
voor de
dynamiek.
Het is het
S r
X
Een uniek boek, ‘n geweldig kado
Vliegende moeders en het
ruime denken van
Pim Sierks
is - Ma
totale koncept, dat Mercedes zo
dynamisch maakt. Een hoge top is
gekoppeld aan voorzieningen, die een
plotselinge uitwijkmanoeuvre mogelijk
en makkelijk maken. Ook bij hoge
snelheid op de Autobahn. Een flitsende
acceleratie is gekombineerd met een
formidabel remvermogen, dat de wagen
beheerst en onder volledige kontrole
tot stilstand brengt. Ook bij nood
stops. Een Mercedes geeft de
berijder het vertrouwen, dat hij
de hoge prestaties van z’n
auto aan kan. Onder
-> alle omstandigheden.
En uw Mercedes dealer
zorgt ervoor, dat uw
h wagen snel en relatief
jU tegen lage kosten wordt
onderhouden. En ook
dat is dynamisch.
JEDDAH Ondernemende zakenlieden die het plan hadden dezer dagen naar het Saoedi-Arabische Jeddah
af te reizen om hun graantje in de olierijkdom mee te pikken, kunnen dat voornemen maar beter een poosje
in de ijskast zetten. Tenzij ze met een stoffig plaatsj e op de grond in een vergeten portiek genoegen willen
nemen, want in de havenplaats aan de Rode Zee is ge en kamer meer te krijgen. En, zou er een zijn, dan
moet daar grof geld voor worden neergeteld.
De nieuwe Mercedes serie geeft het
begrip dynamiek een nieuwe inhoud.
Niet langer zijn topsnelheid en
Acceleratie Mercedes-Benz 280E
5 10 15 2025303540HM t(Mc)
I TO
"ZEVEN EEUWEN HAARLEM
1’.
-
v; Ka
Transavia
met 160 man
in de boot
grote
.Z
S®
an-
be-
In de zon wachten de stewardessen op een volgende vlucht. Aan de horizon het silhouet van Jeddah.
(ADVERTENTIE)
Té
S SBE
De maatstaf, waarmee andere
auto’s worden vergeleken.
De Orpheus in de haven van Jeddah. Met een sloep wordt de verbinding met de
een paar honderd meter verder gelegen wal onderhouden.
weet ook de ambassadeur, „dat is hier
in Jeddah en in Mekka nog 'n graad
je erger, daar is niets aan te doen.
Het enige wat wij hier voelen is de
stijging van de prijzen”.
Om aan deze grootste operatie uit haar
bestaan te kunnen voldoen, heeft Tran
savia voor anderhalve maand vïer vlieg
tuigen (een Airbus, twee Boeings 737 en
een Boeing 707) naar het Midden-Oosten
gedirigeerd. En daarbij 165 man perso
neel in Jeddah gestationeerd om die
vliegtuigen te bemannen en de lucht in
te krijgen.
VOORAL MET DAT LAATSTE stond
de Transaviastaf voor een immens pro
bleem, want waar laat je 165 man in
een stad zonder bedden. De jarige heeft
dat probleem op originele wijze geklaard
door voor de hele periode een cruise
schip af te huren, het motorschip Orp
heus van de Griekse rederij Epirotiki
Lines. „Om zuiver operationele redenen
en omdat het practisch onmogelijk is
tijdens de hadjitijd ’n hotel te krijgen
en als dat al lukt betaal je zulke
waanzinnige prijzen dat je net zo goed
niet kunt gaan vliegen”, vertelt naviga
tor Fred Hendriks, die de operatie in
Jeddah leidt. Met Riet Brouwerens, die
op Schiphol de kwaliteit van het pro
duct in de gaten houdt, maar nu de
stewardessen indeelt, is hij veertien da
gen geleden in Piraeus aan boord van de
Orpheus gegaan om kapitein Pavlos Zar-
taloudis en zijn bemanning te vertellen
dat de mensen die in Jeddah aan boord
komen dat doen óm te werken en niet
om vakantie te vieren, zoals de Ameri
kanen die in „normale” tijden van de
ene Middellandse zeehaven naar de
dere worden geloodst.
EN DAT IS EEN HELE KLUS ge
weest. „Een enorme moeilijkheid”,
vestigt Hendriks, „het verschil tussen
een cruiseschip en een hotelschip is
enorm. Het eerste is allemaal geregeld-
vaste tijden voor alles wat aan boord
gebeurt, zo laat naar een excursie, zo
laat weer een andere activiteit, op tijd
naar bed en op tijd eten. En daar
kwamen wij, met een bedrijf dat vie
rentwintig uur per dag moet draaien. Ze
staan nog steeds met een beetje verwon
dering naar ons te kijken".
HET UITGE BREIDE vluchtprogram-
Deze uitgave van Damiate Pers is verkrijgbaar bij onze kantoren: Haarlems Dagblad. Ged.Oude
Gracht 82 - Haarlem (centrum). Soendaplein/Floresstraat 1 - Haarlem (noord).Califomiëplein 17 -
Haarlem (Schalkwijk), 't Haasje, Bennebroekerlaan 85- Bennebroek. V.V.V.,Jonkheer Mockkade
Hillegom IJmuider Courant. Lange Nieuwstraat 427 - Umuiden Beverwijkse Courant. Zeestraat
18 - Beverwijk.
BOEKHANDELS HAARLEM: Boek en Blad, Gen. Cronjéstraat 122 De Boekhal. Kruisstraat 40
Boekhandel H. Coebergh, Ged. Oude Gracht 74 Haco, Spaarnwouderstraat 108-110 Hage en
Zoon, Van. Zijlweg 84 Boekhandel I.L.A., Gen. Cronjéstraat 43, Grote Houtstraat 79 Boekhandel
van Kuijeren. Gen. Cronjéstraat 99 Loosjes. Rijksstraatweg 125 N.V. Boekhandel v. d. Peet.
Jansweg 39 P. Raaijen. Rivièradreef 14 Boekhandel Wiila Reinke, Gierstraat 64 Tip’s Boek- en
Tijdschriftenhal. Santpoorterstraat 5zw Boekhandel Veko. Zijlstraat 98-100 Boekhandel A.
Vernout. Warmoesstraat 10 Boekhandel H. de Vries, Jacobijnestraat 3 Vroom en Dreesman.
Grote Houtstraat L. te Welscher. Wagenweg 116 BLOEMENDAAL: Boekhandel J. M. de Wit.
Bloemendaalseweg 123a HEEMSTEDE: Boekhandel Batavo. Zandvoortselaan 147 Blokker’s
Boekhandel. Bronsteeweg 4 D. J. Schol, A. van Ostadeplein 4 J. M. de Wit. Valkenburgerlaan 48
SANTPOORT: Boekhandel Broeze. Bloemendaalsestraatw. 120 Boekhandel Erasmus.
Hoofdweg 234 IJMUIDEN: Boekhandel Erasmus, Lange Nieuwstraat 243 BENNEBROEK:
Ako. Bennebroekerlaan 9 Boekhandel Wagner. Zwarteweg 42 ’t Haasje. Bennebroekerlaan 85
BEVERWIJK: Beverwijkse Boekhandel. Breestraat27 Boekhandel Burger. Breestraat86Ding-
ler’s Boekhandel. Breestraat 58 Boekh. v. d. Meer. Wijkerbaan 4 HEEMSKERK: A.B.C.
Boekhandel. Maerelaan 4 Boekhandel de Graaf. Kerkweg 24 HILLEGOM: Boekhandel v. d.
Klugt. Hoofdstraat 89 Boekhandel Wagner, Hoofdstraat 93 VVV Hillegom. Jonkheer Mockkade
HOOFDDORP: Boekhandel v. Grieken. Kruisweg 979 NIEUW VENNEP: Boekhandel Bok
horst. Kerkstraat 2 SASSENHEIM: AV Boek, Hoofdstraat 141a Boekhandel Wagner. Hoofd
straat 181 VELSEN-N.: Laan’s Boekhandel. Wijkerstraatweg 275 IJMUIDEN: Bruna. Lange
Nieuwstraat 495 Boekhandel Erasmus. Lange Nieuwstraat 243 ZWANENBURG: Boekhandel
Kamerbeek. Dennenlaan 121.
IK HEB ZE zien arriveren op de
luchthaven van Jeddah, met hun bul
letjes in een doek onder de arm en
een fris gepoetste ketel voor hun
kostje. „Ze komen op religieuze gron
den, maar ook om de lol van de
bedevaart”, zei ambassadeur Van
Loon me. Die lol is dan bijvoorbeeld
dat de pelgrims wat lichter worden
gemaakt. „De Hadji wordt uitgebuit”,
De Transaviavlag wappert aan de mast
van het schip.
Het Jeddah Airport Hotel bijvoor
beeld, heeft deze week de prijzen ver
driedubbeld en twee Hollandse zaken
mensen die er zaten kregen te verstaan
dat ze voor hun twee kamers met tus
sendeur ruim 700 per nacht moesten
gaan betalen, of anders maar beter kon
den ophoepelen. Dat laatste hebben ze
gedaan.
ma betekent ondermeer dat er dag en
nacht een bar open moet zijn en ook de
verbinding met de wal 24 uur per et
maal moet worden onderhouden. „En
toch komt de eerste stuurman dan nog
ngar ons toe en zegt dat is toch niet
nodig hè die sloep, wie gaat er na
twaalf uur nou nog de wal op”, grinnikt
Hendriks, die in het leven van de
scheepsbemanning als een grote boeman
moet worden gezien. Want, vertel een
pastoor maar eens dat hij de mis voor
taan achterstevoren moet opdragen.
HENDRIKS HEEFT het geluk al grijs
te zijn, anders was hij dat zeker gewor
den. De tocht naar de Rode Zee verliep
al niet vlekkeloos, het «tuurde ook nog
eeuwen voordat de Orpheus eindelijk
voor anker kon gaan en dait dan nog
niet eens op de plek die de havenautori
teiten lang van tevoren hadden beloofd.
In het Suezkanaal was de spanning al te
snijden, toen bleek dat de scheepspapie
ren in Port Said waren achtergebleven.
Dat kostte een vertraging van vier en
een half uur en een ijsberende kapitein
die, met het oog op het arriveren van de
eerste vliegtuigbemanniing in Jeddah,
vast zat aan een scherp tijdschema.
NA DIT OPONTHOUD begonnen de
echte problemen pas voor de rede van
Jeddah, waar honderden srihepen maan-
denüang wachtten om gelost te worden.
,,’s Nachts was dat magnifiek, al die
lichten”, zegt Riet Brouwerens, die de
omvang van het Suezkanaal erg tegen
gevallen is. „Niet breder dan de Ring
vaart om de Haarlemmermeer”, stelt ze
vast. Het plezier om de lichtjes verging
de volgende dag toen het schip, ondanks
de loods, aan de grond liep. Hendriks:
„Ik heb met het zweet in m’n handen
gestaan, overal waar je keek zag je
boven het water koraalriffen steken en
die loods laveerde daar maar tussen
door. Een enorm arrogante kerel met
een jurk aan, ’n waardeloze figuur. We
gingen helemaal scheef, maar toch kwa
men we weer los”.
MAAR EEN TWEEDE KEERzou vol
gen. „We koersten recht op ’n lichter af.
Volle kracht voluit, brult die kerel nog.
Goddank zou ik bijna zeggen liepen we
’n meter of tien van die lichter muur
vast. Iedereen aan boord was enorm
confuus.de kapitein had dit nog nooit
meegemaakt, maar die loods - iemand
uit de twee families aan wie koning
Feisal het loodswezen indertijd heeft
gegund - bleef even arrogant en moest
iedere vijf minuten een nieuw drankje”.
OP DAT MOMENT begon het touw
trekken om de centen, waarbij waanzin
nig hoge bedragen genoemd werden. „Ik
kreeg toen de eerste verschijnselen van
angst, want ik wist dat onze eerste
bemanningen onder weg waren”, zegt
Hendriks. Toch wist hij die vlekkeloos
DIE PLOTSELING HEFTIGE reactie
van de hotelprijzen is te danken aan de
jaarlijkse pelgrimage naar Mekka: een
gigantische, maar vooral ook chaotische
verplaatsing van vele honderdduizenden
mensen. Van Moslims die gehoor geven
aan een van de vijf pijlers van de
islamitische godsdienst: de bepaling dat
iedere islamiet - als het maar even mo
gelijk is - althans eens in zijn leven een
bedevaart naar de Ka'abah moet maken,
het heilige der heiligen in de stad Mek
ka. Dit jaar weer worden tussen de 1,2
en 1,4 miljoen pelgrims in Mekka ver
wacht. Over de weg, per bus of auto,
per boot of per vliegtuig. De 150.000
Turken die verwacht worden bijvoor
beeld, komen voornamelijk per auto.
Alles bij elkaar een enorme heksenketel,
i „En die kan niet worden geremd, het is
onvoorstelbaar en schept vreselijke pro
blemen”, zei me de Nederlandse ambas
sadeur in Saoedi-Arabië, J. B. van Loon.
Van hogerhand werd dat ook ingezien
en koning Crated heeft zelfs zijn eigen
familie gevraagd van de tocht af te zien,
waarmee hij de andere Saoedi’s wil
inspireren zelf een keertje over de slaan
en ruimte te laten aan nieuwe hadji,
zoals de pelgrimgangers heten.
AAN DE LUCHTBRUG naar Jeddah
wordt dit jaar voor de tweede keer ook
meegedaan door Transavia Holland. De
maatschappij die juist deze maand haar
tiende verjaardag viert, heeft van Saudi-
a, de internationale luchtvaartmaat
schappij van Saoedi-Arabië, als verjaar-
spresentje een contract gekregen om
ruim 40.000 hadji naar Jeddah te bren
gen. Uit Karachi en Bombay, uit eigen
land, Damascus en het oliestaatje Dubai.
180
160
140
120
100
80
DE PELGRIMAGE NAAR MEKKA
is door de jaren heen een kwestie
geworden, waarvan je je kan afvra
gen of de stichter van de Islam, de
profeet Mohammed, die ooit gepre
dikt zou willen hebben. De grote
kermis die de pelgrimage is gewor
den, valt ongeveer acht weken na
afloop van de Ramadan. Maanden
tevoren al nestelt een legertje dienst
verlenende instanties zich op de
plaatsen, waar het gigantische leger
van pelgrims zich zal bewegen. En
die komen weken tevoren.
Maar van
nog geen
grote
vier
IN DE SOUK een wirwar van
bazars in het centrum vam Jeddah
zijn niet alleen de prijzen tijdens de
hadji hoger, het aanbod is er ook
groter. Veel pelgrims slepen handge
knoopte tapijten, sieraden of huisraad
mee, die ze aan handelaren in de
souk trachten te slijten, om daarmee
hun reiskosten te dekken. Deze han
del heeft zo’n vlucht genomen dat de
sjah van Perzië maatregelen reeft
genomen om die uitvoer in te dam
men. Hij vindt dat er op deze manier
te veel moois uit het land verdwijnt-
SAOEDI-ARABIË inmiddels vecht
tegen de problemen die de pelgrimage
met zich meebrengt. Het Hogere Pel-
grimscomite riep op tot matiging,
want er komt heel wat kijken voor
dat de moslims enige kilometers voor
Mekka in een toestand van zuiver
heid zijn gekomen en met geknipt of
afgeschoren hoofdhaar, met geknipte
nagels en op sandalen, in twee witte
naadloze gewaden, de gang naar de
kunnen maken,
op de komst is
Het hoogtepunt, het
het offerfeest, duurt
De goede "oude” stad Haarlem zit vól met dergelijke
surprises In zijn boek
neemt de bekende auteur Jan Hoeben
mee op een fascinerende wandeling door
de Noord Hollandse provinciehoofdstad
Een ontdekkingsreis, meer dan 300 pagina'
lang. 25x17,5 cm groot, waarvan zelfs doorge
winterde Haarlemmers héél wat kunnen leren
Ka’abah
een rem
sprake,
feest of
dagen. De pelgrims brengen dan de
nacht door in tentenkampen in Mina,
met een eigen elektrische centrale en
watervoorziening, winkels, hospitalen
en honderden artsen. De grootste
camping ter wereld. Voor honderden
pelgrims ook een laatste halte, zij
overleven de hadji niet, die de vi|fde
zuil van de Islam gestalte geeft. „M’n
collega’s zijn er anderhalve maand
dag en naeht mee bezig”, zegt ambas
sadeur Van Loon over de problemen
die de grote trek met zich mee
brengt.
aan boord van het nog steeds gestrande
schip te krijgen. Maar, of de duvel er
mee speelt, ook een van de sloepen liep
vast tijdens het half uurtje dat het
kostte om de afstand tussen de kade en
het schip te overbruggen.
„Toen ik iedereen had binnengekregen,
viel die hele Ka’abahsteen van m’n
hart”, zegt Hendriks, die dat nog eens
meemaakte toen het de kapitein de vol
gende morgen lukte de schuit los te
krijgen. En met de herinnering aan de
loods zegt hij: „Die man zou ik m’n huis
nog niet eens willen laten stofzuigen”.
SJEF RAVELLI, die als station-mana
ger optreedt, had inmiddels aan de wal
geleerd dat de Arabische wereld er een
van stempels en passen is. Kwartier
maken op de grond en de luchthaven
betekende voor hem een eindeloos touw-
trekken van steeds maar naar elkaar en
anderen verwijzende functionarissen.
„Ondanks alle moeilijkheden zijn we
gaan draaien met nauwelijks enige ver
traging”, aldus Ravelli, „en nu worden
we ook niet meer geconfronteerd met
onverwachte moeilijkheden. Je weet dat
je, hier terecht komtin ’n papiermolen.
Er was van tevoren wel een aantal
dingen geregeld, maar toen het er op
aankwam krabbelde iedereen terug”.
„Hier weet het linkerhandje niet wat
het rechterhandje doet”, vult Riet Brou
werens aan en Hendriks lacht: „Als we
Yes horen is het doorstomen en wegwe
zen”.
STEMPELS EN PAPIEREN zullen de
sondanks wel altijd voor verrassingen
blijven zorgen. Ravelli heeft dat nog
eens aan den lijve ondervonden toen er
voor hem op de luchthaven een paar
barakken moesten worden opgezet. Per
dag kwam de vergunning. Eerst voor de
grondvesting, toen voor de wanden en
tenslotte voor het dak. De twee Friezen
die speciaal voor dat karweitje uit Vrie-
zeveen waren overgekomen, bleven er
bijna in.
MAAR DE OPERATIE draait. Op de
Orpheus is de boetiek „operations” ge
worden, de pursersruimte het directie-
kantoor en de bibliotheek de kassa. Een
ding is Hendriks - ondanks z’n dram
men en z’n veelvuldige „een moment,
even wat regelen” - niet gelukt. Bij de
scheepswasserij strandde hij. „Unifórm-
sokken zijn zwart en zwarte sokken kan
je niet nummeren en dus niet uit elkaar
houden, daar beginnen we n iet aan”,
vonden ze in het vooronder. En daar
was verder dan ook helemaal nietstegen
in te brengen. Hendriks stond voor het
blok. Ondanks het feit dat de kapitein
hem nog zo nadrukkelijk had verzekerd:
„It’s your ship, you are my friend we
are brothers”. Een klein stukje Griekse
eensgezindheid tegenover een scheeps-
normen hervormende „vliegtuigman”.
De drie die aan boord van de drooggelegde Orpheus en op de luchthaven ervoor
moeten zorgen dat de operatie vlot blijft draaien. Van links naar rechts Fred Hen
driks, Riet Brouwerens en Sjef Ravelli.
