VAN AGT ZEGT ONDER SCHERPE KRITIEK KAMER DRIE
ONDERZOEKEN TOE IN ZAAK-MENTEN
ROMME KENDE
Opmerkingen topambtenaar
MENTEN NIET
Justitie oorzaak consternatie
Menten was niet ondergedoken
Sectiebestuur
36
V erzendhuis
Vforlands
artendori
gedeeltelijk
uitgebrand
I
blijft aan
„Berechting Menten
wettelijk ónmogelijk
II
„Meer politieke
gevangenen”
Een samenvatting
Het woord is aan,
Rechercheteam had wantrouwen
Kwestie
Prof. Rüter (strafrecht):
IN IJMUIDEN
pi
Bijna overal droog
AGENDA pagina 27
Aantal pagina’s vandaag:
WAARIN OPGENOMEN DE KENNEMER COURANT EN HET DAGBLAD VOOR IJMUIDEN
See
morris
before you buy
1F
ito
„Drie van Breda”
Vergeefse inval politie
Amnesty over Chili:
j
2
Wachttijden
1
maten
Luidsprekers
22, 24
uw warme bakker
lamsvacht jassen
ook in grote
KENNEMERLAAN
HK. SNELLIUSSTR. TEL. 14652
Voor het lekkerste
brood en fijn banket
I,
Weerrapporten
Binnen- en buitenland
2, 3, 4
Plaatselijk nieuws
5, 7, 9, 13, 15
Medische diensten 15
Toerisme19
Radio en tv21
Strips21
Kunst 25
Schrijvende lezers 27
Puzzel27
Economie 31
Beurs32
Sport 33, 35
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1976
67e jaargang nummer 15
Kantoor: Lange Nieuwstraat427, IJmuiden’
Postgiro 273107, Postbus 18, IJmuiden
Tel. redactie: 15389, nakantoortijd 10709
Tel. adm. en adv. Tel. 15437 en 16450
Klachten bezorging:18.30-19 uur en op
zaterdagen van 17.30-18 uur: Tel. 10519
voor Santpoort: 32 43 41.
IJmuider Courant
Bannink
Paul G.
G.
s r.
p. mnd., f 37,40 p. kwartaal (p.post f 49,—p. jaar f 146,90 (p.post f 189,—). Losse nummers 65 et*
Hoofdredactie: Jos L. Lodewijks, E. Koning Uitgave Damiate Pers B.V. Directie: Mr. H. C. van der Mije, H. P. Stuurman Abonnement n bij vooruitbetaling-f 13
Nog vandaag rapport over „lek
(Zie verder pagina 2).
MINISTER VAN AGT
(Van een onzer verslaggevers)
(Van onze Haagse redactie)
i
AMSTERDAM (ANP) Eén van de grootste deskundigen op het gebied van het
verantwoorde
(ADVERTENTIES)
i
(Zie verder pagina 7)
I
Wie nooit naar een ander luistert
kan geen eigen mening hebben.
„Maar de heer Mulder heeft daaraan
toegevoegd dat hij, als hij een zittende
minister van Justitie daarover zou moe
ten adviseren, misschien een anderslui
dend advies zou geven.”
De politie in Breda zei dat de actie die
voor de kloosterlingen als een volledige
verrassing kwam, was gevoerd „op grond
Van verkregen, niet onbetrouwbare in
lichtingen”. Minister Van Agt zei later
in de Tweede Kamer dat de tip afkom
stig was van „Accent”.
ZEIST. Het sectiebestuur betaald
voetbal van de KNVB blijft aan. Van
morgen werd na een schriftelijke stem
ming van de clubs definitief bekend dat
het merendeel der clubs achter het hui
dige bestuur staat. Een aantal verenigin
gen had een motie van wantrouwen
tegen dit college ingediend, maar kreeg
niet het vereiste aantal stemmen om het
bestuur te wippen. Dit betekent ook dat
de heren Zwikstra, Kernkamp en Zon
hun plaats behouden hebben.
Gisteren zijn 168 politieke gevangenen
vrijgelaten, nadat voor 134 Chilenen
woensdag een einde aan een periode van
gevangenschap was gekomen.
Het eindresultaat van dit derde onder
zoek wordt binnen twee weken ver
wacht. De Kamer zal dan opnieuw een
debat aan de kwestie-Menten kunnen
wijden, vooral als bekend wordt aan wie
precies bij justitie de gemaakte fouten
te wijten zijn.
IJMUIDEN. Een felle brand heeft
gisteren in de namiddag voor naar
schatting een half miljoen gulden schade
aangericht in het gebouw van verzend-
bedrijf Addressers Mailing Services
International (A&MSI) in IJmuiden. Het
bedrijf is gevestigd in een van de gebou
wen van het vroegere koelhuis IJsvries
op de hoek Ericsonstraat en de Prins
Hendrikstraat.
Het bedrijf verzendt en distribueert
reclamemateriaal. Bovendien bestonden
de voor een groot deel verloren gegane
goederen uit zakken onbestelbare post
die in het bedrijf wordt uitgezocht. De
brandweer was tot half elf gisteravond
bezig met nablussen. De bouwkundige
schade wordt geschat op 2,5 ton terwijl
voor de inventaris en opgeslagen goede
ren met eenzelfde bedrag moet worden
gerekend. De brand is vermoedelijk ont
staan doordat in de directe nabijheid
van een gas-gevelkachel een hoeveelheid
drukwerk stond opgestapeld.
Weersverwachting van het KNMI
tot morgenavond:
DEN HAAG Het ministerie van Justitie vindt niet dat de drie tot levenslang
veroordeelde oorlogsmisdadgers Lages, Kotalla en Aus der Fünten, de in Breda ge
vangen zitten, moeten worden vrijgelaten. „Zolang dit kabinet regeert, zullen de
drie niet worden vrijgelaten”, verklaarde staatssecretaris Zeevaiking van Justitie
afgelopen nacht in de Tweede Kamer. Hjj ontkende dat in een gesprek met ver
tegenwoordigers van het Centrum ’40-’45 een officiële opvatting over die vrijlating
zou zijn verkondigd. Wèl gaf hij toe dat de secretaris-generaal van het departement,
mr. A. Mulder, in het gesprek als zijn persoonlijke mening heeft gegeven, dat vol
gens hem de drie wei op vrije voeten zouden mogen worden gesteld.
Van Agt beloofde verder dat „de on
derste steen boven moet komen” om uit
te zoeken of „M.” inderdaad tijdens het
afgelopen weekeinde een tip heeft ont
vangen en zo ja van wie dat zijn
arrestatie op handen was.
SANTIAGO (AFP, UPI). Amnesty
International, de internationale organisa
tie tot steunverlening aan politieke ge
vangenen, heeft gisteren verklaard dat
zij is ingenomen mét het Chileense be
sluit ruim 300 politieke gevangenen vrij
te laten, maar roept de junta op ook
andere gevangenen de vrijheid te geven.
Amnesty zegt over informatie te be
schikken dat er andere gevangenen zfln,
die niet onder het recente regeringsbe
sluit vallen. Deze zouden op onbekende
plaatsen in het land worden vastgehou
den.
Romme. Dat heeft een van de recher
cheurs die aan dit onderzoek deelnam
verklaard. Volgens deze man, die niet
wil hebben dat zijn naam in de
publiciteit komt, is lange tijd overwo
gen Romme aan een verhoor te on
derwerpen. Waarom dit tenslotte niet
gebeurde, is niet bekend. Door dat
verhoor had het rechercheteam de
eventuele banden tussen Menten en
Romme willen onderzoeken.
Mr. Romme verklaarde vanmorgen
dat hij van deze zaak niets begrijpt.
Hij zegt Menten nooit gekend te heb
ben. „Dat hoefde ik formeel niet te
tweehonderdduizend gulden die Men
ten aan de KVP gegeven zou heb
ben.„Dat hoefde ik formeel niet te
weten, maar ik kan me voorstellen
dat het partijbestuur toen over zo’n
hoge gift mij wel iets verteld zou
hebben”, aldus Romme.
Mr. Romme heeft voor en na de
Tweede Wereldoorlog een belangrijke
rol gespeeld in de Katholieke Volks
Partij. Hij had zitting in de Tweede
en Eerste Kamer, was minister van
Sociale Zaken in het vierde ministe
rie Colijn, jarenlang was hij leider
van de KVP-fraotie in het parlement
en menigmaal was hij sleutelfiguur
bij kabinetsformaties. In 1961 trok hij
zich definitief terug uit de politiek.
HAARLEM Het rechercheteam
dat aan het eind van de jaren ’40 de
zaak Menten als onderdeel van de
Velser Affaire probeerde uit te zoe
ken heeft in die tijd zeer ernstig
wantrouwen gehad tegen de toenma
lige leider van de KVP prof. dr.
ZUNDERT (ANP). Tientallen poli
tiefunctionarissen, sommigen met hon
den, anderen met getrokken pistool, heb
ben gistermiddag een zoekactie uitge-
Veel bewolking en op de meeste
plaatsen droog. Meest matige
wind krimpend naar noordwest
tot west. Minimum temperaturen
van 6 graden aan zee tot 2 graden
plaatselijk in het binnenland.
Maxima omstreeks 7 graden.
Dat ook het openbare vervoer
in Londen aan lager wal is ge
raakt, wordt geïllustreerd door
onderstaande brief aan de hoofd
redactie van de Evening Stan
dard: „Ik draag een wijnrode
schipperstrui van grove wol. Er
zijn 19 kluwen wol van 40 gram
per stuk in verwerkt en zij was
in twee weken klaar. „Aangezien
ik er alleen aan gebreid heb
terwijl ik elke avond wachtte op
of reisde met buslijn 19 van
Piccadilly naar Tooting, is elk
verder commentaar op de tijd
besteed aan reizen op dit bepaal
de traject, overbodig. „Desge
vraagd mag elke functionaris
van het Londense openbare ver
voer de trui komen bekijken”.
strafprocesrecht, de Amsterdamse hoogleraar prof. mr. C. F. Rüter, zegt dat het
wetteljjk ónmogelijk is om de van oorlogsmisdaden verdachte Menten in Nederland
te berechten. Rüter is hoogleraar in het strafrecht en het strafprocesrecht aan de
Amsterdamse universiteit.
AMSTERDAM HAARLEM
LEIDSESTRAAT 9 (bi| Koningsplein) BARTELJORISSTRAAT 20 (bij de Giole Markt)
Tel. 020 223596 Tel 023 312655
was zeer ontevreden over het antwoord
van Van Agt, dat hij „pedante juristerij”
noemde. De justitie is bij de aanpak van
het hele onderzoek overdreven voorzich
tig te werk gegaan, behalve bij het
bewaken van de villa van Menten, zo
vatte hij zijn kritiek samen.
Zeevaiking reageerde daarmee op een
opmerking van de communist Wolff, die
de staatssecretaris en de secretaris-gene
raal (de hoogste ambtenaar) verweet
zeer onzorgvuldig met de gevoelens van
de mensen van het Centrum, allemaal
oorlogsslachtoffers, te hebben omge
sprongen. Volgens Zeevaiking was de
opvatting van Mulder niet uit eigen
beweging gegeven, maar op grond van
een vraag van een van de leden van de
delegatie van het Centrum.
„Maar nooit heeft iemand uit mijn
mond kunnen horen dat ik vind dat de
drie vrijgelaten moeten worden,” zei
Zeevaiking, die door minister Van Agt
speciaal voor deze verklaring in de Ka
mer werd gehaald. Ook al zal dit kabi
net die beslissing niet nemen, Zeevaiking
sloot niet uit dat een volgende regering
een ander antwoord op die vraag zal
kunnen geven.
Mulders uitlating inzake de drie heeft
onder de zes mensen van het Centrum
’40-’45 grote consternatie veroorzaakt,
aldus een van hen; een consternatie die
nog werd vergroot door Mulders ver
weer tegen het protest dat daarop volg
de.
DEN HAAG Minister Van Agt heeft het gisteren in de Kamer
zwaar te verduren gehad bij het debat over de geruchtmakende vlucht
van de van oorlogsmisdaden verdachte Menten. Enkele kleinere partijen
eisten in de Kamer het aftreden van Van Agt, maar een meerderheid
bleek daar niet voor te voelen. Wel was men vrijwel algemeen van oor
deel dat Van Agt en de justitie in de zaak-Menten veel te laks zijn op
getreden en dat met name het niet bewaken van Menten gedurende het
afgelopen weekeinde een ernstige fout is geweest.
4 van het Besluit Buitengewoon Straf
recht echter om te kunnen veroordelen,
aldus de hoogleraar.
Om nadere uitleg gevraagd, laat prof.
Rüter met enige tegenzin blijken, dat hij
het probleem met juristen heeft bespro
ken. Hij is ei- ook lang niet zeker van
dat de Limburgse verdachte, die maan
dag voor de rechtbank van Roermond
wegens oorlogsmisdrijven in het buiten
land terecht zal staan, tot in hoogste
instantie (de Hoge Raad) zal worden
gestraft.
Wel heeft Nederland in 1969 bepaald
dat oorlogsmisdrijven in dit land nim
mer zullen verjaren, maar volgens hem
slaat dat alleen op oorlogsmisdrijven, die
de vijand heeft gepleegd. „Onze eigen
oorlogsmisdrijven zijn wel verjaard,”
zegt hij.
Het ministerie van Justitie kent de
opvattingen van prof. Rüter en noemt
die „volstrek honorabel”. Maar het mi
nisterie meent, dat er wel het een en
ander tegen in valt te brengen. Mevr.
Toos Faber (voorlichting) deelde mede,
dat over een juridisch vraagstuk als het
onderhavige dient te worden beslist „in
het kader van een concreet geval ter
zitting”. Daarbij doelde zij op de recht
bankzitting van maandag in Roermond,
waar het probleem voorzover zij
kon verwachten terstond zou worden
behandeld.
De felste kritiek op Van Agt was
afkomstig van de communist Wolff. Hij
Grote beroering ontstond in de Kamer
toen Van Agt niet in staat bleek ant
woord te geven op de vraag waarom de
justitie de arrestatie van Menten tot
afgelopen maandag heeft uitgesteld, ter
wijl de dinsdag daarvoor al tot zijn
aanhouding was besloten. Van Agt wilde
aanvankelijk de beantwoording ver
schuiven naar het rapport dat over de
zaak-Menten in de maak is, maar de
Kamer stond er uitdrukkelijk op, dat hij
dit antwoord nog donderdagavond laat
zou geven.
Na een schorsing van drie kwartier
deelde Van Agt daarop mee dat in het
weekblad Accent van deze week, dat
afgelopen woensdag is verschenen,
nieuw belastend materiaal over „M.” zou
verschijnen. Besloten werd toen dat de
arrestatie pas kort voor de verschijning
van Accent zou plaatsvinden. Zo zou de
justitie nog wat extra tijd hebben voor
pogingen om meer bewijzen uit de Sov-
jet-Unie te krijgen en materiaal uit
Polen te vertalen. Waarom het huis van
Menten gedurende het weekeinde niet is
bewaakt, zei Van Agt niet te weten. Er
is in elk geval door het OM geen
bewaking gelast. De reden daarvoor
moet in het rapport over de zaak boven
water komen, aldus Van Agt.
Minister Van Agt zei nog vandaag een
voorlopig rapport te zullen krijgen van
de procureur-generaal in Amsterdam,
mr. J. F. Hartsuiker over het mogelijke
lek, dat de Blaricumse zakenman getipt
zou hebben dat zijn arrestatie aanstaan
de was.
Het debat had uiteindelijk tot resul
taat dat drie onderzoeken naar de zaak-
Menten zullen worden ingesteld. Het
eerste gaat over de relatie tussen de
Nederlandse justitie en Menten vanaf
1945 tot de zomer van dit jaar. Het
tweede behandelt het nieuwe bewijsma
teriaal dat vooral vanuit Oost-Europa
tegen Menten is verzameld. Het derde
zal een overzicht geven van de in het
debat zo bekritiseerde gebeurtenissen
van de afgelopen week.
De toezegging van minister Van Agt
tot het instellen van de onderzoeken was
voor Drees (DS’70) aanleiding zijn motie
dienaangaande in te trekken. Eerder had
Van Agt deze motie onaanvaardbaar ge
noemd, omdat het een afkeuring zou
inhouden van het al in gang gezette
beleid, maar na enig overleg trok Van
Agt zijn wat (te) zware kwalificatie in.
voerd in het Trappistenklooster in Zun-
dert. Ze zochten daar naar de voort
vluchtige Pieter Menten na een tip dat
hij zich in de abdij of in het erbij
behorende gastenhuis zou schuilhouden.
Anderhalf uur lang duurde de actie,
waarbij ook uit niets was gebleken dat
de gezochte in de abdij was geweest.
Hij noemt het zo goed als zeker, dat
Menten in Nederland niet kan worden
berecht wegens oorlogsmisdrijven, die
hij in Polen zou hebben begaan, „omdat
Nederland voor die delicten rechtsmacht
mist”. Om dezelfde reden zou ook de
uitlevering van Menten aan Nederland,
zo hij al ergens mocht worden opgepakt,
niet mogelijk zijn.
Prof. Rüter wijt dit aan het feit, dat
alle delicten, dié Nederlanders zonder
hun nationaliteit te verliezen in de
Tweede Wereldoorlog konden plegen, in
tussen zijn verjaard. „Het enige delict
waarvoor nog kan worden vervolgd,
brengt met zich dat de dader zijn Ne
derlanderschap heeft verloren.”
Gevraagd op welk delict hij daarbij
doelt, zegt hij: ,,Op het in vreemde
krijgsdienst, bijvoorbeeld de SS, treden.”
In dat geval mist volgens hem Neder
land rechtsmacht, omdat dader, slachtof
fer en plaats van het delict geen van
alle enig verband met Nederland heb
ben. Zo’n verband eist de wet in artikel
Voorlopige conclusie uit een enerver
end Kamerdebat en een soms meelij
wekkend optreden van een in de houd
greep geraakte minister: de van oorlogs
misdaden verdachte Menten heeft hulp
gekregen uit de zeer kleine kring van
justitieel ingewijden, de minister is ver
antwoordelijk gesteld (en heeft zichzelf
verantwoordelijk verklaard) voor deze
gang van zaken en tevens toegegeven,
dat hij ten onrechte heeft vertrouwd op
een integere, afdoende,
werkwijze van justitie.
Wat nu? Een snelle arrestatie van
Menten (die overigens door niemand
wordt verwacht) en een daaropvolgende
bevredigende afwikkeling van de rechts
vervolging en eventuele bestraffing van
de verdachte zouden niets meer kunnen
veranderen aan het ontstellende feit, dat
een minister van justitie door eigen
zorgeloosheid zich door ondergeschikten
heeft laten beetnemen. Zelfs het aange-
kondigde drieledige onderzoek, zo het al
een optimaal resultaat zou hebben, zou
die blamage niet meer kunnen wegwas
sen. De blamage is nog groter geworden
doordat de minister de kritiek op zijn
beleid als aanvallen op zijn persoonlijke
integriteit opvat en het dreigement van
aftreden heeft laten dóórschemeren-
Men zou daaruit helaas kunnen conclu
deren, dat noch Van Agt, noch zijn
geschrokken en onthutst zwijgende „Ag-
terban” zich realiseert hoe diep de kwet
suur aan het vertrouwen in de „grote”
politieke voormannen uit het verleden
en het heden wel is. Het gaat niet meer
alleen om „zekere M.”. Het gaat om alle
„M.’s” in onze samenleving1 om allen die
onder eervolle dekmantels oneervolle
daden verrichten te eigen bate of om
wille van politieke macht en aanzien, en
die daarbij misbruik maken van het
vertrouwen dat grote, machteloze groe
pen in onze samenleving in hen stellen.
Corruptie is een ellendige term. Maar
het is een goed woord voor sommige
activiteiten die het algemeen belang
schaden en het rechtsgevoel van gewone
mensen verzieken. Het wordt een steeds
beter passende term, naarmate men die
activiteiten hoger op de maatschappelij
ke ladder waarneemt, ontdekt, vermoedt.
Mensen van de wat oudere generatie
zullen duidelijker dan anderen beseffen
dat er waarheid schuilt in de nu volgen
de samenvatting van de affaire Menten
tot nu toe:
„Degenen die Menten willens en we
tens hebben gedekt, beschermd of ge
waarschuwd met gebruikmaking van
kennis of invloed die zij uit hoofde van
hun ambt bezaten, op welk tijdstip sinds
1945 ook, moeten als medeplichtigen aan
oorlogsmisdaden worden beschouwd”.
Het is de vraag of de minister en
degenen die om hem heen staan wel
tenvolle begrijpen wat dat zeggen wil.
