■■M
CUNARDLINE
I
I
I
SIDON.
19tbMA¥.
I
rOt
s, 'a'
y.-.^
rè
TWEERICHTINGSVERKEER VAN VLUCHTELINGEN
De vloedgolf van Europese Emigranten
Guerilla’s
fra
iiik
door Kees van der Maas
r
Noodlijdend
SIX GUINEAS
Avondklok
k M' r
Zwartehandel
i J
Hf
il3
-
ra
I
J
w
t
In Thailand ruikt het
nog steeds naar oorlog
Mwan
I* z
Aan de overkant van de rivier ligt de volksrepubliek Cambodja, gezien vanuit Thailand
DESTINATION
De aankomst van emigranten in New York, die per stoomboot worden overgebracht naar Castte Garden (1858).
SIN
HR.
Een plaggenhut van een pioniersfamilie in Dakota (1885)
Vlak voordat de verkenningstocht naar de grensgebieden met Laos
en Cambodja begint stapt een man de bus binnen. Hij blijkt een
ambtenaar van het Thaise ministerie van binnenlandse zaken. Druk
gebarend bindt hij ons op het hart om ’s avonds na zonsondergang de
buitenwegen (ook per auto) te mijden. De nacht is er voor misdadi
gers, infiltranten en guerrillafiguren, doorgaans bijeengeveegd onder
de verzamelnaam „communisten”. En daar hebben ze in Bangkok de
wennen aan de revolutionaire buurlanden
Laos en Cambodja. De bus rijdt Aranya
Prathet binnen, een hoogst luidruchtig
stadje op enkele kilometers afstand van
het land van de Rode Khmers. Doorgaand
verkeer is er niet, want de Cambodjanen
houden de grens sinds 17 april 1975, toen
ze met hun tanks de hoofdstad Phnom
Penh binnenrolden, hermetisch gesloten.
De half houten, half betonnen brug over
het riviertje Klong Luk is een toeristische
bezienswaardigheid geworden.
Wat dat betekent proef je uit de
sfeer die er op het ogenblik heerst in
Bangkok en het achterland: er wordt
jacht gemaakt op alles wat maar iets
met „commusnisme” te maken heeft,
er is perscensuur ingesteld, lectuur
die het huidige bewind niet aanstaat
is verboden, veel studenten zijn in de
gevangenis gezet en in het binnenland
opereert de guerrilla. Kees van der
Maas reisde in de eerste dagen na de
oktobercoup in Thailand rond.
Koud een maand is in Thailand een
door militairen gepousseerde regering
aan het bewind, die zegt dat ze het
„democratisch socialisme” wil invoe
ren, gebaseerd op bestuursmodellen in
Engeland en een aantal Scandinavi
sche landen. De nieuwe premier, Tha-
nin Kraivichien, heeft dat tenminste
zo uitgelegd aan buitenlandse journa
listen die hem kortgeleden interview
den. Maar dezelfde eerste minister
heeft er aan toegevoegd dat Thailand
„om te leven een beschermend schild
nodig heeft, een schild dat bestaat uit
de strijdkrachten".
afgelopen maand nog zonder pardon mee geprobeerd af te rekenen.
De Amerikaanse vliegbases zijn al weer een tijdje terug ontruimd; de
toeristenindustrie bewerkt in kleurige folders de Europese markt
brutaler dan ooit; Bangkok’s uitgaanswereldje doet alsof er niets
bijzonders aan de hand is. Maar toch ruikt het in Thailand nog steeds
naar oorlog.
nistische guerrillastrijders twee etmalen
lang zware slag leverden met eenheden
van leger en politie- voelt Thailand dage
lijks de spanning van de ingewikkelde
onderlinge verhouding met het nieuwe
bewind in Laos. Het rode stof van de enige
nog redelijk begaanbare weg in de rich
ting van de rivier de Mekong dringt door
alle kieren en gaten de bus binnen. Vienti
ane, Laos’ hoofdstad, ligt op zichtafstand
van de Thaise grens. Veel contact tussen
beide landen is er niet.
Het vertrek van de Amerikanen uit de
steden en dorpen langs de militair strate
gische wegen, die hier op het hoogtepunt
van de oorlogen in Indochina zijn aange
legd, heeft in Thailand een volstrekt nood
lijdend horecawezen achtergelaten, waar
in een katerachtige sfeer hangt. Overal
nachtclubs, discotheken, badhuizen en
massage-instituten, super-de-luxe-hotels,
waarin de verre van benepen Thaise hou
ding tegenover alles wat met sex te maken
heeft volgens Amerikaans recept is opge
poetst. Maar de exploitanten zijn stuk
voor stuk in financiële moeilijkheden. Het
alomtegenwoordige pretwereldje is danig
verschraald en verschrompeld; eigenlijk
weet het zich alleen nog in Bangkok te
handhaven.
Thailand, het westerse bolwerk in
Zuidoost-Azië, heeft vooral langs zijn oos
telijke grenzen nogal wat moeite om te
Een poster ter gelegenheid van de opening van emigran-
tenvervoer door de Cunard-lijn (1863).
jer-
ang
de
ele-
eën
tot
.De
?ck.
Vierhonderd kilometer naar het noor
den in Loei waar vorige week commu-
DIETARY
A
ier-
een
den
OC
toe-
,zij
Het
i en
ma
keer
tus-
’nie
ijds
eie
ren
ter-
inst
i te
de
win
te
tast
Ze
■en-
853
ide
ime
;en.
kio
slij-
terug zijn op Thais grondgebied trekken
ze de planken van het smokkelbruggetje
in. Daarna verdwijnt de bedrijvigheid.
Het gezicht van Cambodja bij deze
vroeger belangrijke grensovergang is
zwijgend en dreigend. Over wat erachter
schuil gaat is niet veel meer bekend dan
uit de verhalen van de vluchtelingen, die
nu al weer anderhalf jaar in de kampen
langs de grens huizen. Hun ervaringen en
waarnemingen dateren voor het meren
deel uit de eerste weken en maanden na
de machtsovername. Af en toe worden ze
aangevuld met het relaas van een enkele
nieuwkomer, die het is gelukt om onge
zien de grens te passeren. Voor de meeste
Thailanders is het onwezenlijk zwijgende
Cambodjaanse gezicht de camouflage
voor terreur, wreedheden, intimidatie en
onvrijheid in een revolutionair commu
nistisch geregeerd land waar m’en zich
totaal heeft afgeschermd van de buiten
wereld. En de Thailander weet niet wat hij
met zo’n buurland aan moet.
Terug in de hoofdstad Bangkok. De
receptionist van het hotel schuift me een
briefje onder de neus, waarop er melding
van wordt gemaakt dat de militaire lei
ders het opnieuw nodig hebben gevonden
om een avondklok in te stellen. Van tien
uur ’s avonds tot vijf uur 's morgens mag
niemand zich op straat vertonen. De hotel-
directie verontschuldigt zich bij de gasten
voor het ongemak. De bar blijft wat lan
ger open, voegt ze er beleefd aanbeve
lend aan toe.
Bangkok, de westerse metropool waar
hét verkeer overdag zo chaotisch is dat je
er alleen met gevaar voor eigen leven de
straat kunt oversteken, is die avond een
onwezenlijk uitgestorven stad. Het lange
kleurige lichtlint van autokoplampen op
de Gaysom Road lost kort na het begin
van de spertijd op in het duister van de
vochtige hete nacht. Thailand maakt
zenuwachtige dagen door, waarin het
ruikt naar de oorlog die in het binnenland
eigenlijk voortdurend onderhuids aanwe
zig is. En Bangkok is een beetje bang van
zichzelf geworden.
Het is al laat in de middag wanneer de
chauffeur eindelijk de gigantische ver-
keersknoop van de Thaise miljoenenstad
achter zich heeft gelaten. Een paar uur
lang stond de bus in de stinkende uitlaat
gassen waarmee de Chinese wijk wordt
bedwelmd, om de haverklap klemvast. En
nu jakkert hij er op los om de rit door het
donker zo kort mogelijk te houden.
Later zal David Jamieson, de Schotse
veldwerker van het VN-commissariaat
voor vluchtelingen, me uitleggen dat de
waarschuwing aan reizigers in Thailand
in hoofdzaak bestemd is voor de provin
ciewegen in het oosten, hoge noorden en
diepe zuiden. Politie en militaire patrouil
les raken daar van tijd tot tijd slaags met
plotseling opduikende groepjes gewapen
de lieden die zich niets aantrekken van de
regering in Bangkok of de lokale autori
teiten en die de boerenbevolking soms
stevig onder de duim hebben.
Vandaar ook die slagbomen op de weg
bij militaire doorlaatposten in een wijde
kring om de bebouwde kernen van steden
en dorpen; vandaar ook die steekproef
controles op het passerende verkeer.
Maatregelen waarbij je je overigens
afvraagt wat ze in vredesnaam kunnen
uithalen tegen een al zo ver doorgedron
gen probleem van openbare onveiligheid.
En de schrik zit er goed in bij de bevol
king. Jamieson: „Toen ik hier pas was ben
ik een keer ’s avonds om elf uur in mijn
witte VN-landrover van Aranya Prathet
naar Chanta Buri gereden over de weg die
zo ongeveer parallel loopt met de Cam
bodjaanse grens. De wachtposten die ik
aan het eind van de rit passeerde ver
klaarden me ronduit voor gek. Een Engel
se televisieploeg kreeg hier kort geleden
bij avondopnamen militaire bewaking
mee, compleet met stenguns”.
Jones gaat in op de achtergronden
van die immigratie-beweging (ook
naar andere continenten vertrokken
veel Europeanen); hij beschrijft de
vaak barre overtochten (in 1852 gingen
43 emigrantenschepen verloren) en de
ontvangst van de immigranten in Ame
rika. Hij wijdt aandacht aan de conflic
ten, die er ontstonden tussen oude en
nieuwe immigranten. Jones ontrafelt
ook de mythe van de „Smeltkroes der
naties”; hij laat zien, dat veel groepen
zich hecht aaneensluiten (bijv, de jood
se immigranten in nieuwe diaspora).
Tenslotte neemt hij de immigranten
wetten van 1920 en 1924 (de National
Origins Act) onder de loep. Deze wet
ten moesten een einde maken aan de
massale immigratie. Het jaarlijks aan
tal toegelaten vreemdelingen is te-
ruggdrukt officieel althans tot
155.000 per jaar. Qaarnaast werd een
quote-systeem van twee percent van de
per 1910 in de VS wonende etnische
sinds 1820 tot nu toe de oversteek. Om
wat cijfers te geven: 6 miljoen Duit
sers, 5 miljoen Italianen, 4 miljoen
Engelsen, 3 miljoen Russen (van wie
tweederde joden), 4 miljoen Oost-
Europeanen (naast de Russen), 4'/zmil-
joen Ieren en een kwartmiljoen Neder
landers. Duidelijk meer dan het
geschatte totaal van 450.000 mensen in
de hele achttiende eeuw.
Over deze brug werden in mei vorig
jaar de laatste konvooien buitenlanders
afgevoerd, die zich na de val van de Cam-
bodjaanse hoofdstad hadden verzameld
in de Franse ambassade daar. Sindsdien
hebben de Khmers alle pottenkijkers bui
ten de deur gehouden. Aan de overkant
van de brug staat een ijzeren hek, erboven
een breed bord met het opschrift „Volks
republiek Cambodja”. Een van de weinige
boodschappen naar de buitenwereld.
Grenswachters onder gammele afdakken
hebben de lange dag niets omhanden. Af
en toe beloeren ze elkaar met verrekij
kers. Op de brug probeert een Thais jon
getje (oud) Cambodjaans bankpapier van
vóór de machtsovername te verkopen. Hij
heeft er een handvol van. Aan de andere
kant van de rivier heeft het communisti
sche bewind van Khieu Samphan het geld
volledig afgeschaft. Dat maakt de voor
raad van het ventje toch wel zeldzaam.
Even verderop, aan de modderige oever
van de Klong Luk, wordt nog wat zwarte
handel gedreven. Er gaat zo zout de grens
over. De Khmers staan het oogluikend
toe. In een stalletje zijn soep en frisdran
ken te koop. Wanneer de scharrelaars bij
Aranya Prathet hun dagelijkse handel
naar de overkant hebben gesjouwd en
In de grote reeks van boeken, die dit
jaar verschenen zijn rond het twee
honderdjarig bestaan van de VS, mag
„Destination America” bij de boeiend
ste gerekend worden. Professor Mald-
wyn A. Jones van de universiteit van
Londen beschrijft hierin de massale
immigratie naar de States in de jaren
vanaf 1820. Het gaat hier om de
„moderne volksverhuizing” vanuit
Europa naar de Nieuwe Wereld. Niet
minder dan 35 miljoen Europeanen
van allerlei landsaard waagden
AjP
I
Sinds enkele weken heeft zich het
opvallende verschijnsel voorgedaan dat
het vluchtelingenprobleem er „weder
zijds” is geworden. Thailand heeft sinds
de zomer van 1975 zo’n 65.000 mensen
opgenomen, voor wie de grond onder de
voeten wat te heet werd in Laos. In de
kampen zitten ze dicht opeengepakt de
dagen af te tellen, wachtend op wat ooit
misschien een nieuw bestaan mag heten.
Maar er zijn nu ook enkele gevallen
bekend van Thailanders, die een goed
heenkomen hebben gezocht naar Laos:
studenten van de Thammasat Universiteit
in Bangkok. Nog net op tijd wisten ze er
tussenuit te knijpen toen het leger op 6
oktober naar de macht greep, de linkse
opstand op de campus van de universiteit
bloedig de kop in drukte en vervolgens
honderden jongelui achter slot en grendel
zette.
Eenvoudig is het niet om de grens tus
sen Laos en Thailand over te komen. De
Mekong is in deze tijd van het jaar breed
en de bewaking scherp. Voortdurend zijn
er berichten van mensen die op de vlucht
worden neergeschoten en verdrinken.
Lukt het toch om het Thaise grondgebied
te bereiken, dan gaan ze doorgaans eerst
een tijdje naar de gevangenis om doorge
meten te worden op politieke betrouw
baarheid. Er kunnen immers infiltranten
tussen de vluchtelingen zitten.
Officieel zijn de grenzen van Thailand
en zijn communistische buurlanden aan
de oostkant gesloten. In werkelijkheid
zijn ze zeker in één richting lek. En dat
maakt de Thailanders onrustig. Met een
opnieuw uitgesproken rechts militair
bewind in Bangkok, een regering die de
parlementaire democratie buiten werking
heeft gesteld en zwaar leunt^jp de strijd
krachten, zijn de verhoudingen met Laos
en Cambodja er niet eenvoudiger op
geworden.
irse
in
lan
:ul-
iro-
ces
i de
rap
/an
gen
die
vas
aal
zan
en
len
de
ch-
ler-
jle-
op
de
eze
da
ten
net
srs.
ati-
sld.
<-
5» z.,.. A
Brug over de drijvende markt in Bangkok.
groepen ingevoerd. Het doel was
natuurlijk om de volkenkundige
samenstelling van de Amerikaanse
bevolking te stabiliseren, maar Mald-
wyn Jones toont aan dat de economi
sche recessie en de mislukte politiek
van president Wilson na de eerste
wereldoorlog ook moesten leiden tot de
immigratie-quotering. Toch zijn er in
de laatste dertig jaar nog zo’n zeven
miljoen buitenlanders toegelaten (o.a.
in 1975 122.000 Vietnamezen). Dat vond
dan weer o.a. zijn oorzaak in het feit,
dat Amerikanen na de eerste militaire
conflicten oorlogsbruidjes en oorlogs
kinderen mee terug namen.
In „Destination America”, dat in het
Engels verscheen bij The English Book
Club (Leidsestraat 52, Amsterdam) en
dat 26.40 kost voor leden, staan veel
goede illustraties.
r
:<S,
