Ideaal terrein voor terroristen Handbal zit in een impasse kl - i «ube I Organisator Neuberger: Sport en politiek hebben alles met elkaar te maken Luide roep om amnestie voor Fischer N j rïi rr wmb door Mare Serné Zes stadions i: E H Muurhandbal Impasse Glimlachen I Iff Ja |g Wj-,. G J ch Lijk. B F lem irt J Eind november wordt in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires een speciale zitting gehouden van het organisatiecomité van het wereldkampioenschap voetbal. Een speciale bijzonderheid tijdens deze bijeenkomst is het feit dat de vergadering onder voorzitterschap zal staan van de 56-jarige Hermann Neuberger, leider van een klein aantal gereputeerde en machtige Duitse organisatiedeskundigen. In november 1974 is in Rome door de wereldvoetbalbond (FIFA) al besloten om de organisatie van ’s werelds belangrijkste voetbaltoer nooi op te dragen aan Duitsers. Op het allerhoogste niveau is er nauwelijks nog een Argentijn bij de realisering van dit spektakel betrokken. Het is een beslissing, die door de FIFA natuurlijk niet zonder reden is genomen. Allereerst heeft het team van Neuberger meer dan tien jaar ervaring op dit terrein. Al in 1966, tijdens de wereldkampioenschappen voetbal in Engeland, hebben Neuberger en zijn medewerkers nauwkeurig de organisatiestructuur bestudeerd die de Britten gehanteerd hebben bij e KT sr A - W r Z-Z Ervaren Duitsers organiseren k sen WK-voetbal in Argentinië i 1OE- f. I; s verd: ilijv. vrij i itertuin, nl«t i, voor-, 6975. oorzon- jm. met parket, louche, in mog. Het is totaal onmogelijk voor welk land ter wereld ook om enkele maanden voor het begin van zo’n evenement te stellen van: dat doen wij wel even.” de andere bond vrijwel alle internatio nale contacten had. door de vorderingen die er vooral op het punt van stadionbouw en communicatie zijn gemaakt. Ook uit de rapporten en films die we regelmatig binnenkrijgen blijkt dat de zaken onder het nieuwe regime duidelijk geforceerd worden. Joch en een aantal anderen zijn al voor uit gereisd om voor het congres op 29 november vast te stellen of het werkelijk allemaal zoveel beter is geworden als de Argentijnen bewe ren. Maar gezien mijn eigen erva ringen verwacht ik dat wel. Ik heb ook een persconferentie in Buenos Aires gehouden. Ik werd daar zelfs met het ongeloof van Argentijnse journalisten geconfronteerd; die boven water, met dezelfde onaangena me nevenverschijnselen van duwen, trekken, slaan en stompen, waartegen de scheidsrechters vrijwel machteloos staan. Zij treden als duo op, maar worden meer en genadelozer door het publiek uitgefloten dan zij zelf flui ten. De scheldpartijen schijnen niet van de lucht te zijn, ze komen ook harder aan doordat de toeschouwers in een zaal zo dicht op het veld zitten, en het gevolg is dat de scheidsrechters nagenoeg continu als home-referees optreden, tot hun verontschuldiging aanvoeren dat hun partijdigheid voor de thuisclub automatisch wordt recht getrokken als de bezoekers straks zelf thuis spelen. Er is op het ogenblik een groot tekort aan scheidsrechters in het West- duitse zaalhandbal. De hoop dat uitge speelde handballers nog een stuk aan hun carrière zouden willen breien door scheidsrechter te worden, is niet in vervulling gegaan, omdat die spelers beter weten dan wie ook hoe ondank baar, en zeg maar gerust: onmogelijk het is om een zaalhandbalwedstrijd naar behoren te leiden. Bovendien zijn de vergoedingen niet van die aard, dat men er om staat te springen. In de Regionalliga krijgt een arbiter voor zes uur „arbeid" (heen- en terugreis inbegrepen) een bedrag van 10 Mark. Voor 9 uur onderweg en fluiten is dat 15 Mark, en is hij in totaal langer dan 12 uur in touw, dan mag hij 20 Mark declareren. Om het tekort aan scheidsrechters aan te vullen is iedere zaalhandbalver- eniging nu verplicht één scheidsrech- Neuberger: „Er zijn financiële garanties voor de bouw van de nieu we stadions. Het is ook nuttig dat die worden gebouwd, want het wordt tijd dat de voetbalsport in Argentinië een beetje gedecentrali seerd wordt. Buiten Buenos Aires te van stati- I en el zonne- ksbijdr ito met gas en K Het 1-Wall handball, het eenmuurs- handbal dus, wordt ook nu nog overal in de Verenigde Staten met animo beoefend, de bal is van hard rubber, de spelers dragen beschermende hand- :e open douche ngs-, iden, ij het ns in loten zijn er nauwelijks geschikte accom modaties. Het is beslist niet immo reel tegenover de bevolking om daar veel geld aan te spenderen want na het toernooi kunnen deze arena’s volledig benut worden. De staat en gemeenten financieren de bouw. Die garanties hebben we gewoon.” Bepaalde punten werden overge nomen, maar de organisatie onder ging voor Duitsland ’74 op funda menteel belangrijke punten essen- tiëlt wijzigingen. Het mag bekend worden verondersteld dat Duitsers op het gebied van organisatie nau welijks hun gelijken hebben. Het wereldtoernooi van 1974, dat werd overschaduwd door de dreiging van terroristenacties, was daar het zoveelste voorbeeld van. Neuber ger, die vanwege zijn verdiensten op dit gebied na afloop werd geho noreerd met het voorzitterschap van de Duitse voetbalbond (DFB), illustreert met een simpel verhaal met welke problemen hij alleen al op het vitale punt van de veiligheid werd geconfronteerd. Neuberger: „Er is toen wel eens wat schamper over gesproken, maar zelfs tijdens het „anket op de avond na de finale Duitsland-Nederland hadden wij nog twee honderd rechercheurs in burger rondlopen omdat we bij wij ze van spreken tot de laatste secon den van het evenement met serieuze bedreigingen en tips werden gecon fronteerd. De dreiging van een aan slag tijdens het banket is werkelijk heel serieus geweest.” Het heeft lang geduurd voordat die handballers in de gaten hadden dat zij bezig waren een zaalsport in de open lucht te beoefenen. In „Honderd jaar Sport” memoreertM. J. Adriani Engels dat veldhandbal al in 1890 in ons land beoefend werd en op de mid delbare scholen werd gepropageerd als een soort met de handen gespeeld voet bal dat de leerlingen kon afhouden van het gevaarlijke echte voetbal. Dat nam niet weg dat handbal lang een ondergeschoven kindje bleef, een koe koeksjong dat eerst in het nest van de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding werd gelegd, daarna over geheveld werd naar het nest van het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond. De Koninklijke Nederlandse Athletiek Unie had ook nog een vinger in de pap, zelfs een zo grote vinger dat er een koude oorlog tussen turners en atleten uitbrak over de handballers, waarbij een gegeven moment (schrijft Adriani Engels) de ene bond vrijwel alle beoefenaars van het handbal, en ten betalen in Zwitserse franken of Duitse marken, de hardste valuta ter wereld. Het gaat hierbij om de opbrengst van kaartverkoop buiten Argentinië, het geld van de televi sierechten en de financiën van de maatschappijen die reclame in de stadions willen maken. Aangezien je uit de kaartverkoop nooit zoveel geld kunt verwachten iri Zuid- Amerika als in Duitsland het geval was, zijn de toegangsprijzen in Argentinië straks voor de wedstrij den lager. We hebben dat gecom penseerd door de televisierechten op te schroeven van 18 naar 25 miljoen, terwijl er ook flink wat meer moet worden betaald door de firma’s, die reclame willen maken. Het aanbod bepaalt ook hier de prijs, want een aangename ervaring is dat er zeer veel multi-nationals zijn die straks in Argentinië recla me willen maken.” Maar er zijn bepaald ook nog wel een aantal minder aangename zaken. Vooral het gebied van de communicatie levert enorme vraag tekens op. Neuberger: „Het pro bleem is niet om hier vanuit Frank furt met Buenos Aires te bellen, want dan heb je binnen vijf minu ten verbinding. Als je echter van Buenos Aires naar Mendoza of Cor doba wilt telefoneren, dan ligt het anders. Dan kun je beter het vlieg tuig nemen, want dat gaat vlugger. Dat kan natuurlijk niet. Een moei lijkheid vormen ook de accommo daties. Voor de spelers, pers en offi cials is dat geen probleem. Maar hoe zit het met de supporters? Voor al uit Brazilië verwacht men een invasie van mensen die te vergelij ken is met de hoeveelheid suppor ters die zich in Duitsland voorde den, toen Nederland zijn wedstrij den speelde. Hoe vervoer je die sup porters en breng je ze onder, in een land waar de afstanden oneindig groot zijn en de accommodaties beperkt. Hoe zit het met ziekenhui zen, medische apparatuur en het medische personeel? Kijk, dat zijn pas problemen. Ook dat gaan we eind november eens nauwkeurig uitzoeken.” Inmiddels bevindt het zaalhandbal zich, blijkens een artikel in het Duitse maandblad „Sport”, in een impasse, en dat verbaast me niets. Het zit namelijk niet goed in elkaar, ondanks de wild- enthousiaste volle tribunes die het trekt. De partij die de bal NIET heeft, trekt zich terug rond de cirkel waar binnen niet gedoelpunt mag worden, en de aanvallers trekken heen en weer langs die menselijke vleescirkel als zo’n speelgoedmuis die niet van de tafel kan vallen: heen en weer, heen en weer, totdat eentje zich erdoor wurmt en een schot waagt, waardoor de bal in de handen van de tegenpartij komt. Zaalhandbal is een soort waterpolo t Ik heb het veldhandbal nog meege maakt! Het was een vreemd gezicht, als je vanuit de verte op de fiets een veld naderde waarop gehandbald werd. Je zag, net als bij voetbal, tweeëntwintig spelers op het veld, twee doelen, keepers, een scheidsrech ter, het gewone werk zal ik maar zeg gen. maar de bewegingen waren heel anders. Je zag, vanuit de verte, nog geen bal, maar je zag wel dat er iets niet klopte. Het spel had iets spich tigs, het ging te snel heen en weer, de keepers stonden te geïsoleerd, en opeens begreep je het: dat was veld handbal, geen voetbal! ter per ingeschreven team te leveren, maar het is duidelijk dat dit niet de meest aangewezen weg is om goede scheidsrechters te krijgen. Doordat zo weinig scheidsrechters de snelle ont wikkelingen in het zaalhandbal kun nen volgen, voelen de trainers zich verplicht hun spelers tegen arbitrale dwalingen te beschermen door hun allerlei trucs te leren waarmee zij ongestraft hun winstkansen kunnen vergroten. Die veel professionelere scholing van de spelers in vergelijking met die van de scheidsrechters (de Duitse zaalhandbalbond heeft bij gebrek aan geld het bondsorgaan al opgeheven en kan de scheidsrechters ook maar één keer per jaar een dag bijeenroepen!), heeft tot gevolg dat de scheidsrechters weer nog meer achter- raken op de „spelontwikkeling”, ver houdingsgewijs dus nog slechter gaan fluiten, waardoor de neiging om het recht in eigen hand te nemen, of via allerlei trucs het eigen recht te zoeken, weer vergroot wordt. Een vicieuze cir kel dus, te meer omdat het publiek hierdoor weer extra opgezweept wordt in zijn onlustgevoelens en de arbitrage daardoor steeds onmogelijker maakt. Kenners van het Duitse zaalhandbal schatten bijvoorbeeld, dat 35 procent van de toegekende doelpunten onre glementair tot stand zijn gekomen. Meer dan een op de drie! Uitslagen als 17-12, 14-13, 10-37, 23-12 zijn heel nor maal. dertig doelpunten in één wed strijd is eerder gebruikelijk dan onge bruikelijk, maar dat betekent dan dat van die 30 doelpunten er 10 niet toege kend hadden mogen worden! STOPPER schoenen, kortom: wat in Amerika handball genoemd wordt is iets heel anders dan ons handbal en lijkt meer op squash. Het veldhandbal zoals wij dat kennen stamt inderdaad uit Scan dinavië, waar, volgens het verhaal, een stelletje voetballers voor de grap gin gen „voetballen met de handen”, en daar zo’n schik in kregen (ik weet dat het onvoorstelbaar klinkt), dat zij er mee doorgingen. De bal werd wat klei ner, het veld wat korter, en in 1936 kreeg het handbal internationale erkenning door op de Olympische Spe len in Berlijn te worden toegelaten. „Torball”, dus „doelbal”, heette het aanvankelijk in Duitsland, maar op de Olympische Spelen in 1936 werd al van Handball gesprochen. Duitsland won prompt de gouden medaille, Oos tenrijk de zilveren, en Zwitserland (kennelijk het Duitstalige deel, gezien de namen van de deelnemers (Herken- rath, Schmitt, Streib, Hufschmied, Wurz en dergelijke) won het brons. Daarna verloor Hitler de Tweede Wereldoorlog, en zijn handbal werd ook gauw in het vergeetboek opgebor gen, maar zie, daar kwam, in 1972 West- Duitsland al weer aan met de Olympi sche Spelen in München, dus u begrijpt: handbal was er weer bij. Het stelden dat Argentinië dit nooit zou kunnen organiseren. Ik heb toen gevraagd: Houd toch eens op met die pessimistische beschouwingen. Volgens mijn bere keningen moet het wel lukken. Maar als jullie er al niet in geloven wat moet de rest van de wereld zich dan wel niet gaan voorstellen? Maar ik moet hier wel aan toevoe gen dat er ontegenzeglijk een stro ming bestaat, die de zaak onnodig bemoeilijkt. Vooral in Brazilië wordt niet zonder leedvermaak door de media bijna dagelijks vast gesteld dat Argentinië 1978 nooit zal doorgaan”. En dan glimlachend: „Nou, we zullen zien.” achter- I, toilet. met Daarom kan Neuberger nog steeds beleefd glimlachen om het indertijd door Nederland en België gelanceerde plan om gezamenlijk de wereldkampioenschappen te orga niseren. Neuberger: ,Jk heb toen onmiddellijk Willem Meuleman opgebeld en gevraagd: Hoe kom je er eigenlijk bij om zoiets te doen? Ja, hij had gegeten met de Brazili aanse FIFA-voorzitter Joao Have- lange en die had niet afwijzend tegenover het plan gestaan. Maar Meuleman heeft dat volkomen ver keerd geïnterpreteerd. Het kan uit prestigeoverwegingen nergens anders worden georganiseerd dan in Argentinië. Waarmee Neuberger nog eens ten overvloede wil vaststellen dat sport en politiek praktisch alles met elkaar te maken hebben. De Olym pische Spelen in Montreal vormen wat dat betreft een weliswaar recent, maar duidelijk voorbeeld. Alleen al uit prestigeoverwegingen tegenover de rest van de wereld, maar zeker ook tegenover Latijns Amerika en vooral concurrent Bra zilië zullen de Argentijnen nooit het gezichtsverlies willen lijden door de wereldkampioenschappen voetbal uit handen te geven. Neuberger is realist genoeg om te beseffen wat voor problemen dat in de praktijk oplevert. Sedert de staatsgreep van de militairen in maart worden er aan de lopende band mensen in Argentinië vermoord. Het leger wordt geconfronteerd met twee guerrilla-groepen, de links Peronis- tische Monteneros en de E.R.P., een ondergrondse beweging. Neuber ger: „Het probleem is dat wanneer iemand an de ene groep iemand uit de andere kring vermoordt, er dan onmiddellijk wraak wordt geno men. Die politieke situatie is natuurlijk zeer ernstig. Maar dat neemt niet weg dat de Argentijnen zeker in staat zijn om goed een wereldkampioenschap te organise ren. Ik ben nu vier keer in Argenti nië geweest. De laatste keer in mei. Maar ik was aangenaam verrast Bepaald geen ideaal decor om een wereldkampioenschap voetbal te organiseren. Neuberger echter „Ik heb voor de wedstrijd van ons nationale elftal tegen Tsjecho Slo wakije een speech voor de spelers gehouden. Ik heb gesteld dat het mijn mening is dat zij ondanks al het gepraat over onveiligheid straks toch moeten gaan. In Mexico heb ben wij in 1970 ongeveer hetzelfde meegemaakt. Ook daar werd een speler als Uwe Seeler bedreigd met ontvoering en aanslagen. Dat is ook goed afgelopen. Bovendien nemen we onze eigen veiligheidsmensen mee naar Argentinië, die in nauw overleg met de Argentijnse autori teiten zullen samen werken. Natuuurlijk is een wereldkampi oenschap voetbal een ideaal terrein voor terroristen. Je kunt ook nooit een honderd procent veiligheid garanderen. Zo’n drama als in Mün chen met de Israelis’ had overal kunnen gebeuren. Tegen vertwijfel de personen, die nergens meer voor terugdeinzen, ben je uiteindelijk toch machteloos. Je kunt wel de risico’s zoveel mogelijk beperken. Daar zijn we constant mee bezig.” Kortom: Een ideale man om ook voor Argentinië in te zetten. Een land waar door de politieke en eco nomische chaos de problemen nog oneindig veel onoverzichtelijker en gecompliceerder zijn. Zonder de moeilijkheden te bagatelliseren hebben Neuberger, zijn rechter hand Joch en nog een aantal Duitse organisatie- en veiligheidsexperts zich enthousiast op hun nieuwe taak geworpen. Want dat is nog een bijzonderheid; het staat voor Neu berger c.s. wel definitief vast dat de wereldkampioenschappen voetbal in 1978 definitief in Argentinië zul len worden gehouden. Neuberger: „Die beslissing is in feite een jaar geleden al genomen. Anders waren wij er ook niet eens aan begonnen. Ik heb tenslotte ook mijn werk voor de Duitse bond en dat gaat toch ten koste door de tijd die wij aan Argentinië moeten besteden. Een wereldkampioenschap voet bal organiseer je niet zo maar even. Er zal tijdens het wereldkampi oenschap in Argentinië in zes stadi ons worden gespeeld. Er worden er twee gerenoveerd in Buenos Aires, beide zullen niet worden gebruikt voordat het toernooi begint, en er komen nieuwe stadions in Mar del Plata, Cordoba, Mendoza en Rosa rio. De stadionbouw vormde in Duitsland, waar de totale kosten van het toernooi 247 miljoen mark bedroegen, de grootste kostenfac tor. De opbrengst van het toernooi was 80 miljoen mark, de rest werd gefinancierd uit stichtingen als de Sporthilfe (waar niet alleen zaken lieden van het kaliber Neckermenn, maar ook een dirigent als Von Karajan deel van uitmaakte), de lotto, verkoop van souvenirs, pos ters en herinneringsmunten en een forse bijdrage van de bondsrege ring. Dat kan natuurlijk allemaal in een welvaartsstaat als West- Duitsland, één van de rijkste landen ter wereld. Maar hoe moet dat in een arm land als Argentinië? Maar vooral op het punt van de veiligheid bestaan veel onzekerhe den. Zeker in een land waar de eerste de beste taxichauffeur je in Buenos Aires kan vertellen in welk gebouw Peron op een zonnige och tend, vanuit een ander gebouw, van zijn ontbijttafel werd geschoten. Zuid-Amerika is een jungle vql armoede, politieke gevangenen en sociale misstanden. Toch is Neuberger geen romanti cus die zich aan dagdromen over geeft. Uiterst zakelijk en éfficiënt zet hij uiteen wat de werkelijke pro blemen zijn. Niet alleen de rijke westerse landen hebben een econo mische terugslag ondervonden; de oliecrisis heeft in Argentinië een ware ravage aangericht. Het land wankelt tussen een financieel ban kroet en een totale economische wanorde. Neuberger: „Er is een inflatie geweest van 300 procent. Daar hebben wij onze politiek aan moeten aanpassen. Alle geldzaken die buiten Argentinië omgaan wor den geregeld door een Zwitserse bank in Zurich. De debiteuren moe- Al maanden wordt in West- Duitsland driftig gespeculeerd over Schalke’s wonderspits Klaus Fisher. Gerenommeerde wereldsterren als Franz Bec kenbauer maar ook Gerd Müller hebben zelfs voor de televisie verklaard dat Fischer de enige echte opvolger voor de legenda rische Gerd Muller in het natio nale elftal zou zijn. Fischer, die bij Schalke wekelijks excelleert en uiterst gemakkelijk scoort, is echter betrokken geweest bij het Bundesliga-schandaal. Daardoor mocht hij nooit meer voor „Die Mannschaft” uitko men. Maar de roep voor amnes tie voor Fischer wordt door de spelers van het nationale elftal steeds luider. Zeker nu Argenti nië over anderhalf jaar voor de deur staat en in het Duitse elftal met formidabele voetballers als Maier, Vogts, Beckenbauer, Breitner, Bonhof, eigenlijk alleen nog maar de naam van een echte spits als Klaus Fischer ontbreekt. Neuberger echter: ,Jk ben daar uiteraard van op de hoogte. Ik blijf echter van mening dat je een precedent gaat scheppen als Fischer gratie zou krijgen. Dat zie ik nog niet gebeuren”. Een ander punt waar Neuber ger een duidelijke visie op heeft is de KNVB, die duidelijk anders gestructureerd is dan de DFB. Neuberger: „Een schei ding tussen de betaalde sectie en de amateurs is een ongunsti ge zaak. Daar is in Frankrijk het voetbal ook kapot aan gegaan. Ik heb het wel eens tegen mijn Nederlandse collega’s gezegd. Daar moet je nooit aan beginnen De oorsprong van het handbal schijnt gemengd te zijn: Deens- Zweeds-Duits. Hoewel andere bronnen de Ieren als hoofdschuldigen aanwij zen, die al een soort handbal, „fives” genaamd, in de tiende eeuw speelden. Vooral ene Meham Baggs uit het wel bekende Tipperary schijnt de interes se voor het handbal buiten Ierland te hebben opgewekt. Hij was een „tove naar” met de bal, kon de bal „spin” en „curve" meegeven, verbazingwekkend terug laten stuiteren, en andere jong- leurtrucs met het leder uithalen. Van daag de dag zouden ze hemzelf terug laten stuiteren, maar dat is een ander verhaal dat straks aan de beurt komt. In de jaren tachtig van de vorige eeuw emigreerde een Ierse handbalster (ik bedoel geen handballer met borsten maar een handbalvedette), Phil Casey genaamd, naar de Verenigde Staten. In een mum van tijd slaagde hij erin het handbal tot een profsport te maken waarbij geducht kon worden gewed. Merkwaardig genoeg schijnt dat hand bal vooral te zijn ingeslagen in de brandweerkazernes, waar tussen de uitslaande branden door hartstochte lijk werd gehandbald door de brand weerlieden. Zo heeft elke sport zijn eigen beoefenaars. werd nu in de zaal verspeeld, maar heette officieel toch geen Hallenhand- ball, maar gewoon handball, zelfs in alle drie voertalen: Duits (Handball), Engels (handball) en Frans (handball). Inmiddels hadden ook de Oosteurope- se landen aardigheid in deze sport gekregen, en het resultaat in München was dan ook: 1. Joegoslavië, 2. Tsje- choslowakije, 3. Roemenië, 4. Oost- Duitsland, 5. USSR, 6. West- Duitsland.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1976 | | pagina 27