Kop koffie wordt
een luxe-drank
Inklapbare wasdroger
Moeder zijn, niet altijd zo fijn
Eet (opnieuw) een beetje heet
Él
Wil
i
Waarom
vliegen de
prijzen zo
omhoog?
Snelheid op de fiets
r
f
2^.5^
'll
SLEUTELEN
Vrouwen luchten hun hart in
Houtpoeder
om te
Schoon
afvalwater
AAN AUTO
Hl r
„Moederboek” van de Bonte Was
kleien”
«fe
H
in
28
5
X.
Fl
s B
'1
door Piet Peperkamp
sgw
-^>^5
Risicospreiding
RECHT-VOOR-DE-RAAP
>1
Vrije markt
i—
JKsljF' MF'-"
Manipuleren
Is het in Nederland zo populai
re kopje koffie bezig zich uit de
markt te prijzen? Volgens de
handel drinken de Nederlanders
gemiddeld nog even veel koffie
als enkele jaren geleden, maar
het is diezelfde handel, die zich
erover verbaast „dat er zo weinig
flexibiliteit zit aan de vraagkant”,
waarmee de handelaren willen
zeggen, dat ze eigenlijk wel had
den gedacht dat de scherpe
prijsstijgingen van de laatste
maanden de koffieconsumptie
hadden doen dalen. Niemand
weet evenwel wat er in de
komende maanden staat te
gebeuren.
A
4
1>I1
(v
ffifl
p
axo
GASTON GOURMET
LEENS MACARE
ook het moeder-zijn) aan elkaar
probeert te toetsen.
„Ik kan niet tegen gehuil en
gezeur en gedram, ik schaam me
voor de buren die horen dat ze ver
velend doen. Ik schaam me voor
mezelf dat ik niet rustig reageer en
dat ik driftig ben, wat het allemaal
voor de kinderen nog erger maakt.
Ik kan ze zo vaak wel ik weet niet
wat doen en zou ze wel de deur uit
willen trappen. Toch hou ik wel
van ze, maar ik voel me zo’n rot-
moeder. Hoe doen al die andere
moeders dat dan?”
ten en het duurt een jaar of vier,
voordat je daarvan kunt oogsten”.
„Hoe doen al die andere moeders
dat dan?”. Vrouwen die zich in zeer
uiteenlopende situaties bevinden,
vertellen in het Moederboek wat de
praktijk van het moeder-zijn voor
hen betekent, of betekend heeft
Vaak zijn het bekend aandoende
verhalen: het uitputtende leven van
de alleenstaande moeder die veel te
je „vrijheid” betekenen na het leven
in het ouderlijk huis. Kortom: getui
genissen van „bewustwordingspro
cessen” zoals een aantal vrouwen ze
in de laatste jaren heeft doorge
maakt.
Van schrijfster Beb Vuyk is
bij de uitgeverij Luitingh te
Laren (N.H.) een herziene uitga
ve verschenen van haar boekjeo
Eet een beetje heet.
Ook nu is het een meer dan
voortreffelijk boekje gebleven,
waarin de schrijfster ons verha
lenderwijs inwijdt in de gehei
men van de Indische keuken.
Lees en herlees bijvoorbeeld
het hoofdstuk over de sambals
uit de Stille Kracht.
Draai de ophangbouten wat los en
daarna ook de bout(en) voor de riem-
spanning. Duw de dynamo naar het
motorblok toe, haal de riem van de
poelie af en verwijder nu de ophang
bouten helemaal.
Wanneer u klaar bent, haalt u de
hoes eraf en klapt de droger
weer tegen de muur.
dec
luggy
apart
»upé.
nodo-
Opel
1971
ipider.
ipring,
1450
I50 2
70-
1301
>r 160
sedes
alleen
5 sta-
1750
mooi
1970.
20 M
goed
luxe.
Tra-
goed
luxe.
1950
1973
1970
Aif A
De prijs van „Sleutelen aan
auto’s” is 10. Voorop bij repa
raties blijft natuurlijk staan:
neem geen enkel risico. Als u
niet zeker bent van een goede
aanpak laat het werk dan over
aan een deskundige.
o
Informatie
f. w
Uif. iï>|llu kwmi
Daarnaast bevat het Moederboek
onder meer beschouwingen over
eenzijdige en gedeelde verantwoor
delijkheid voor de opvoeding, een
poging tot analyse van het ontstaan
van het moderne moederschap, en
enkele informatieve verslagen over
het wonen van alleenstaande moe
ders met kinderen in een zoge
naamd wooncollectief.
Een citaat dat heel wat moeders
vertrouwd in de oren moet klinken,
en dat ontleend is aan een zojuist
verschenen „Moederboek”. Die titel
zou verwarrend kunnen werken,
want het begrip moederboek wordt
meestal geassocieerd met degelijke
voorlichtende bundels vol nuttige
tips en praktische raadgevingen
voor (aanstaande) moeders. Maar
dit „Moederboek” is een produkt
van de feministische uitgeverij De
Bonte Was. Dat betekent een door
vrouwen geschreven boek dat theo
rieën en ervaringen inzaken feme-
nisme en vrouw-zijn (en in dit geval
In één van onze vorige rubrie
ken hebben wij een viertal tips
doorgegeven van het Hoogheem
raadschap van Rijnland om het
afvalwater zo schoon mogelijk te
houden. Daarin werd o.a. gead
viseerd om terpentine, fotoche-
micaliën en bestrijdingsmidde
len in de vuilnisbak te stoppen
(bijv, in een oude fles of bus).
Omdat deze stoffen op verschil
lende manieren schade kunnen
veroorzaken in of na de vuilver
werking heeft de dienst Gemeen-
tereiniging van Haarlem er ons
op attent gemaakt dat deze
genoemde afvalstoffen niet in de
vuilniszak, container of vuilnis
emmer moeten worden gedepo
neerd. Men kan het best telefo
nisch of schriftelijk melding
maken van de aanwezigheid van
die afvalstoffen bij de reini
gingsdienst van de eigen
gemeente. Die afvalstoffen zul
len dan gratis door de desbetref
fende reinigingsdienst (Haar
lem, Heemstede, Bennebroek en
we nemen aan ook in andere
gemeenten) worden opgehaald.
Wie het leuk vindt om een kilometerteller en een snelheidsmeter
op zijn fiets te hebben om die snelheid dan voor zijn neus (op het
stuur) in de gaten te kunnen houden, kan bijv, een VDO-meter
aanbrengen op zijn tweewieler. De importeur Tunit BV (Van
Gijnstraat 12, Rijswijk ZHi doet het in een begeleidend schrijven
wel voorkomen alsof zo’n snelheidsmeter van direct levensbelang
is („in het huidige verkeer is het levensgevaarlijk even niet op te
letten. Dan kan 8,3 meter per seconde 30 km per uur wel eens
net te veel zijn”), maar dat is natuurlijk onzin. Het kan zelfs
gevaarlijk zijn als je op je metertje gaat zitten kijken in datzelfde
drukke verkeer. Het is gewoon aardig meer niet. Je zou voor
trimmers als argument kunnen aanvoeren, dat het leuk is om je
snelheid in de gaten te houden: controle of je constant rijdt of
hoeveel je in een sprintje fietst. Maar geen flauwekul over fietsvei-
ligheid. De meter is uitgevoerd in stevige kunststof, heeft een
duidelijk afleesbare wijzerplaat en een goed mechaniek (aldus de
importeur). De Trio 70 kan op alle types fietsen met de gangbare
wielmaten, 24, 26 en 28 inch worden gemoneteerd. Met aandrijfka-
bel kost het apparaatje 38.
«V
I
Maar er zijn nog meer koffielan
den. Is er niet een soort risico
spreiding mogelijk? „Er wordt al
meer ingevoerd uit Centraal-
amerikaanse landen, zoals Guate
mala en San Salvador, en de import
uit Afrikaanse landen, die vorig
jaar daalde, zal dit jaar waarschijn
lijk groter zijn”. Uit het commen
taar van de heer De Vries bleek, dat
deze importen nog weinig zoden
Zij besluit het hoofstuk met:
„Sambal is zo’n belangrijk
onderdeel van de rijsttafel, dat
men vroeger, in tempo doeloe
in de in vorstelijke stijl
levende landherenfamilies,
aparte sambalwrijfsters
gebruikte. Ging de familie aan
tafel dan zaten achter de dames
gehurkt de baboes en wreven
sambal naar verschillende sma
ken”. Aldus Couperus in het der
de hoofdstuk van De Stille
Er zijn nogal wat mensen, die
zeker in deze dure tijden
wat meer zelf zouden willen
doen aan het onderhoud van de
auto. Er zijn flink wat boeken
over de auto. Daar is nu weer
een nieuw exemplaar aan toege
voegd, een zogenoemd lang-boek
van Sijthoff (uiteraard vanwege
de lengte van het boek; wel wat
onhandig trouwens dat for
maat). De titel: „Sleutelen aan
auto’s”. Het is in stripformule
uitgevoerd, eerst steeds even in
het kort het onderwerp van han
deling en vervolgens de techni
sche aanpak in woord, maar
vooral beeld.
Als je een aardige technische
kennis hebt kun je ook de wat
ingewikkelder en gewaagdere
reparaties of onderhoudsbeur
ten aan (zoals het afstellen van
de koppeling of de kleppen, ver
vangen van de thermostaat, bij
stellen van de remmen enz.),
maar voor de op dit gebied niet
zo bekende dilettant zijn de aan
wijzingen uit het boekje wat te
simplistisch. Dat geldt niet voor
wat eenvoudiger klussen, die
ook in beeld worden gebracht
zoals de montage van een spie
geltje, onderhoud bougies e.d.
Dat er een nieuwe prijsstijging in
de lucht zit, staat wel vast, hoewel
een pakje roodmerk (250 gram) op 1
november nog met 37 cent werd
verhoogd tot 4,23. Dat betekent
een stijging met ongeveer honderd
procent vergeleken met 26 augustus
1975, een dag voordat de prijsstij
gingen begonnen. Toen kostte zo’n
zelfde pakje koffie namelijk 2,14.
Waren die prijsstijgingen nu
onvermijdelijk en wat was de oor
zaak? We hebben deze vragen voor
gelegd aan de heer J. P. C. de Vries
uit Bussum, die secretaris is van de
Vereniging van Nederlandse Kof-
fiebranders en Theepakkers, geves
tigd te Amsterdam. „Oorzaak is”,
zei hij, „de stijging van de door de
koffiebranders te betalen inkoop
prijzen”. De Economische controle
dienst van economische zaken heeft
het allemaal kunnen controleren, zo
voegde hij daaraan toe, op basis
van de informatie die de Neder
landse koffiebranders hebben ver
strekt. Er is toen een verklaring van
geen bezwaar gekomen van het
ministerie.
r jpC'
Wie stelt die inkoopprijzen vast
en hoe gebeurt dat? „Nou, het is een
vrije markt. Hij is niet helemaal
vrij, want we hebben een internatio
nale koffie-overeenkomst. Er is pas
weer zo’n overeenkomst van kracht
geworden op 1 oktober 1976. In die
overeenkomst zijn allerlei maatre
gelen opgenomen, waardoor we de
stand van zaken ten aanzien van
koffie in de wereld kunnen volgen,
waardoor we de prijs weten die
werkelijk is betaald en waardoor er
hulpmiddelen als quoteringsmaat-
regelen (verdelingsmaatregelen)
zijn voor situaties, die tot ingrijpen
nopen. Overigens is nu geen enkele
quoteringsregeling van kracht”.
Hoe gaat nu de vaststelling van
die prijzen in zijn werk? „De prijs
wordt op de beurzen vastgesteld.
Dat zijn voornamelijk de beurzen
van New York en Londen en in
mindere mate Hamburg, Le Havre
en Marseille. Dat gebeurt tussen de
exporteurs van de producerende
landen en de inkopers van ruwe
koffie, bijvoorbeeld uit Nederland”.
Nu de oorzaak van de stijging van
de inkoopprijzen. „Die ligt in Brazi
lië, dat nog altijd de grootste koffie-
exporteur van de wereld is. Van de
totale wereldproduktie van 70 mil
joen zakken koffie nam Brazilië er
20 tot 25 miljoen voor zijn rekening.
In de nacht van 16 juli 1975 vroor
het zo hard in dat land (let wel:
Brazilië ligt op het zuidelijk hal
frond), dat in een groot gebied alle
koffieplanten zijn bevroren. Toen is
niet de produktie bevroren, want
die was al rijp; die hebben ze nog
kunnen plukken. Maar de planten
zijn vernield, in sommige gevallen
tot de stam en in andere gevallen tot
de wortel toe. Dat betekent dat ze
het hele gebied hebben moeten
beplanten met nieuwe koffieplan-
Een wasdroger is een prima
apparaat, maar vaak is er geen
plaats voor in huis. Bij Carmen
Nederland (Pampuslaan 188.
Weesp) heeft men daar iets op
gevonden. Men klapt de droger
gewoon tegen de muur op als hij
niet in gebruik is. Het is dan ook
bepaald geen conventioneel
model. In „sluimerende” toe
stand is het een kastje van 12 cm
diep, 60 cm breed en 41 cm hoog.
Uitgeklapt heeft de droger als
afmetingen: 41 cm diep, 60 cm
breed en 143 cm hoog. En nu we
toch met cijfers in de weer zijn:
de Carminet zo heet het ver
nuftige apparaat heeft een
gewicht van 5.7 kg inclusief de
droogzak; de drooglengte is 6.6
meter waslijn; vermogen 2000 W
en 220 volt. Er kan een kleine
drie kilo aan wasgoed tegelijk
gedroogd worden. Als u de dro
ger wilt gebruiken, klapt u hem
dus uit. Met een paar drukkno
pen hangt u de bijbehorende
drooghoes of zak om het
droogrek, ritst de hoes dicht
(nadat u uiteraard de was opge
hangen heeft) en draait de knop
om. De Carminet kan op twee
standen drogen: één voor de fij
ne en één voor de gewone was.
De warme lucht circuleert langs
het wasgoed U kunt de droger op
een bepaalde tijd afstellen.
Daarop slaat hij automatisch af.
Kracht, waaraan Beb Vuyk dit
citaat ontleende.
Zij roept tenslotte op om
voortaan zélf onze sambals te
maken. Dat is iets wat, wanneer
de pepers goedkoop zijn, zeker
aan te bevelen is. Zij geeft heer
lijke ideetjes. Overigens is het
wrijven (oeleken) wel mannen
werk, dat een krachtige hand en
een soepele pols vereist. Aanbe
volen.
aan de dijk zetten. De Braziliaanse
koffieproduktie zakte door de
vorstschade tot onder de 10 miljoen
zakken per jaar en in feite daalde
de wereldproduktie toen tot onder
het consumptieniveau. Daarbij
kwam, dat over de gehele wereld
om economische redenen de koffie-
voorraden waren verminderd. Men
vond de kosten van het aanhouden
van zeer grote voorraden te hoog.
Hoeveel bedrijven in Nederland
voeren koffie in? „Dat weet ik niet
precies. Het zijn er maar enkele”.
Zit er geen oplossing in samenwer
king met andere EEG-landen? „Op
het ogenblik proberen wij Neder
landers bij besprekingen over de
internationale koffieovereenkomst
(tussen producenten- en consumen-
tenlanden) onze stem via de EEG te
laten horen. En dat gebeurt in
bepaalde zaken ook per geval”.
Konsumenten Kontakt heeft ver
klaard, dat de koffieprijs onnodig
hoog blijft, doordat de grootste kof-
fiebrander in Nederland, Douwe
Egberts, de verticale prijsbinding
voor dit produkt (er wordt een vaste
prijs opgegeven) niet wil opgeven.
„Het is juist”, aldus de heer De
Vries, „dat alleen Douwe Egeberts
de vaste prijs handhaaft. Daarnaast
zijn er ongeveer 70 andere koffie-
jong moest trouwen en na haar
echtscheiding een kind heeft moe
ten onderhouden zonder dat ze een
studiebeurs, behoorlijke woon
ruimte of aangepast werk kon krij
gen. De strijd om af te rekenen met
het moederbeeld dat met de paple
pel is ingegoten, het buitenspel
gezet worden als je durft te zeggen
dat moederschap niet onverdeeld
leuk is, de misrekening dat huwe
lijk en moederschap voor een meis-
sionsd»
'I worden
ileerd en
afgele-
i. vanaf
Gehele
9 u. t.m
Boeken van De Bonte Was win
den, zoals bekend, nergens doekjes
om. De vrouwen die hun ervaringen
erin spuien, doen dat recht-voor-de-
raap, in begrijpelijke taal. Ook in
het Moederboek gebeurt dat weer,
en het laat dan ook weinig over van
de zachtroze en hemelsblauwe frut
sels waarmee zwangerschap,
geboorte en jong moederschap nog
altijd worden versierd. De ontdek
king dat die rooskleurige wereld
weinig van doen heeft met die van
de praktijk van het moederschap,
valt menigeen rauw op het lijf.
IX c
>1 Break
ed Audi
>v. 1972
2 x VW
atom. en
0. Ford
a’s. Zeer
50. Ford
s nieuw
6 17001
mooi,
Rekord
000 km
rt, 1970,
)pel GT
er mooi
ar 2500
te uitv
Record
t. 1973
ixe, nov
s nieuw
ixe, nov
50 Toy-
X» km,
50 Toy
ed, type
•02 luxe,
ramen
lampen,
it. mooi
12.750
i. 1973
Renaull
er goeo
CL, type
!50 Dal
st. van
Dat 55
fanl.
50. Dal
>e 1974
al 2800
3500.
l, 1970,
Merce-
71, Am
|en K70
3950
m, geh
je 73
special
Citroen
ar mooi
Cherry,
1 100A
Datsun
1972
Station-
Datsun
J, zeer
Simca
oi, 73-
<e. zeer
73-74
during,
nault 5
1973
r. 1974
fa Sud,
n, ook
jlkswa-
nieuw.
112 TS,
f 4950
3. fant
branders (bij wie maar vier of vijf
grote), die een vrij of variabel prijs
beleid voeren. Het verschil tussen
Douwe Egberts en de anderen is,
dat Douwe Egberts tegen de handel
zegt: u mag niet anders dan zoveel
procent winstmarge nemen en dat
de anderen een adviesprijs geven
en de distributiehandel de vrijheid
geven hun eigen winstmarge te
bepalen. Dat betekent, dat de con
sumentenprijs voor koffie van Dou
we Egberts overal hetzelfde is,
maar dat de consumentenprijzen
van de andere merken kunnen ver
schillen”.
Wat is de achtergrond van dit
verschil? „Douwe Egberts gelooft,
dat de consument (zijn consument
dus) het prettig vindt om overal
voor dezelfde prijs dezelfde koffie
te kunnen krijgen. De andere kof
fiebranders zeggen: wij adviseren
om die consumentenprijs aan te
houden (en die ligt dan om de prijs
van Douwe Egberts heen; dat hangt
bijvoorbeeld van de kwaliteit aft, en
zij laten de tussenhandel dus vrij in
het bepalen van de werkelijke prijs.
Daarbij wordt gemikt op de aan
trekkelijkheid van koffie. Koffie
verkoopt snel en kan gebruikt wor
den om mensen naar andere pro-
dukten te trekken. Die eventueel te
lage prijs komt er dan wel uit”.
Het blijft merkwaardig, dat Dou
we Egberts, hoewel hij alleen
vasthoudt aan een vaste prijsaan
duiding, toch vijftig procent van de
markt heeft. „Kennelijk hebben
veel consumenten behoefte aan dui
delijkheid. Niet lang geleden waren
er voor vele levensmiddelen vaste
prijzen. Dat systeem is losgelaten
onder druk van de ontwikkelingen
in de distributie. De supermarkten
en discountzaken met hun
gestroomlijnde aan- en afvoerlij-
nen, hun massaverkoop en hun
mindere service werkten aanzien
lijk goedkoper dan de gewone
bedieningswinkels”. De heer De
Vries legde uit, dat deze ontwikke
ling leidde tot de conclusie bij de
fabrikanten, dat zij het systeem van
vaste prijzen moesten loslaten,
omdat de verschillende soorten tus
senhandel niet uit de voeten konden
met één geblokkeerde winstmarge.
Alleen Douwe Egberts heeft daar
dus aan vastgehouden. En waarom
dan? „Douwe Egberts heeft een
merkwaardig produkt. „DE” heeft
een produkt met een enorm hoge
omloopsnelheid en voor deze fabri
kant bleef het kennelijk aantrekke
lijk om voor iedereen dezelfde mar
ge te geven. Dat kon ook, omdat er
De Stichting Goed Speelgoed
heeft voor het jaar 1976 weer een
aantal bekroningen gedaan voor
speelgoed. In de categorie „Kre-
atief en hobbyspeelgoed” werd
o.a. een eervolle vermelding toe
gekend aan Talens Model-
powder.
Deze Modelpowder (waarom
in Nederland niet gewoon poe
der genoemd; van die anglicis-
mes krijg je gewoon wat) wordt
met water aangemengd en
vormt dan een houtpasta. Het
materiaal kan bewerkt worden
als een soort boetseerklei. Het
laat zich dan plezierig behande
len en bewerken zo vindt ook
de jury Het blijft niet aan de
handen kleven. Wanneer een
werkstuk droog is, kan het als
hout worden behandeld: dus
boren, schroeven, schuren, vij
len. Daarna kan het werkstuk,
indien gewenst, geschilderd
worden.
De jury acht vooral de kreatie-
ve speelwaarde groot. Terecht,
want men kan zich met deze poe
derpasta uitleven in de
vreemdste fantasieën. Met de
jury zijn we het eens, dat een
betere verpakking het materiaal
aantrekkelijker zou maken. In
ieder geval is er al wel een duide
lijker informatie omtrent de
mogelijkheden van de Model-
poeder aan toegevoegd.
ML TSrT.PItv
verder vrijwel geen vaste prijzen
zijn”.
Minister Lubbers van Economi
sche Zaken zei kort geleden op een
politieke bijeenkomst in Hoofd
dorp, dat de stijging van de koffie
prijzen in de producentenlanden
hem deed denken aan de olieprijs
opdrijving door de OPEC-landen.
De heer De Vries: „Ik kan me dat
heel goed voorstellen. Bij de bespre
kingen over de internationale kof
fieovereenkomst in september is
ook gezegd dat we moeten oppassen
dat we niet gemanipuleerd worden.
Wij hebben aanwijzingen, dat Bra
zilië koffie heeft gekocht in San
Salvador en Hamburg. Officieel is
gemeld, dat Brazilië als producen-
tenland is begonnen in de markt te
opereren”.
Wat kun je nu doen om te pogen
de koffieprijs op een redelijk peil te
houden? „We kunnen alleen tegen
de producent zeggen dat hij reke
ning moet houden met de reactie
van de consument. Die kan minder
koffie gaan drinken of een schepje
minder in het filterzakje doen. Want
het enige echte gevaar in deze zaak
is dat ze de prijs zo ver opschroe
ven, dat we de consumptie zien
teruglopen en dat zou ons natuur
lijk raken maar de producenten
ook”.
De oplossing kan ook een vervan
gend produkt zijn voor de consu
ment. „Dan zijn wij koffiebranders
de pineut. Maar dat zie ik nog niet,
want welke drank is goedkoper dan
een kopje koffie, dat nu vijftien
cent kost? Thee misschien, maar bij
een massale overstap op thee vlie
gen de prijzen daarvoor ook de pan
uit”. Naast magere melk en magere
pap zal het straks wel magere koffie
(zuinig met het schepje) worden.
Tenzij de omloopsnelheid van de
prijzen toch kan worden afgeremd.
Omdat de (nu twee jaar bestaan
de) uitgeverij De Bonte Was werkt
met „gratis arbeid, energie, ideeën,
tijd en overtuiging” van een aantal
medewerksters, kan zij de verkoop
prijs van haar boeken laag houden.
Het (rijk geïllustreerde) „Moeder
boek” kost acht gulden en kan
besteld worden bij de boekhandel
of rechtstreeks bij de feministische
uitgeverij: postbus 10222,
Amsterdam.
'Lagj
f
