Voorstelling blijft steken in exaltatie
Herrie rond
ontdekte
Rembrandt
Ensemble
André Malraux
3
Dr. Feelgood zonder
het verwachte succes
Neem het uw winkelier niet kwalijk!
PSP-protest
Wolf Biermann
bijgezet
Kunst bij CRM onder
aan het lijstje
Kondrasjin:
goede visie
op Beethoven
Premières bij
Ned. Blazers
1
1 WT
De fabrikant van Peter Stuyvesant Extra Mild maakt bekend, dat
het MINISTERIE van VOLKSGEZONDHEID in zijn mededeling van 29.9.76
heeft gepubliceerd dat Peter Stuyvesant Extra Mild de allerlaagste
in teergehalte is van de 152 onderzochte sigarettenmerken.
3
yc
b i
Sonesta koepelzaal ongeschikt
q
Contactorgaan Nederlandse orkesten:
Concertgebouworkest
Prinsen Geerligsprijs
gedeeld toegekend
Door de enorme vraag naar PETER STUYVESANT EXTRA MILD kunnen wij de produktie nauwelijks
bijhouden... Neem het uw winkelier dus met kwalijk als hij u een enkele keer met meteen kan helpen
aan PETER STUYVESANT EXTRA MILD.
Geen BKR-werk naar
artoteken
3
r
23
DONDERDAG
2 5
NOVEMBER
19 7 6
KUNST
JTi
al.
U
Ü'PLDADIG VOCi
1
l
f
c
HAARLEM. In zijn toneelspel Freule Julie benadrukt de Zweed
se auteur August Strindberg vooral de erfelijkheid, de voorbestemde
maatschappelijke situering van mensen, voortvloeiend uit geboorte.
Daarbij hanteert hij gemakkelijk herkenbare tegenstellingen als arm
en rijk, hoog of laag geboren zijn, man of vrouw, meester of knecht.
Als conclusie voert Strindberg aan dat er uit al deze hoedanigheden
geen werkelijke ontsnapping of ontworsteling mogelijk is. Tot welke
benauwende frustraties deze enge realiteit kan leiden, daarover laat
deze negentiende-eeuwse toneelschrijver geen twijfel bestaan. En als
moraal van zijn verhaal zou kunnen opklinken: hoog of laag, men
dient zijn plaats te kennen.
t
ll.
it
al.
TtÏTPU»
L,
Tij
(Foto: Kuno Grommers).
(ADVERTENTIE)
I—
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIE)
JOHAN VAN KEMPEN
■V'
FREULE JULIE is een toneeldrama dat
draait om de uit een grafelijk geslacht
geboren Julie, een vrouw die in de strenge
emancipatiedrift van haar moeder bijna
als jongen is opgevoed. Jullie heeft een
beredeneerde afkeer van mannen maar
voelt zich lichamelijk tot hen aangetrok
ken. In haar zinnelijke drift gaat zij zover
dat ze de kecht Jean verleid tijdens een
personeelsfeestje, ’s nachts op het land
goed van haar vader. Freule Julie en Jean
trekken zich terug op Julies kamer; later
besluiten zij te vluchten om samen in
Zwitserland een nieuw leven te beginnen.
Jean, in het besef dat hij immer tot die
nende arbeid gedoemd zal zijn, wil daar
een luxe hotel beginnen. Hij heeft Julie
vooral nodig om het geld. Maar de freule
bezit zelf geen cent en steelt een fortuin uit
de brandkast van haar vader. Als zij haar
lievelingsdier, een sijsje, door Jean heeft
laten doden omdat zij het op de vlucht
onmogelijk kan meenemen, laait Julies
haat tegen mannen opnieuw op. De tus
senkomst van de kokkin Kristien, Jeans’s
verloofde, maakt een vlucht definitief
onmogelijk en Jean laat Julie kiezen voor
de dood.
STRINDBERG heeft zijn toneeldrama
in naturalistische stijl geschreven en zijn
bedoelingen nogal expressionistisch dui
delijk gemaakt. Het stuk bevat sterke
speelrollen, is altijd graag opgevoerd en
daardoor wel het bekendste werk van de
Zweedse schrijver geworden. Woensdaga
vond ging het in première bij drie spelers
die het onder auspiciën van de Stichting
Algemene Toneelinitiatieven (ATIV) uit
brengen. Het is een voorstelling geworden
die op verschillende gedachten hinkt en
die artistiek gezien weinig indrukwek
kend is. Het lijkt erop of Strindberg als
oefenmateriaal dient om achter de eigen
dramatische mogelijkheden te komen. En
in hoeverre dat dan gelukt is, blijft in elk
geval voor mij de vraag.
ERG GELUKKIG komt deze voorstel
ling niet over. Eva Kant speelt Freule
Julie met een vreemd acent als een over
geëxalteerde vrouw zonder ook maar het
geringste spoor van adelijke afkomst.
Naar mate de voorstelling verloopt groeit
Politiek Nederland loopt niet wajm
voor kunst. In de periode 1977-’76 bleef
DIT DRAMA van Strindberg is wat de
intentie betreft niet verouderd, al werd
het bijna honderd jaar geleden geschre
ven. Maar zoals het nu is opgevoerd lijkt
het allemaal op een vergissing te berusten.
KO VAN LEEUWEN.
AMSTERDAM. Menigeen wandelde
gisteravond verbaasd de Sonesta Koepel
zaal de voormalige ronde Lutherse
Kerk binnen. Het kerkgebouw is her
schapen in een prima akoestische, uiter
mate stijlvolle concertzaal. Let wel: uit
stekend geschikt voor koffieconcerten op
de zondagmorgen, maar voor Dr. Feel
good? Per slot van rekening heeft deze
Engelse R B-groep thuis een straffe
reputatie.
Op het kleine kerkhof waren enkele
honderden mensen bijeen.
(Het vrij jonge Dynamite-agency dat
dit concert verzorgde, haalt ook de Fla
ming Groovies voor concerten op zater
dag 4 (delft) en zondagmiddag 5 december
(Sonesta, Amsterdam) naar ons land.)
DEN HAAG (ANP). Het toegankelijk
maken van artoteken voor werken uit de
Beeldende Kunstenaars Regeling is op
zijn minst een controversiële zaak.
I
Dat vindt minister Van Doorn van CRM
en hij zette woensdag tijdens het CRM-
debat in de Kamer uiteen waarom. In een
advies van de Centrale commissie com
plementaire arbeidsvoorzieningen
spreekt deze commissie zich uit tegen het
uitlenen van BKR-werk. Minister Boers-
ma van Soc. Zaken onderschrijft dit
advies. Het advies van de Raad van de
kunst is nog niet binnen, maar bekend is
dat dit ook negatief uitvalt.
zij in hysterie maar van het raffinement
dat met name de verleidensscène allure
kan schenken, is nergens sprake. Er
wordt wel gedaan alsof, maar het blijft
slechts uiterlijk vertoon. Bob van Tol
heeft goede momenten als de knecht Jean,
doch de ontbering van het juiste tegenspel
van Julie breekt hem toch teveel op. Daar
tussen beweegt Marijke Frijlink zich heel
wat beter als de nuchtere Kristien.
Virieler nog is Wilko in „I’m a Man”,
waarna de set verder alleen nog maar snel
werk kent: „Don’t try to know it”, „Riot in
Cell Block number 9”, „Checking up on
my Baby”, „Back in the Night” (Lee op
slide), „Route ’66” en „Roxette.” Een
kwart van de aanwezigen dans dan fana
tiek mee: het is slechts voldoende voor een
toegift.
VERRIERES-LE-BUISSON (AFP).
Het stoffelijk overschot van de Franse
schrijver, politicus en oud-minister
André Malraux is woensdagmiddag zon
der plechtigheid bijgezet op de begraaf
plaats van Verriëres-le-Buisson, aan de
zuidwestkant van Parijs.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De kunsten staan niet
hoog genoteerd op de lijst van prioritei
ten van deze regering. Dit is het oordeel
van mr. P. van den Bos. directeur van het
Contactorgaan van Nederlandse Orkes
ten, over de deze zomer door minister
Van Doorn ingediende nota „Kunst en
kunstbeleid”.
Die „berustende passiviteit” blijkt uit
het feit dat de totale CRM-begroting voor
1977 met 11,7 percent is gestegen, terwijl
de uitgaven ten behoeve van de kunsten
slechts met 8 percent zijn toegenomen.
Eva Kant als Julie en Bob van Tol in de rol van de knecht Jean in „Freule Julie" van
August Strindberg.
(Van onze correspondent)
TERNEUZEN. Er dreigt een regel
rechte rel te ontstaan rond de Terneuzen-
se „Rembrandt”. Maandag beweerde de
54-jarige Terneuzenaar Klaas Wingelaar
dat hij een „mansportret van de 17e-
eeuwse meesterschilder” in zijn bezit
heeft. Donderdag kan hij een aangete
kend schrijven in de brievenbus ver
wachten waarin een andere Terneuze
naar, de heer A. J. ’t Hoen, het schilderij
opeist. Krijgt de heer ’t Hoen „zijn” schil
derij niet terug, dan stapt hij naar de
politie.
Wie een beetje op de hoogte is van het
standaard rhytm blues-repertoire,
wordt niet zo verrast door Dr. Feelgood,
zij het dan dat vier matige musici dankzij
hun tempo en inzet erin slagen hun mate
riaal te presenteren met een ongekende
intensitiet. Doorgaans een garantie voor
een avondje ongelimiteerd swingen. Voor
de meeste aanwezigen betekent het dan
ook een opoffering om de show zittend te
moeten aanschouwen; een enkel agitator-
tje probeert ook al voor de aanvang de
zaal ertoe te bewegen de stoelen maar vast
op te stapelen en daardoor een hos- en
dansvloer te creëren. Tevergeefs.
REGISSEUR Klaus-Jürgen Kramer
heeft binnen een wat vervreemdend wer
kende atmosfeer die door aankleding en
decor bepaald wordt, een realistische
speeltrant gebruikt. Maar hij gaat daarbij
niet altijd even konsekwent tewerk. Op
een bepaald moment tilt Julie in woede
zelfs een brok decoi' op, waardoor de
technische constructie daarvan bij het
publiek duidelijker wordt dan de bedoe
ling van het gebaar. Dan wordt er een
geforceerde vertaling gebruikt die vol
gens het programma-boekje op een collec
tieve samenwerking berust.
Overigens heeft Klaas Wingelaar
woensdag de aanval op de Haagse (gepen
sioneerde) rijksrestaurateur J. A. Vermo-
len geopend. Wingelaar heeft het 17e-
eeuwse schilderij destijds door de rijks
restaurateur laten opknappen, maar naar
zijn zeggen heeft de restaurateur zich bij
zonder slecht van zijn taak gekweten. De
restaurateur heeft zich inmiddels van de
zaak gedistantieerd
Freule Julie mist raffinement
PUROL ZALF PUROL POEDER PUROL LIPPENPOMMADE
Het was bijzonder prettig om daarna op
charmante wijze, middels het orkestraal
spektakel van heel het symfonisch arse
naal. de zaal uitgegooid te worden met
„Till Eulenspiegels lustige Streiche", van
Richard Strauss Onder de beheerste
maar voortvarende leiding van Kondras
jin werden alle dolle avonturen, plagerij
en en schijnheiligheden van Tijl Uilen
spiegel helder en kleurrijk uitgetekend
het aandeel van de kunsten in de totale
rijksbegroting staan op 0,2 percent. De
plannen van deze regering met het kunst
beleid nemen kennelijk zo’n onderge
schikte plaats in dat deze op geen enkele
manier gememoreerd worden in de
Troonrede, noch besproken zijn in de
Hoofdlijnen van het regeringsbeleid 1977.
De nota „Kunst en kunstbeleid” dwingt
op zichzelf wel respect af, maar het poli
tieke fundament ontbreekt er aan. Mr.
Van den bos is van mening dat er geen
antwoord wordt gegeven op essentiële
vragen. De gedachten van de minister
nemen soms zo’n hoge vlucht, dat „het
aardse beleidsterrein aan het oog wordt
onttrokken”.
Hij bedient zich daarbij van „inflatoir
proza”, dat politiek volkomen onbruik
baar is en dat zelfs schadelijk kan zijn
voor de plaatsbepaling van de kunst, die
binnen het departement van CRM moet
concurreren met sectoren als bejaarden
zorg, gezinshulp en pensioenen voor oor
logsslachtoffers. Helaas wordt nog steeds
niet het belang van de kunsten in het
totale welzijnsbeleid voldoende aan de
orde gesteld. Dat noemt mr. Van den Bos
„een hoogst ernstige leemte”.
Minister Van Doorn wil volgens de
directeur van het Contactorgaan van
Nederlandse Orkesten wel een actief
kunstbeleid. De bewindsman spreekt zelfs
van alom heersende wancultuur en de
ernstige schade die wordt toegebracht
door krachten die „adem en leefruimte
wegzuigen”. Maar mr. Van Doom erkent
op hetzelfde moment dat er geen directe
instrumenten zijn om deze krachten het
hoofd te bieden
Minister Van Doom kon op deze gron
den niet tegemoetkomen aan verlangens
van de socialist Worrell. Ook een amende
ment om drie ton ten behoeve van
artoteken-subsidiëring uit te trekken
sprak hem niet aan Binnen de begroting
is zeven ton voor artoteken beschikbaar.
AMSTERDAM (ANP) De Reina
Prinsen Geerligsprijs 1976 is door de gelij
kwaardigheid van een Nederlandse en
een Vlaamse inzending gedeeld, zodat een
Vlaams en een Nederlands werk werd
bekroond. De bekroonde Vlaamse inzen
ding is een gedichtenbundel van Jotie
’t Hooft. Het Nederlandse werk is van
Oek de Jong en bestaat uit korte verhaten, I
In de jury zaten Jos Vandeloo, Eddy van
Vliet. Ankie Peypers en Wim Hazeu.
„Chords” (1974) is een compositie voor
vijftien blazers, die in een iets gewijzigde
instrumentale bezetting al door het NBE
tijdens de laatste Amerikaanse tournee
werd gespeeld en nu in de oorspronkelijke
versie te horen is. Van Keulen, eveneens
lid van het Nederlands Blazers Ensemble,
is ook de organisator van dit grootse pro
ject van hedendaagse muziekuitvoering
Om de drie op het programma geplaatste,
alle in opdracht van overheidsinstan
ties geschreven, composities in de prak
tijk te kunnen realiseren, opereert het
NBE in een afwijkende instrumentale
bezetting, met behulp van vete free
lancers die afkomstig zijn uit andere
Nederlandse orkesten. De oorspronkelij
ke bezetting blijkt hoe langer hoe minder
als uitgangspunt te kunnen dienen voor
de NBE-produkties
Zo zijn voor Boehmer’s „Lied uit de
Verte” (1975-’76), naast de voorgeschreven
twintig blazers, ook vier strijkers (viool,
altviool, cello, contrabas) benevens piano,
slagwerk en gitaar benodigd, om de so-
praansoliste te begeleiden De gezongen
tekst bestaat uit gedichten (in Nederland
se vertaling) van Ho Tsji Minh, de vader
van de Indochinese revolutie
„De Staat” (1972-’76) van Louis Andries-
sen vereist m de uitvoering, behalve zes
tien blazers, ook nog altviolen, gitaren,
harpen en piano’s Vier, tussen de twee
orkestgroepen opgestelde sopranen zui
gen hierin (onvertaalde, Griekse) citaten
van Plato. Het werk, waarmee Andnessen]
denkt „een bijdrage te leveren aan de
discussie over wat muziek met politiek te
maken heeft’’ is overigens door de com
ponist in de eerste plaats bedoeld voor
opname op de grammofoonplaat In de
i zaal is de ideale klankbalans minder goed
bereikbaar omdat alles is afgestemd op
elektronische versterking
Het hete project, waaraan zesenveertig
musici meewerken, krijgt aanstaande
vrijdag, twee dagen voor de Amsterdamse
première, m de Oosterpoort in Groningen
1 zijn (verkaptei openbare repetitie
Er is maar een beperkt aantal zalen in
Amsterdam, dus moest Dr. Feelgood het
met de Koepelzaal doen. Onder het statige
orgel nemen dan ook na het voorprogram
ma Roogalator, zeer teleurstellend
plaatsö The Big Figure (drums), John
B. Sparks (bas), Lee Brileuax (zang, slide)
en Wilko Johnson, een wel zeer eigenaar
dig heerschap. Deze laatste draagt de
show van het begin tot het eind. Wilko’s
gedrag is zo mogelijk nog agressiever dan
dat van Brilleaux, die zich beperkt tot
boosaardig mondharmonicaspel of hier
en daar een gemene blik.
Johnson gebruikt geen plectrum, speelt
nauwelijks soli, maar bepaalt zich tot het
in hoog tempo afleveren van akkoorden-
werk. Hierbij verplaatste hij zich geregeld
over de gehete breedte van het podium,
waarbij hij vreemde, onverwachte en
spastische bewegingen maakt. De haren
van zijn in een bloempotmodel geknipte
kapsel slieren daarbij om zijn hoofd, de
ogen worden op een willekeurig punt
gefixeerd; zijn gitaar is nu eens het sym
bool voor het mannelijk geslachtsorgaan,
dan weer stelt het een machinepistool
voor. Wilko hangt de beest uit in zijn
burgerkloffie. Dat laatste speelt wel dege
lijk een rol; makkelijk om je ermee te
identificeren.
AMSTERDAM Kirill Kondrasjin
deed zich gisteravond kennen als een
echte Beethoven-interpretator. Het door
hem geleide concert in de B-serie van het
Amsterdams Concertgebouworkest, open
de met de Eerste Symfonie. In de uitvoe
ring de ware geest van Beethoven: fors in
klank geboetseerd met felle accenten en
opvallend gevoelige dynamische over-
gangen. Het concertgebouworkest moest
in het eerste deel even acclimatiseren,
maar bereikte op den duur onder Kon-
drasjin’s (vrij ingetogen) directie een sta
biele synthese tussen perfectie en expres
siviteit.
In Sjostakovitsj, wiens Tweede Viool
concert na de pauze werd gespeeld, her
kende men weer de door het dilemma
tussen vrij kunstenaar en trouw
Sovejtburger geteisterde figuur. Victor
Tretjakov was de opmerkelijk virtuoze
solist. En in goede coördinatie met diri
gent en orkest, kwam een uitstekend ver
zorgde uitvoering tot stand Zo werden
alle passages, die soms smaakvol en dan
weer smakeloos klinkend zijn, maar in
alle gevallen onder een gebrek aan inhoud
lijden, met dezelfde aandacht naar voren
gebracht Een betere compositie waardig
Tretjakov. dertig jaar oud en tien jaar
geleden al winnaar van het Tsjaikovski-
concours, maakte met zijn technisch
gemak en steeds fraaie, temperamentvol
le streek bij het publiek terecht veel
«druk
AMSTERDAM (ANP). Het partijbe-
I stuur van de PSP heeft de socialistische
eenheidspartij van Oost-Duitsland
gevraagd haar invloed te gebruiken om
te voorkomen, dat het land doorgaat met
het uitstoten van DDR-burgers en te
bevorderen, dat de tekstdichter en zanger
Wolf Biermann weer in Oost-Duitsland
wordt toegelaten.
In een brief zegt de PSP, dat het een
bewijs van zwakte is als een socialistisch
land zijn inwoners onnodige beperkingen
oplegt. Het verschaft daarmee een voe
dingsbodem voor de „anti
communistische hetzecampagne, die de
reactie tegen de internationale arbeiders
beweging voert”.
Toch had Dr. Feelgood ondanks een
uitstekende, zij het wat monotone set niet
het verwachte succes. De oorzaak moet
gezocht worden in de al eerder gememo
reerde aanwezigheid van stoeten en de
slechte akoestiek (bij teveel power
gebeurt zoiets maar al te gauw in een
ronde zaal). Dr. Feelgood knokt deson
danks toch. Talking about you” loop
tover in „All through the City”, daarna
volgen nog meer degelijke en effectieve
songs van hun laatste (live-)album:
„Going back Home”, „Stupidity” en „I
don’t mind”, in „Keep it out of sight”
verspeelt The Big Figure in acht slagbe-
wegingen vier sticks. Het hindert allemaal
niet. Lee maakt wat ongeïnteresseerde
vulgaire bewegingen en de zaal reageert
toch niet.
Dinsdag las de heer ’t Hoen, die uit
Haarlem komt en sedert een jaar in Ter-
neuzen woont, in de Provinciale Zeeuwse
Courant dat de heer Wingelaar beweerde
de eigenaar te zijn van een echte Rem
brandt. „Toen ik dat gelezen had, heb ik
een uur lang helemaal niets gezegd. Ik kon
’t gewoon niet geloven”, vertelt de heer ’t
Hoen nu. „Ik heb dat schilderij dit voor
jaar in handen van Wingelaar gegeven om
het op te knappen. Natuurlijk wist ik niet
dat het een Rembrandt was. Dan had ik
het toch niet aan Wingelaar meegegeven.
Nee, ik heb het aan Wingelaar gegeven om
het opgeknapt terug te krijgen. Maar nou
word ik hiermee geconfronteerd”.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. De hedendaagse
Nederlandse muziek staat centraal op het
komende zondagmiddagconcert in de
I C-serie van het Amsterdams Concert-
gebouworkest. Het betreft hier overigens
een produktie van het Nederlands Bla-
j zers Ensemble, dat onder leiding van
Lucas Vis twee wereldpremières verzorgt:
„Lied uit de Verte” van Konrad Boehmer
(1941) en „De Staat” van Louis Andries-
sen (1939), terwijl Geert van Keulen (1943)
zijn eigen „Chords” dirigeert.
