West-Duitsland laakt „tweeslachtigheid” Afrikaanse landen
Acties voor hertelling stemmen
COMITÉ WIL CARTER
NIET IN WITTE HUIS
België op zoek
naar
NOG NIET VERGETEN
KOERDEN ZIJN
I
Meer politieke
vluchtelingen
in Zweden
1/
LICE”
„gif schip”
I
n
TURKSE HULP
UIT NEDERLAND
BONDSKANSELIER SCHMIDT OVER SCHEURING IN CDU-CSU-BLOK
MONTAG
Vrees voor politieke emoties na aardbeving in Turkije
Hulp voor getroffen
streek in Italië
COLUMNIST
BINNEN- EN BUITENLAND
2
3
VRIJDAG
2 6
19 7 6
NOVEMBER
e
Geen ruggespraak
Te kort
O
BONN/MÜNCHEN Bondskanselier Helmut Schmidt heeft giste
ren commentaar geleverd op de parlementaire scheuring in het
christen-democratische CDU-CSU blok. Deze is formeel voltrokken
door de fractie van de Beierse CSU, maar wordt algemeen beschouwt
als het werk van voorman Franz-Josef Strauss.
door Nico Scheep makerij)
k
(Van onze redacteur in Istanboel,
Frans van Hasselt)
ISTANBOEL. De naar schat
ting 200.000 daklozen in Oost-
Turkije hebben in barre weers
omstandigheden hun tweede
nacht in de openlucht moeten
doorbrengen. In het gebied dat
woensdag door een aardbeving
werd getroffen die volgens voor
zichtige ramingen zo’n 4000
doden heeft geëist, kan de gewon
den en daklozen nauwelijks hulp
worden geboden. Barre koude en
hevige sneeuwval maken het de
hulpploegen bijna onmogelijk via
de verwoeste wegen of door de
lucht de geïsoleerde dorpjes in
het rampgebied te bereiken.
„Strauss strooit ons met deze nieuwe aanval geen zand in de ogen”,
schreef Schmidt gisteren in een bijdrage voor de „Bergedorfer
zeitung”. Via de fragmentatie van het tot dusver bestaande politieke
krachtenveld, schrijft Schmidt, „doet Strauss een koelbloedige poging
de socialistische-liberale coalitie murw en stormrijp te maken en te
bereiken dat er in Bonn „een conservatief-reactionaire regerings
meerderheid” tot stand komt.
Ontevredenheid
Strauss strooit ons met deze
aanval geen zand in de ogen
J
l
1
1
De acties zijn gericht op hertelling van stemmen, registratie
l
1
1
Intussen stond Hofland voor de taak te
bewijzen dat er voor mij tien anderen
konden worden gevonden, en hij begon
een wekelijkse rubriek in het supplement
onder het pseudoniem Samuel Montag.
De naam viel hem in toen hij een stuk van
S. Montague zag in een der Engelse zon
dagsbladen; hij schrapte de ue, en maakte
van de S op eigen gezag Samuel. Tot mijn
onuitsprekelijke leedvermaak verscheen
de Samuel Montag-column zeer onregel
matig, wat Hofland nu wijt aan beslom
meringen rond het hoofdredacteurschap
van de krant. „Maar wat je waarschijnlijk
niet weet”, zei hij bij de Bezige Bij, ,Js dat
deze bundel zijn ontstaan aan jouw laatste
Hopper te danken heeft. Herinner je je
niet meer wat je daarin geschreven hebt?”
Ik had geen flauw idee meer, maar hij
vertelde het me en ik heb het nu nog even
opgezocht. Ik meldde mijn Volkskrantle-
zers dat dit de laatste Hopper was, die
tegelijk verscheen met mijn eerste Trijfel
in de GPD-bladen. En ik mijmerde over
de vraag wat de Volkskrant nu te doen
stond: een opvolger zoeken, maar wie?
Een vedette van een andere club kopen,
bijvoorbeeld Simon Garmiggelt? Of een
buitenlandse ster als Bernard Levin? „Of
moet Henk Hofland nu eens eindelijk de
kans krijgen om door te breken als Samu
el Montag?”
„Dat wou ik natuurlijk niet op me laten
zitten, en daarom ben ik toen weer met die
Montag-columns begonnen, maar nu echt
wekelijks”, zei Henk Hofland. Zo ben ik
dus toch nog, indirect, van nut geweest
voor de Nederlandse' literatuur, want zijn
columns zijn heel lezenswaardig, - het is
zoiide «lat ik het zeg
Sedert het begin van de jaren vijftig
zijn, in samenwerking met de hoge com
missaris voor vluchtelingen van de Ver
enigde Naties, meer dan 250.000 vluchte
lingen naar Zweden overgebracht. Voorts
kwamen er vele duizenden individueel om
asiel te vragen.
BRUSSEL (ANP). De Europese com
missie, het „dagelijks bestuur” van de EG,
heeft bijna 15 miljoen Europese rekeneen
heden (meer dan 50 miljoen gulden) uit
het Europese landbouwfonds ter beschik
king gesteld voor het herstel van de land
bouw in de Italiaanse streek nabij Friuli,
die in mei en september van dit jaar te
lijden had van aardbevingen.
Kort na het bekend worden van de
grote aardbeving in Turkije is de Turk
se gemeenschap in Nederland in aktie
gekomen. Direkt werden er op vele
adressen kleren en geld ingezameld. In
de Amsterdamse Daniel Stalpertstraat
heeft de Turkse gemeenschap meteen
een grote inzameling gehouden onder
alle Amsterdamse koffiehuizen en
cafe’s. Van de Turkse luchtvaartmaat
schappij Turkish Airlines kregen de
„Amsterdamse Turken" de toezegging
dat al hun goederen gratis naar Anka
ra worden vervoerd.
Op de foto worden alle binnenge
brachte kleren uitgesorteerd en ver-
zendklaar gemaakt.
De Turkse regering heeft inmiddels het
buitenland om hulp gevraagd, vooral voor
geprefabriceerde huizen. Ook de NAVO
heeft een Turks verzoek om hulp ontvan-
gen. Secretaris-generaal Luns heeft de
Turkse regering direct laten weten dat
alle NAVO-leden klaar staan om, „in de
geest van het bondgenootschap”, Turkije
hulp te bieden. Het was gisteravond nog
niet duidelijk of ook Nederlandse eenhe
den in het kader van deze NAVO-hulp
naar Turkije zouden worden gezonden.
(Van onze redacteur in Washington, Henk Kolb)
Washington Een merkwaardige coalitie van Republikeinse
politici en de Amerikaanse arbeiderspartij (een kleine linkse
groepering) poogt Jimmy Carters verkiezing tot president van
de Verenigde Staten ongedaan te maken via gerechtelijke
acties. In de staten New York, Ohio, Pennsylvania en Wisconsin
zijn bij rechtbanken procedures aanhangig gemaakt. Deze sta
ten vertegenwoordigen samen 103 stemmen in het kiescollege
dat de president formeel moet aanwijzen; voldoende om Carter,
die daarin een meerderheid van 56 stemmen heeft, eventueel
van de overwinning te ontdoen.
acties verklaard en de Republikeinse partij is er officieel niet bij
betrokken. Ford doet alle mogelijke moeite om de overgang naar
een nieuw bewind zo soepel mogelijk te maken in het belang van
„een nationale eenheid”. Indien hij bij de pogingen om het tij
alsnog te zijnen gunste te doen keren actief zou zijn, kan dit de tot
nu toe goede verhoudingen tussen Carters kwartiermakers en de
vertrekkende Ford-aanhang bemoeilijken.
BONN (DPA). De regering van de
Westduitse Bondsrepubliek maakt zich
bezorgd over de „tweeslachtige hou
ding” van de Afrikaanse landen.
De regering in Bonn en de openbare
mening in de Bondsrepubliek kunnen er
geen begrip voor hebben dat de bilatera-
gen worden de zwaargewonden naar de
hoofdstad teruggevóerd, nadat zij tevo
ren uren lang in de gang van het hospi
taal van de stad Van hadden moeten
liggen.
Het is een grillig spel van het lot dat
deze regering, die zo vervuld is van plan
nen tot ontwikkeling op lange termijn van
het verwaarloosde oosten, zich nu al voor
de tweede keer in haar korte bestaan ziet
geconfronteerd met acute problemen op
de kortst denkbare termijn, betreffende
dit gebied.
Premier Demirel de waterstaatkundi
ge, bekend als „danunenDouwer” praat
van kiezers en in één geval op een nieuwe verkiezing. Middelpunt
van het gebeuren is de republikein Guy van der Jagt, lid van het
Huis van Afgevaardigden voor Michigan, Fords eigen staat. Hij
is een goede vriend van Ford en voorzitter van de Republikeinse
commissie voor de Congresverkiezingen. Van der Jagt concen
treert zich vooral op de uitslagen in Ohio en Wisconsin, waar het
gaat om 36 stemmen van kiesmannen, die Ford een totaal van 277
zouden kunnen geven: zeven meer dan de meerderheid.
Dp procedures moeten snel worden afgewikkeld omdat het
kiescollege op 13 december bijeen komt om de president te
kiezen, een stemming waarvan de uitslag pas in januari bekend
wordt gemaakt. Zij is voornamelijk een formaliteit. In het
Carter-kamp is vooralsnog geen ongerustheid te bespeuren over
de uitslag van deze Republikeinse onderneming, die de initiatie
ven van de arbeiderspartij heeft overgenomen.
In Ohio had Carter een zeer benauwde meerderheid van 9333
stemmen en in Wisconsin van 34.000 stenimen. In Ohio moet het
hertellen maandag beginnen en op 9 december zijn voltooid. In
Wisconsin zegt de arbeiderspartij dat 70.000 stemmen ongeldig
zijn (meest Carter-kiezers) omdat de wet die de inschrijving van
kiezers regelt niet deugt.
Gehlhoff zei dat de Bondsrepubliek de
Afrikanen steunt in hun streven naar
volledige onafhankelijkheid, en uitte de
hoop dat de onderhandelingen over de
op een bijeenkomst van diplomaten van
de landen van de organisatie van Afri
kaanse eenheid.
De SPD, vervolgt Schmidt, zal zich ech
ter niet van de wijs laten brengen door de
„nieuwe slagorde” van Strauss en neemt
de bedreiging die ervan uitgaat serieus.
bij voorkeur over de ontwikkeling van het
Oosten in een termijn van tien jaar, waar
in het het Westen in menig opzicht voorbij
kan streven. Acht dammen, in Eufraat en
Tigris, waarvan er nog maar één half is
voltooid, moeten dan oost en west van
elektriciteit voorzien en het Oosten maken
tot een geïrrigeerd paradijs.
Het splitsingsbesluit van de CSU is
door Strauss c.s. genomen zonder rugge
spraak met de partij-achterban. Van die
zijde is hier en daar scherp geprotesteerd
tegen Strauss’ actie, zodat een goedkeu
ring achteraf nog niet zeker is. Zon de
partij Strauss weigeren te dekken, dan is
diens politieke spel nagenoeg zeker uige-
speeld.
In Beieren liggen al twee moties ter tafel
voor een buitengewone partijvergadering
van de CSU. Er zouden echter nog niet
voldoende handtekeningen zijn om die
vergadering inderdaad bijeen te roepen.
Iemand die er niet aan twijfelt dat
Strauss zal winnen is Klaus Matthiesen,
SPD-fractievoorzitter en oppositieleider
in de „Landtag” van Sleeswijk-Holstein.
Matthiesen houdt er rekening mee dat de
CSU al bij de verkiezingen van 1979 in
deze noordelijkste deelstaat met een eigen
lijst zal komen.
gen heeft opengelaten. Er komt namelijk
bij, dat dit hele gebied wordt bewoond
door Koerden, onder wie radicale en sepe-
ratistische stromingen de laatste tijd weer
heviger schijnen los te barsten. Er zijn ook
tekenen van enige coördinatie tussen de
vanouds linkse Koerdische bewegingen in
Turkije en de nu ook linkse Koerdische
beweging in aangrenzend Irak. In Lice
zouden vorig jaar grote partijen wapens
aan het daglicht zijn gekomen.
Het lijkt erop dat de vaten de afgelopen
dagen bij stormweer overboord geslagen
zijn van een schip. De indentiteit van dat
schip is echter nog niet bekend.
STOCKHOLM (UPI). De Zweedse
regering heeft gisteren het cijfer voor
toelating van poUtieke vluchtelingen met
500 tot 1250 verhoogd met het oog op de
politieke situatie in Latijns-Amerika.
Uit Ankara worden op grote schaal
dekens, tenten en kleding aangevoerd, en
ook dokters, waaraan in dit verwaarloos
de gebied van ouds een schrijnend tekort
bestond. Met dezelfde militaire viiegtui-
BRUSSEL (ANP). In de Belgische
kustplaatsen Oostende en Den Haan zijn
in de afgelopen dagen in totaal tien vaten
op het strand aangespoeld die natriumme-
thylaat bevatten. Dat is een vloeistof die
gevaarlijk is voor de mens en die boven
dien, vermengd met zeewater, een explo
sief mengsel kan opleveren. Uitgemaakt is
inmiddels al dat de vaten afkomstig zijn
van de B ASF-fabrieken te Ludwigshafen.
i
I
1
r
t
i
s
n
a
g
n
r
t
op het moment van de aardbeving bui
tenshuis. Maar in sommige dorpen, zoals
het uit 70 huizen bestaande Alikenli,
waren er op de totale bevolking maar
enkele overlevenden. Overal in de dorpjes
zoeken de overlevenden naar in het puin
bedolven familieleden.
Met zijn Russische collega Kosygin zou
Demirel eind deze maand een ontmoeting
hebben in het afgelegen stadje Kars, ook
in Oost-Turkije, waarbij gezamenlijk de
eerste steen zou worden gelegd voor nog
weer een dam in de rivier de Arpacay,
terwille van elektriciteit voor Turkije en
de Sovjet-Unie (tot nu toe wordt die in
deze streek eenzijdig door de Russen gele
verd).
toekomst van Namibië en Rhodesië tot
een goed eind worden gebracht. Hij zei
dat Bonn dit jaar 41,5 percent van de
bilaterale kapitaalshulp en 47 percent
van de bilaterale technische hulp ten
goede laat komen aan de Afrikaanse
landen.
„In de afgelopen periode is de toestand
voor politieke vluchtelingen in Zuid-
Amerika ernstig verslechterd”, aldus het
Zweedse ministerie van Arbeid. Van
maart 1976 tot juni 1977 zal Zweden in
totaal 1250 vluchtelingen opnemen, voor
namelijk uit Zuid-Amerika.
Elke zaterdag stond er onder het pseu
doniem „S” een rubriek in het Supple
ment, totdat ik op een dag merkte dat een
stukje over het liedje „Arme ouwe” van
Gerard Cox geschrapt was. Dat bedje, dat
vertederend maar op ongebruikelijke
toon over de Koningin ging, was lovend
door de cabaretcriticus van het Handels-
blad besproken, en het enige wat ik
gedaan had, was een week later aan Cox
en de andere Lurelei-leden te vragen, hoe
het zaalpubliek op dit bedje gereageerd
had. Ik zag de redelijkheid van dit schrap
pen dan ook met in, en verzocht vriende-
bjk het alsnog de volgende week mee te
nemen. Zo niet, dan hief ik de rubriek op.
Hoofdredacteur Steketee, die ik toen voor
het eerst ontmoette, zei „neuh”, een der
tigtal redacteuren zette een reddingsactie
op touw, een delegatie onderhandelde met
de hoofdredactie, maar tijdens dit beraad
zei Henk Hofland: „Ach, voor „S” tien
anderen”, en het bleef dus nee.
De ramp van Muradiye stelt de regering
nu weer voor problemen van de aberkort-
ste termijn - voor de komende dagen en
voor de komende winter, waarin honderd
duizenden daklozen moeten worden
gehuisvest. Het is nog acutei dan bij de
ramp van vorig jaai in Lice (3000 doden)
die in septembei plaatsvond en vele vra-
trijfel
Evenwel, iri Republikeinse kringen worden de kansen op
succes niet hoog aangeslagen. President Ford heeft zich tegen de
Het getroffen gebied is dunbevolkt in
dit Koerdische gedeelte van Turkije leven
de mensen in primitieve behuizingen in
kleine dorpjes De meesten van hen waren
le betrekkingen tussen Bonn en de Afri
kaanse landen goed zijn, terwijl de
Bondsrepubbek voor het forum van de
Verenigde Naties vaak met een
„onvriendschappebjke houding” van de
Afrikaanse landen wordt geconfron
teerd. Staatssecretaris Walter Gehlhoff
van Buitenlandse Zaken zei dit gisteren
Dat zat zo. Maar laat ik er eerst even op
wijzen dat de woorden „column” en
„columnist” niet in de Van Dale staan,
zelfs niet in de abemieuwste, maar wel in
de Koenen, al stapt die van „column” met
een u opeens over op „colomnist” met
twee O’s (rubriekschrijver), zonder daarin
gesteund te worden door de Engelstahge
woordenboeken. Columnisten bestaan
dus eigenbjk niet, maar ik was het toch, in
het Algemeen Handelsblad, van 1963 tot
1966.
Toen mij dit werd medegedeeld, verbet
ik het Handelsbladgebouw, ik stapte
Scheltema daarnaast binnen, belde
hoofdredacteur Van der Pluym van de
Volkskrant op, maakte een afspraak voor
de volgende dag, en de week daarop, maar
nu op maandag, had ik een wekebjkse
rubriek in de Volkskrant onder de naam
Hopper, een geuzennaam die ik gekozen
had omdat Henk Hofland mij eens „de
Hedda Hopper van de Nederlandse jour
nalistiek” had genoeipd. Hedda Hopper
was een Hobywoodse roddeltante.
„De Colomnist kweekt over abes een
precies even lange mening”, lees ik op het
blaadje van zaterdag 30 juh 1977 in de
Bescheurkalender 1977 („moppiger dan
ooit”) van de heren Koot en Bie. Dat had
ik dus nog helemaal niet mogen bekijken,
maar tot mijn verontschuldiging kan ik
zeggen dat ik pas vanaf juk erin ben gaan
bladeren, in de hoop dat ik al die moppige
teksten dan tegen de tijd dat ik ze trouw
hartig op de aangegeven dag lees en
af scheur weer vergeten zou zijn. Kees van
Kooten was een van de columnisten (ik
prefereer de aloude „u”) die vorige week
door de Bezige Bij waren uitgenodigd om
rond Henk Hofland geschaard op de foto
te worden genomen (altijd nog beter dan
op de hak!), in verband met de verschij
ning van „Overpeinzingen”, een bundel
columns van Samuel Montag. Er waren
dertig columnisten uitgenodigd, ook
waren er naar schatting een stuk of dertig
vergeten, bovendien was de helft van de
wél uitgenodigde schare niet op komen
dagen, maar ik was er natuurkjk wel,
want ik heb aan de wieg gestaan van
Samuel Montag.
Radio en televisie doen oproepen voor
het afstaan van bloed - premier Demirel
ging hierin voor - geld, kleren, en voor het
tijdekjk ter beschikking steben van
auto’s. Dit geschiedt voor het eerst op
rekgieuze basis, iets wat 53 jaar lang in de
seculaire Turkse repubkek ondenkbaar
was en een uitvloeisel is van de deelname
van de streng rekgieuze partij van Natio
naal Behoud aan de regering.
Kohl is van mening dat de twee
christen-democratische partijen zich in
alle rust en bezonkenheid dienen te bezin
nen op het door de CSU-fractie (53 man)
genomen besluit.
Als de sphtsing van het christen
democratische kamp gehandhaafd bbjft,
zal de CDU in de nieuwe bondsdag (die 14
december bijeen komt) twee vice-
voorzitterszetels voor zich opeisen.
democratische eenheid niet in gevaar te
brengen. Erhard zei niet veel te zien in
Strauss’ nieuwe pohtieke these van het
„gescheiden marcheren om gezamenkjk
toe te slaan”.
Bij de verkiezingen van 3 oktober
behaalden CDU-CSU gezamenkjk 243
zetels. Als grootste fractie zouden zij ook
de Bondsdagvoorzitter hebben mogen
Jeveren. Na Strauss’ coup blijft de SPD
echter de grootste fractie, zodat het voor
zitterschap ook door een sociaal
democraat zal worden bekleed.
CDU-chef Helmut Kohl herhaalde giste
ren en ditmaal ultimatief dat zijn
partij abeen dan niet in Beieren zal gaan
opereren als de CSU haar scheuring onge
daan maakt en uitdrukkelijk afziet van
zelfstandige acties buiten haar Beierse
achterland. Voldoet de CSU niet aan deze
dubbele voorwaarde, zo bet Kohl via de
persdienst van zijn partij weten, dan zal
de CDU onverbiddehjk met eigen hjsten
deelnemen aan de verkiezingen in
Beieren.
Ook oud-bondskanseher Ludwig
Erhard appebeerde gisteren, in een vraag
gesprek met het boulevardblad „Bild”,
aan de CSU om de christen-
Na „Lice” heeft men van Koerdische
zijde zijn ontevredenheid niet onderstoe
len of banken gestoken. Dit voorjaar was
er een mars van 1000 inwoners onder
leiding van de burgemeester naar de stad
Diyarbakir om te protesteren dat huizen
niet waren gebouwd, die zouden zijn toe
gezegd. Tot in Amsterdam hingen affi
ches van Koerdische organisaties, waarop
werd geponeerd dat de internationale
hulp Lice nooit had bereikt. Gevreesd
moet worden dat ook de nasleep van
Muradiye politieke emoties zal
opwekken.
