Westduitse dominee
VREDESBETOGING
als
IN LONDEN
WIL ECONOMISCHE
Bisschoppen
beschuldigen
Poolse staat
Zware bom bij
kerncentrale
mag Zuid-Afrika uit
„INTERNATIONALE”
ORDE OP SOCIALISTISCHE GRONDSLAG
„laatste
waarschuwing”
Waarschuwing van geleding-Moezorewa:
„Burgeroorlog bij ondemocratische
keuze interim-bewind in Rhodesië"
„Enige alternatief voor kapitalisme en communisme"
J
■■MB
OMWEG
Politie Kaapstad slaat betoging uiteen
OPROEP STRAUSS TOT GEMEENSCHAPPELIJKE STRATEGIE
Bij Gotenburg:
n
bö
Meisje gedood bij
explosie in Ulster
DE TENEN
MARLÈNE
2
NOVEMBER
BINNEN- EN BUITENLAND
1976
2 9
MAANDAG
3
door Nico Scheepmaker
J
in
id
in
id
al
d
n
d
n
n
>t
Links: Naar schatting 15.000 mensen hebben
zaterdag in Londen deelgenomen aan een vredes
mars voor Noord-Ierland. Op de foto een beeld van
de stoet op weg naar Trafalgar Square.
GENÈVE (DPA/UPI). Het dertiende congres van de Socialistische
Internationale, dat gisteren eindigde, heeft van de socialistische
regeringen en partijen definitieve stappen geëist in de richting van
een nieuwe economische orde op socialistische grondslag.
Meningsverschillen
Boven: Tijdens de bijeenkomst zongen Jane
Ewart-Biggs (links), de weduwe van de Britse
ambassadeur in Dublin die door een landmijn
gedood werd, zangeres Joan Baez (midden) en Mai-
riad Corrigan, medeoprichtster van de vredesbewe
ging voor Ulster, gezamenlijk liederen.
ri-
ït-
ïd
?n
h-
Afgevaardigden van zeker 50 socialistische partijen, onder wie
staatshoofden en regeringsleiders, namen in Genève een resolutie aan
waarin om ingrijpende maatregelen wordt gevraagd teneinde de
volledige werkgelegenheid en een grotere invoer uit de ontwikkelings
landen te waarborgen. Tot deze maatregelen behoren ook het vormen
van gemeenschappelijk bezit en het toezicht op de ondernemingen.
BONN (DPA). *- De Beierse
Christelijk-Sociale Unie van
Franz-Josef Strauss zal niet zon
der ruggespraak met haar zuster
partij, de CDU, in de rest van
West-Duitsland gaan opereren.
Met deze belofte probeerde het
CSU-bestuur zaterdag de partij
politieke gevolgen te bezweren
van een controverse die ontstond
toen de CSU-Bondsdagfraktie
besloot zich in het vervolg onaf
hankelijk te gaan opstellen.
■n
(Van onze redacteur in Stock
holm)
STOCKHOLM Vlakbij de
grootste kerncentrale van Zwe
den, Ringhals, op 70 kilometer
afstand van Gotenburg, is gister
morgen een bom ontdekt, met een
dynamietlading van 25 kg. De
bom, voorzien van een 25 meter
lange lont, werd gevonden nadat
een dagblad in Gotenburg zater
dagavond een anonieme brief
kreeg, gewikkeld rond een dyna-
mietpatroon.
F
F
trijfel
CSU wil geen algehele
breuk met zusterpartij
- .i
J
De meisjes waren van een dansfeest op
weg naar huis toen zij in een leeg huis licht
zagen branden. Zij heloten een onderzoek
in te stellen, dat hun noodlottig werd.
In de nacht van zaterdag op zondag zijn
in een bar in Newry vier mannen gewond
door een bom, die onder een stoel was
geplaatst.
Ik zal één passage citeren, die naar het
slot toe hooggespannen verwachtingen
wekte en waarom ik erg heb moeten la
chten. U moet wel zijn stem erbij denken,
bijvoorbeeld door u voor te stellen dat u
iemand op klompen over een grindpad
hoort lopen. Na opgemerkt te hebben dan
concurrentie, die gepaard gaat met het
vrije ondernemerschap, een ware neurose
is geworden omdat iedereen ook wil con
curreren met anderen die in geen enkel
opzicht potentiële mededingers zijn, zei
mr. Gerbrandy:
Die parlementaire breuk tussen de tot
dan als één fraktie opererende partijen
gaf aanleiding tot het vermoeden dat de
CSU zich tevens zou gaan ontpoppen als
vierde nationale partij. Tot dusver bepaal
de de CSU zich tot haar achterland Beie
ren, de andere Westduitse deelstaten aan
de CDU overlatend.
Met een vijf punten tellende verklaring
trachtte het CSU-bestuur de vermoedens
over een algehelé breuk te ontzenuwen.
Geconstateerd werd, dat de CSU zich sta
tutair op Beieren richt en, aldus de verkla
ring van het partijbestuur, „aan deze toe
stand zal niet zonder ruggespraak met de
CDU worden getornd”.
Strauss zelf deed gisteravond ook een
poging de gemoederen wat te sussen. In
In de brief stond: „Dit is de laatste
waarschuwing, de volgende keer laten we
beide reactoren van Ringhals in de lucht
vliegen”. De brief was ondertekend met
de letter M.
Get gebied van de kerncentrale staat nu
onder zware bewaking, maar de dader(s)
zijn in hun opzet geslaagd omdat nu is
aangetoond dat het mogelijk is de bewa
kingsdienst te misleiden en een aanslag op
de centrale te plegen.
De initiatieven tot ontspanning in Euro
pa te komen zouden nog voor de bijeen
komst in Belgrado, die een vervolg moet
zijn op de veiligheidsconferentie van Hel
sinki, genomen móeten worden. De confe
rentie van Belgrado zal het volgend jaar
gehouden worden.
Het congres ziet in het socialisme het
enige alternatief voor het kapitalisme en
het communisme die volgens de deelne
mers de belangrijkste vormen van onder
drukking in de moderne wereld zijn.
In het debat over de economische ont-
Vijf anderen, die tijdens of kort na de
politie-inval werden aangehouden, zitten
nog in hechtenis, krachtens de „wet ter
onderdrukking van het terrorisme”. Die
wet maakt mogelijk dat verdachten een
half jaar in hechtenis worden gehouden
voordat een aanklacht tegen hen wordt
ingediend.
In Kaapstad heeft de rellenpolitie een
eind gemaakt aan een betoging van een
honderdtal Afrikanen, die onder het zin-
wikkehng traden auiaeujKe meningsver
schillen aan de dag. Bondskanselier Hel
mut Schmidt van West-Duitsland noemde
de inflatie de voornaamste oorzaak van
de economische crisis in de wereld en
legde er de nadruk op dat het herstel van
de economie in de afzonderlijke landen
een voorwaarde is voor het scheppen van
een nieuwe economische orde.
Kanselier Bruno Kreisky van Oosten
rijk was het hier niet mee eens. Volgens
hem is de inflatie alleen maar een indica
tor van deze crisis. Andere oorzaken,
zoals de speculatie in de dollar en de
speculatie in grondstoffen, moeten vol
gens hem zeker niet minder ernstig wor
den genomen.
Ook de Nederlandse premier Joop den
Uyl had kritiek op Schmidt. „Het door
Bondskanselier Schmidt verdedigde eco
nomische systeem heeft weliswaar tot
grote successen geleid”, aldus premier
Den Uyl, „maar ook tot een steeds groter
wordende ongelijkheid”.
Den Uyl waarschuwde voor het misluk
ken van de Parijse grondstoffenconferen-
Steve Biko, een leidende figuur in de
„Black Consciousness Movement” (bewe
ging voor zwarte bewustwording) is na
honderd dagen hechtenis uit de gevange
nis ontslagen. Hij was evenals honderden
andere zwarte voormannen gearresteerd
na de opstanden in de zwarte woongebie
den. De overgrote meerderheid van hen
zit nog gevangen.
„De strijd”, aldus het herderlijk schrij
ven, „is doorgedrongen tot de cultuur en
de massamedia met sex, echtscheiding,
abortus, pornografie, godslastering in de
schouwburg, de bioscoop, de televisie,
radio en boeken.
Kinderen in vakantiekampen, op scho
len en staatstehuizen krijgen te horen, dat
zij geen religieuze medailles of kruisen
moeten dragen en seminaristen worden
opgeroepen voor de militaire dienst, in
strijd met overeenkomsten tussen kerk en
staat.”
In het schrijven wordt er de nadruk op
gevestigd, dat een groot deel van de Polen
gelovig is en dat wanneer de staat de
godsdienst aanvalt hij hen aanvalt.
De bisschoppen verklaren, dat hoge
posities ontoegankelijk zijn voor gegadig
den als zij niet zeggen atheïst te zijn,
ongeacht hun capaciteiten.
fi
nt
ze
iet
iet
is-
JOHANNESBURG (AFP). De Zuid-
afrikaanse autoriteiten hebben de West
duitse dominee Reinhardt Bruckner, die
donderdag werd gearresteerd tijdens de
politie-inval bij kerkelijke organisaties
in Johannesburg, toestemming gegeven
het land te verlaten.
ie
ie
■ie
er
Is
ns
in
id
se
d-
st,
jk
is
en
en
>e-
iet
rd
>rt
at
de
li-
té
ie
00
in
•e-
et
m
ai
Mr. Levisson („Please, don’t recognize
me!”, smeekte Marlène Dietrich; „herken
me alsjeblieft niet!”) werd op het spreek
gestoelte opgevolgd door mr. S. Gerbran
dy, wiens af en toe uitschietende en kner
pende stem herinnerde aan het feit dat hij
een zoon van zijn vader is. Zijn rede was
behalve leerzaam en hoogst interessant
ook op diverse momenten heel amusant
door zijn manier van formuleren. Ik vroeg
hem na afloop of hij ook boeken had
geschreven en ik stond al klaar om de
titels te noteren omdat het me wel aanlok
te een boek over bijvoorbeeld persvrij
heid te lezen dat tegelijk informatief en
hoogst leesbaar zou zijn. Maar hij verze
kerde me dat hij maar één, technisch-
juridisch werk had geschreven en dat was
„taai als apehaar”.
Toen mr. Levisson (die een keer in het
Newyorkse warenhuis Macy’s opeens ont
dekte dat hij naast Marlène Dietrich bij de
toonbank stond) van zijn stoel naast de
koningin oprees om zijn jubileumrede te
houden waarin hij zei dat er bij allerlei
overheidsinstanties een ware passie leeft
tot het oprichten van eigen huisdrukkerij
en en dat drukken weliswaar een fascine
rende hobby is maar dat de oprichting
van een huisdrukkerij niet noodzakelij
kerwijs de meest economische benade
ring biedt voor de vervaardiging van het
benodigde drukwerk, ging een andere
hoge functionaris van het verbond blik
semsnel op de vrijgekomen stoel naast
Hare Majesteit zitten, ongetwijfeld vol
gens een ongeschreven wet die wil dat je
de koningin nooit naast een lege stoel op
de tocht mag laten zitten. Hij was kenne
lijk eerste reserve, want toen mr. Levisson
(hij keek Marlène Dietrich, onder de
indruk van deze onverwachte ontmoeting,
met grote ogen aan) klaar was met zijn
rede en van het podium afdaalde, maakte
hij de stoel schielijk vrij en trok zich weer
terug op zijn eigen stoel!
et
s-
jn
er
ig
sn
ie
>1-
ti-
)0
m
sn
)0
sn
n-
a-
>n
n-
m
li
ke
üj
n-
JP
jn
or
ui
de
ir
is
r.)
ts
m
it-
en
de
n-
el
■r-
sn
te
se
ar
r-
■n-
li-
an
>n.
*r-
en
«-
de
De drukkersorganisatie bestaat 75 jaar
en had daar een mooi feest van gemaakt
in het Congresgebouw in Amsterdam, in
aanwezigheid van Hare Majesteit de
Koningin, die bij het aanbreken van de
pauze, toen Verbondsvoorzitter mr. R. A.
Levisson haar linksaf over het brede lan
ge gangpad tussen de in „donker kos
tuum” geklede aanwezigen door naar de
foyer wilde leiden waar zij bij thee, cake,
koekjes en chocolaadjes een sigaretje zou
opsteken, haar voorkeur te kennen gaf
voor de dichtsbijzijnde zijdeur, zodat zij
via een kleine omweg, maar zonder min
zaam rondkijkend door de oranjegezinde
menigte te hoeven waden, de thee, de
versnaperingen en de sigaret langs een
niet ingecalculeerde route bereikte.
BELFAST (Reuter) Een meisje van
16 jaar is gisterochtend in Lurgan, ten
zuidwesten van Belfast, door een bomont
ploffing om het leven gekomen en twee
van haar vriendinnen liepen verwondin
gen op.
Zaterdagavond kreeg een politieman
een kogel in zijn nek in Dungiven. Hij
maakte deel uit van een patrouille, die
naar een brand was gezonden op een
boerderij.
De verklaring veroordeelt aanvallen op
het geloof als een schending van burger
rechten op grond van internationale
handvesten en van de Poolse grondwet.
tie, omdat dan de eerste stap naar een
nieuwe economische orde onmogelijk
wordt. Hij maande de westerse industrie
landen de verplichtingen na te komen die
zij op internationale conferenties op zich
hebben genomen met betrekking tot een
nieuwe economische orde. „De Europese
gemeenschap, de VS en Japan”, aldus
premier Den Uyl, „moeten erkennen dat
het kritieke punt in de noord-zuid-
verhoudineen bereikt is”.
Het congres pleitte voorts voor hervat
ting van de Geneefse conferentie over het
Midden-Oosten. Grondslag daarvoor die
nen de resoluties van de veiligheidsraad,
bekend als nummer 242 en nummer 338 te
zijn. In deze resoluties wordt Israel aange
spoord zich uit de bezette Arabische
gebieden terug te trekken en het zelfbe
schikkingsrecht van de volkeren in het
Midden-Oosten erkend.
Het congres sprak zich uit tegen opleg
ging van een regeling van buitenaf en
voor het recht van alle volkeren in het
Midden-Oosten hun eigen lot in handen te
nemen en het recht op vreedzame coëxis
tentie binnen veilige en erkende grenzen.
De politie wilde gisteren alleen bevesti
gen dat de bom onschadelijk was
gemaakt. De experts spraken elkaar tegen
over de gevolgen van een explosie van 25
kilo dynamiet op korte afstand van de
kerncentrale. Medewerkers van de cen
trale verklaarden dat er niets aan de hand
zou zijn geweest. Anderen schokten de
Zweden met de mededeling dat een groot
gedeelte van Zuid-Zweden voor genera
ties onbewoonbaar zou worden door uit
stroom van radio-actief gas na een door
de explosie veroorzaakt defect aan het
koelwater syteem
In andere, door het congres aangeno
men resoluties, wordt gepleit voor nieuwe
initiatieven om tot ontspanning in Europa
te komen, stopzetting van de verspreiding
van kernwapens en een wereldomspan
nend toezicht op de in- en uitvoer van
splijtbaar materiaal voor het vreedzame
gebruik van kernenergie.
„Om een voorbeeld te noemen dat dicht
bij uw vloermat ligt en waar ik hopelijk
niemand mee op de tenen trap: in het
actuele vraagstuk van de pornografie is
het benauwende niet dat men tegenwoor
dig vrijmoedig praat en schrijft over sek
sualiteit dat deed men tien, vijf en zelfs
twee eeuwen geleden ook maar dat de
ander voor de één niet wil en kan onder
doen: als de één durft afbeelden met een
blote hals, moet de ander beslist de borst
onthullen, de derde de navel en de vierde
de tenen. Wij durven voor elkaar niet
meer onderdoen.
Directeur Evert Eriksson van Ringhals
verklaarde dat 100 percent beveiliging
van de centrale onmogelijk is. Maar de
veiligheidsmaatregelen zouden worden
verscherpt. Volgens Eriksson is het de
nachtmerrie van veiligheidsexperts dat
een psychisch gestoorde zich toegang tot
een reactorcentrale zou kunnen verschaf
fen. De gevolgen van sabotage zouden dan
erger kunnen zijn dan die van de atoom
bommen op Hirosjima en Nagasaki.
Voor de tv zei Strauss dat dit citaat door
Der Spiegel uit zijn verband is gerukt.
Zonder dat hij geen waardeoordeel over
Kohl heeft willen geven.
De Beierse politicus beweerde te weten
dat Der Spiegel „duizenden marken” voor
het bewuste artikel heeft neergeteld. Hij
fulmineerde tegen de jonge christen
democraten die het blad mededelingen
zouden hebben gedaan over de inhoud
van zijn praatje met hen. De bewuste
leden van de „Junge Union”, aldus
Strauss, „hebben zich daarmee een brevet
van erbarmelijke minderwaardigheid
afgegeven”.
Kohl zelf wilde gisteravond niet zeggen
of er op korte termijn een gesprek tussen
hem en Strauss mag worden verwacht.
Niet met zoveel woorden, maar duide
lijk gepikeerd, verwees Kohl naar
„bepaalde uitspraken” die eerst zouden
moeten worden opgehelderd.
WARSCHAU (Reuter). In alle
Roomskatholieke kerken in Polen is gis
teren een herderlijk schrijven voorgele
zen, waarin kardinaal Stefan Wyszynski
en de Poolse bisschoppen de Poolse staat
ervan beschuldigen katholieke studenten
te bedreigen en te chanteren in het kader
van „een officieel complot om het atheïs
me in te voeren”.
een tv-interview riep hij de CDU op, „nu
eindelijk aan te geven met welke gemeen
schappelijke strategie er een eind kan
worden gemaakt aan de socialistisch-
liberale regeringscoalitie, welke bij de
verkiezingen van 3 oktober met de hakken
over de sloot als winnaar uit de bus kwam.
Van centraal belang in de christen
democratische controverse is overigens
de slechte verstandhouding tussen
Strauss en CDU-chef Helmut Kohl.
Het nipte verlies van 3 oktober is door
Strauss geweten aan een weinig overtui
gend optreden van Kohl - de gemeen
schappelijke lijsttrekker.
De kille verstandhouding tussen beide
heren daalde enige graden verder onder
het nulpunt toen het weekblad „Der Spie
gel” schreef dat Strauss zijn CDU-collega
tegenover een jeugdafdeling van zijn par
tij had afgeschilderd als „volslagen
incompetent”.
gen van vrijheidsliederen door het cen
trum van Kaapstad trokken. Met span
doeken protesteerden ze tegen de honder
den doden die zijn gevallen tijdens
opstanden in Soweto en andere zwarte
woongebieden. Volgens ooggetuigen
maakte de politie met de wapenstok hard
handig een eind aan de demonstratie,
maar er vielen geen ernstig gewonden.
Er was opmerkelijk veel politie in de
zaal. Ik telde tweeëndertig man, van wie
dertig zich verdekt hadden opgesteld als
leden van het Amsterdams Politie Korps,
met bepluimde helmen op het hoofd en
veelsoortige muziekinstrumenten in de
hand waar ook werkelijk muziek uit
kwam. De overige twee liepen in burger
aan de staart van het stoetje hoogwaar
digheidsbekleders, gingen met hun
tweeën bescheiden links vooraan apart
zitten om weer achter aan te sluiten toen
de eregasten naar de thee oprukten en in
de tussentijd zaten zij (de een achter in de
dertig, de ander voor in de veertig, schat
ik) geïnteresseerd te luisteren naar de
jubileumrede van Verbondsvoorzitter
Levisson, en het referaat van mr. S. Ger
brandy over het thema van de jaarlijkse
uitgave van Grafisch Nederland „Vrij
heid van Drukpers”.
De Westduitse ambassade had op zijn
vrijlating aangedrongen. Bruckner was
directeur van de „christelijke academie”
in Johannesburg. Hij is vrijdagnacht
onder politie-escorte naar het vliegveld
van Johannesburg gebracht.
maart 1978. Vandaag zouden in de Zwitserse conferentiestad de eigenlijke onder-
handelingen over de samenstelling van een interim-regering beginnen. Komt die
niet via verkiezingen tot stand, dan dreigt er volgens de groep-Moezorewa een
burgeroorlog omdat zo’n regering de steun van het volk zou ontberen.
Premier Ian Smith zei intussen gisteren tegen een Rhodesische krant: „Als men
in Genève in het huidige tempo blijft doorpraten hebben we over 10 jaar nog geen
regeling bereikt”.
Smith’ strijdkrachten maakten bekend dat zij de afgelopen twee dagen zes
zwarte guerrillastrijders hebben gedood. Daarmee zouden er in november aan
guerrillazijde tot dusver 214 strijders zijn gesneuveld.
Volgens hetzelfde legercommuniqué werden een blanke en een Afrikaan giste
ren gedood toen hun voertuig in het zuidoosten bij Bikita in een hinderlaag reed.
Vanuit Genève meldde een Zwitsers zendingsgenootschap dat een van haar
werkers in Rhodesië, Paul Egli, door de Rhodesische veiligheidstroepen is gearres
teerd. Het zou in de bedoeling liggen Egli voor de rechter te brengen, maar
waarvan hij precies wordt verdacht is het genootschap niet bekend.
SALISBURY (UPI/Reuter). De geleding-Moezorewa van de Afrikaanse Nati
onale Raad (ANC) heeft gisteren gewaarschuwd dat er in Rhodesië een burgeroor
log zal uitbreken wanneer de leider van een mogelijk interim-bewind niet langs
democratische weg wordt gekozen. Deze waarschuwing was zowel aan het Brits-
Amerikaanse adres, als aan dat van de omliggende Afrikaanse „frontlijn-staten”
gericht.
De ANC-geledmg van bisschep Moezorewa is een deel van de organisatie die een
tijdlang het zwarte Rhodesische nationalisme overkoepelde. De belangrijkste
andere facties worden geleid door Joshua Nkomo en Robert Moegabe, welke zich
met het oog op de lopende onderhandelingen in Genève weer aaneensloten tot het
„Patriottisch Front”. Ook Moezorewa is in Genève vertegenwoordigd.
Zaterdag meldde Moezorewa’s ANC, dat zij beschikte over „onweerlegbaar”
bewijs aangaande een Brits-Afrikaans „onderonsje” om Nkomo te laten fungeren
als leider van de interim-regering die de periode tot onafhankelijkheid en een
meerderheidsbewind zou moeten overbruggen. Over de ingangsdatum van dat
meerderheidsbewind is in Genève inmiddels overeenstemming bereikt - uiterlijk 1
4*
