Luchtig boek van de maand
Instrumentaal
Ambachtelijke perfectie eist
gelijkopgaande expressiviteit
Ik wil tijd hebben om te leven
VAN NIEL
goede cellist
niet artistiek
KEUKENKLOK
WERK VAN POL JONG EN LYDIA LUYTEN IN BLOEMENDAAL
ELTON JOHN:
CONFERENCE NA DE PAUZE PAS WEER BRILJANT ALS VANOUDS
„MANNEN KUNNEN OOK AANTREKKELIJK ZUN”
De twaalf
maanden
van het
jaar”
bekeken
A
DONDERDAG
2
17
4*
Ken Yasuda in Amsterdam
Goldschmeding - óók voor HiFi
door Boud van Doom
Keus uit bijna 100 stuks.
Al vanaf ƒ37,-
Literair
HORLOGERIE
GR. HOUTSTRAAT 86 HAARLEM
TEL. 312934 Speciaalzaak sinds 1883
’n huis vol muziekplezier
een tip voor Sinterklaas
DECEMBER 19 7 6KUNST
HAARLEM. Als de pauze
gekomen is bij het optreden van
Wim Kan, woensdagavond voor
het eerst weer in de Haarlemse
Stadsschouwburg, ben je eigen
lijk een beetje teleurgesteld. Want
wat zich tot dan op het toneel
heeft afgespeeld kent wel enkele
heel aardige momenten, maar
mist toch de brilliance die een
theaterconfrontatie met Neder
lands grootste politieke conferen
cier altijd gekenmerkt heeft. Kan
stelt zich wat vlak op in dat eerste
deel van zijn programma dat hij
nu „Wim Kan alleen met Corry
aan zijn zijde en Ru van Veen aan
zijn vleugel” heeft genoemd. Er
wordt begonnen met een terug
blik, want tenslotte gaat het om
een veertigjarig kleinkunst jubi
leum van de grote grappenma
ker. Corry doet weer even haar
„Met m’n hoedje en m’n toeter”
en bezorgt de oranjeklanten er
een warm gevoel mee, maar ver
der, door de vervlakking zou je
bijna de weinige opmerkelijke
dingen erin vergeten.
Fut»*! 1
J.
Kan’s smoking staat hem goed
I
>e
(ADVERTENTIE)
GROTEMARKT 8. HAARLEM, TELEFOON 023-32 48 80
(ADVERTENTIE)
CEES STRAUS
ildschmedingl
Net zo kundig in HiFi/Stereo als in piano's, vleugels en orgels.
Voorjarenlang speelplezier. Moderne speelkamer.
Ken Yasuda vormt een vast duo met
Minoru Nojima, die op dit recital uitste
kend vervangen werd door Victor Derevi-
anko, ongetwijfeld een pianist met kwali
teiten. Maar, al kreeg je niet direct die
indruk, het kan natuurlijk zijn dat de
cellist zich als gevolg van die partnerwis-
seling minder vrij kon uiten.
Toch is hij niet een van de uitverkore
nen. Zijn spel is eerste klas, maar nergens
indringend of ontroerend. Intonatie, daar
hadden we het al over, is perfect; stokvoe-
ring uiterst efficiënt en soepel; frasering,
articulatie en dynamiek tot in het uiterste
verzorgd en de toon zingt.
In ieder geval was er ook geen poëzie in
de Fünf Stücke im Volkston van Schu
mann en was het gebrek aan emotioneel
invoelingsvermogen wel opvallend duide
lijk te merken in de voordracht van het
Allegro passionate uit Brahms’ Sonate
opus 99.
Gekleed in opvallende kleding en ver
sierd met de meest wonderlijke sieraden
en armbanden en broches gemaakt uit
platina bezet met briljantjes en andere
edelstenen gaf deze super-star op gemoe
delijke wijze antwoorden op de hem afge
vuurde vragen. Voor alle duidelijkheid:
de naam Elton John is opgebouwd uit
twee voornamen van twee zeer goede
vrienden. Men was namelijk van mening
dat Reg Dwight beslist geen goede com
merciële naam voor een superstar zou
zijn.
HILVERSUM Dezer dagen was Reg
Dwight, alias Elton John en te beschou
wen als waarschijnlijk de grootste pop
ster aller tijden zeker voor wat zijn
platenomzet betreft, naar ons land geko
men in verband met een driedaags „tour-
neetje” om zijn recent verschenen elpee
Blue Moves te promoten. Duitsland,
Frankrijk, Engeland en Nederland ston
den op het programma omdat dit de lan
den zijn waar Elton John althans voor
wat betreft Europa het best verkocht
wordt.
Japan en de Birmalijn heeft. Treffend is
zijn Archie Bunker-parodie die hij samen
met zijn vrouw doet. Terloops komt Lock
heed ter sprake („We hadden al de prinses
op de erwt, nu hebben we ook nog de prins
op de steekpenning”). En over Menten:
„Blij dat ik rij”.
MAAR ALS de pauze voorbij is, dan
blijkt dat Kan eigenlijk precies het recept
hanteert dat bij hem al jaren in gebruik is.
Twee helften voorstelling, los van elkaar.
Twee helften van verschillende kwaliteit.
De eerste helft lijkt vooral nu op een grote
aanloop tot de grappenlawine. Meesterlijk
en als vanouds komt Wim Kan na de
pauze terug. Als het gezelligheidsmens
dat hij zo graag is trekt hij alle registers
open om politiek Den Haag een draai om
de oren te geven. Niet al te hard, want
vader Kan bedoelt het allemaal niet zo
kwaad. Het gaat om lachen onder elkaar
en niet om striemende kritiek. Kan blijft
heer en daarom staat zijn smoking hem
Elton John is naast Stevié Wonder (der
tien miljoen dollar) een artiest die een
miljoenencontract getekend heeft met
zijn maatschappij. Om precies te zijn,
heeft hij het respectabele bedrag van acht
miljoen dollar (ongeveer 20 miljoen gul
den) ontvangen als hij maar zo vriendelijk
wil zijn om jaarlijks een elpee samen te
stellen en uit te brengen. Zijn jaarlijkse
vrienden en kennissen wonen in Enge
land. Die zou ik werkelijk voor geen geld
van de wereld willen missen. Maar wat
voor mij de aller-belangrijkste motivatie
is om niet in de States te blijven wonen, is
mijn voetbalclub Bradford. Sinds kort
ben ik de voorzitter. Mijn club speelt
momenteel in de vierde divisie omdat we
wat pech hebben gehad in de afgelopen
jaren. Ik ben van plan me persoonlijk zo
in te gaan zetten, dat wij binnen enkele
jaren mee zullen draaien in de hoogste
regionen van het voetballen. Wat ik echter
wel merk is dat ik meer geld moet neerleg
gen voor een topvoetballer dan een ande
re club van dezelfde grootte. Men gaat er
veel te veel van uit dat ik de voorzitter ben
en dat ik wel zal gaan betalen. Begrijp je?
Ik ben evenals Rod Stewart een fervent
voetballer. Ik denk dat dat komt omdat ik
vroeger zo weinig heb mogen voetballen.
Ik mocht me als jongetje niet bezig hou
den met ruwe spelletjes van mijn ouders.
Ze vonden het beter dat ik in de tussenka-
mer piano zat te spelen. Op latere leeftijd
ga je natuurlijk alle sporten doen waar
voor vroeger angst bestond. Je wil je als
het ware gaan revancheren!”
ook zo goed. Met een milde glimlach bla
dert de conferencier het regeringspren-
tenboek door en ook dit kabinet heeft de
Haagse meester weer ruimschoots reper
toire verschaft.
HET IS VOORAL Van Agt waarover
Kan uitpakt. „Van Agt aarzelt tussen
aftreden, optreden of langzaam afdrij
ven” of „Als Van Agt eenmaal achter de
feiten aanloopt dan holt hij ook hard”,
zegt hij over de minister van justitie. Het
CDA vindt Kan een Safaripark voor de
laatste christenen. En bij alles toont hij
zich steeds weer de schepper van gezellig
heid. Al zegt hij „Dit kabinet hangt met
spuug en touwtjes aan elkaar”, toch wil
hij dat niet echt kritisch bij het publiek
achterlaten. Want merkt hij niet helemaal
aan het slot van de avond op: „Ik maak
alleen maar grappen om te kijken of ik u
aan het lachen kan maken.”
KAN IS AOW-er geworden. Ook daar
steekt hij de draak mee. Maar gelukkig is
inkomsten worden geschat op ca. tien
miljoen guldens. Hij staat erom bekend
dat hij waanzinnige uitgaven deed voor
kleding, brillen etc. Tevens bezit hij diver
se automobielen in de prijsklasse van vele
honderdduizenden guldens.
Ik denk beslist niet aan trouwen. Ik heb
ruim acht jaar samengewoond met een
meisje (Linda) maar het bleek niet zo te
gaan zoals ik het me gewenst had. Inder-
Of ik nog wensen heb? Natuurlijk! Ik
zou dolgraag een producer willen ontmoe
ten die beter is dan ik. Die zou ik meteen
in dienst nemen zodat ik het rustiger aan
zou kunnen doen. Ik wil namelijk tijd
hebben om te leven!”
„Ik haat optredens in stadions. Het
schijnt in Amerika niet anders meer te
kunnen. Daar sta ik dan voor zo’n zestig
duizend mensen te spelen. Je mist ieder
contact met de mensen. Vandaar dat ik
vaak voor mijn eigen plezier ga spelen in
kleinere zaaltjes. Vooral in Engeland. Dat
vind ik zalig! Ik wil de gezichten van de
mensen zien.
Die brillen die ik heb, zijn een deel van
mijn leven geworden. Natuurlijk kun je
spreken dat ze mijn image bepalen. Maar
aan de andere kant is het ook zo dat ik ze
koop uit een passie voor schoonheid. Het
is aan de andere kant ook zo dat ik vroe
ger als jongetje altijd heb moeten lopen
met een naar brilletje. Gewoon omdat er
geen geld was om een fatsoenlijke bril te
kopen. Dat kan best hoorIn ieder
geval hou ik van variatie in mijn kleding
en mijn brillen
daad heb ik in een artikel van een groot
Engels muziekblad toegegeven dat ik niet
alleen om vrouwen geef. Mannen kunnen
ook zeer aantrekkelijk zijn. Wat is daar zo
vreemd aan? Mijn optimale belangstelling
blijft echter uitgaan naar componeren en
tekstdichten. Op de tweede plaats komt
mijn familie en mijn voetbalclub!”
Amsterdam. De keuze van het „Boek
van de maand” voor december is een
uitstekende geweest. De twaalf maan
den van het jaar” is een luchtig lees- en
kijkboek voor de donkete dagen. Een
team deskundige schrijvers, die hun
specialismen niet verpakt hebben in
vakjargon, heeft zich beijverd om op
plezierige en informatieve wijze het
gebeuren in de natuur per maand van
het jaar te behandelen. Je vindt er
steeds volkse uitdrukkingen in, die
passen bij de maand: „April doet wat
hij wil” of: Zo ’t loof niet valt voor
Sint-Martijn, zal ’t een harde Winter
zijn’.
eens te lezen, hoe die ranke vogel dat
klaar speelt en waarom hij dat zo doet.
Pol Jong getuigt van opmerkelijk lite
rair talent in zijn bladen. Hij kiest gewone,
alledaagse onderwerpen die met een zui
ver realisme worden weergegeven. Een
straatscène, wat huisjes of een zielig kind,
een burgerlijk interieur of zo maar het
dashbord van een autobus met uitzicht op
de weg, alles getekend met zorg voor het
detail.
Om aan te tonen dat geweld internatio
naal en veralgemeniseerd is, kiest hij
steeds een buitenlandse, maar nauwelijks
nader gedefinieerde situatie die ook op
een binnenlands gegeven kan worden
geënt. We zien een man als spreker tijdens
een demonstratie die sterk op Jean-Paul
Sartre lijkt, maar de omgeving hoeft niet
specifiek Frans te zijn. Een straat met
tanks is even algemeen in Santiago de
Chile als in Athene of Praag.
Het minst is die nog aanwezig in dat
gedeelte waarbij ze specifieke grafische
kenmerken in textiele vormen kan over
brengen. Lydia Luyten is een meester in
het weergeven van zwart en wit en bereikt
juist daarin een hoge graad van plastici
teit die het werk elders moet ontberen.
De boven geschetste expressiviteit heeft
tot gevolg dat het meeste werk aan de
vlakke kant blijft, soms ook te weinig
aanspreekt in de idee. Dat gaat vooral op
voor de naaldkanten en de borduursels
die te weingi zeggingskracht hebben om te
kunnen overtuigen. Waar hier zo de tech
niek beheerst wordt en toevalskunst dus
tot minieme proporties wordt terugge
drongen, mag het behandelde onderwerp
niet achterblijven in uitdrukkingskracht.
Er heerst dus, zij het met mate, een zekere
vorm van tweeslachtigheid in het werk
van Lydia Luyten.
mentaal is eerder als lieflijk te beschou
wen dan dat ze zou oproepen tot weer
woord.
Alles ontstaat bij deze musicus vanuit
actie; niets wordt uit innerlijke stilte gebo
ren. Ken Yasuda is instrumentaal steen
goed, maar artistiek niet boeiend.
JOHAN VAN KEMPEN
g
e
e
s
n
s
e
n
i-
it
■t
n
c-
7-
ZO’N AVOND Wim Kan blijft aantrek
kelijk omdat de weegschaal na de pauze
gunstig doorslaat. Maar dan verkoopt
Kan zijn humor ook zo weergaloos dat je
de tekortkomingen van het eerste gedeelte
gauw vergeten bent. Zijn ontwapenend
optreden bezorgt de toeschouwer een
gevoel van warmte. Hij geeft je het idee
weer thuis te zijn bij een grappige vader
die zijn beste bui heeft.
KO VAN LEEUWEN
Yasuda is een kei van een cellist, dat
kleine mannetje met dat donkere brilletje
op. Hij heeft, op opgeschroefd agressieve
uitschieters na, een juweel van een toon
en een fabelachtige techniek die hem
nooit in de steek laat en waarbij hij alles
haarzuiver en volgens de compositorische
voorschriften wegstrijkt.
Uit de grotere bladen spreekt meer pre
tentie. Hier is Jong een politiek-
geëngageerd tekenaar die afstand neemt
van het door oprukkende tanks voortge
brachte geweld. Op politici lijkende por
tretten vullen in verschillende formaten
soms het zelfde blad. Het effect is dat van
een verkiezingsaffiche: de kreet klinkt hol
en is loos geworden door de overdrijving,
de authenticiteit is volstrekt verdwenen.
Pol Jong heeft dit effect zeer bewust en
knap gehanteerd weten uit te buiten.
van Lydia Luyten zijn er, naar wordt
aangekondigd, wandkleden te zien. Ik zou
ze liever textiele vormen willen noemen,
want bij het begrip wandkleden denk je in
de eerste plaats aan het gangbare soort
weven met behulp van het daartoe
bestemde getouw en dat is juist iets dat
Lydia Luyten niet of nauwelijk doet.
Om met haar werk te beginnen: haar
stijlen en technieken zijn zeer verschil
lend. Dat kan tot de opmerking leiden dat
ze in deze verscheidenheid een keus zou
moeten maken ter voorkoming van ver
snippering van talent. De verschillende
opvattingen laten zich op deze expositie
echter uitstekend combineren en eigenlijk
verhogen ze alleen maar het kijkgenot dat
voortkomt uit zo’n vruchtbare artisticiteit.
Daar zijn allereerst de naaldkanten, met
de boorduurmachine gemaakte voorstel
lingen die zijn gespannen in een normaal,
houten kader.
Daarnaast de assemblages, vaak ook in
het platte vlak en met weinig reliëfvorm,
een klein aantal appliqués en wat zijzelf
noemt een serie „harnassen”, min of meer
draagbare jakken met fraaie opstiksel die
je toch vooral als object moet beschou
wen. Lydia Luyten werkt vanuit een
onderkoelde expressiviteit, ze laat zich
maar hoogst zelden gaan. Haar kleurge
bruik wijst op bescheidenheid en de vor-
AMSTERDAM. Vreemd toch, die
Japanners: ze vertegenwoordigen een
heel andere cultuur dan de onze en deson
danks schijnen ze zich in onze Westerse
muziek volkomen thuis te voelen. Ze
bevolken onze podia in groten getale,
want ze bezetten veel plaatsen in onze
beste orkesten. Nu is het niet mijn bedoe
ling om Ken Yasuda, die zich gisteravond
in de Kleine Zaal liet horen, op de grote
hoop te gooien bij dat leger orkestmusici
en op die manier te gaan generaliseren,
want de een is tenslotte de ander niet.
Dit boek is in feite ook een prima
gids om er op uit te trekken en met
eigen ogenten veel geduld) te zien, wat
hier als boeiend wordt aangegeven. Of
het nu om razende stormen gaat, weg
bermen, baltsgedrag, vogeltrek of ste
kende insecten. Bij de „toegift” op
praktisch elke pagina vindt men
zaken als recepten van speciale
gewassen (vlierbloesembeignets), hoe
het zit met kwallen enz.
Om ook iets te laten zien van de bijzon
dere bibliofiele uitgaven van de Bange
duivel zijn drie boekwerken aanwezig
waarin woord en beeld op voorbeeldige
wijze samengaan. De bundel etsen van
Jong en Luyten is in onze krant al eerder
besproken, maai- het publiek kan nu ook
de illustraties zien van Ab Steenvoorden
bij zes fragmenten van de schrijver Jac
ques Hamelmk Steenvoorden heeft een
f antastiseh-realistische stijl die zich enigs
zins laat vergelijken met het realisme van
dé Tsjechen Kulhanek en Krejci.
(Tot en met 18 december)
zijn groot vakmanschap er niet door ver
anderd. Als conferencier is hij nog even
snedig en gevat en denkt hij er niet aan
obligate grappen te maken. Als een lawine
storten zijn grappen over de hoofden van
zo’n uitverkochte schouwburgzaal. Dan
blijkt hij zich ook weer terdege te hebben
geïnformeerd over lokale aangelegenhe
den: „Wat heb ik gehoord? Gaat de burge
meester weg? Hebben ze soms wéér verge
ten het Wilhelmus te spelen?,,
„De twaalf maanden van het jaar",
uitgegeven door Het Spectrum, is
samengesteld door Jan Nijkamp,
Ruud Rook, Henk Slijper en Ko Zwe-
res. Bovendien werkte een zestiental
deskundigen van naam mee. Het boek
staat vol met illustraties in verschil
lende technieken uitgevoerd en prach
tige foto’s. Als boek van de maand is
het vanaf 9 december tot 8 januari
verkrijgbaar voor 17,50. Daarna kost
het 31,50.
Hij woont in Amerika. Blijft hij daar als
Engelsman voor goed wonen? „Zeker
niet! Ik ben en blijf Engelsman ondanks
het feit dat ik een huis bewoon in Los
Angeles in de Verenigde Staten. Ik heb
zelfs onlangs keurig mijn belasting vol
daan over de jaren 1975 en 1976. Die
waren bepaald niet mis ha., ha.. Ik
ben echt niet van plan om in Amerika te
blijven wonen. Al mijn familieleden en
WIM KAN en Corry Vonk samen. Dat
blijft het vooral voor de pauze. Cabaret-
memoires, die even indringend worden
wanneer Kan het over de keizer van
In grote lijnen wordt uiteengezet,
wat er buiten allemaal gebeurt en
waarom dat zo is (als er al een verkla
ring gevonden kan worden voor
bepaalde verschijnselen). Daarnaast
worden er interessante details uitge
licht. Daar is bijvoorbeeld de uiteen
zetting hoe een torenvalk bidt en jaagt
(eigenlijk twee dezelfde zaken).
Gelukkig zie je steeds meer valken in
de lucht staan. Dus is het aardig om nu
Wim Kan en Cor
rie Vonk als
Archie Bunker en
zijn vrouw Edith,
zoals zij hun lied
achter de piano
zingen.
(foto Kuno Gram
mers).
Bij een dergelijk hoog ontwikkeld
instrumentalist als Yasuda, die technisch
zo ongeveer alles aankan, is het eigenlijk
jammer dat hij zijn vermogens niet in
dienst stelt van een groter geheel. Als
solist blijkt hij gewoon een beetje te
onpersoonlijk om aan een interpretatie
genoeg eigen leven te geven.
„Ja het is waar dat ik een tijd lang
met geld gesmeten heb. Maar nu is dat
beslist anders! Ik ben echt af van dat
popsterren syndroom. Ik ben aanmerke
lijk zakelijker geworden en besteed nu
mijn geld aan waardevolle dingen, zoals
schilderijen en antiek. Ik denk dat ik als
het ware een compensatie heb gezocht
voor het haast onmogelijke leven dat ik de
afgelopen drie jaren heb geleid. Vergeet
niet dat ik bijna onafgebroken in koffers
heb gewoond en geleefd. Ik kon me nau
welijks nog in het openbaar vertonen van
wege de vele opdringerige fans. Mijn
grootste behoefte is om te gaan genieten
van het leven. Daarom zal ik me in de
nabije toekomst meer gaan toeleggen op
het produceren van platen met andere
artiesten. Tevens zal ik me ook meer en
meer gaan bezig houden met mijn eigen
platenmaatschappij
BLOEMENDAAL. Deelnemers van
de Leidse werkplaats De Bange Duivel
hebben in hun verscheidenheid vooral
ambachtelijke opvattingen gemeen. Door
spreiding van de werkzaamheden, waar
bij iedereen zijn of haar beste krachten
kan aanwenden, is het uiteindelijke
.resultaat van technisch hoogstaande
aard. Het aldus collectief ontstane werk
kan dan vaak alleen nog maar worden
bekritiseerd op de oorspronkelijke idee
en expressivitëit.
Liefde voor het ambacht spreekt ook uit
het werk van Pol Jong en Lydia Luyten,
twee leden van de werkplaats, die eerder
in onze omgeving te zien zijn geweest en
die nu een tentoonstelling hebben in de
benedenruimte van het gemeentehuis van
Bloemendaal. Pol Jong toont etsen en
tekeningen (hoofdzakelijk vernis mou) en
Mol in zijn gang;
illustratie van
Charles Donker
uit het boek „De
twaalf maanden
van het jaar.
Maar zo’n door hem gespeelde solosona-
te van Hindemith blijft in de uitvoering
precies even gortdroog en ondankbaar als
dat het stuk geschreven is. Yasuda mist
het eigen fluïdum om er van buitenaf nog
een surplus aan charme in te brengen.
Daardoor blijft de drakerige finale van
een sonate opus 40 van Sjostakovitsj bij
hem ook voor de volle honderd procent in
die geprogrammeerde drakerigheid
steken.
I Deze textielappli-
I qué van Lydia
E Luyten, met de
I titel „gestenigd
I klassenbewust-
I zijn II” wordt
I momenteel geëx-
I poseerd in het
I raadhuis van
Bloemendaal.
