OOK NEDERLAND ZEGT „JA” TEGEN EGYPTISCH VOORSTEL
Opnieuw rechts
verzet tegen
referendum
Strauss zet deur
weer op een kier
Niet als eersten gebruik maken van kernwapens
NAVO-LANDEN ZIEN NIETS IN VERKLARING
Mysterieuze
epidemie
in Angola
E
11
4
GEBROKEN LETTERS
VOOR ONDERHANDELINGEN MET CDU
POSITIE MARGARET THATCHER ONDERMIJND
CENT
BOGA NJET
Ontvoerde Duitser
dood aangetroffen
F
3
10 DECEMBER
VR I J D A G
19 7 6
BINNEN- EN BUITENLAND
2
door Nico Scheepmaker
(Van onze redacteur in Jeruzalem, Jaap van Wesel)
s
s
I
t
i
Ingewikkeld
JERUZALEM. Het Midden-Oostendebat in de Algemene Verga
dering van de Verenigde Naties is dit jaar niet spectaculair geweest.
Geen extreme, anti-Israelische resoluties en dramatische redevoerin
gen. Desondanks is het debat voor Israel veel ongunstiger verlopen
dan in het verleden het geval was. De Algemene Vergadering heeft
met een overgrote meerderheid (122 voor, 2 tegen (Israel, VS) en acht
onthoudingen) een Egyptisch voorstel aangenomen, waarin wordt
opgeroepen tot hervatting van het vredesinitiatief van de secretaris
generaal. Waldheim richtte zich op 1 april tot de betrokken partijen in
het Midden-Oosten, inclusief de PLO, om de vredesconferentie in
Genève te hervatten.
Misleidend
s
i
I
i
i
t
t
t
t
g
Lange termijn
Minister Kissinger zei dat de toename in
de militaire capaciteiten van de Sovjet
unie alleen als een bedreiging vooi de
NAVO op lange termijn kan worden
beschouwd Ei is geen sprake van een
Russisch plan om de wereld te beheersen,
aldus de Amerikaanse bewindsman,
maar van een „opeenhoping van macht
voor onbepaald gebruik van mogelijkhe
den en gebeurtenissen zoals Angola”
(Van onze redacteur in Brussel,
Jan Gerritsen)
BRUSSEL. De NAVO-
landen zien niets in een verkla
ring dat zij in geval van een gewa
pend conflict niet als eersten naar
kernwapens zullen grijpen (no
first use). De uitwisseling van een
dergelijke verklaring is onlangs
door de landen van het
Warschau-Pact voorgesteld aan
de ondertekenaars van de verkla
ring van Helsinki over Europese
veiligheid en samenwerking.
Daartoe behoren alle Europese
landen, Canada en de Verenigde
Staten.
i
VN duidelijk voor hervatting van
vredesconferentie Midden-Oosten
9
Engelse politiek ten
prooi aan verwarring
3
i
i
Behalve het Verbond van Veteranen had
den eerder de rechtse Falange-partij en de
extreem-rechtse Ferza Nueva-partij hun
aanhangers opgeroepen tegen de hervor
mingen te stemmen.
De Spanjaarden zullen zich in het refe
rendum mogen uitspreken over een wijzi
ging van de grondwet waardoor Spanje
een uit twee kamers bestaand, recht
streeks gekozen parlement krijgt in plaats
van één kamer op dit moment, die voor
het grootste deel benoemd is.
Volgens het Verbond, dat geleid wordt
door de falangist José Antonio Giron,
zullen de hervormingen zoals die zijn
voorgesteld door de regering, Spanje
terugvoeren naar de politieke strijd uit
het verleden. „Wij raden de veteranen aan
nee te stemmen, uit loyaliteit jegens het
historische feit van 18 juli 1936” (de dag
dat de burgeroorlog begon die wijlen
generaal Franco aan de macht bracht).
MADRID (UPI) Het rechtse verbond
van Veteranen uit de Spaanse burgeroor
log heeft gisteren een beroep gedaan op
zijn 500.000 leden om bij het referendum
dat op 15 december gehouden wordt over
de politieke hervormingen in Spanje,
„nee” te stemmen.
Nadat drie leden van het schaduwkabi
net van Margaret Thatcher gisteren hun
ontslag namen, omdat zij weigerden met
de conservatieven tegen het voorstel op de
devolutie te stemmen zoals „ijzeren Mag
gie” had bevolen, dreigt nu verdere partij
politieke chaos, zowel bij Labour als bij
de conservatieven. Drie andere conserva
tieven dienden ook hun ontslag in, maar
Margaret Thatcher nam haar toevlucht
tot de vernuftige en opzienbarende proce
dure om die ontslagen niet in te willigen.
Afgezien van deze dreigende ondermij
ning van haar positie als partijleidster, is
nu ook duidelijk geworden dat de door
haar afgezette voorganger, ex-premier
Edward Heath, bezig is het devolutie-
voorstel van de regering aan te grijpen om
(ten eigen bate) binnen de conservatieve
partij verdeeldheid te zaaien. Heath zei in
een toespraak in het Schotse Glasgow dat
ook hij de bevelen van mevr. Thatcher
niet zou opvolgen. Dit was voor tientallen
andere conservatieven de klaroenstoot
waarop zij hadden gewacht om ook uit
hun hoeken te komen en oppositie aan te
tekenen
De kwestie is echter nog ingewikkelder
dan het al lijkt. Net zo min als deLabour-
partij het zich kan veroorloven om in de
verkiezingen Schotse stemmen te verlie
zen, moeten ook de conservatieven op hun
(Schotse) tellen passen.
Dat is gebeurd zonder dat de PLO zelf
in de resolutie voorkomt. Het vorige jaar
behoorde Nederland, samen met Ameri
ka, West-Duitsland, Engeland en nog vier
landen, tot de tegenstemmers, terwijl de
meeste westerse landen zich van stemmen
onthielden. Nu hebben de meeste landen,
ook in het westen, vóór gestemd.
Het is in deze context, dat de Israëlische
resolutie tot hervatting van de Geneefse
conferentie zonder de PLO die intussen
weer is teruggenomen werd ingediend.
Toen ambassadeur Herzog maandag
avond het indienen van de resolutie
bekend maakte, werd gesproken van een
verrassende zet, een gedurfd Israëlisch
initiatief. Voor het eerst werd door Israel
een resolutie ingediend in de Algemene
Vergadering, een belangrijke propagan
dastunt en meer van dat soort bewoor
dingen.
In feite was het een paniekreactie:
Israel zag zich voor een situatie geplaatst
dat een zeer gematigd lijkende resolutie
Welshmen bijna volledige zeggenschap
zullen krijgen over him gezondheidszorg,
behuizing, onderwijs en waterschappen,
terwijl de Engelsen dat niet hebben”.
De Labour-regering is er, kortom in
geslaagd een adder los te laten in de
gelederen van de conservatieven op het
ogenblik dat premier Callaghan verdeeld
heid onder de oppositie alleen maar, zij
het heimelijk natuurlijk, kan toejuichen.
vrijwel eenstemming zou worden aan
vaard, ondanks het feit dat die resolutie
meedoen van de PLO impliceerde. Vrij
wel alle VN-delegaties deden echter of
hun neus bloedde: de PLO werd immers
niet genoemd?
Om nu te voorkomen dat Israel als de
grote dwarsligger zou worden gebrand
merkt, diende Herzog een resolutie in
waarin Israels bereidheid om in Genève te
onderhandelen expliciet werd gesteld,
alhoewel Israel van tevoren wist dat het
de resolutie terug zou moeten nemen
zodra er amendementen zouden worden
ingediend die de PLO toch erbij zouden
betrekken. En zo geschiedde.
In Jeruzalem wordt de zaak nu afge
daan met de opmerking dat de Arabische
landen met hun automatische meerder
heid er opnieuw in geslaagd zijn anti-
Israelische resoluties door te voeren, zon
der dat er enige verandering van beteke
nis te bespeuren is met het vorig jaar.
Maar die voorstelling van zaken is mis
leidend.
Het feit dat de westelijke wereld, behal
ve de Verenigde Staten, via de Algemene
Vergadering te kennen heeft gegeven dat
zij de PLO in Genève wensen, is wel
Minister Van der Stoel betoogde nog dat
haast is geboden met de verdwijning van
het blanke regime in Rhodesië, de onaf
hankelijkheid van Namibië en gelijke
rechten voor alle bevolkingsgroepen in
Van der Stoel maakte hiermee een bui
ging naar de linkervleugel van de Partij
van de Arbeid en naar de PPR, die wel iets
zien in een no first use-verklaring door de
NAVO-landen. Er is sprake van dat de
wenselijkheid daarvan opgenomen wordt
in het partijprogramma waarmee de soci
alisten de verkiezingsstrijd in willen gaan.
Zaken) was de enige bewindsman die gis
teren een nuancering aanbracht in zijn
afwijzing. Een no first use-verklaring kan
wat betekenen, zo zei hij, als tussen Oost
en West een evenwicht is ontstaan op het
gebied van de conventionele strijdkrach
ten én de rol van kernwapens is terugge
drongen.
degelijk een belangrijke verandering ten
nadele van het Israëlische standpunt.
Maar Israel heeft de neiging om via struis
vogelpolitiek zo lang mogelijk vol te hou
den dat er van geen verandering sprake is.
De Algemene Vergadering is een poli
tiek machteloos lichaam, zo wordt gesteld.
Maar ook dat is te simplistisch. Want juist
die verandering tén opzichte van de PLO
wordt via de Algemene Vergadering
gespeeld, juist omdat het zo’n machteloos
praatforum is. Daarom is het zo geschikt
voor het voorbereiden van wel degelijk
belangrijke zaken.
Ook Nederland kan daarover meepra
ten. De tijd is voorbij dat Nederland de
kampioen van Israel was in internationale
forums, zo wordt met spijt in Jeruzalem
vastgesteld. De Nederlandse regering
heeft op uiterst behendige wijze haar ver
anderende Midden-Oostenpolitiek kun
nen doorvoeren door zich te verschuilen
achter het voorzitterschap van de EEG-
ministerraad. Nederland legde de vaak
felle verklaringen tegen de Israëlische
politiek immers niet namens zichzelf af?
Maar onmiskenbaar is, dat Nederland,
in tegenstelling tot vorige jaren, niet
voor Israel heeft gelobbied, zoals Israel
Tijdens haar bijeenkomst in Bonn riep
de CDU de Beierse zusterpartij nogmaals
op terug te komen van haar besluit de tot
dusver gemeenschappelijke frakties te
splitsen.
Enkele uren daarvoor had de CDU
bekendgemaakt dat zij van plan is in
Beieren een eigen partijafdeling op te
richten. Tot dusver is Beieren het exclu
sieve terrein van de CSU, terwijl de CDU
met uitzondering dus van Beieren in
de hele Bondsrepubliek opereert.
dat gewend was, en dat ook Nederland nu
via de gematigde Egyptische resolutie
indirect de PLO heeft erkend.
(waar Cubaanse militairen steun verle
nen aan een linkse guerrillabeweging).
Met algemene instemming werd kennis
genomen van een boodschap van de nieu
we Amerikaanse president Jimmy Carter
dat de Amerikaanse verplichting tot
instandhouding van de NAVO onder
diens regering versterkt zal worden.
Gisteren ben ik in Bolsward banketbak
kerij 't Zwaantje binnengestapt en ik heb
daar (met een stalen gezicht, dat begrijpt
u) om een half pond gebroken letters
gevraagd. Door de jaren heen viel Sinter
klaas altijd voor mij in twee tijdperken
uiteen: in de pakjesavond, en in de brok
ken gebroken letters in de nadagfen van
St.-Nicolaas, die dan met een mes werden
afgeschraapt tot van die opkrullende cho
coladevlokken waar De Ruyter niet tegen
op kon, en die ook de grote merkwaardig
heid bezaten dat zij, eenmaal op brood
gestrooid, ook werkelijk naar chocolade
smaakten.
Men vertelde me dat veel zaken hun
overgebleven letters tegenwoordig terug
stuurden naar de fabriek. Ik dus Droste
opgebeld en gevraagd hoe dat zat. Wel,
men neemt inderdaad letters met korting
op de inkoopprijs terug. Die letters wor
den dan omgesmolten, wat uiteraard weer
geld kost, en bovendien gaat de verpak
king verloren vandaar die korting.
Ik heb vroeger wel eens gedacht dat ik
later, als ik rijk zou zijn, gewoon tien
letters in de grootste maat zou kopen en
die, zo heel als ze waren, tot chocolade-
krullen zou versnijden, maar nu ik mij dat
financieel zou kunnen veroorloven, doe ik
het toch nog steeds niet. Je koopt tenslotte
ook geen compleet 36-delig servies van
Rosenthal als je je tuinpaadje met scher
ven wilt verstevigen.
Ik vroeg dus, tegen beter weten in (want
ik had nog nergens sinds de zesde decem
ber gebroken letters aangeprezen gezien),
naar een half pond gebroken letters en
kreeg ten antwoord dat die er niet waren
omdat alle letters verkocht waren (zelfs de
„M”, vroeger de troost voor alle Inges,
Lnekes en Izaaks, bleek dit jaar toch nog
goed verkocht te zijn).
Even nadenken, ja, wat dacht u van de
Albert Heijn in Harlingen? De kassa sloeg
een bedrag van 19,72 aan. Of ik twee
centen had? Een greep in mijn rechterjas
zak je leerde (want ik ga het leven door
zonder das, zonder trouwring, zonder zak
mes en zonder portemonnee) dat ik wel
bevredigend veel kwartjes en guldens
voor elke eventueel opdoemende parkeer
meter op zak had, maar centen waren er
niet bij. De caissière schraapte toen behal
ve een kwartje nog twee centen uit haar
kassa en zei dat ik die ene cent maar te
goed moest houden.
Of ik nog meer spannende avonturen
heb meegemaakt tijdens mijn strooptocht
langs de Friese winkels, wilt u weten?
Nu val ik niet over een cent zonder hem
op te rapen, bovendien had ik mij even
tevoren verzekerd van twee pakken „Caf
fé Italiana Doppio Tostato” voor 3,67,
die bij Albert Heijn in Amsterdam al voor
4,44 geprijsd stonden, dus ik heb geen
stennis getrapt, maar als ik meneer Heijn
was, zou ik mijn caissières toch opdracht
geven in zo’n geval liever zelf die cent
strop te nemen en van 19,70 terug te
geven, dan de klant voor één cent op te
laten draaien. Daarbij ga ik natuurlijk uit
van de veronderstelling dat de firma
Albert Heijn met mij vergeleken over een
minstens tweemaal zo groot vermogen
beschikt.
De EO heeft gisteren een documentaire
uitgezonden onder de titel „Boga Njet”.
I
l
1
I
i
Waarnemers in Bonn achten het waar
schijnlijk, dat de CDU Strauss’ aanbod tot
nieuwe onderhandelingen zal aannemen.
Na een gemeenschappelijke vergadering
f
l
s
s
r
s
l
s
1
B
a
J
5
1
r
t
r
LOEANDA (AFP). In de Angelose
provincie Uige (onder de Portugezen Car
mona) op 300 kilometer ten noordoosten
van Loeanda, is een epidemie uitgebroken
waarvan de aard nog niet is vastgesteld,
zo heeft het ministerie van gezondheid in
Loeanda gisteren bekendgemaakt.
H Hangende het vaststellen van de aard
van de ziekte is alle verkeer op Uige tot
nader order stopgezet, zoals ook het uit
gaande verkeer niet mag plaatshebben.
De epidemie zou dezelfde verschijnse
len hebben als die welke onlangs in het
noorden van Zaire heeft gewoed en zij zou
kunnen zijn overgebracht door Angolese
vluchtelingen die uit gebieden in het
noorden en westen van Zaire naar hun
vaderland zijn teruggekeerd.
tl
;n
it
>r
if
f,
le
•e
n
e
s
e
i-
i
n
a
l-
L- -
e
a
e
i
Strauss noemde deze standpuntbepa
ling een voorwaarde voor het door de
CDU geëiste herstel van de fraktiege-
meenschap. Hij noemde het lijmen van de
breuk, althans op zijn voorwaarden,
„denkbaar en mogelijk.”
BONN/MUNCHEN (DPA). In het
conflict tussen de twee Westduitse
christen-democratische partijen, heeft
Franz-Josef Strauss van de Beierse CSU
zich gisteren bereid verklaard tot nieuwe
onderhandelingen met de CDU over de
door hem op 19 november opgezegde
fraktiegemeenschap in de Bondsdag.
Tegelijk eiste Strauss voor zijn partij
echter het recht op haar politieke inzich
ten overal in de Bondsrepubliek uit te
dragen.
van het CSU-bestuur en de 53 Beierse
Bondsdagleden, las Strauss een verkla
ring voor waarin hij constateerde dat de
uniepartijen allebei eisen dat hun politie
ke inzichten in de hele Bondsrepubliek
worden gehoord. Strauss het daar echter
op volgen dat CDU en CSU beide van
mening zijn, dat hun aanspraken op een
nationaal gehoor „overeenkomstig de tot
nu toe geldende geografische ordening
door de desbetreffende uniepartij wordt
uitgeoefend.”
Veel banketbakkerijen smelten de niet-
verkochte letters zelf om voor hun
chocolade-artikelen, die houden dus ook
geen brokken over, alleen bij grote waren
huizen als V en D en De Bijenkorf gaf men
mij nog wel een kans, omdat die de kor
ting op de inkoopprijs en de rompslomp
van het terugsturen voordeliger kunnen
compenseren met een lagere prijs voor de
brokken.
Margaret Thatcher het dan ook zeer
snel weten dat de conservatieven in prin
cipe niet tegen de assemblées in Schot
land en Wales zijn, maar slechts tegen de
manier waarop de Labour-regering zich
die democratische spreiding van gezag
voorstelt. De conservatieven zijn onder
andere tegen de door de Labour-regering
voorgestelde post van een eerste minister
in Schotland.
3
(Van onze redacteur in Londen, Henk Leffelaar)
LONDEN. Een paar dagen voordat het parlement zich zou gaan bezighouden met
de monumentale vraag of Schotland en Wales een eigen assemblée (devolutie) moeten
krijgen, heeft de Engelse regering een studierapport geproduceerd over de vraag of ook
Engeland zelf een assemblée moet hebben. De conclusie van het rapport is: nee. Het
rapport, dat een lachertje dreigt te worden in parlementaire kringen, heeft inmiddels
nog meer verwarring en verdeeldheid gezaaid dan al het geval was.
SAARBRUCKEN (ÜPI/DPA) Een
ontvoerde Westduitse erfgenaam van een
brouwerij is in een voormalige ooriogs-
bunker dood aangetroffen. Het is de 32-
jarige Gernot Egolf die op 19 oktober
werd ontvoerd.
De daders eisten een losgeld van de
ouders van ruim een miljoen gulden De
politie vond het slachtoffer op aanwijzing
van twee personen die van de ontvoering
verdacht worden Dit heeft de pohtie in
Saarbrücken gisteren meegedeeld.
De verdachten (21 en 22 jaai oud) vertel
den de pohtie dat zij Egolf niet hadden
omgebracht, maar dat deze maandag in
gevangenschap was overleden De pohtie
heeft de ontvoering vijf weken geheim
gehouden om het leven van Egolf niet in
gevaar te brengen.
Dat de Algemene Vergadering de PLO
naar Genève uitnodigt, is niet nieuw. Wél
nieuw is dat de overgrote meerderheid
van de westerse landen, inclusief de
EEG-landen waaronder Nederland, vóór
dit Egyptische voorste) heeft gestemd, en
daarmee impliciet de PLO heeft erkend.
Zuid-Afrika. Hij bepleitte beraad over
vergroting van de druk op degenen die
veranderingen in de weg staan. Het Wes
ten moet een signaal geven dat de Noord-
Zuiddialoog tussen arm en rijk in Parijs
een succes kan worden, aldus nog Van der
Stoel.
Dat was het antwoord dat de Russische
ruimtevaarder Titov gaf toen hem
gevraagd werd of hij in het heeled God nog
was tegengekomen: „Er is geen god”. Op
het moment dat ik dit schrijf, heb ik de
EO-documentaire nog niet gezien, maar ik
neem voetstoots aan dat men niet zo fri
vool is geweest ook het antwoord op
dezelfde vraag te vermelden dat een Ame
rikaanse ruimtevaarder zou hebben gege
ven. Hij had God wei degelijk gezien. „She
is black”, zei hij: „Zij is zwart”.
De besluiten van Kreuth (waar de CSU-
fraktie de eenheid opzegde), vertelde
Strauss, „gelden nog steeds, maar worden
overlapt” door dit nieuwe aanbod. Het
bestuur van de CDU heeft aan de bonds-
commissie van zijn partij verzocht maan
dag de stichting van een CDU-afdeling in
de deelstaat Beieren, het politieke thuis
land van de christelijk-sociale unie, goed
te keuren.
Volgens Kissinger moest de groei van
de Russische militaire macht niet over
schat worden, noch moeten de NAVO-
landen zich ontmoedigd voelen. Het
Midden-Oosten is op weg naai' vrede,
aldus Kissinger, die steun betuigde aan de
Britse positie inzake Rhodesië. Over
Spanje noch de Kaaproute rond Zuid-
Aïrika werd op de NAVO-raad
gesproken.
En ik vroeger maar denken dat die
letterbrokken inderdaad afkomstig
waren van stukgevallen letters die door
onhandigheid van de etaleur of door hard
handig transport in stukken en brokken
waren achtergebleven.
Van der Stoel erkende dat de no first
use-verklaring door de NAVO alleen een
bevestiging van de superioriteit van het
Oostblok op het gebied van conventionele
wapens zou betekenen. Een wezenlijk ele
ment van de afschrikking wordt dan weg
genomen, aldus de bewindsman. Minis
ters van andere landen hadden
woorden nodig om het „propagandisti
sche voorstel” (aldus de Westduitse minis
ter Genscher) van de hand te wijzen.
Het door de regering gepubliceerde
document, waarin een eventuele assem
blée vooi Engeland wordt gesuggereerd
om vervolgens van de hand te worden
gewezen, heeft die publieke verwarring
alleen maai vergroot Een conservatieve
parlementanei Eldon Griffith, schreef in
een ingezonden brief aan de Daily Tele
graph o.a dat hij tegen de devolutie zou
stemmen omdat „het voorstel niet fair is
voor de Engelsen Het is al moeilijk
genoeg te accepteren dat de Schotten en
Minister Van der Stoel (Buitenlandse
De scheidende Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Henry Kissin
ger, betoogde dat juist de onzekerheid
over het mogelijk gebruik van kernwa
pens de afschrikking verhoogt. Genscher
zei dat de bezorgdheid over het mogelijke
gebruik van nucleaire wapenen alleen
kon bestaan bij degene die aanvalt Een
scherpe afwijzing kwam ook van de Brit
se socialistische minister Anthony Cros
land
trijfël
