Modieuze tendenzen
Ha”
Leven van Rubens ambitieus verfilmd
Chinees concert als
>5
in
geperverteerd geslijm
Gratis.
Een juweel van ’n boekje.
Fonseca
gin natuurmystiek
I
I
I
ABN
r=^
BR
Chalet
„®e Wenboom”
■g
;k
r
kjei
Jtje
ige
an
?ch
apij
aed
ft 1
IB
st
8Si
I
Ib
Hü
EXPOSITIE VAN MICHEL VAN OVERBEEKE IN BERGEN
s
a
JOHAN LEYSEN EN HENK VAN ULSEN IN BELGISCHE TELEVISIEPRODUCTIE
i
Kunstraad staakt
werkzaamheden
CO bood indrukwekkende middag
Tijdschema
Evolutie
BRUNCHEN”
Wayenberg en Pommier
vervangen Pollini
Emotioneel
I
SI
DINSDAG 14 DECEMBER
19 7 6
KUNS1
t, campit
I
l
olie
heid
>ing
iere
r,
>rraad
n
i een
van
I.
Onbeperkt eten en proeven van
een soepje, warme gerechten,
koude gerechten en desserts in
en uit onze open Zwitserse
boerderij-keuken.
Prijs inclusief een kopje koffie
vooraf f 18,- per couvert, voor
kinderen tot 15 jaar f 1,- voor
ieder jaar dat zij oud zijn.
Ook voor eerste en tweede
kerstdag en nieuwjaarsdag, kunt
u voor de Brunch
RESERVEREN.
Het diner voor beide kerstdagen
is volgeboekt.
Rosé van naam
u proeft de
3 Portugese zon
(Van onze correspondente)
ANTWERPEN. Als we de
smalle Vleeshouwersstraat in
Antwerpen, vlak bij het Steen
binnenrijden, worden we aange
houden. „Wilt u de motor even
afzetten? Ze zijn binnen aan het
filmen”, zegt een politieman. Het
imposante Vleeshuis in Antwer
pen, een gebouw dat in de zestien
de eeuw gebouwd werd en waar
aanvankelijk de Antwerpse sla
gers hun vlees aan de man brach
ten, is een van de vele locaties
voor de opnamen van de Rubens-
film, een prestigeproject van de
BRT in het kader van het
Rubens-jaar dat onze zuiderbu
ren in 1977 vieren.
in Hestaurant
BERGEN (NH). Van Michel F. van Overbeeke is de laatste jaren
weinig in Haarlem te zien geweest, zo weinig zelfs dat degene die niet
verder komt dan de plaatselijke galerieën allerminst een goede indruk
kon krijgen van de ontwikkelingen die deze Haarlemse schilder en
aquarellist doormaakt. Van Overbeeke zat intussen niet stil, hij
exposeerde links en rechts en kreeg ook over de grenzen bekendheid.
Thans heeft hij een tentoonstelling in het Kunstenaarscentrum in
Bergen die een aantal interessante aspecten laat zien van het werk
waarmee hij bezig is. Werk dat binnen het boeiende kader van de
natuurmystiek geplaatst kan worden en waarin Van Overbeeke zich
blijkens het vele en goedgeschilderde zeer op zijn gemak voelt.
Si
I
Algemene Bank Nederland
w
>1
ÉR?’
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
'k'
I
Van Overbeeke’s kleurgebruik is erg
koel. Zijn donkergroen - daarmee de
Michel van Overbeeke werkt een zeer
geprononceerde symboliek uit die weinig
meer te maken heeft met de Oosterse,
wijsgerige benadering van vroeger. Inte
gendeel, zijn onderwerpen zijn zeer aards
gebonden en ze hebben een sterk eroti
sche ondertoon, die in tal van vruchtbaar-
heidssymbolen haar neerslag vindt. Hij
bouwt een spanningsveld op dat enerzijds
teruggrijpt op de middeleeuwen, opgeroe
pen met door Jeroen Bosch geïnspireerde
faun-achtige wezens en waarin anderzijds
een brug wordt geslagen naar het heden
door middel van een vaak geïdealiseerde
vrouw die in een droom, zo men wil visi
oen, op de kijker overkomt.
Voor Van Ulsen is het werken in België
niets nieuws. Regelmatig is hij te gast in
de Brusselse tv-studio’s, maar het is de
eerste maal dat hij m een Belgische serie
staat. Dat is trouwens niet zo verwonder
lijk, want de Rubens-film is de eerste
grote eigen reeks die de BRT realiseert
Tijdens het omkleden vertelt de Neder
landse acteur, dat hij bewondering heeft
voor de rustige en beheerste manier van
werken van regisseur Verhavert. „Er
wordt al zes weken opgenomen en we
zitten nog steeds op het tijdschema. Dat is
een prestatie hoor”, zegt hij.
De BRT heeft maar liefst vier miljoen
gulden uitgetrokken voor deze Rubens-
film. Uit de opzet blijkt de ambitieuze
bedoeling die de Vlaamse omroep met
deze serie heeft. Maar liefst honderd
acteurs zijn erbij betrokken. Er wordt vier
maanden gefilmd. Voor het scenario
tekende Hugo Claus en voor de grime en
pruiken werd beroep gedaan op twee
Engelse beroemdheden op dat terrein.
Grimeur Bob Laurens maakt de acteurs
veertig jaar ouder, Maud Onslow zorgt
voor de prachtige pruiken en baarden.
Laurens is de vaste grime-man bij regis
seur Loosey, Maud was verantwoordelijk
voor de pruiken in de beroemde Barry
Lyndon-film van Kubrick. „We dachten
niet dat er in de lage landen mensen te
vinden zijn met zo’n deskundigheid op dit
terrein als dat Engelse tweetal”, zegt
Roland Verhavert. „Die goede schminck
Johan Leysen is in feite nog verbaasd,
dat hij de hoofdrol in deze omvangrijke
BRT-produktie heeft gekregen. „Ik ben
nog een totaal onbekend acteur. Ik zou
eerst een kleinere rol hebben. Toen werd
gebeld dat er nieuwe testen gemaakt
moesten worden, omdat er nog geen
Rubens-figuur was uitgekozen. Ik heb die
test gemaakt en de rol gekregen”.
Over Johan Leysen is hij dik tevreden.
„Hij heeft de typische karakteristieken
van de Rubensfiguur: ambitieus, trots,
voornaam en krachtig. Hij groeit steeds
meer in zijn rol Hij was ons getipt als een
goed acteur, maar ik zag hem aanvanke
lijk helemaal niet als Rubens. Op de dag
van de tweede test ontdekte ik pas, hoe
goed hij eigenlijk was en nu ben ik heel
gelukkig met hem”.
jongeman van 21 naar een oude man van
63 moet waarmaken. Vaak ben ik ’s mor
gens 21 en ’s middags 63. Of andersom.
Dat vereist een enorme concentratie”,
zegt hij. Van de gemaakte scènes heeft hij
nog niets gezien. „Ik heb geen idee wat het
wordt. Ik wil er eigenlijk ook nog niets
van zien. Het is het ruwe werk natuurlijk
en ik zou me misschien doodongelukkig
gaan voelen. Dat heeft dan weer invloed
op mijn rol en dat wil ik trachten te
voorkomen”. Uiteraard is het de eerste
maal dat Johan Leysen aan een dergelijke
produktie meewerkt. „Ik heb wel eens in
een korte film gestaan, maar dit is in feite
allemaal nieuw voor mij”.
Ook voor de 49-jarige regisseur Roland
Verhavert is deze Rubens-film zijn eerste
grote tv-produktie. „Vijf jaar geleden
maakte ik mijn laatste tv-produktie. Dat
was „De zachtmoedige” van DostojeVski”.
Tijdens de lunch is er even tijd voor een
gesprekje met de zeer duidelijk grijs wor
dende Verhavert, die de rust zelve is tij
dens de opnames, maar die duidelijk weet
wat hij wil.
Verhavert benadrukt, dat ook voor de
andere rollen een beroep werd gedaan op
acteurs met een gevestigde reputatie.
„Dat viel aanvankelijk niet mee Die men
sen zijn ijdel. Ze willen niet graag op het
tweede plan staan Maar er moeten perso
nages uitgebeeld worden als Richelieu en
de koning van Spanje bijvoorbeeld. Dat
eist een goede bezetting en die hebben we
ook kunnen vastleggen”. Dora van der
Groen, Senne Roeffaer, Luk de Koninck,
Gaston Vandermeulen en Robert Borre
mans zijn enkele van de bijna honderd
acteurs, die in de Rubens-film de tijd en
het leven van deze beroemde Vlaamse
schilder gestalte geven.
lange
ur. Je
Goede
en van
>p een
appor-
Leysen tilt zwaar aan zijn Rubens-rol.
„Vergeet niet dat ik een evolutie van een
i. Ook
geen
;oed.
ventueei
een
rcara
>rt Exei
iel, koe,
adekkifv
orient.
VlOSÉ *lNt'
De hoofdrol in de BRT-serie, die te koop
wordt aangeboden aan onder meer de
Nederlandse omroepen, wordt vertolkt
door de 27-jarige Johan Leysen, twee jaar
geleden afgestudeerd aan de Herman
Teirlick-Toneelstudio te Antwerpen. Ley
sen trok naar Nederland, omdat hij vond
dat daar meer kansen zijn voor een
acteur. Twee jaar was hij verbonden aan
toneel De Appel van Erik Vos in Scheve-
ningen en daarna werkte hij onder andere
voor de Toneelraad in Rotterdam.
Daar binnen schept Van Overbeeke zijn
fantastische wereld die overborrelt van
leven, waarin kabouters en bosgodjes de
natuur beheersen, waarin geslachtelijke
attributen en goed ontwikkeld melkvee de
vruchtbaarheid symboliseren. Als een
afweer tegen mogelijke slechte invloeden
die van buiten zouden kunnen komen,
beschermen vogels de menselijke wezens
die in al hun (letterlijke) blankheid alleen
de alomvattende reinheid personifiëren.
Voeg erbij een op Dürer geënte en dus
gedetailleerd geschilderde flora en men
heeft een welhaast idyllisch beeld van de
wereld die Van Overbeeke schept.
Natuurlijk is dat niet helemaal zo, want
zoals zo vaak gaan erotiek en geweld hand
in hand, zodat er ook vaak sprake is van
een openlijk geëtaleerde gewelddadig
heid.
DEN HAAG (ANP). Om gezond
heidsredenen kan Maurizio Pollini niet
meewerken aan de eerstvolgende concer
ten met het Concertgebouworkest De pia
nisten Daniel Wayenberg en Jean
Bernard Pommiei nemen zijn taak over
Wayenberg woensdag en donderaaga
vond in Amsterdam en Pommier zater
dagavond in Den Haag en zondagmiddag
eveneens in Amsterdam De concerten
worden geleid door Bernard Haitink
Verhavert heeft vertrouwen in zijn pro
duktie. „Ik weet dat het Vlaamse volk wil
zien, wat elk ander volk wol zien: mensen,
situaties, kortom emotioneel en intellectu
eel getroffen worden. Dat proberen we te
realiseren” Iedere aflevering van de
Rubens-film gaat 52 minuten duren. „Mijn
doel is de mensen vijf keer 52 minuten
lang te boeien en te entertainen”
I beeld geen middelen beschikbaar zullen
komen voor het subsidiëren van inciden
tele toneelprodukties. „Zonder het ter
beschikking hebben van geld ziet de com
missie geen mogelijkheden om het door
haar uitgestippelde beleid verder uit te
werken”, aldus staat te lezen in een com
muniqué, dat dinsdag werd verspreid.
Voor 1977 was onder verwijzing naar de
leegstand in theaters en naar de te ver
wachten verschraling van het toneelaan-
bod in Amsterdam gepleit voor een kre
diet van maximaal 1’6 miljoen gulden’
Daaraan is geen gevolg gegeven.
Deze gezellige gemoedelijke combinatie
van ontbijt en lunch verzorgen wij zon
dags vanaf 11 uur ’s morgens tot 14.30
uur
gerechten iedere gelegenheid.
Voor even vijfeneenhalve gulden
te koop bij 600 "DELCAVE”
slijters en
wijnhandelaren,
herkenbaar 1
aan het vignet
op de deur. I
De Raadzaal van de Vleeshouwers dient
nu als decor voor een bijeenkomst van het
Sint Lucas-gilde, de schilderskamer in
Antwerpen waar Rubens destijds lid van
was. De hele eerste verdieping van het
Vleeshuis wordt in beslag genomen door
de 35 man sterke opnameploeg, die onder
leiding staat van regisseur Roland Verha
vert. Kabels, lampen, rekwisieten, galm-
borden, lichtschermen, een complete
schminkafdeling en een geïmproviseerde
koffiehoek staan tussen en onder de gla
zen vitrines met oude muziekinstrumen
ten, want het Vleeshuis anno 1976 is een
interessant museum.
De acteurs in hun antieke kledij passen
wonderwel in dit geheel. De grote, stijve
witte hoge Spaanse kragen, de rijke flu
welen kostuums, de lange Goudse pijpen,
het hoort helemaal bij de rijke inrichting
van de Raadzaal, waar evenals toen de
heren slagers nu de heren acteurs als
schildersgilde bijeen zijn.
Henk van Ulsen is een van hen. Hij
speelt de rol van ötto Venius, een van
Rubens’ leermeesters. Meester Venius
verdedigt Rubens tegenover zijn collega’s
die hem een hoovaardige strever vinden.
Henk van Ulsen is een van de weinige
Nederlandse medewerkers aan deze BRT-
produktie die in het najaar van 1977 in vijf
afleveringen op het scherm verschijnt.
André van den Heuvel is eveneens gecon
tracteerd. Hij is Caravaggio, een grote
tijdgenoot van Rubens in Italië.
AMSTERDAM. Het zondagmiddag
concert in de (moderne) C-serie van het
Amsterdams Concertgebouworkest gaf
weer veel indrukken te verwerken. Dit
maal was het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest voor een gastoptreden geën
gageerd, dat onder Edo de Waarts leiding
zou plaatshebben. Middels een aan de
concertbezoekers uitgedeelde, op schrift
gestelde verklaring, bleek De Waart om
nogal onduidelijke redenen deze uitvoe
ring te hebben moeten afzeggen.
Toen evenwel het eerste programma-
werk onder leiding van de vervangende
dirigent Roelof van Driesten (assistent-
dirigent van het RPhO) tot klinken kwam,
werd plotseling heel goed voorstelbaar
dat Edo de Waart met allerlei soorten van
genoegen van deze directie-beurt gedis-
tancieerd zou kunnen hebben.
Het betrof namelijk een vierdelig „pia
noconcert”, De Gele Rivier genaamd, dat
door een Chinees componistencollectief
onder leiding van de pianist Yin Cheng
Dsun, een jaar of zes geleden in elkaar
gedraaid moet zijn. Asresten van Smeta
na, Dvorak en Rachmaninov, met kwisti
ge toevoeging van scheppen holle salon-
muziek en Hollywood-romantiek en een
snuifje chinoiserie, waren de inferieure
bouwstoffen van dit stuk, waarin Daniël
Wayenberg de meest blamerende solo-
stunt van zijn artiestencarrière uithaalde.
Alle banaliteiten sloeg hij virtuoos uit de
DELCAVt av Delft
tel 015-569320*
/,*^,v»*t*s*«Vt*t*s*«*»Vs*«*X*«
ld
De ABN heeft een boekje voor u klaarliggen.
Het gaat over goud, zilver en platina. Over oude
en nieuwe munten, en plaatjes zilver en goud.
Kortom, het gaat over munten en edele metalen
die u kunt zien en kopen bij de ABN. Dus als u
op zoek bent naar een origineel cadeau dat zijn
waarde houdt, kunt u ’t boekje eigenlijk
niet missen.
Een waar genoegen bij elk
Wüstelaan 75 Santpoort
telefoon 023-372226
„Eens eenzaam van verlangen” heet dit behoorlijk grote doek van Michel F. van
Overbeeke dat momenteel tentoon wordt gesteld in het Kunstenaarscentrum in
Bergen.
*4Mui8noaNr
Van een tijdloos, klassiek gehalte zijn
de beelden van de in Santpoort woonach
tige Wim Bosman. Hij is nog een beeld
houwer van de oude stempel die er zelf op
uittrekt om zijn materiaal te veroveren.
Ter plaatse kiest hij vaak de hardste,
maar ook meest expressieve gesteenten
uit, die per busje naar huis worden ver
voerd om daar verder bewerkt te worden.
Larvikiet, porfierisch graniet met een
schitterende structuur, Maulbronner
zandsteen en griotte kalksteen zijn een
paar van zijn materialen. Bosman defor
meert lus- en S-vormen die een bijzonder
grote spanning meekrijgen. Der gelijke
abstracte structuren zijn niet nieuw maar
ze zullen waarschijnlijk wel lange tijd in
staat zijn de belangstelling vast te houden.
(Tot en met 30 december).
CEES STRAUS
I
vleugel, met een pose alsof het om
Brahms ging.
Wat het Chinese componistenteam
bereikt heeft, is een onpersoonlijke (hoe
kan het ook anders) en de meest walgelij
ke neerslag van het allergeperverteerdste
muzikale geslijm, dat de negentiende-
eeuwse romantiek maar als nasleep kan
hebben. In communistisch-China viert
kennelijk de beroerdste bourgeoisie hoog
tij. Namaak, kitsch van het zuiverste
water. Zielig eigenlijk dat zo’n hoge, oer
oude (Chinese) cultuur zo gedegenereerd
raakt door invloeden van buitenaf. Er is
niets eigens meer in.
Maar een andere kwestie is deze: moest
deze naïef-muzikale vuilspuiterij, zoiets
tragisch-vulgairs, zo nodig in onze
Amsterdamse muziektempel worden
gereproduceerd? Onze voorzitter van het
Nederlands genootschap van componis
ten, Konrad Boehmer, lijkt de aanstichter
van dit kwaad. In de programma-
inleiding verdedigt hij dit alles onder
meer aldus: „het werk heeft zijn oor
sprong in de Grote Proletarische Culture
le Revolutie, die veel kunstenaars attent
maakte op het feit, dat zij in gewijzigde
sociale omstandigheden de functie van
hun werk grondig moesten overdenken”.
En verder: „Het pianoconcert „De Gele
Rivier” is een poging om op basis van
gewijzigde sociale omstandigheden' het
verschil tussen „ernstige” en „lichte”
muziek op te heffen waaronder onze eigen
Westerse cultuur gebukt gaat”. Welnu,
vanaf dit moment twijfelde ik sterker dan
ooit aan Boehmers muzikale beoorde
lingsbevoegdheid. Zijn artistieke smaak
lijkt me te zijn aangetast door zijn eigen
geprononceerde maatschappelijke ideeën
en idealen.
Boehmer bracht op dit concert ook nog
een eigen orkestwerk mee uit 1974: Canci-
ones del Camino. Ook hierin is hij waar
schijnlijk het slachtoffer geworden van
het bovengeschetste conflict dat in zijn
geest bestaat. Want „Canciones” is een
geforceerd gewrocht, juist vanwege de
poging het eigene te verbinden met
Latijns Amerikaanse strijdliederen.
Resultaat: een aan tegenstrijdige gedach
ten mank gaand werk. Een log voort
schrijdende, dicht-georkestreerde klank-
massa met haast Wagneriaanse neo
romantische tendensen, totaal zonder
boeiende aspecten. Het deed allemaal net
zo eenkleurig aan als Boehmers eigen
directie in dit stuk, veel meer dan met
grote gebaren de maat slaan was dat
namelijk ook niet.
Er waren overigens nog verdraaid inte
ressante composities te beluisteren op dit
concert, waarop het dient wel even
duidelijk gesteld het RPhO steeds
voortreffelijk vakwerk leverde. Ook Roe
lof van Driesten, onder wiens leiding alle
verdere programma-onderdelen hun
beslag kregen, maakte met zijn nergens
twijfelachtige maar routineus (in positie
ve zin) aandoende aanpak, als dirigent een
uitstekende indruk.
Daar was voorts Krut Weill’s concert
voor viool, blazers en slagwerk (1924),
waarin Jacques Holtman briljant soli-
eerde.
Daarnaast waren er twee werken op
tekst van Bertold Brecht. Hanns Eisler
was vertegenwoordigd met een cantate
(uit 1957) en Cristobal Halffter met zijn
zogeheten „Brecht-Lieder” (1967). Voor
beide composities was de solopartij toe
vertrouwd aan de sopraan Roswitha
Trexler, die met heldere stem en zekere
intonatie liet horen dat zij zowel de pure
zangkunst als het parlando machtig is. In
Eisler’s aangenaam klinkende cantate
„Die Teppichweber van Kujan-Bulak”
van didactische strekking is de orkestpar
tij eigenlijk melodischer gedacht dan de
vocale solopartij. Halffters tien jaar later
gecomponeerde Brecht-Lieder zijn veel
moderner van opzet en intussen mis
schien tegelijk alweer gedateerder dan
Eisslers cantate.
Als je de stereotiepe intervallen van
Halffters semi-seriële componeerwijze
die aan de woorduitbeelding vaak iets
uitgesproken onnatuurlijks geven voor
lief neemt, blijft er een sfeervol en uitste
kend geïnstrumenteerd werk te beluiste
ren over. De expressief voordragende
zangeres Roswitha Trexler en het subtiel
musicerende RPhO onder Van Driesten,
lieten niets na om het geheel uiterst genu
anceerd reliëf te geven.
JOHAN VAN KEMPEN
Wie Melle en Han Koning als de meest
moderne geestverwanten van Michel van
Overbeeke noemt, zit er waarschijnlijk
niet ver naast. Hij is echter geen fijnschil
der die met vele, zorgvuldig opgebrachte
lagen werkt. Het werk is eerder aan de
slordige kant, met halfgeschilderde partij
en die contrasteren met stukken die mini-
tieus zijn uitgewerkt. Dat geeft aan de
schilderijen (de aquarellen die minder
expressief zijn, werden evenwichtiger
behandeld) een wat ambivalent karakter,
te meer daar de noodzaak van zo’n han
delwijze niet voor de hand ligt. Het kan er
wel op duiden dat Michel van Overbeeke
in een ontwikkelingsfase zit die voorlopig
nog niet haar eindpunt heeft bereikt. Wan
neer in een volgende periode meer
afstand zou worden genomen van
modieuze tendensen die hier en daar het
werk zeer snel gedateerd zullen maken,
zal het de aantrekkelijkheid ervan nog
meer verhogen.
I
AMSTERDAM (ANP). De commissie
toneel van de Amsterdamse Kunstraad
heeft besloten haar werkzaamheden te
staken, aangezien uit de onlangs gepubli
ceerde ontwerp-begroting voor het kunst-
COlipOH Ik ben geïnteresseerd in:
brochure goud, zilver, platina
D munten voor mijn verzameling
Aankruisen wat verlangd wordt.
Naam:
Adres:
Plaats:
In gesloten, ongefrankeerde enveloppe
opsturen naar ABN, Afd. 0-D-50,
Antwoordnummer 1555, Amsterdam.
f en pruiken zijn heel belangrijk. We volgen
het hele leven van Rubens en zijn tijdge
noten en dat betekent dat de meeste
acteurs zo’n veertig jaar ouder worden in
de serie.”
Repetitiescène waarbij regtsseui Roland Verhaven (derde van rechts) aanwijzingen
geeft aan onder meer Henk van Ulsen (tweede van links).
natuurmystiek onderstrepend - over
weegt, maar de overige kleuren zijn bijna
allemaal onvermengd. Een nogal zoetig
soort rood in de erotische scènes, bruin
waar een visionair karakter wordt vereist,
grijs en spierwit waar naakte menselijke
figuren de doeken bevolken.
(ADVERTENTIE)
^•oouo oi e
